Google This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world’s books discoverable online. It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that’s often difficult to discover. Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this booK’s long journey from the publisher to a library and finally to you. Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. We also ask that you: + Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual personal, non-commercial purposes. and we request that you use these files for + Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google’s system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help. + Maintain attribution The Google “watermark” you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. + Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can’t offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book’s appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. About Google Book Search Google’s mission is to organize the world’s information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world’s books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web a[pttp://books. google. com] aSITY Op eo _——— —— np mempնot ափակ նան մ երգա ծափ, երբ իւր աՎենչն ասելի սիրածին նան ` Չէի» Փարերու գլուխը չորաց»t Ձեացեր՝ hf, k mem bap Fecoagey bphowyga ա deer + Ge pepht, be arttt, he Ney ա, &, wi wpe brge-of ge ' ֆ կինք Երկինքն բարձը փառք ի գտած ցիչ Uses 'f Safe » pomp Seu heen pf Sees UL, tm bp she bbb» Poehler f'apobif pip մbS sgecgpbbp . Gap gn dbp Ppl բբեն՝ չպատասխաներ : ի«ր «փանց ալիթեեր՝ ap նր ծ փծ իան wnանց Grebo 1 fF hh hi. wnwնց փոթ ոթկի , նչն է Է oP rpbe 1eնի «յնթան վեր աւ վաց Jւgաd £, npn linepdpp acnsed £ le da, gոյն հորերը կոծով ի: bak Bonen ԳՐ fog es vey ted ne bgp feel bo (եւի mp. adnby Lhpով , ոսկննուո ձեզի նակննրով , բաղմետլը բարձրաչուք փվոսկրէ գ անոյից վրայ , wp aug Aus երեւոյթ bpրա- | նելի ե նախանձելի բայց չարունակ: սատա ատնն իւր աչերը, ցան ու կսկիծը կրծչ ներսէն անոր «իբն, լայ «ւ 5եծեծէ , քանգի կորուաած է նա իւր երկա աչաց լյո երկու զաւակները հրկուքն «լ Թագակիր 4լուխ- Lեր. Վին փառք blեզbեցւ ոյ » dhiub oang hcg նու ժ եան չ Թովիկն ws ef db nւbի ' կաի մբ աչքին պիտի ընի բայց ա Յիe՝ մանկասնաիդ: «ցրող մբ կբ նմաննր» խորքը» 4 աւոր a4 babyկու Թ եա le Հնոpձե քով զեղուն ականոզի Վի, զոր աթտառուքն աւելի bp ուրիչ կը Գործն , լերանց շրջանակի մբ մէջ mu dfoncfnc wd, bk ինչաէքս ube "նվ Jբ՝ աչ ջին poԲԸ 1 wjնալէս նր wg ե Whpրեւնայ ute "ւ Pej gejeւած 2b kp մթ այս ծովուն dE9 , heq~ ականին վրայ Ա Նշանի տաճարին ատւնրակն ` Ո ա««երակ ’ "ր ջան զերկինս իար- ժբր ես ե Pri ի սրաիս Lամար» `. «. Գիշերը անքուն web ym gինք « արյարուսին: նաւ Նստեցանք կղզին երթալու Ի uw ™~ shերուս , սեւ ու սպիտա Քարեր ցիր »« յած խարխալե աղ որմունք ե fF hak ..l.. nu Համիոյբ քարերուն, նամբոյը նողեբուն, ձամբոնր փլատակաց գրոյ բուսած խոսե. ուն: ն« ցօղծ՝ չծայաստանի Gn nyն արկաւնքն որ ամեն առաւօտ կ իջնէր չաղախել կզգեկիս- . փոշիներ ne քարերու խիձերէն լած Bache ԲԸ, (եցի կրծեցի , Հաչակեցի, խի ալ -ցօ- դերս Feud ord Gob: «Hin BO seաpի յա ռաջ աստ կը բնակեինք Ծովեցի ծայջո ե նախ թերակղզի էր - մեզմէ: չշանոնրը այս ա ւազանը մներտուտծ են » նշ. կ'րսէին խՐ նատ. ւշեերս : Լուսատխպ մբ պետք էր Տիշ: «յա սպանու N սոյն BQuvrne wd wրնակ ‘wt kpակին. ե Աստուածարկալ. Belկfb pnp ու վեն. տեսիլն տպեր, պատկեր զոր ա««ելի կը կեն» դանացընէր արեւուն ծագման քնթոյ,: ճա. ոագայթե, ն լերանց nc Senng ummbpեն... ոճ կո կախնծր երկեափայլ ծա«վիա» բխւրեզեայ Sngeyh JES + aye pmo երր կունք երա. մով կը կայտուչին , ե pը Fegnclp Bh իո hր Թոէին : Ruy ինչո՞ւ ամենքն լ wd we էին « Վա՛ն, երբ լոնր էր Ներսեսին քնարը «Զարթիք փառք իմ». երդելէն, զօր կր նուա. Դչր Չուարքժն ձոգ ւով «(hy qu արքն ուն» Ֆար երգա առեալ Նորո ողին» , ե՛նք կրկնէ ին f — bb Bicep. uwpoufl whpugncp «Wbcbuas, «յն օրն ալ լ»ած Էին Թոչնոց» գայրաիկք {4 կpեeյ բաժնուի: 4եզնէ , ավի ւ ա» by D Lowboy: ff 4pbay BPoqnt adkq,. perpՆe b =e Be d— 4b: Dry hep np- Քան «իտի ատթինը դոոք. կաի ես՛,, «ակը ինձ երկինք այե. երջանիկ «ոո իե կրկնեկու անյագ ձամբոյրս be: ab Loren արցուկքս ի 4hg' Lbpինը ե եթերը Bովկիս )..Հեց։. օր ար» du անք. antmd ne wnաֆ kp ee bՖր-' 3ոց ե եզեդեաց Շնոքոալւյնո +Suspp Baga, dbq) Ap ep eye nmbop mp wd ne wptmd 5p bpկնmyին Աո ղին զգ ոմցնոնց. քնարին ձոգնզէն Թելերը « Bembqe kt արեց,» նղ, «ր, պայծառ ե 2p Հառագացթներով «գնւորած էջ «ա» Sse. նորին. Հոգ կննուագին «Yow {Rc ury phe yh wp» an fe ye Heat ate. Չեղոզին: Mtr, gualinpp չելած, try & hn աա Նե, սեւորակ փետուրով, բարան վգիկով, ppl 4thoed: op Sawd bp diy ped: Res Խորակ աչկրոփի «պիտակ լանջով, «ՏԵՒկՆԵրը ծալած Տրն ալեաց վրայ. կ'երերսպ) «գա». «որի մը կաս անգին կորուստ ունեցողի մբ կթ. Lolo նի .. բն mթ եան ե. wai Snlrwն Բոլոր գեղեցկութիզնե . rs uարթութիւնը իթեն. dpiy seg hte » անփո հարեացա մը կը ծէ աչի ծայրով: էպ բ մեղ երբեմն: Ծինակ միայնակ է be. Բոլոeոdին Յանկարծ ne — feb jamely կ PIS YY wն lr wranborey s fo gop» կը յուղի, ե անա Տրոյն երեսը կելնի աաա բապ ե Wa dh le նն =funcp տի սով - rhrend - os ի՛Ֆչ apt n'y Կաւուկ t —— ի՞նչ £ ae Fusbaյb անունը`, Supe sf Sefgh nb կbրներէս : — Uefa ցին : PAPO UՂRBՐ ¢ fee mb Bene ip ps bop oe ope ԱՐԴ 6a «րո աձմնաւորությննն քբ պյն». Uy Pope mfp op bp socqhe Se | drew խeph py կր Jae -արախս Po ee Lkpը + Repro spp, op ME 4opecunblee eet 4 գրես, արդեոք տանան ԹԷ դանիճին , [bene by Թէ 4 նրաֆանանց A 169 mւմiա՞նց ԵԹԷ Գրիրորիշն անց. խոկրն ԷԹէ «աղաւարտե, խայի ԵԹԷ փոցիոոնն , փետուրի՞ին ԵԹԷ զողովաոիկե", դրոն ե դ րօչակն $ Doo wածարան մատենանն ԿԹ: գանք «րնունական', ծիրանին ԼԹ4 եմի- փորոնՆ , վ կայասիրին բուրվսմն։ ու Jազօ- Pathauma'jgh bE Թորոռի une րն dpիժուց 's ..d է Թորոս տգրար չ թԹ«իր իե hwy, | . Beի'ր դ0hզ անիմ. ձայրենիքին nate Bogen Ch he Bt hope ‘Reyg pe be depdbn, pha tte le ws nbrt'y կր րաժնուխս geo WE au "ւի ku, Jb, խնդրէ) ոնչ աշն տեղ. ԿՈՐՈՒԾՏԸ՝ ԿԽԱՈԻՑՄ ՑԵՂԸ." «ԱՌ ԸՆԹԵՐՑՈՂը 1878, Bh նոյն վերքերը, Ամե- Նապատիւ §: ներսս Արբազան զատբիարք Հայն «րպլած Էր երեք վարգապնա գրկել Pre hk PhS Lm աաանթ.. գ նացոգեեթչ ն ՎՆ. էի. մեր պաշաօնը սանմանուած էր had. Wu մբ. "ր" պատճչնն «աակ : «ՆԵՐՍԵՍ 3 oss t0ef Ahem ե շեորկիւն Laren 20g Ge ofp: yng le neh իսկուոս կոeաանդ hոeeր ny ; բարեջան Աnwflնoրդ աց Գնրապատիւ կղբարց մերոց 'ի 8չր՝ ե Մե- ծ ապատիչ, ig wing Ազգ «սին Վարչութեան Բա-րեշչնոթ, ՓՔաՀանայից hk deզովբդ «կանաց 7 աառացն ԱAnufiry ե Մարզուանու ' bee Կի) ԵՇ: Գարանխիսարու , կերասախոյ, 3իվ- իկի | Ռկնայ, Զարսանճագի, Ար«բկերի ՉԸ կածագու, խարբերդի, Qեքուշի , Բալուսյ) Uerhy & իարպեջիրո՝ վիճակացն ողջոյն Կ «ծր ի ֆրիստոս Յիսուս ի յան բնաւից է «ՈՐ "նի զգիր» Արժանապատիւ : 3էր Գարեգին վարդ. ապետ. Արուանձտեանց uիի« | րելին մեp՝ Jայս bnւwգ. յատուկ պաչտօնիւ un upնեցաքր ի կողմանսդ 4 վիճակագ րեսցէ զեկեղեցիս ե զդալրոցս ն ղվանորձյս աղգի 126 ն hob ե. de cածա նոցա hh qe dh Ր - ւաքեսդէ զկարեւոր տեղեկու իւնս Ր ա եա սու ենէ ժողովրդ նան ե զներկայ կացութ ենք նոցին ըստ յատուկ պատուիրանաց dpոg, la յուսով. բարօրութեան bk բարեկարգութեան շայաստան աշխարձի մխիթԹարեսցք qu « ֆաքայոյս ե/բ զի Գերովդ ազգ ասիրա- կան զգացմամը ն. ամենագ ովեատլ շիւրասխ» pec b wp պատուասիրեք ե դիւր ընծայէք ung արժանապատուռւ նան օգնելով & սատարելով Lifes, զի կարօղ փչի փութանակի ե անթերի լբացուցանել զպաշտօն յանձննալ ինքեան ե դարձ այսը առ մեզ արասցէ «փ upuey 3 00m, "ւժ իւն ‘lt qնցenյe.. ե: ի չին Թ իւն Dugfe + . a ee « Ոշ/ լերուք ե. ղօրացեալբ ի fpoն iio Գեառն չե Ասո wd խաղաղութեան սվփո~ փեսյդէ զեղ բարեզք»: Ա ՊԱՏՐԻԱՐՔ Կ woLvns | ՆԵՐՍԵՍ ԱՐՔԵԳՊԻՑԾԿՈՎՈԾ ` Տոշնալ 'ի Պատրիսվքարանէ ս կ. զորոյ ` JամիՏեաոնվ878 Ապրի 26. Է Աse 4 ՌՅԻԵ ———— ինչպէս կր տեսնուի, «(ուսով բարձրու թեան ե. բաթեկարգուց եան Հայաստան աշ» իարձի» երթային մննք ողջունատար ե խիթ արար: յուսարնկ Հայոց: Այն օրերը ձայկական խնդիրն Թեւ wւած "սազառներ ու ճառեր էր ։ ե«րոից մեծ տչ րութեան դաձլիծները, է քաղցր յցոնր կանխներ օրի «եր էր շայաստանի: ալ նրակներուն ե pS I” Em PTT | | | թ by «ւեր սրտերուն - Gurpննի Gn or’ Sms «յն Զա ասարած շ«յն՝ Hbbay: Lop արժա հ կ ատանսյր': Ս: ատաիբակնեքն ՝ իրենց «արձր` տե ղերէչն կ'երեւէչին մինչն, Line տանի խորն ու ձորը ի խջոարի նստող թնակ- չաց: իակ լրագրբութիւն. իբրե գետ կթ ձոսչp 1 m—pածեր չարա obo ppbp » Թ«Հշի Պօլիս: Թեզի Ռուտաց օսլայից ե gիboempաy fonանն բերեցի ոչ Qոլաոյ - վազաց- ները: եւ անոնց (ոպոնինագաննը՝ 0 յիոտt» ֆանցյի բանակագաչան: Թովի իւնչճիրեն». րու Գխորհ մայրաքաղաքի" նրասալագները: [Ph արուարձանենըլը : Bi aopն ակնարկ մբ ձր. գեցի՝ Մարմարայի վրայ. «ց մէկ իաթչին di 9 Բրիտանական Նաւատորմիզն նը Ֆար ® եւ 4ը Ֆփար «ւ կ ալէնածեր կաամխսլն ամ բողջովին փոթորկալից նոզմերով, Հ Մեայ բարով Գատը գեղե: զոր Հրատիս Lim կր տանիմ: Phot: pupsad Gwudwյն pie ըեկամներ»ս, ե ազբասքրներ | «րոց յի» | տակը դլխոյս Sb անբաժան 4p կրեն. bis Usb» 1 tp, Qpքչոme գեղեցիկ շոգե ` Ֆան զմեղ բարձած իւ Bեւոց վրօյ կր ԹԸ- աէր դեպ 'ի Սեւ. ծավ Գարունն (ուր չբնաղ զ նղեցկութԹեաժբ չքն զավարդ ած էբ վածրորի երեսներն ու չթԹունք, րեհ պայծառ ե փափուկ: րույց ասոնք 345 “զեր ed a. Om էիե անոնք ես (թայի նայ բրենեաղ արեւն ու գմռրունը: ողքունելդ. իժ պաշածնագաթ «Թուղթ երս ՝ տւ զղած 4 —— եմ Գատրիարքբարտն ն. ձամոռծտ mk qbr bp ane. 4p » py «ատճչեր կան ow. երատաբ» 20 նչ awd է U wrefpw Ա+ՐՉ Bee bnceph Թեր 4 - pոսb KY + yk էրան թիւնս ալաածն աման 28, me «eel իրրե «ւգեւորութիւն կե պրատ- - Luզան ծանօթ աւթիւնը. իմ շրջած ակն ag akg ե բնակչաց կետնքի վրայ մճանտ- eee —gfgboց հկաամամբ, ն անանց գին Ա նոր վիճակը , փանքերը, վարժարան Ներ, Փաղոգական ն՛ծերցին վարչութիւնք ն bine ինք, bx, un բել, 4p # Ա" եծ ey իրրե ընծայ ժբ բերելով ծայ աստանքն՝: ա “fren Sl {uit gանելու ։ | կատարեալ գործ մբ չէ այան փամ մի այնքան ponւak ‘fe Վյաբեշոր պաշտօններու մեջ չէի կրնար փովին ««Ժորագրել: ն ամեն բան “58% անգաւնել» ացսա wdhնայնիս ոp- Քան կրցսյ նաւանցի ե ի դիր անցուցի» eanlry տեզ ալ dba.mq be մատեաններու ցանկն nt. իչշատակարանները. "օրինակելով , jորս Fre. դուղնաքեայ ախատութժիւն՝ բանասի. բաց ե. «ազգատխրաց «փոքրիկ Հայակ մբ կբն» Ֆե $ Պատրիտրթարանեն՝ մեր բուն opines ~ .ոօնական վիճակագբութիւնը ե. տեղեկագիրը "ի Ա" «իտի bE, կցորդ ելով մեր dhiw «aաշչտօն ակցսց Դբածեներուն Li « - ԵԹժ պատեն գմանք պակաս բանեք 4ջ- ըուածթիս մէջ. կատարնելապքս. փրաւունք ունին իրենց կողմանէ լրացընելու գիտոզաս, Bիebbեր գրել: բայց Վիշտ տեկողմեակալ Spend, phzegte dp wy rg qq Beh pp=ծ նեք, զվասն դի ակն «ր կրնայ Չա dequcpft FE pputhbpacn bemmkp ego zmjhnyg yunmpp pn Pfah bh fphbց oq tome կարաւթիւեք ցոյց «ալ Է միայն. Հայը չա J"ւՆ ծանօթ ացնել, Հայը » Zayaed պիրնել աար է բոլորովին իմ վփավապք» ձ Տանքս Գործս երկօւ մասի բաւժնելրւ հարկ եզ դ, uh qի նոր ուզեenpութԹիւն կ բեն (ne նրամձան Ն%: ed fh BP eafy£ զիս բեդ փոյժ Վեկեիլ մoյpmpաաթե» | f- Aavfh dS hp Desh epahpy «He. ծա,՝ Qարսանճադ ’ Payee's te ath, Bee Php մուկ, Տիգրանակնրա յ Չրեքուչ ոբ կա կէնին, վերադարձ ի խարրերը : Կասղան մաքի, Արարկերու դեզեր) 045. Աբoaib- Ներ» Կերճչtեիս Է. Գարածնիսարո« գենգերե Lա{ք » կիրաաոն, իրենց pds իւն, ներով: հարբերգու ֆանորոյթ: Ներոն» չնոր» Sen; opծնած մեումնե ե Հեթում արչոյին կնիքը: Ջճկածաղու կարմիր վանք Ծգրագ եզը: «ղբիւրը՝ ծրեզէն ազքիկ « ԾԵՐ Տուր, Օ-ժ- զօրաց բանակն. ե քանի մի դէպջեր» B= Brch 24ap, BeaP chsh Vn Smtph facie ep « անգին ընծայ մի. հարաֆշարոս վանք կա ` կալոսպնա՝. Qwpաաննագի whakp., . Pop Symlկա B Թոքափի անար - Բաշավոնք եղ, իսա «էյն նիր աբարջ» Prdocp ֆծտb a BE ppն աւն. BRgpfp. աթե $ Ubb4dpm bo pep Sնudpcte: Bh OES աք յն, Կիրակո« էֆննտի Ղադանճնան ,. զօ. բաց բանակն, Գէթշիմի բարեկարգաւթիւնն . նկարագիրն տեղեկագիր Sէբսիմին ն. ՏէՐ- wufrdp any Ի runby բ աթեյքն k կթօնքն $. Beb~ pake » Shncdptp bt mawly ւ Pիւնջ - 2p «աիկի Ս Կորավետ վանք: Զաբօանճմագի 1b Jtp le phph, dng pg Papecay fgge rin oatyloeny fog. Lymm. by be gt phe DYE Pepe cp el php - By Bie- —femey Gree) Beet գրատուն Poredp LPEbephs Rejncey phhbp: Bidfee- mwa; 2habp - Y ows fate Beqbec վwbp hapF Favpd pa beh wy. B- Rymsncwdծածն » “ie աոր ճոխ.գրատուն, Հեռագվբ Վատենից ցանկն ։ nt շա արաններ » «տորաֆբրու _ Blet: Uret Bier 3bcqmesqeeng ne ` անոեց Հեատեանչ. ե ախըր մատվնի վրայ ծանթությիւնչ Ue hb L մինչն Shr pba bhp peepdnh neces: Sherbe 4hան, She wնակhրաի Հեւ ինը տաղաշին. un prea em ին ,. բազմաթիւ ձեռագիր sine նենք ,. անոնց ցանկն ու յիշատակարանները: ° Սenly լերինք ն. անոնց բնակիչները: Ծսո- oF + Mel be Clb otbee: fratp bebwla: Shtpwlwկhgma վանքեր:: Զերմեու- կո Հերմաղթիւրը ե քբարացեալ որդիկ' —TApncoay fake kod Upp Gaytring Yrnnc sade Ցին: հենդ Սալի յան ցովք կոս/ Աովիկն նդ, Ժֆ Ube fed be ambdbh: shepp Leywa- ` տանի ե. Վեծ Հայաստանի . արա յին qu «առները ուզեւորիլ. ն. ստորագրել: ուստի =e mB he sho mph: Zor Gp մանն. ինձ ցանկալի էջ » ե սրտագին pnGace թեան պարտիք մբ կը գնէ իմ վբաս' նթն- դագ ին շնորձնակալո թիւն. bral. ld BD Li անղերու ազնիւ. iy" » rp $rենը «րով ե մեծ արանգք մեծապէս մխիթԹ արեցին գիս Հ խկ bu նջ ոփ շerp .< ar mm $e Pe Oe Ֆել արարի) « Եre tp պատճառ Ր չունիմ դ ժգոնելու . վատն պի յօժարութեամը գնացի , յօժարու» Bb mda 226 9ey , յօժարուժ եամբ գործեգի $ Ոչ երկրին անիշխ անու եան օրերը ոչ Qf pe et yb ու Քիւրդը , "չ լեռներն ու Վորեր , ws =p ն ու աննանդ իսա nւղիներ » fx. չկրց ն վատացնել ի : ֆՔրդաց վրաններու տակը ե pug bay վայրեր իխեւանեցայ, տսիա. կան ուղեւորի lf. կրեք «մենն ալ կրեցի, Բայց երբեք ցաւ չադացի, վասե զի սիրով 4նա=ցի «ե փոխանակ անոնց՝ ձաղաբաւոր միս խիթ արութեանց կը ձանդիպքի , մեր Հայրե ՆՖական ջրերուն , Շովերուն , մարգեներուն, դրախտեերուն, բերքերուն ե. պտուղներուն, Ludnd ձացին hk կարմիր գինւոյն .. Sup. բուն Bոիչին " կաքաւներուն կառաչին , ծաղկանց բուրմունքին ն անտառին սօսինե. րուն, մաքւոյ. կաթին, կովու իւ գին, dwqnւց մեղրին ’ չայ մանկանց եր ամին» ե այլ “E- »: od may բաւ յափտակիչ ատեստրաններուն , - pg Jed A կարի զուարթ ութիւն" կարի կոր» զվաԹիւն նկա վրաս: -— Հայ եղողը՝ Հայատ. տանի: նողն վրայ իեքդին ը 4ը Հանաշի, Խջղինջը Վենե կենդ անի ki աան vee էթ ե անոնք Հ. — Bow Phbpթad bu + chee A Boh 1879 | 4 d- Upemetiebety Պատը գիւղ Կ Qoyieny ` ՍԱՄՍՈՆ ՀԱՂԱՔ Մ 2ին Աամսոնը ողջունեն ցինք, 4k- ղեցիկ օդ երով , գեղածիծաղ ծովով : Ա” "Քաղաք մեծ ե կարեւոր TPIS նանգ իստ մի # Փոքր Հայոց ն Մ6ծ Sայապստ տանի նարաւային դաւառաց . ամ J“ dE Me. «ելի ծաղկեալ : Իր միջէն կ'անցնի կ. Պօլաքն.'ի խաղդաստ դ նալիք մեծ ուղին ցամաքային ; rp կան. «ւանեն Pent qrwep Smpwbep - ուղեւորներ ե ապրանքները բազմախ իզ &ծլն էջ կ'ընեն su Ք“Ղ1%ՔԸ բաւական նոր ւ շՔkղ էներ կան « շուկան ն. խաներ N վանճառանոցներ , wd. բարներ կոկիկ են. իսկ փողոցները անմա Քուր. օդը fondue ե mb nn . գրել է uo nn lk կայտտո անձինք գազուադիւտ են: քախնային վայրեր ունի քովերը, «րոց ապականութԹենէն վառած կու դան իան» դութիւնները $ Քաղաքիս բնակիչ բը մեծ աւ Sista Sue ձիկներ են , . 150. տան չավ Հայք : Հայք վաճառայչանութժեան առլժ իզ Line գաղթժած են, Ակեչն ’ կեսարիայէն ' ն«7 «կիայնն ’ Lz $ —2—_ Bubp շայերէն լ պլակատ են , բայց wb fe ձարուստ ն յառաքադէմ» Քաղաքիս lt 92 Ֆշանաւոր է }ունաց եկեդեցին [rn վարժարա եը: |աոր Հակառակ կարի հանեմ է էաղոցա եկեղեցին ն վարժարանը, որ Թէպէետ երբեմն bերրնե մն փայլանի նման կը'«այծառ անայ Lub դանակութեամբ մի, կամ ընկերութեան մբ հռանդափ, րայց Ա յանկարծ կը մՔննայ « ֆորմ մ'ալ ես ըրի « ԸՀիԵրoա«իրաջ ԸկԻր««իիՉ վերակաղմունցաւ , ե վարժարանին պարտքբ զոցելու ձանգանակութիւն մի եղաւ» բայց խիսա բիչ տեւած էր, վասն զի վերադարձվի ցաւօք որաի տեսայ որ վարժապետը քաղա ՔէՆ կը մեկենր - ե ընկերութիւնը ԵԹԷ վեր- Զազած չէր, չարունակելու Լ ալ չէր « խեամակալուժիւն մը կար ազծկանց վարժա» րանին ’ անոնք ալ ձեռնա abuայ : Սամնոնի Հայք աղքատ չեն, ե կրնան իրենց ազգային վիճակը տիպար տալ այն ssilh bo Հայոց , որ կու գան կանգնին (ամնտ- ն/լն, տիպար լուսաւորուժեան ե ազգ" յ~ Նուժեան . կրնան. ն պետք Է այե վինակն ունենան , որ |կամսոնին պյցելոդ մբ փափագ «ւնեն այ տեսնելու այդ ծովափնեայ ծադ» կեալ քաղաքին մեջը ձայոց եկեղեցին պայ. Ժառ, վարժ աբան պայծառ ’ ընկերու Թի«նք ե Թանգարանը պայծառ, իրրե ներկայա ցուցիչ Հայաստանցի Հայոց, որոց դուռհ կը համարուն իբ դիրք » feria Gp HO mb fob oh «իյ ԷՎ կը Համարուծնին , բայց Առաքնոթշ դեն այցելութիւններ չէին վայելեր « ե ԹԷ Ur wfhap rp wf ունէ ի՞ն «հ եէ ունննային՝ fo րենք hn p ինկած էին e ab we անդ P“ղա~ փականապէս ՝Ամասիան՝ Ye wumnph ենք ակայ է, ամնոծնը Տբապիվզանին -. ուստի մեծ փաս հաջ կը յայանչին, ն իրաւունք ալ ունէին "ր Չարչամպայի ե շա-ձիկի Առաջնորդ ուս Bimb Chm միանար. Աաժմնոնն ու ափֆրան ’ Առաջնորդը նստեր 'p Աամնոն . "ep նր Lum Մի ասարիֆը, Կ Սամսոնի ազգային վիշ ճակը մեր ըղճացեալ պայծառութեան կը աանէքր Ր հee 300 (րա (ո դրամագլուխ ունի եկեղեցին ն. վարժարանը , որ վստագՀելի whe մանց տոկոսով տրուած է: Թէ ասոր տո կասեերը ե Թէ՛ տեղական աղգայնոց ձան» գդանակուցժեան Jշժարաժմտութիւնը կրնայ բաւական արդիւնք գոյացնել» բայց 4 ուխ կեցո մբ կր «լակսի Քանի մր երեկոյԹներու մէջը ցոյց տուին Սամսոնի ազդ այինք frենց արտի եոանդն IP ձլտումն դէպի JunwաԶ ադ իմուն ppc Կ արդեամբք, ինչպէս ե կիրակի ցերեկին վարժարանին Վլջ ըրած երաւլ րին: ԱLobg MA որոնք արժանի եՆ յանուանէ յիշատակելու , Լրեքը միսյՆն կը յիշեմ, իոկ պատիւը «մեն գործողներուն:. Օչան լ ֆ. Աոլաննան beg ~ կիացի ) Երդուարդ Լֆ. Մուրատեան Նիկոս մփիղիացի Կ Գարին 53: Առաքելեան Ահ- — 4k — բաստայի. ասոնք դրեթէ Սամսոնի ազգ այ. նոց ձոգին ԵՆ, իւրաքանչիւրն իր յատկուշ թեամ ն առաւելուժեամը : Փաղաքս՝ գտնուելով իբրն կապ Ասի Է կւրոպայի միջոցը), յարաբերութիւն ունի Ն«րո«լայի ’ Կ: oyun le (իուսաստանի ձետ ° փոխադրիչ վաճառականուԹեան կարեւոր վայրե, ե ցորենի առուտութը յածող: իր ՎԷ9էՆ ե շուրջին ալ. բերքեր կը հասնին, ` մասնաւորապէս մեծ քանակութեամբ ծխա խոտ , որ անուանի էե շատ տարածեալ « եգիպտացորեն , վարսակ, գարի, լուբիա, բուրդ խաշանց մորթ, շիմէնԹօ (որոյ անքն ունին) ,. vhe bad ap (ձկնվիոր) ’ ղանաղան k աոատ Հկունք $ Գ»լժ իլ ի« ըսուած լճակը Աամնանքն 8 ժամ ձեռի Է դեպի Պաֆրոյ, որ իր ան. Թիւ ձկներով մեծ չան կ՞րնծայէ կառավա. րո-Թեան ե հասարակու եան Ր Աի» մե ծ դետը (Գրգըւ որժագ) ամոնչն 8—10 ժամ ձեռի դեպ ի Պաֆրայ՝ կը ԹԲավի Սեւ ծովը» նոյնքան Հեռու է նան իրիս գետր (եշփւ Ը0- մագ), որ ՉԶարչամպայի մօտ կը թափի Սե Գովը : Աբազա գաղթականներ նե Չէրքեզները ծանր բեռ մը եղած էին ժողովրդեան. ե ոչ միայն ձանապարենները, «յլ ն քաղաքի dl, , տներու it 94 անգ ամ ասլանովուժիւն չէր մնացեր գաղութին, դինանարութան ե սպանուժիւն նասարակացեալ էր s ` 5B — ԱՍ» գաւառք գրեթէ ամիաղի լեանային Ez» qզոնտոսի լերանց չղժան« Հին bկնեղեցա. կան պատմութեանց մէՋ Ալի-բ Հաբբակերաջ տանուտնած են սuյն 4աւյառոլ Հ Հին Լ։ամխոնը` բարձը գիրքի բ վրայ աւերակ է դարձած , ն իր բերդի շէնքերու Հիմերը ե պատերը միայն hp տեսնեն այցելութք ¢ ձոն՝ ուր երբեմն մարդկային ներոսները մեծամեծ քաջութիւն գործած են. ուր արիւնները Ճոսե ցուցած Քար Ք«րի վրայ ն դիակ դիակի վբոյ չշարե- nd , այժ խոտեր բուսած kb $ qe p« Td կրծեն այծեր բբենց ուլերով, ե Թոաչունք Թաւխս նստած` ձագերը Հանելով, կը ծրր»- անին ասոնք մարդկային գաղափարին վրայ միւսները իրենց տօտիկներուն տակ կք կոխ» կոտէին մարդկային Զին հանճարը «4..™ Բ Սամսոնը ունի իր մէֆ պտղատու due «նր» աւելի չատ են ձիթԹենիք» ՉԵՐ կրնար իչել ին ասպնծական Ղազար Ապա Գշղո«- եանը, UL կամրկապքն ' py man [ Lwbe դիստ» գրախար զուարճալի, ե իր սիրտը բարեօք լի՝ երախտապարտ կացուցին գիս: Քաղաքական կառավարուժիւնն է Ure Fate սարիֆութիւն. վիլայէթ Տրապիզոն: նկեղեցի 1» Ս: Նիկողայոս . վարժարան 3. ուսանող ջ՝ Sub կունք 56) աղջկունք 56» Ծախ վարժարատ նաց 25000 զուրուշ եկեղեցինն , դրամադրլ» fang տոկոսէն ե ձծանգանակուժենէն : Bp Հայոց 649. կաժոլիկ ե Բողոքական Հայք 111¢ 8Չնք 342: Թուրքք 3670 : | — 6 —. ԳԱՅՐԱՅ ԱՂԱՔ. Yb dup չկրնազլով այցելել ft puqure ը: Սեբաստացի Առ աքելհիան Գաբրինլ tֆ. յանձն “nwt ի կողմանէս երթալ » ‘pry qpած « Վէ կ նաժմակէ ն mah eB bib pe 4e դնե Saw $ ` վիճակագրու եան վր«յ օսելչ ն զկեի՝ 4 կը Jue hyne .C..e Sեղւոյս դպրոցին վիկ խեղճ դ տայ « գծուծ տեղ մը, լայն շալվարով ե բոկոտն դաստատուխ Hf Քով՝ աղատոա nas fate տակամածի վրայ ծնկաչոք շարուտծ հարիւր hy fom bրկու սեnt խառն աշակերտներ նոյն. պէս աղտոտ վարտիքներով 4 բոկոտն I 4PL~ հԽէիբց ’ ղէ մբէրնին 4 ոտքերնին կարծես տարիներէ 'ի վեր Prep չաեսած . ասոնց fe զորմելի վիճակը մեր ազգի ներկայ կացուշ Թ իւնը միտքս բերաւ yh արցունքներ: աd- կունքս կոխեյցին « « Դպրոցին մեծը ձասարակ ընթերցում ե 4բէ դպատ՝ ուրիշ ուսմունք sey - wulf ae n.աջ մի Քանի դասատուներ դ ացած են նոն, eY4y ն "ոչ Gb wp dp ձգած են անդ « Պաֆրայի ալիս անակ h անոց Թ ողուած mեhղ մը չէի տեսած բնաւ $ « Թաղ: խորձուրդը Հինդ տարին 'ի վեր ցրուած է եղեր, ն ազգին գործերը ըստ դիզաց կըկատարուքին։ նկեղեցին մօտ 800 "սհիի դրամա re fo if ունի, որ այլն. “yl ան. — 7 — Հանց բով շանու qրուած է - բայց ոչ cS վճարող կայ b. ոչ մայր: q ne ihapp Ր Skղcnյն երեւելիները ե Թաղ. իխորձրդ ոչ անդամները բոնած են aro ստակ . ժողովրդ bmն Lwասա. բակ մասը գպայրուԹեն յուզուած Լր Baga ide, be դ Ղրոցին ու հեկելեցւոյն անխնա Թողունլու պատճառները munp hac maյին « Հոս յիշեմ որ բաւական վայելուչ ձկեզեցի dp nebfh 3 « Հակկրցոյ ոբ աշխատել քաք Էր չուս տի ե զարմանալի գ n«pձծունէուԹիւն 5%YY We ի. dողովբգդեան pնd ցոյց տուած նամա hpec pcb oq bnւժbան առ ելո : շատ ան. դ4 uf դումարումներ erp + խօսեցայ, gw. լեpեցի, ե bկեդեցւոյն JES ճաւաքուած J ne դովրդ bwն Can wob ne fd brow ե uinnրագ րու թեամբ Թաղ. խթորձուրդը վփերակազմեցի « Ֆան. Բեթ երցասիրաց բեկերու Թիւեր կազմա «որեջի: րիչ տեդ դժուարութիւն կք ցու- ցԸՆեՆ ազգային գործերու խառեուիլ, նոտ երիտասարդները բուռն զօրու եամբ ճիգ 4 ընեին ԸՆԹ Երցասիրաց ընկերութեան գոր» ծաղ իր անդամ ըլլալ « ոնսեելու րան էր ե բիտասարդուիկան Տբաւէնր կաքբդայած Mr աննա այն խեղճ դպրոցի տղոյոց՝ ժողովբր- դենն բաժնունլով դողդորուն ձեոքով դալ ստորագ րելնին , որոշե տն շարունակ ppրենտ բարեաց ֆաժմար կր խօսքի . ճանապարձՀին վրայ, տուներուն dl 9 երախ տագ bn wpe ժումներով դիս կը շրՏազուկին | ողովոր» _- Bo _ դեան աղջկանց ե մանչ տղայոց դպրոցնե — pre աժար ունեցած եուանդը Քաջալերակտն դայ վերջապէս գործը իրենց ձեռքով կարգ ադ րելու նամար ամեն նարկագոր սկրզ- pn նջները ճանչցուցի 3... « Գաֆրայի Gee խիստ զօրաւոր Է` բիւ- աւոր կենդանիներ կ'արած|ն նոն (եnներու ն դաշտերու մԼ9։ ընակչաց հարստութիւն 7 կենդ անիներն ն ծխախոտն £. Չէ pբեզ ք առձնասարակ գողութեան [ry աւազակուժե ան կը պարապին , ուստի ե քրիստոնչից ձեռքէն կենդանիները Վիչտ կը յափչտակուին . տե. շական կառավարութիւնը անկարող Է ն կամբ շներ չարեաց առածքն առնուլ e մինչն. իսկ նրթեւնկութիւնը վտանգաւոր գարձած Է «աՀազակնենրու վտխչն « զաֆրայի ժողովուրդը զջրաւոր է, բայց կրթ «ւԹենք ու լուսաւորուժենէ զուրկ: Bոյնք երկսեռ դպրոցներ ունին, ե քիչ չատ նո կը տանին . ծՀայք ե Տաճիկք կրթութ եամբ ծՐՉրժէ չեն զանազանիր Հ « Լիա գետք բաղաքին Շիւսխային կող» մէն կանակը $53 ելով կանցնի , արեւմուտ»« Քէն արեւելք կբ ճոսի, մամրուն վրայ Բոլոր Գետերը. Ընդ ունելով կը dd by » կր լոյննայ - Պաֆրայի առքեւ կամուրֆքը քանի մը տեղաց «իջակտուր ըբ»ծ տարած է. բն դ տրձակ [7 VT . բածութիւն մը ունի, մէկ կողմէն միւս կողմը (ue Հրացան մբ ծազիւ կրնայ դնտակ Gurue 36նել կամ չ4Րնար N Հասակաւոր մարդ dp _—B՝— մhւu եդերթին վրայ տղայի՛ մբ dbs mb ad կ'երեւնար: Գետը գլլտոր ն սրընթացուս թեամր ապառնական - երեւամ. մը ունէր» աւաղծ կղզիներ կան իր սրտին վրայ ցան ե ցիր - ՇԹԷ երկու եզերքը նաստատուն Fade բերով աղմուխն՝, նեղնան, BE’ Քաղաքը վր» տանգ է կ ազատի [Py Թէ նաւտրկույիւն նրբ» նայ PU « 15 մղոն անդ ին ծրվէժ 72 ունի $ ’ «Այ երկիրը շատ կարեւորութիւն ունի է ձարստութեան աղբիւր մբ կրնայ թբլալ պչտք է կառավարութիւնը ասոր յաթգը գիտնայ « պէտք Է մասնաւոր ուշադրութիւն արուի այս երկրին » Ր | ի ճամրորդութենէս նասկրցունցաւ որ եԹէ Լ։ամնոն մայր մի Է. աղգ ային PL սակէ տով: ) pabal, զաֆրան Նորա ստինքնե. րէն կախուած: մանուկ մի է, որ նոգ. ար» nւնլու պէտք "ւնի ....) Քաղ» կառավար . Գայմագ տմ . Սամսոնի Uh պսարիֆութեան Ներքեւ : եկեղեցի Zաe J"g de 0 կարապետ : Վարժարան 4: (բախք վարժարանին bկեղեցիչն 10000 զոբ "Հ 3 թիւ Հայոց 794: Ուսանող ք՝ մանկունք 81° ’ աղիկունք 47: բողոք. ն կաթոլ. Հայք 27 Մաղադ ործ շայբ՝ 290: . զաֆրայի Հայարնակ գիւղեր - Այաչամ. : Թի Sայոy ge. Գուլչալար. » » 868 + ա —_— | te ery 7. . . -—f 8 ‘ oe + ՍԻՆՈՊ ՖԱՂԱՔ: Ն ադ - կառավ. Գարխգամ . վիլայէթ Գասթամունի » նկեղեցի 4- աշնր» թիւ Հայոց #7: Beybp ++: Bopp » * gue | թիչեր wh ws Ja teste * * « mo uf երկու կողմն ես մեղադրելի նն: ՄԻԹԷ Գշլի« կաի «րիլ ջաղաջներ -բողոքականք չկան» Usb Borqecmby dbp wg յինք մանա inh կանայջ ’» ոp ա«ելի Iերմեոռ անդ 4 pb ունկնդ րութեան , կրօնական ՎԹին երեւոյթ». bhpad ե երեւակայական դազատփարներով պաշարեալ տեսսյ . ճրապլարակախօսու նանց ե առանձնախծսութեանցատ մեծը յ«րդորեցի app ենք՝ ժամանակիս ոգ ին Bubչնալ » Pee e-կրթԹ ւթեան նետեւիլ ` ազգային ե գի» տութեան դաղափարաց յարիլ, շիրել ֆրի. ns? & bop «ուրբ Եկեղեցին frեՆցy =n iupիe ' Bae Fh ml փառաւորել » hmcmwenny ofinncye | ներով հրախուսեցի mj ընկերութիւնը, որսլէս. զի բերել տան ն pF kalnւն Aue Bbելով Ազ «ց պատմութիւնները » պարբե. | բական նանդէսներ՝ ե լրագ frbkrը ' [a ունստից ու գիտութեանց 4 Frebre » Lwfue Diy մատենազ րուԹիւհները, fx, lx. mn pնe Bhրցարան մի բանան Տասարակաց նամար $ npոյ օգուտը մեծ է. ` YL. դատ -կզետլ k դրդոնալ: չին b7bebaն Արո ազանին դէմ -« կ'րսէին. pendant p t+ , «d/նՆ Ֆուիրական fpg Ր | 'h tek slate bath իրեն ձա _ = tng Seen PE fof weedy’ dp ուկքնեը b drone thf BEB hike lini peer hn tebmb die wgebp ավ չինանչնեթ ee Cibbne Rb dpb ns op Ly ‘epi yy Mb wind! yi ie ek NY fy Us Parade pad fad inp pop Aw be Ւ RHA dog պարապած, Leen deetl bes Meth deat peed p Ainge rnd ned} oly. bp րել «ե altel ted anh Ue pebwpt Repo ka BE UNV dkne Fads ghd geky Ap iad Pr bk whup bbe eu pd wo tpeufns d հան 4503. [rh ERI Pat Գ աթ EATLATUNIS a ազա Ի” meetin ofa depts mfr Btn NTS bb pigsty Fed) Gb mp, lh wird 2400 oe ppp նե խթին չար ME dL Ab amd Ako rer = Bnet ե մանկունք ադան քերական, Հննֆ արան DR iricabts “Hho oo doy le erp pork va deus Ju Sbrnphm: Raped | itp ` եդ յոթն ատրաատն Փր վի Տի-մե Էի) որուն beg որա by 4b fhonat fhe pt wy ter ("ւ ժֆ-նը. 3. Wed alg, ind. ap dw pgs bofos Tare խասբակները ՎԷՋնէ տը պաՀ ե. Վա դավան mabueyy le que ibyl 4 aly Salleh db, ղերու վարժարանեերը OE eh df oq RG EF ե 2 նկար Ք4 Կպտանխանմրաիեները կանու կան, ե սանն տեզ «փծաձէիլ ծնի ոգու ին nbbլ dew own 4 bg. ես փալտսվգ weed ննա վի Մարդ Hr Hp» WS pray EP Bede pie p el mee (Oa i bbb A tise tat ey ete ee : «աարի եթ երցանոմթ են» aio ph pm. Joel cu ERY BB ա ն wok ան, խար բոոքականաց այնոր: Cusp ion աա wT ի խարնագ ուշ Թիշն մի Փար գ րար Ս: Գրեց «վատմւթիշը ՎԸ, նշ» Աշակերատքի փարներ Պերու եշ Pir aՐ4ՆԿbրը Վիծրինակու իան երե. լ դիակ ոգթիոննեի: խիլի | պոի "ընդունեց Gn oper fi Byte յոնանկիե ց 4 4րծ«գրելը ԱՉL Վ4ոժ արանի: ակտույն չի վերնյիինալ՝ Vee 01: fbprparvpher :\: dep. 00° Wp խե qi վարժարանթփոնչ անցնալներ ուննկեր Էի» ՀԿ Eegey we phy Bpկթիւ Phe bing; E —գատրւնան բարմունքի Թոյնլու՝ թարմ pաdալու Զալ ՎԱՐԴԱՊԵՏ ՎԱՐԺԱՊԵՏ -՝ ՎմES երը ate wp pe Be ’ մանուկները տիարակելե 4. է) uss անի` Համա ձյա bpկու պեկատի արգ Հ Ի Վադղաքին չէ նթե րը նողաշչէն 2 ’ Քարա Hh p84 A օւ» Աոհւտարը չնքողակ է.« Da ey np ¥իԻեԹԷ ամեն mh dbus bp 4չործնն ե op բատ SpE կը մատաշանան ազնիւ տեսակներ րա իեն արք կանեք կ թաղին fe աղ նավ, ն Bt" ee աջ Թէ գասառաիք օս տի «տեերէն կի նադնին : յառախուց ի վեր «րշ 74% incl $ ելեր hho > mw աա —B—. kh kp ենն: մեծ Փանակութ համ "rhe be ատնին hp վամապւնն. bղեբ -. բայց ասոնք 3apthլու համար դնրձանները . Եւրոպվայչ ն կը մանուին , կը ներկուին ե կը բերուփե, որ բաւական մեծ գումար մը կթ տանի երկրէն « Տեղական պիապից Համար ամեն տեսակ. աfe ունստներ կան Ք«զաքիս dt ֆ. . աւելի. Lyte նաւոր է, «պղնձադործաց արունստը Ր Resp աpունստաւորք Հայերն են : ՝ Մաբզուանչիք an ose դինի hp f նեն, ն աղէկ տեսակէն , բայց վանառնլու սովորութիւնը չունին . ամեն. տուն kp J™~ տուկ դինետունն ունի ներբքնայարկ , “ep դե աեղուած են մեճավեծ կարասներ , ե. ան. պակաս կը մատակարարեն «պաթուան . ամեն չրերը՝ սեղանի բաժակներ քւ. սափորները , nef Խորովածն աժան է ն. անուանի kr f PP մով ,. "արդէն oh. ne ֆութն ալ ընտիր: ուս Ր Մարզուանցիք we. հասարակ կարմիր ke (ես, կայտառ ե զուարթ անձինք են: | բնակչաց կննցաղավարութիւնթ խորին: ասիական է.» կանայք պինդ ինդ փաթաթ» ւած դլխչն մինչն «տքը , բազմաց ոտները բոբիկ . բոբիկ են ե արք» մկանայք՝ մարդոց Lh չhն. խօսիր Ր մարդ է հը fխուuեն sk in Ղ"yԸ եղած ատեն ճերմակ ստան մբ կամ ՛.. կխաքօղ մբ կը կրեն, այնպէս որ աչքերնին ալ. ծածկէ « շրջ «զգ եստ կանանց ե կաքճա». {գ եստ արանց կարի ek կայ: "Տուներու JE) աթոռ , գրասեղան Թ չեն Դդործածեր ) iL _S— , բաղնցներու վրայ կը րազմն, ե պղեծէ սի Նիներու շուրջը կը բոլորին "ի կերակուր Us ռաջնորդարանն իսկ գրասեղան ն աթոռ չբ կար - ամեն ոբ իր գիրը ծունկի վրայ կը գրե» ձիւբասիրութիւն ein ունին Ր db նամար ամեն օր Քանի մը անգա. Քանի տուներէ. բազմատեսակ կերակուրներ » ե կաթ ե սեր, ն կարագ k մեղբ » lc սափոր սավոր գինիներ կո ղրկուծին » ղրկողներն ալ ներկայ կը գա նունին ձացկերոյթին «Այս սովորութիւն չո գրեթէ նայարնակ ամեն դաւառները s եկեղեցւոյ ե վարժարանին յատկացեալ կալուածները՝ որոց մեծ dq ոյն մասն Ներկայ Թաղ. Խործրդոյ Գովելի անից արդիեքն է, եետեւնալներն են «16 խանութի կազմեալ պէզէստուն մը ե 28 «յլ խանութ ն 5 տուն : Մարզուանի 9, «ւ խան մը Ղավզայի մէջ» Դիտողուժիւն պէտք Է ընել, որ սոն կալաւածենրուն՝ աղդ ային անկատներէն fa մանց wn wl վրայ կալուածագ իր շինուած են, ե ասոնք՝ ա«անովագիր անդ ամ. mnt wd չեն ազգին, ԹԷ ն իրենք լինին ձաւատարիմ՝ անձինք: Այս կերպին չատ տեղեր ձանդի- պեցայ : Պատրիարքարանի Գնտկես. 1ոpրձծրդոյ գործն է կարծեմ ապածովել U2 “yb ul պ. նականութիւեները . Մարզուան Ք"«ղաք . կառավարութիւն Գայմագամուժիւն է` Ամասիոյ Մի ասարի. ֆասթեան ներքեւ : եկեգեցի 1: Ս: Աշ w- ծածին չ վարժարան. 1. ։Աաձծակեան, Tele վարժարանի. 22020. զուրուչ' Ուպնողք 528 մանկունք 8. 30: ացջկունք (W)՝ *.թpc Lng 6494. «րոցմէ. 481 Մsgugerծ (բօա)են, ե 481: frp me Կաթի 09 6B Bree 6874:.. Հեարեակաւանը k -4hong Pion անու: ` Ղազջն8. Աա Phe. 2ngng 78.3 . ՍԻՄ-—ՀԱՃԻ ԳԵՂ. Deed. bh&ghoh 1- Ս. Յակոթ. Ր արժարան. Պ- արթեւեան. lk Հ իմնան : Մահe վարժարանց: 4000 ղուրուշ: Ուսանոգք՝. 480 ժած կունք. BO: wy ~ —— Simebps Bpc leyng 2547 » nprgdt- 63 fingn~ Փական են, PBetape 8788. ԿԻՒՄԻհՇԻ « fոր Bewby ooo: PW 4h. ab, «ր. արծաթի նանք կը բանի Թիւ չա Jn 107» "րոցի. 25 Reanp ն kե.. tye 4800 +. Թուրք 2200 + ԱԽԻԼԱՏ ՀԱՃի ԳԵՂ. Աչանը bitatyh ւ. Ս: Գոր: վարժարան 1: Ծսխք վարժա. pանի 1000 դուբուչ :.fշumbagp 10 մանկունք, աղջկունք: Թիւ Հայոց 497, png: 80 իողոքական են: Թուրբբ 800::... ' ` ԵիԻՆԻՃԻ Գեչց։ Եկեզնցի 1- Ս. Bարgիo : վարժարան 1: պգախք վարժարանի 4000 qrepaey + Ուսանող 1B Jաbկունը , 8 «ab կունք: Թիւ 249 116: iy Բզորոթeան & Weft ag hug -ւաանարաց Bpbpp Bombe md չեն մեր wryh arg pel Phot Ր —_ $4 — Lh Weg Sudhbpth bey GP -Rbep ty) ուր վանքն £ եկեզեցին f Գարժարան | 1: Yafop feptwpeնի 800 զerpnne + (eum. Lողբ 42: մանկունք ,. 8 «վ/կունք: Թի ing 92» npg մէ 10 Frege են, Թուրթբ 71: LԱԹԻԿ Գեղ -- եերեցի 4-0 Lew ւորիչ ։ վարժարան 1: Ծովք 4փիորժձարանին 800 qeapecg s {evmbdgp 18: dant, 7 wզջկաւնք » Թիւ Հայոց 190.«:Թուրքջ 1200: ԵԾԲԸՄՁԷ է ԿԻՉԵԼԻ ԿԹանր՝ Փիղեր:, dom ffl » pc Zogby 39: Bile 100» ESM REORPRR Bowls Blk 1: Ս: ispy * Վարժ ախան 1-ի Ձաճակնան Bf=p վարժարանի 2000 գոսրոսչ բ fւսանողք BO Aub bochp's Pipe Zany 1280 npg 195 Բողոքական են ի 280 Մաղագործք: ՑԿ գնդերով Հանց երձ 776 « նան kd ithe. 23088 » BO Վ երդ գրեալ 4եզեր ե աւանեերը՝ Մար quiwmleni. he J huwpay dhs Bay Bemfinpg ace Թեան Թէեմերն են, նգն ցկհաֆնորդ ութեան Թէ են նան |ամնոնի , աֆրայի ե, Աինոսի ն անոնց գիւղորեից Հայերը ե Գաս ամօնի, Qepn fh 1 it Ynthopդp. Bopqrewնու մերձ Qe pfs Bundt wdiի նքը եբ ձախի « ուստի մեթ իբր կնգան բանելով զայն" Հոս Նշանակեցինք «յս դեզերը : նւ որովեկտն վիճակիս Հայոց Ք իւերը ա մրոգքացթննլու նազ % մար «պետք էր Գասթ ամենի ն իր մերձակայից Հայ բնակիչն նս գրեինք, Նամակ դրեցինք յիշեալ քաղաքի Թաղականաց, ն զիճակագբու» թԹե«տն Ճնարցումներ ուղղեցինք | np նասցր» bէին մեղ JU of f դ ժրազդ արար Ene ցանք : Ոչ մանթը Ա ոչ Ամնաաիոյ Unmfնորդ wt բանը չունչին ցուցակ Py ’ ինչպէս չունչին նան կանոնաւոր արձանագ րութիւններ [Ph տումարներ , ուստի մնաց պակա» fw hte բեւոր մասն ։ վէգիր թէնզիրիւնն մինչն. Գաս» Թամտնի՝ կը տարածուին ծայ մազագործաց բնակութիւնները , հ իրենց կեդրոն կր նաս ape f Qojtyoms : Uunlbp գարնանք մինչե. ձմեռն կջ սփոուին` դեզեր ե քաղաքնե. ՐԸ ժինչե Ահւաստ » միայն Հմեռը իրենց : խրճիթները he Քաչուին :? Uepep ձայերչն | 'հբ feouph ° I5pdin why են ‘եկեղեցեաց be կեղեցականաց ե bկեղեցcո օրինաց IIB Ե- բուսաղէ մ ուխտի երթալ են. մրղտըսի լինելը իրենց բարեպաչտուժ եան (ոմն Է: կար. " ալ գրել չգիտեն, բայց բաւական hաpուJմտ գնչուներուն y’ որ ծայ չեն « շեորնքով: Cue Faուսm nc waու ստ ունեցողներ կան *~ pay շայերբ ասոնցմէ աղջիկ չեն առնուր ու տար ° իրենք իրենց մէջ իբրե առանձին ցեղ մբ կը մնան . ասոր համար անվերջանալի վեճեր ունին աղջիկ Նյանելու , ն մեծամեծ գու, մարներ կը խեն Թէ՛ հոգեւոր ն ժէ' մոր» . -—ն 97 _—— ’ մնաւար ատեանննրը . իրենց: մեծ ընծայի , ինչպքս նան od fan ’ խոշոր էշեր ե ջորիներ են. ասոնչջ ցեղէն եկեղեցական չեն LS we որ, շդիաեմ եկեղեցին խատրած $ Թէ ի» րենք զիրենք « «". $ ' | Uy qատու Մաղադործ tayng Bիe 68-7000 hp նայչուէ ին Ի 'p բաց առնխալ to նոնք "Ր “YL: bk y( քաղաքաց [a Գի ղից ո 34d թի. ձաստատած ին ։ . Մ ԱՐԶՈՒԱՆՈՒ ԳԱՐԻԱՓԱՆ Ս ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ՎԱՆՔ Uv 1: 4-ի Թաղ: bortey Yy U- ակնարկ ար ե անդամներէն թանի մի անձինք միատեղ: առնելով` գնացինք այս վանքը, ոբ Ամաաիղյ բեդ արձակ վիճակին di չր միան վանք է, «ր հը. Նստի ԹՀ մական Ա» աջնորդ , Anu կը յաճախեն գրեթէ adbե ն շաբ ու me fant ւորք Մարզուանէչն ն uy Թ մերչն, kl npաւն an smbp ‘bd £ ng մայն իբրն Հրաշալի սուրբ nfs մր, այլ ն ճոխ, շն ե ընդարձակ ne: ղատեթ: վանքը շինուած է դաշտավայրի մէֆ, Լիճ դեզի մէկ անկիւնը, օդը ծանր ք բաղ- դ wsdl Մարզուանին $ ուստից ծ քառոpթդ. ժամի ձեռի Է կը շբապատեն վանքը իր դե. ղեցիկ ն արգասարեր արտորսյք, որ 52 կը» տոր ձն, որոց Lwenատուն` կալուածագրեր կան եզեր, բայց մեք անոնց օրինակները մի. այն mhemնը արձանագ բուք եան մբ մէջ» me — $8. — abpe. 4 bq ging կիարալ mates: Են ,. «երն ac Sneph wi fbpp koe nays աքե ալ r wr sofownnFիedp qty aig {'oBb kh mp ՝ 4b-Lec Ye 4feb - ony 2000 pbibh sufind: | ubpdամուտ է արտներու տարածութիւնը, k prep ema dbf ghey wb plop «Gp նաչաստեին Թէ տարեկ. 25-—80000 4ո«~ բու վո dք թուոզ կայ արանրուն, բայց չեն Ժանձներ, այն ֆնչ hekhy Ghdeiby ff mh նշան է. Վանքին իմմիսամկոգթ` նեյ գրախտը ` զոր ացվ անծնւանեն, երինժն իթր- գաւաճ ne ohh » Fel այժ Ր wf ի եխոզվան, cum PF kh inky hp kph, pal bm | nbpը կարուտծ են կ բնգ արձակ չնրպմնոց , «րոց աւերակը ցոյց տուին ծ րավոիա մն քր | կսy գեղեգիկ աւապան dhe inn msn nt անո | ջրոյ որ ծաոնրը. & wd nellepp' nn dghլեն 1b կ'երթայ Թավի վանքի «լարհպլեն գուրս վա բեւելս եղած մեծ աւաղանը կամ լիճը, ուր միւս աղբերաց չրերը եպս «գրքերը եո Ը ճանան, ե վանքի արտերուն Քուր կը րաշ ենւ Վանքի բակէն դրախխավջ երթալու: նամար դabb Jp hp. dintbe vip wokpadiyaig {ya Je “phy maple kane gay fbr y Bey e- .նաւնով, որ չորեֆկոսշի կրկնեյաթկ, «եննեակ. ներ ib եղած Ի swdkնքն ա փիլ ոd ,y dha jus կին կողմը Ծ—4 «ենեկաց կմախքներ դեո կր կենան » թայց անգարծածելի.» վասե Ր Ա wnաստաղը չկայ, որոց +4բանեերը ձան, _ + 211." a any | OP go a . mat, "png ~—op thy $ որոց սանդ ուխնե- pբ բնկրենկած | ik: Վ երոյիչնալ աւնրակասց կից ` բնրարձնեկ: շենքի մբ փլատակ ես կայ «ր ական, գոմի ղած , որդ մէկ կողմե Է մարագ դ «լաոր ալ պատերէն մէկը փլած ն աղթիսր մը snr spi he pushy JES ցամքած: նբ Awumeuspt fh gucap Hրտի wt jo uմdնն infl~ Au ե geet orn fi fh Wo ծ գի ունեցած Vo «ւթեան ”é աննոդ ne Թենքն, Ր IA յատուկ. 4g ատաջրու(ժենէն s ԴԴ Bացի AP bpկու մեծ դոներ կր բաց» ուին nt fr wn Ad. քանի մը աննեակենք լան էԱ որե»: բայց «երնակելի՞ վիճակի Աչ նա է վանքին չտեմարանոցը բաւական բերա մակ " wpa մEֆ- գե տեղուած են: 5ինգ hmnp ավտ ակայշէն kd, ե ձրկու կաոր fre ժակ. ամբարներ yoրեն չ: գ արւոյ hk. ալի մբի չ Շոկմարմնո՝ բ» ճձՖ դ} PT £. Գիեբու՝ «ոնն որոյ գրեն քեվ' դա Հաբ աղբիւր մին Չոն Քարան. ցած: ղուն vf ‘he ատնե նք հեթաի Pp uկը nes’ pS Վարժարան. wնունատf թած hk pp 24: նթ: Jo $ ուր ակայն Sեenք անգ ամ չայ վարժաիանի կ ըոեին՝ նղեր ք ն րըն Ung bից Է (vray եփելու: աենեակ.՝ » վար» ժարանիի wf Aegp ‘"Varbpt (տաի) սենեակ ‘ U4 peկք՝ YS անձուկ Ւ, փոքր դրա նով fp նը տան iby ցtiy՝ Ի ահկը՝ , Dd յերենի կը նոն փ Աիարանից Թապղը» "fv Taheg (es dowd ե փոքրիկ: citi — $0 — djs շուրջ. այս ժազղը կը բազկանայ աասuh ub նեակներէ , մէկ խոնանոցքէ ե մէկ սեղանաշ- աունէ . ունի նան երկու աննեակով Առաջ» ` ձորդարան մբ վերին յարկը: Այ» Թաղին մէջն էր Թանգարանի «ենեակ, Jrpոc մ ee ըբատուն մը, այլ գրքեբու վիճակը ե «ենե կի անկարգ ութիւնը աննկարագրելի էր: ye սենեկի դարաններու df 9p տ«նտունկով կը սան - | «ւէ ին եկեղեցական Vay. Wd ն e1- գեսաներ t Այ» ամեն շէնքերը bad աղիւսով ne զվ շինուած են , դՐրեթէ բովանդակ Հtbpp խարխալեալ. կարծես ԹԷ երկար ատեն մարդ բնակած չլինէր Gոս յ. “լ wակայն նչ հսկան Արբ ազանի ԱԹ ո-nՆ էր սա, ե Ն: Սրpազեու- թենէն ձեռնադրուած : Մամբրչ k Unb ուսումնական վարդապետներ meg վանքին միատրան, էին, lk 40 տարիէն աւելի միարան: Ueabpnd uy ոչ kրեսով ճերմակ 605: Վ. Մ- Bwlnր ֆիրիչճեան անունով մէկը ամնականով կարգեալ էր տեսուչ" BSmopey գաւառական : վարչուժենչէն, ե, Մարղուանցի Փիրամիտճնան Յակոր աղան նոգարարժձու: Թէպէտ ես չր հրցի մղ ի ձասկրնալ ME nbw;f պայչտօնն ի'նչ էր, ձոգարարձութեանը ի՞նչ, սլ Ը Թունր Թէ «յս վերջինն վերին Me: կը վարեր » Uma զատ կային 5 Au լուսարար, ե 1/3 aL lru : Տեսչի ձեռքի աակն էր իբր ԹԷ ամեն #35 + pag Mer 4իաեր ու կ'ընէ ոչինչ: Երբ f a — — 34 — | րջերու ցանկն խնդրեցինք ե կ'աւպնինք ճե- տազօտել ձեոադիր գրեանքն, ձարկ Bn. ղուց տեսուչն, ըսելով Թէ` շաա 4 իրջեր Վակ- und kb ձարցուցինք Mt p՞նչ ե Քանի՝ ee նասուններ ուեի վանքս, Ղriiy երկու գեշ ղացի ե երկու մակ կանչեց շինգ. Sng ind տասն din ap նաշունցի'ն նաչուհցի'ն , նագի դաան 6 qndչչs 18 կով ու եզն, 1 Հին 1: . Զե«ք մը եպիսկոպոսական բնաիր ըղ- դես մարդգատայես՝ Գուղտանեանի Jhow- աակ, տեսչի ՀակողուԹ եան տակն էր - Բադին մարդ «րիտեները ձաներ էին, ե ինքն չէր ի- մաշել: ԱՐ hep "վ էր նաներ փիականքներու տակէն. ող ինե՞րը *.... U bp նարցափորձին ներկ te նան ing արարձուն °. սակսյն tr աճեր պատասխան տալ, ն kp թԽորչՀրդաւոր լու ժիւնն՝ կա արձնամարձանք մի Lp: կա ինքե ալ տեղեկութիւն չունենալը կը նշանա» կբ: գուցէ վերջինն էր սաոյգ » վատն գի մեզի չափ ինքն ալ զարմանք կը գիտքր ու կը ձե- տաղօան ր մասնաւորտպէս եկեղեցւոյ 4 bom Ֆեր ն անօթեերը, որոց մէջ չատ մբ արծ աթ է ե ոսկին խաչեր, կիներ, բուրվառներ , սա ղաւարտներ , աւնտարանի կողեր, խնկանոց. ներ , կանթեղներ ի գաւազաններ ’ գ օտիներ նան Թանկագին Թաւիչէ մարգարտայեու ու ակնթ ել զգեստ եպիսկոպոսական , ն ճղլակ Bազեր, Ք, կային, Վ ակքիս |\§ Գաճարն Քա«րաշէն էլ կամարա- | կալ, VF աիւնի վրայ: Dag խորանն J. i բ _m— նուն Ս Աշmaւածածնի £, Ժակողմեանը՝: Ս- Լուսագորշին , ե ժախակողմնանը՝ Y. նշանին» Երկու փոքր մատուռ ալ ունի երկու կողմբ՝ դոները եկեղեցւոյ Վմիջէն ,. մին յանուն | zՆդ - բեաս Աոաթեեյե դոր 5իճնաւտծ- փ նւանդ եՆ նոյն Առ սքնալինս՝ ե ապա նորոգեալ նորա ակունով Հ ճոս կը պանօւի ԱՏ յիշեալ 0 Ա- «աքելոյն', սկ միւար՝ յանուն ց: կարասլէե ո է: Տաճարիս րան կողն Է վերնատուն կա նանց: ԽԱ Ս oS bնեդեցeՉյ՝ BF ոռն՝ ուր, կոաֆնորդն եր բազմի, կոնակին վծայ խոշոր գրերով գոր ուած LS < ձնտզան դ. լերուք Առաջնորդ od) Հերոց ե նսլատակ՝ կացեք նոցա» : ժ.ոզովրր» դական պլատուժքր , վոր քամակքն կ'աւանդ է ԱՊ աջնորդ ն`, ն hp այ0ք: կ'ընթեոնու Ժովո վուրդն ` իսկ ոնք պէտք էր գրել ուրեմն De աջեսրդ ին: վերարերեալը: «0 բածեցքք որի ձեղ նստեք Այոտուծոյ « մի զօչաքապ ղու ե ամբ »: ay yօժարուխնե ամբ ’ Վի' trek. «տիրելով գիճակացն , այլ ըիեել օրինակ ձօ- տին.» թ (Պե: Թվի ԳԼ" Ե: 25-2") որպէս ղի յամթենայն ժամ ընԹեռնոյը ե. fp don առնոյր Bebop. “Լ փր «աշատօնին aimee by $7’. ի ,' "a >a ա Տաճարի, դրան ճակատին վրաց pան- դակեալ կայր յիչշատակագիր». $ & Գար խափան վանքս Bmiwd ծնի, $ "« Նախն իեալն Անդրեի» ՝ | Ցաւաղակաց րեալ. Քանի ,. | Uiay յիսուն ամ ամայի.. ճ ի Լննոպոնդ եայ գաւառի « ՅԱ ասից ձու Ֆանանգի, «ի Lin fing արձա դաշտի ’ «ե ի Գեղի որ LH աֆ. «ի տեսչութեան: wpՅւnյ դիտի, « Sեպռն. BotանLaւ վարդապետի ° « երբեմն գօլ»ոյ Պատրիարքի » Ր Գաղտատցի մականուանողի « Սե որ 4 ածն Է ողորմի « գինման առրին Հրաման լինի, ` « QF non fd bp սկսան. .. «h նիմ անէ Ֆոր. Նորոգ ի ’ | Քաջ ծերունեաց վերակացուի ’ ( Borin e մեծ Jhb Թողանի , «Աոա տրովջ իւր վիճակի ` «Յոլ Սանիւք Հայկայ սեոի, ‘ի մեր ծայոց Թուականի, .. « Rem k չ"Բ» Jօբելինի » .». B կարապետի մատրան — 9s » բակին մին միշատակեալ Rum Bosանեչա կվխկոպոսին շիրիմը, ն անոր քով` « Սիւ- biwg Oreitbwl տոնկմէն , աIB էմի ածնի La fie ek, kW Qopuny pte Uepածամ 4. պակասի » շիի» | վանքիս «արան դուրս տնկուած կան լսա մբ ուռի ծառեր, նորերը՝ նդ հսկան Աբազանի օրով . դան Ֆան կաղամախի՝ ե tu dy քնկուղի ծառեր 014 նու Թեան պատճառն է ոչ միայն վանջի դիրքը “L. ե մեծ լճի ջրոց երեսի dl kղերաց hae մուռներու նեխութեան Gang ' ներքին ե | արտաքին բակերուն de շրջապատին ` ա աne տութիւնները , շէՆքեթու անկանոնուԹիշնը , մանաւանդ. միարանից Թադին ). ' ոի: oq mne- նելու տեղ խիստ eks ունի, bk սկնդեան պն կանոնուիւնն ու. Ֆուազուժիւնը . " եկու այգի կոյ, վանքիս արզդւանու այդեստանեայց մէջը, ժին 8600 «բթ, 4 Վազ, միա 4000, թայց ասոնք կալուածառ դիր չունին: չարիւրեն աւելի փեթակ "ee Նին, մեղրն ու մուն ընտիր $ կայ Շան: բեդ արձակ արօտատեղի Ր (հայլա) սեպլնական ' վանքքն չոր» ժա Cb. ռի Տավչան տաղին կամ' խաչին լեոը- արօ- | տատեղւսյն ՀԻծ պատը: 51/2. Ժամ Է այժ dգ ուած երեսի dp» , Պր “Ք bby. Pome ՀիՇՔԸ կը բուծանեն [ra տեդղւշյն նը տիրահան: J7owsp ee անտառոտ ,. ֆրաւքտ ն. ծաղկա. «Saat » ուխտ ե խորեութը ունեցողննիը JP | ճավս կ'երթան hiն « քբերու Ի /3) խաչել: մյան | ձգած N որուն՝ որ պատանի ձանել՝ 'նոյն` Pre չերչն մէկը ’ անոր ուխտն ու խորնհուիզ Ը Bee տարուած t: "կարի զբօսալի (A նովասոծն եր նկարագրեն. "յա ibm Ի ուր գաւառին ամեն կողմէն. դրեց է ամառւուան տուն. շատեր երթան ամիսներով կը կենան Ի Վանքի dk. ռագիր արձանագ րուժ նան ե մpչն. ‘opինա կուպծ է նե տեւեալն F ` « Տավան. ազիի վր"/) ոբ աչի լեառն ալ կոփ ’ վ «րբ «րրոցնն առնն. «Վ Ս Ure ppwe aL Ֆնաւորը բաւակա ան Փա մանակ fy Loft pcb րած. ե իջած £ Ս: վան- a Քր չինելու Te ձգ նած անտա ի վրայէն արսեն մնաս. րայի չափի մաքուր ուր կր բղխի, ն ամեն տարի վ ար) mfuin ի տօնին չո bho ni ատաւորներ կ երթան , ն նոն պաշտօն ե պատարա hp մատուցուխ "be այս տեղն ն bpկու` ճաղար հանգ նոյ չափ նեա ի դեպ ի արեւմոնան նարաւսյին կողմը կայ դերեղման մի, որ իարաղամ մգ նաւզորի դ երեվմանն 4 Ի քոeefի wu անդ Wi ....D ~“Bebt եof աարի առաց 800 խար: We նեցեր է վանքս, յոր» վաճագեր ը եգի- սեան Սրբագան իբրն Առաջնորդ , որոց գինը 170 «սկի յանձնած է կէնիճեցի Համրարճու- մին tee. աւանդ, Թէպէտ նաւատարիմ՝ անձն , բայը այսօր վճարելու անկարող վիճակի մլ է, . 4կ'բuէին ‘ ՖՆ տարին վաճառեըր է նան, վան. ջի «րծա ներէն. 19 նօխասյ, որոց դինձն՝ 19000 ղուրուշը Մարզուանցի ֆիրեձմիտճեան «կորին , 15000 շուրուշը Մարվուանցի Գաս. պարեան Ղազարին , le 8000 + ղուրուշը Zաճիս 4եգցի Ջէրքեզեան Գբիդ spb տրուած է մուր» Ss 4 աքս չունի mյuoր հրկքագործութեան beta լու dan ոչ ոչխար. կամ այծ մի: Թէ- մերչն «բագին ու ձոգնրաժին ալ: խառ կըտ» բա 5, գվապն գի՝ «Աստուած: ողորմի ն Հոգս ag) բ«ողներ. չկան վանքը * Արբ աղանն աճախ ՝ i — 36 —_ Ա բացակայ կր ածուխ վանքէն kr: հորըեծայ ‘ Մարին Eben կամ Թ էմերը կա (ճին &g- Բե) նորընծայ Մուշեղն Մարգուանե Լ . ճին 8օ4: Վ. ալ տաճարի դրան կը նայի Թեպեա փր «ենեկէն , րայց Երբեք «աքը չփոխեր ներս անմէն « Տչր Սենոր Քածանայ Վի huey բ մի- յն չարա երեկոյ ն կիրակի առաւօտ Մ«ր- ղուանչն կու գայ ժամերգութիւն. կը ei rt 4 bղացոց. k : ուխտաճորաց Gio ae. 4e դառնայ Քանի մը տարի է որ նդ հսկան Արբ ազան կp ջանայ նոր Տուր` էպնել վանքի արտերուն | նամար. արդարն oգ տակար մոած մունք » “Լ երկար են անյանող հղած f գործը ,pe_me կան ալ ստակ մոխուած k. ha hp շարու. նակչր $ Վանքիս դրամական "եկամուտը կը կազմէ «արին 0000 դրչ: միայն 52000 զրշ-ի ցորեն ն յարդ կը վաճառի, մնացե ալը wf տաւորաց ն այգեաց եկամուտն #: Nr nafok-~ տոն. մեղ երեւցածնն կը դիտէ ինք որ ծախ Քի »եղ չուննին , ուրեմն , ուրախութեամբ ձարցուցինք « — Վանքը բաւական դրամ ուշ Նենալո՞ւ է չՁQատասխանե ցին՝ (ls » 9 qeeeppanep ունի . (չբ բաց առեալ արծա ի k աչ խարի գինը): —Շէ'Ն կենաք, ըսինք «ն մեկնեցանք: Thr «yskլած` օրը նդեսհան Արբազան վանքը չէր «ցը ամիսէ մբ աւելի Հաճի 44դը կը գտնունր . վերջին օրերա արձա. Մ»pր- ղուանի մէջ արտաքոյ կարգի 4ոզ-Դ-1eրա. fe մբ մեծարեց զիս, Վոր աւելորդ: կը -— 3 — Gm րի գpել, ե Gmbh epը dp ուղին վանքի Քովէն անցնելով, յատուկ haba we ի Ն" ԱբրազնուԹեան , զոր գոսյ իր ««Ն- pաbeb գիճակին 03d Նա յանձնեց ին nub. կերէն գրութեան սլատճլն: dh, յորում Le sorry nc om & էին մի ատ մի վանքի բովանդակ արանրը։ ասոր րնագիրը շինել տուած 4 Bաbopոro Պատրիարք Չ5 տարի յառած, k աաճչններէն մի. Քանին վաւերացըեել {te md ¢ Տեղ. կառավարու եան եդ նշհան պրրազանը «բայց այս ինչ որ է, ոչինչ «րժեր է իաֆ-=ֆ օրինաց առջե, բոլոր արտերն «լ Bofam բբած են ե. b/iee$ տուրք կր «լանան. չեն վանքէն, Bimbin ասոնք “լ nha բան dn nn wd չեն $ Powe ին Bէ՝ Քնի ալ կովաբտատկենը ունի վանքը իր Կողային կալ» ուածոց Համար. խնդրեցի, բայց չեանեցաս 999 -ալ. Թէպէտ ոմանք կր պեգէին ԹԷ չը կյ, վասն զի ԵԹԷ «ւնենար յ ոչ էնաtը պի- աի վճարեր hk "$ տասանորդը ։ ' Ն- Արբ ազնութիւնը «տխրագին: կը գան» դատեր իր վիճակէն, «ւրախ Հր Ա«աջնոր» դու թենէն նրաժարելուն ե նրաժտրագիրն php aba hլուh , փափագ le յ"յտենը վան. ap վանաձայը նալ i բարեկարդ ne pe դpchwinp վիճակի վերածել պայն նիւթապէս ե բարոյապէս: Զոր Ս Պատրիարքի խորին ուշա րաւթեան յանժմնեցի: անքս ունէր 180: կաորի չավ տպեալ. մծ ե փոքր զրեանք, որոց մէջ պլիտանիներ ալ կային բաւական՝ ժուով ՝ իկ dhnwգ իր» ները ասոնք են, yp յանկնն օրինակեցի e 4. enoewder ate} , h Պետրոս վար» դապե տէ Նախջեւանցւոյ Do U-beopotes “heb w+ չt. Bnei ~$}bpt Uran sors ’ io pete TF Ut: Bite Poobe' ‘fp Urerpee apes Tete Գախջեւանգւոյ {. Ըան4 mul beկebss Remepet} wbwpst 1. Peesqteghet o իակ շակի ուի, գաղթ) Դ երան հաիոկրաո Տարի Ի BՎ: Հայոց ի վեց ծարիր ն վեյ աւարտել RD bpե« ՅԿԲ։. «Գրիգ epի b afi aor fe Նիւսհա ‘(խօսք յինն երանուիւն - pub 4- ուաջին ’ (br wf penn -<"դ ւով) . .. Bs — երես. ՅԾԱ: « Ներսխի հպիսկոպոսի կիշ- (լիկեց« ո Տարոնի fորՀրդ ածու իւն վասն veqqufiann HL ատո ենն դվեցոյ , ո p un pp ԵՐԲ"ՐԴ nt թիւնն hk 'p mbopինաու/ժ ինծ Ayer ame. Bt bbw Bw. « Ցիչատատկարան Bu կոր Քածանայի կ: oye qe» «*. որ Pprenpw- զգեստ փնելով, մսա $ hk պարկեշտ կրօ- Նիւք .. երրն մե ի սուրբ Յարութիւն hae "վ Քրիստոսի սուրբ Գերեվմանին Hun inh տով -«« յխնցեք զոտատգող դրս» կուսակրօն Bh op ար ե դայս : yծ նողսն lu դե զր յրն ե 4Քջyp»ն - ». աւարաեցի ի «ո. pը Ք գաքն Եbrոcսաղէք {, 'ի Թվ. Lg. ՌՃԼLԸ ին Pe «Չմեղաւոր ո պանարժ ան սարկաւագ 8443 փ դrbչ sholglp bo — ի վախճան մատննին « « Bec af 'ի Ybրսիսt: ալքեպխիսկուաք Կն 4եց«0ը Գարաոնի պատասխանի Յուսկան աբգելական iy Նաորխի 'ի մեծն Ubenfirp ’ Jորում՝ լուծանէ զՀարցումե կղերիկոսացն —- 39 — {iwpopnc վասն ոբ "ի ծայբ: ատրուածային շնորՀի մշմարտութ եան ’ վերայ Lae նայանան կարգի ն ժողովրդ ականացն "«qիզ Laced. wp OF fof 3 արկուանու եկեղեցին եա ձեռագ իր մատեաննեք «ւնքր » Pg անձեոննապ եղայ կրկտելու ե մեշափտակաց իրեքբու թուական» ներն orpնակելու — : | ԱՄԱՑԻՃ *BՂԱ4 Uayfe 47+ արդուանչի մեկնեցանք եպ - Buu ,. sp «ւն dal’ կր mkhckր Վ ig ժաս( մնդ արձակ: ba qfun t, k bpկու. փա Hp. կիՐճ6 ի կիրճ, անցնելով լոբուն ն ծադ ֆգարկգ ոսղիով կ. մանենք քաղաքը .: Vege անալ andor բոլորակ է քավ եալ, լեռներով , «յգ լերանց Թիկո«նքը ն «տորոաները, կը զարդարեն գեղեցիկ գփւղր» ԲԱՔ». բուն ձովախին մէջ տեզ տեզ. գելեր կան, բայց: անչութ « գի«լորեից Բնակիչթ ընդ Հանրապնս Թուջ են ե Քուր ,, մաս բ. ն» Հայք» Թէպէտ ե երկթագործներ ալ կան, Fy մասնաւորապէս անասնարոյծ, kն. լha-. Կեքը, խաշխեծքներով ատորոտները անդնովթք ’ ե Կովիատը Hho ու 4շեeով փ են: Րր ո ձաօարակ: ¢rkնց տեսակի, Jk ընտիր են . file նին Ֆան. ընտիր Սորիներ ;. ` էավթիա քն նը էսի Թերախան գե- տակը fron. մոտոր rz knee եղ տեզ. ան» ` դալ այլ fori bt , "pag BT բազմութիւն "dng խրոխտ նը խխնջեն, k. եզինք ծանք me չիր կը բառաչնն տարածելով: տեղ տեզ ալ ձողն չօրաղ Է ե անրոյս« ապը կարի բարկ fp» մանաւանդ. երբ մտանք 1 /ասիոլ bhp - ` խակ աւազակաց-երեիւզը «յեբան էր) «բ եր- կար ձովտին անցքը ե տօթը անզգալի կոներ» Թէրսախանը կ ուզեկցեր մեզ. ե. մեր habe «պլարձի Հախ կողն խիա առ խիտ Թենի Վիեն, wa hp hh զ ատանք « Je meg due բոյն մէջ եը գունաւորքին harpdpու եար k bp շոmact տէին այն անզուգական pխbdոpրեք. ՐԸ: որ Ամասիոյ աեպնական բերոց փառքն» րէն մին է- նոտ ծառերիէ "ի վար կք կախ ոքին կամ ծ inn երե: p. «աբ եր heft fe ab դին , սպիտակ ե կարմրագնղ ` Վեծաւնատիկ i կեռասները _“pոց գանդիսաւոի օրերը LTS աած էին $ Կր պատածինք: շերամի Swap շին- ուած տանց, . չերամ sնուցանող, ժfp քե տանե աց ,» kh” կեուտսի “sqm nek Sp կանաղ | զուարճասէր պատան կաց m. fo խած =~ ' Մկանց, որ խառնուած ու funbուած չի. ֆաe nng Թուփերու Ji 9; ե ուղեւորներէն bp ` ծածկէին իրենց սիպտակ ու կարմիր դէ. £Ը՝ միպտակ է ու կարմիր կնոասներուն igh. րուն եեւը , “յլ. չէին Քաչեր իրենց բազուկն ' ու. թաթիկը» Ld 4 եր էին {b= mb ճո փել: Կրճիե միւս էրե է: Սամնոհքն Ye hnpfw գալու կարաւանի ճանապարճձն, որ քաղաքին | —4- dd dp նալով եր միանայ Uepqec who, "he դոն ն ամւրքով մր» հոս կայ զուարճալի dep. Jp fee Կանգ տարան` nւղեւepաy ss &k սրնարան off nւ խանում: Beep «կսնալ կա. nn շինուած է pL չե Քաղաքը Ub Pe վերձն ե ի ձանդ իպ. ապառաժնենրու +4 Քարյրեր կ'երեւան , քանի կր յառախանանք deja brpոe. դ ադ ~HեbրԸ | be մերձնենան | կր " բարձրանան Lk 2 Behaufiry di, Թ աղը $ VUbկbbց ա. hn tt Թէրսախանը k 4 bաy Ve hye Իrp ի (bh ըրմագ ) մեծ դետոյն լչյն $agnyն րան աց Ep + (5b 7b hte ne մաւտրեց Jkq» fՐ վրայ չին ած են aoe dpe : wb որ Սաղացքներ. hh շարուած փայտէ դՉլերը | «րոցմով Հուր եր բաշին այգմաց Ցայնկոյս գետոյն, դնա քաղաբը չժ- տած, քիչ բ նղ կայ ընդ արձակ ժբրե bps a զարակ , mp մեծամեծ. Smnaց Znfwbb ց ely bpm at bb կարգ. կարգ մուրացկանը : կամուրջով կ անցնինք յայեկոյա՝ Աավայիա թաղը » np յենած չ արագային Foymlrpa , kb pep ծառերն ու 77 իները ԴԸ տարած ին | մինչե Գախխալի poncmd լեռան կատարը ; Fae s=36e nbrend, oye Segbh hp houp Yoiet Bowe vp ջուրն : Tie անցենլով հրիսի ափէն, fre Lhpու ե կարդ df խանաւթեկրու ե wpնա. pանննրու առ focth մոտն քաղաքի i Sp ն իանք Ս- Նիկողայոս եկեղեցւոյ Unf նորդ արանը ry Buen ծ rn. Ri արան Se “ep « .er ee: N y | $ — 42 — (մատի BIO FTL պլատմուժնան ն... «անգուժ նան՝ պիմնեալ. է Մե3ի2 Ազծeո նղ րի {profess wնուն եղջօրմէն , ke աւելի փայլ ne un p ունեցած մեր Մ/Դ «տկն ’ արդարն, պատերազմիկ dkn աց կերտուած, ն անառիկ. Ամեն ուստեք կք սլաշարուի մարդ | որ կողմ դառնաս լերկ ու բարձրարերձ ժայոնր են , ' անձուկ խոpաժձոր Jp, ոթ զույնությիւնն ամրողջ բ նած Է խոխա «իր բուռն ճիրաններով: գե- տգս՝ իրրե նեղուցի ծովու խորշ խորչ տեզերո- lk «ղիղ ափերու, վրայ չինաած են բնակա» րաններ, զրախտներ, սյգիներ, գրծա բաններ, բերդեր, պալատներ, եին ու նոր, նշանաւոր, lk աննՆյան կերտուածներ a Pes դոքա կը աարածի յարեմոփց յար եՀելս “t- դելնաձն ' ub qdnc wd Գակծաադի ե, Գախալի լերանց մեջ, Էեքերը ի ծիւջիս ն ի նաքազ՝ &pկոc մաս հ բաժնուած 1 Գալէ տաղին Lի«~ ախաակողն է « վր գաղաթան ն կողերու վաց ունի Հնաշծն բերդին ու պարսպաց մբ- նացորդներ » ե Վկ կոան վրպյ դեպ յարք- «էլ 4 եզեցիկ ԹԵ մբ, նոր շինուած Շիր- ` վանլատք (իզափ փաշսյքն , ոբ ՍոլԹան Ա- ազ կայսեր օրով մեծ կպարքո» Հր Ւ Կ: օ- միակ թնիկ ԱՐո«իացի որ ծնողeը Շիվա նչն, Ազուանը աչխարձլն գաղթական եկած . abp bՆ Հոս. սngն Ateesh EY կ ամփիովփուին shh ալ Վիրին. ծնողաց մարմինք » ep ma. ճիկ ավպօթ ոզաց ն այգելուաց համար շնորն քով սենեակենեը շինած է, ամ "զջ 4եջը պարքս» «ապատ, ն. մէ fp ye a LL ® Գովատուն ե. բարձրադփատակ դիբջով` ՍՉե լերան բաղաչի կողմ եղած հրեշ «ին վրայ կրկնակամսր ն թառակուսի. դրա»: ներով փորուած "քարտյրնեք հան, ե: այս ջարայրները ելնելու: BIohլոe նամար ժայոն» րու վրայ փորուած. սանդուխներ : Այա օրի նակ բջարայրներ ե «անդուխներ՝ չատ կը տեսնուին բաղաբի նարար » yopեւbp ե. յարեւմուտա եղած: dwn bpm ն sey dre o կարի Loeubiant nfs # |) PLE a Jar pw ըemmb բջարայրը, յարեւելս քաղաքին , . «րպ մքջբ ապակի փով ծեփած , այնք աի փայլուն : h արեատաւոք «որ՝ գրոի րոլոր տեսարանները, լի մե կը կարէ: ցոլացնամբ նէ անդրա» դարձէ ԽԵզծր, իշկ «յժ խամարափան Է ե Վուխխավ հեւցուցած tp պատմեն Ք: pez մո Հիովը այն տեղէքն անցած ` ambեն 4 ին. խրաչեր ե զինքը դետին զարկեր Է) ասոր վրայ մեծագործ փաշան այնչափ յաթ վաշ ռել տունը 4 Քարայրին Al ջ' մինչե Paid ծխով սնւցեր են ծեփերը։ ձին ուղեւորներ. h տեղացի աւանդ արանենը NL թէ: 200214 մը զանագան նկարննը հան եղեր սոյն այրին Վի, ինշպես Նան: կամարին վբայ գեռ կը. հ մարուխն նրզոտասան Աո «քելող ամաններ ներ ղր ն, ալ. ճակտին իայ յունարէն Պառնրով "քահ ակեալ ` երեք pve § wp ՞ Քարգմանծաղ կը աեննննք 2. Պերաք տ Սար» գսեան ի աղա գրութ եան #3. «ԵՐԿՐԻ (7 fg) _— KH. ՔՐՄԱՊԵՏ: «եՅն մենեան մի Է արո, Էի Փրիստոն էութ եան՝ սրբեալ տաճար . peկ միւա այրերը որը մենկան, «րը գանձա. | բան, "Բը պինարան ի Ր ապաստ անալ» ն եՆ, les: Yualy եթէ ոչ. ամենքը» գոնէ Jեծ մասն՝. ժեր ՄեծpՆ Uhr աճոայ կունլ աոած երն bb 4 : Գալէտազղին. Երկու wp կատար ունի | . fon բեգ. dow, "pոց dpphe երկու Նանա որ րեր. կան, մինը զնդան) միւսը՝ ջրամրա 9եդ անբ՝ «իդ. փորուած ե. բերանը քարե. Րով շարուած, ընդարձակ վիրապ միք. իսկ ժԲ աՎբրարը՝ զոր Qe tBeete կանուաննն ո. ղացիք : Ընդ երկար սաոքերկրեսյ ուղի Վի է ապնդաւխով | «ր իրրե. ժամ մր կր տեք, ե կ'իԹնաշջ մինչն. Քաղաքի արեւելեան Կիւսիսչ ն ծող ԹԼրոախան գետը, պաշարմոն օրերը Jeep ատննլու - կա դաղատուզի՝ մի չ, vue կելնեն, պաշարող Թշնամին զարեելու: վ ե- | ' բգիչեալ ճղլակ լերանց ° երկու hurr ep ; վրայ - բերդեր. եղած են. < բարձր «bp y/o) երեւցածն աւելի ճնագ ոյն ne bd ow. գործ t. pel Վիւսը՝ Տաճկաց իչխանութ եան օրերը չինուած t LYS 12. տարի առ id «ոյն .բերդբ Հէն Է եզեր. բներդաոլած ֆ«լփլի ան» owt kh բնակիչք Հոն նը բնակին, ն այա պաշածնին wn Թիւ 2 ձն եղեր ամե ene ~ ՝ sl ձարկատուութենէ ե զօրք տալէ: ԾՆ բերդի յարկերէն միայն a4 4p «անուն be abe Bm Phite rob apts Bhp _wB— կերպ կերպ ավաս ար աներ «ապարներ լէ fz, 9 որոց «չ. dt եր sy amjuof » 2h ty bal | եվ ՄիԹասարիֆը՝ օր լաս բարեկարգաւ. թիւն ե շինութ իւն tLrած է swe lagdbpy , | այ նուն անց իաանի #4 մասն Qoppu ղրկած է: « Bun ոեակութ հանց մեծ ub 4ե- nb հարաւակողմն է. երեւելի չԼbpեp. fey ~ կիԹներ , Կկեղեցիննըր , չուկայն | նա. միայն կառավարութեան պալատն ե. Հաստրակաց ժամացոյցի բարձր աշտարակը իւաիսակողծն են, զորա վայելուչ շինած է յիշեալ Ջեյ. պէյն: գ bommbp երկու կողմե ալ. կան ’ ՀՔ: Bսեր ե Ցանկը խառն կըրնակին մի ե baյն Թաղերու df 9 « Մ144Թ Ն " kh. ղեցին , վարժարանն "a մչտրեսեն bese ' մերձ շինուած bb: | ՇինուԹեանց diy ակա ե ամենէն լeեղն Է. Սան Quy pses sobne Ls ճամին՝ կրկին Վմինարչով , մարմար սիւննրով ' wftinte բական Ննկարներսվ ն ջանդակներով y hee նաւանդ te. abn ac ընդ արձակ դիրջով . իր մեծ բակին JՎէջ . մեծամեծ ոճի ծառեր կան, մեկ կողմի`. ընդարձակ միտթեսչն « Սyb ճամիի բակին քսունլով կը ծսսի հրիսը:. Նշանաւոր է Shae [3 bln նանգ երձ՝ Ֆiakh. կեo+ Atel ըոՊւած մզկիթը», «ր ունի նչանազոր 4471Թ 4 գՐtն խիստ գեղեցիկ. ե ար ունստով կերակալ « ան գմբեթը: Աթ ին Վիկ ջովը շինուած է, տրոյ ներքեւ խորա» փոս. անլոյս յարկի մբ սո քանի մբ մեո եո կմախքներ կան փայտէ դազազներու մ` աճուած, իրբ անփտելի ե եկ» Գոջակ wad + կազ UՄar™/ ifs un աջնորդ եց dln արա ո բ Ա արկից ժիմունքով Պլուտոնի այ տաճարը , քանի մբ ձծունը հրկնեց ha ա»ալս դագաղներու խուփերը բացաւ, ոթոց Վ: ` տարածեալ կային մեռելոց կմախք, իս մորթը վրան չորցած: Թէ ոյք էին ae դիտեր մլլան » Տաճիկ կանանց ուխխտաստնեղլ ք դարձեր այս տեղ, բայց. կիթ լինելք ալ դադարած: Ամբողջ յարկերու մէջը Չէ րէ. բետանիք կր բնակէին, րացի այո մեոելոչ ձերքեայարկէն « ձիդ «յե ԳԹ ին գոն նանդնալ ե անոր խիստ մօտ արունսսայլն դէ յարկ մի ալ կայ, «րոյ Jմեցը եօթն շիրիներ կան, մէկը մեծ ե փառաւոր, «եւ մարմարիոն կափարիչ մը ուծի, «րդ չջ«- wen np ի գրեր քանդակուած ն: 0 4, yp pրոնն, Ղ (Հ. Drgubsny դերեզմանը » bk միւս. Ֆերը տենոր գոթ ոթներունն են: Այ» անձը իր »երածներով ու կատաղի արարքներովը JՊյ տնի a dh pe ազգ ային up sen fn {Fico Ր 3 մեծին Թորոսի օրով) իկոնիոր Սուլթան Wer uc որդին րւ յաորդըրդ է. Վ‘ : Փամ մբնարվավ Թի մերն ալ զե- Բյնչեալ: կմախքներուն նման կը պանկաւին ե mbaնել nena ն. կր | Lu ցըեննեն $, է Թինգի«ի անուանեալ. եին շենք մի hey կառավարու եան: պալատին հանդ էպ ' —_M — իրիոին Հարատ ային hq dp , np mqacnk ne Trl went «0 4, «արարական (անը pub ակ. եերով ե բուֆի գրերով) իոկ ներսը թաց բ այուած kt. «q9 նացած. սենեակները wfe~ քունի ամբար բրած են: (ow ադղանգուծնան, այս է bղեր , հռո 4nu Է եղեր Ոք օրն չաստուածոց մեճեան ,՝ զոր ա ` yu Թէոդորոս զինասորն` t Ննչանաւ որ` bն ընդ ճանրապէս Էրեկ եի gամկաց: տուները, ե իբրն: Նոր շէնք՝ կա. ռավարութեան պալատը, Շաստտրակսց Fae Jegry90 » UieP Ep phsopbն , wy pipe մ Չախալի լերան կողմի 3ավ «նոցներ (քեօչթ)» ծ այոցա Ս- Bակոր k 0 Աստուածածին եհկ- ղեցինե րը N գետոյն՝ վրայ hanne gm wd Pure ղացքեներ որոց մէջ «մենի ն գերազանցեն է գերմանացի զ: Մքցինը որ` «զացջի -2Էեքին d/'§ ունի bale մետաքսի Թել ճանկլոց: le ne սրելու ընդարձակ ե ընտիր գործարան... Հինչ կամուրջ ունի քաղաքս» երկուքը ջարաշէն են, երեքը փայտ: Փողոցննը նել ե անմաքուր ’ bmn at. diicn bk անկանոն $ միայն Սավայիտի-Թաղը իչ ի պն Է բայց ն այն զառ. fa վեր Ի Breb-pbbp cuir fuk Bեպքտ պաղորակ չեն , բայց Թեթեւ ե ba մեղ Jուpի ոնի, - Bk: 2 mip. 34 obY նը: խմեն ։ Ny իրիս՝ որ անյ թաղաչին qmewptoւe թիւնն ու վայնլչութԹիւնն՝ £, le mies’ dpe կունք ալ կ'ընծայէ բայց իր վոտնդներն ալ «ւնի. դարհան ե ահա անձրեւաց աճա խութենէն կը բարձրանայ ջուրը hk br fem «արտչ ենր, փողոցներ po nc տները կ ha- խէ » է ամեն տարի Քի մբ անձինք “L. եբ hx չ, կր կորսեցընք « BSuupry չուկայն բասական մաթաւր le Հեւաւոր £4, վրան 4ոց» Reyg ընդ արձակու« Թիւ gnc « Թաչխանը՝ "ւր մաքսատունն la ե վածնառականաց սենեակներ, բբենց նամար նշանաւոր կերտուած Ր ձամարու ած է. փաշան af Բ"վլ"Ր շուկային JEջ միակ et bp է. Քարէ , այլ bree ndb ni Վ շեշին Ր ԳViկքատծ նը) ee կարգն անցած չ be րծ ի . պիտոյից ճամար ամեն արննաաներ . արյես. a աաւորք | Հայերն են.. կայ ki մի անղական բժիկ՝ Գէորգ Էֆ. Պօրանեան ` որ: անի: Դդեղարան մբ $ i Վի Վիրաբ. Ube "նշան չֆքնտի վաճառականութիւն բանուկ § . աա. «չն բերքեր կ'ուղարկէ կւրոսան Պօլիս, ն Թուրջից «յլ այլ գաւառները, ոչխար): յծու ե ոչխարի մորթ, աղաւնսենի. գյ" նի, օամյթ ` պրօն (ԹիվԹիք)» Pժոժ (շե րամի խաղան): խարխաշ (աֆիօն) »- ճէԿրի» գազի խչժ՝ (ջիթԹրե), մանլեպ, սաղեպ» կա նեփ , տորոն, վարսակ, ցորեն, ոսպ, «ի _akn, (ne p իա ) պամեա ի անիսոն, կտաւատ, : պանիր , pq մեղր ’ hia $ ` Գատուղներչն՝ Me — 40 — նուշայուտ խնձոր , սալոր, խաղող) ընկոյզ» շինի , fiz: ԿԸ սնու ցանէ ընտանի՝ կենդանի» ներչն՝ Գի, էշ. ջորի, եզն, կով գոմեշ, այծ ու ոչխար: ֆահի մի տարին տէ սկսած են սնուցանիլ Նան ` Անդի «րիո (uc մազերով այծեր (ԹիվԹիկ) ե աղէկ յաջողած են: Ամա սիո շերամի որ առաջները լաւադոյն էր, տեղացւոց նամար ձարստութեան աղբիւր մի կը կազմէր « բայց իրը 15 տարին ի վեր ամ յամ անկման di 9 £ ' ձծունտերը աւրուած փնելով + Սյ» տարի քարօնէն նաւնտ րերել տուած էին, ե յուսալի կր թԹուքր բարելա. ւելու իրենց այա շանը 3 Ամասիա գտնուելով Բաղ աղի մեծ ner ~ ւոյն վրայ Վմիչտ նշանաւոր եղած ££, առաւնե~ լապէա ի նենում , երը դամաքային Lանապ պարեով փ երթենկէին ի Պօլիս այժմ նա իաղդադնն յայսկոյս եղած բաղաքաց վա- առքներ ե մարդիկ այս գդիծով կ իջնեն 'ի Սամսոն , ն փոխադարձաբար - բաց 'իp Ze աստանի այն փասերէն ,» որոց նաւ անան». գիստն Է Տրապիզոն ե Կկիրբասոն: Սն աշխարձի լեռները Պոնտոսի չզթԹան նը կազմեն ն անտառոտ են : 072 բարե. խառն Է, միայն Ամասիա քաղաքը խոր ձոշ . րամէջ լինելով , ամառը սաստիկ տապ կ'ընէ, ն տենդի ձիւանդութիւնն յաճախ : | Թէ՛ քաղաքին մէջ ե Թէ՛ գեղերը Վե ծամե ծ կալուածներ ունին Թուրքերը 3 Uy” քաղաքը բազմա իւ ' ուսանողներ lnc դան A — 50 այլն սայլ կողմերի` մանմչէ տական կրօեին վար դապետ ե օրենսդ նա լինելու Համար Քաղաքիս բնակչաց՝ կանայք: կարի «աշ» վխատասնր են ne Մարղուանցւոց պես ԼՐիկ մարդու չուր կը ծագնին, փ զու կիսաքօղ մբ կրելով իսկ փողոցը շրջած ատեն՝ սաւանով Td պլատատուին Ր» անխօս Մ անտես 4 upա~ ղգ bu նագնող կանայք. իրենց զրաղումներն են չշերա անուցանել 9. բժոժէք Թել նծանել ’ մանիսա hk այլ տարազներ դործ ել ,. nnւն lk այգի անտեսել - ժիր են ե առողջ + սկ արբ՝ դանդաղ ե մեղկ, կերուխումի ն. զուար-» ճութ եանց աիրողք - գրեթէ դարնանէ մինչե. աշուն անրաման են իրենց այգիներչն , ուր - ծառոց դալարախիտ ոստոց Թ {ng Քովերը բազմած՝ կարմիր Չուր, ճերմակ Ջուր) ոշ փո, ակի կբ պատունն ջերմիկ խորոված մսով ու փափուկ ձացով , է ծառերեն ժիրգեր | թափին սեղանին շուրջը : Մայիս 25, շամ բարձման տօնն էր Ա /շսիացիք ամր ով) Համրարձեալ էին տուներչն . Վե ծ ճանդգ էս էր այն օրը կեռասի տարեդարձին $ փաղաքիս մեջ երեք եկեղեցի կոյ ձոոց" Ս: Նիկողայոս" ուր. Առաջնորդ արանն է. 1 ` Ցակոր՝ գրեթէ կից առաջնոյն, բսյց քան . գայն փառաւոր. ll ընդարձակ . Ս: rm w- Տ ծածին՝ Սավայիդի ժալը ’ բարձրադիր ե գեղեցկաչքն, որոյ ներքին պատերն աիւներն - առաստադն՝ եկեղեցական պլատկերներով — 54 — նկարուած , գեղեցիկ ղիբքով ո բաւական ոնդ արձակ խաշչբակեր ունին, ծառեր ն սեն. հեակներ, իւբաքանչիւր եկեղեցւոյ. բակին մէջն է իւր Թ աղին մանկաւսյն նամար -երկսեո ծակոց, իսկ շենքով ն դաստիարակութեան մատին կարի ողորմելի: Աափաիդի Թաղեցիք մասնաւոր վարժապետ մը ունին Բենկանցի Գ. Աստուածատուր, ղւսեալ են. բարեկիրթ անձն , որուն յանձնած են միայն քառասուն աակներտ yh կ'ուսուցանէ նայերն ն ’ գաղզի- էրեն, աանկերէն , աշխարձագրութիշն , Թուարանութիւն, ն Ձայնաւորուիւն չ իսկ մնացե ալները {ցած են ծաղկոցներու JE ’ որ կ'ուսանին ֆերականքն մինչն Գործոց» «աղի գիր Դ4rել զիտցոլ մը կը տեսնես. ա.. տոնց մէջ. վարժապետները անգ tn իրենց պաչածնին. ն. անկիրժ: կբ շառ աչեն ֆալախխա- ներ, աղոց՝ ա՛խ ու համան զոռալքն կր Թըն- դան շեեքի քարն ու փայտը, պյլ շ«վգոՎիր անգ ուժ վարժապետին սիրտ . խրոխտաբրարբ պոռտտալ, գողացընել ու սարսեցընել մանու» հրն իՐ fund nn ճայնցուածքով $ ե դ ալարուն վարոցր ձեռքին մt 9 մօճեցընելով, անկա վար» ժապնետներ ’ անա այակերտելոց մարզու Մեան կանոններ- Ձգ ուած այն սիրուն ծաղ» կունք այա խխամրեցուցիչ ձեռաց նե խելաց տա, ապականեալ օդերու մէՋ, խոնա հողերու վրայ, փայտի կտորներու վրայ, "րբ իբրե նստարան շինուած են, առանց դրասեղանի, մ նքեր առանց [Mung [rn առ անց օդի Ր դիր- բերը կտրտուած , ն ամեն մէկի ձեոքը gunn զատ տեսակ գիրք: Այս ազգային յուսոյ ան- յոյս յարկերը «յդհւածա միջոցին` Ս Ատտոeա- ծածին եկեղեցւդյ ղրան քով փոքրիկ «ղծկանց վարժարան մբ նս ցոյց տուին: որդ գրան առջեւ այլանդակ դեմքով, խառնած մազե- բով, բորիկ) պատժափայտն ի ձեռին՝ «իպ. տակ մաղերով մէկը կեցած կ'երերար» ֆա նանայ է, ըսին, ն. աղջկանց վարժապետ - որ ն ոչ քանանայ, ն ոչ մարդ կընմաներ, այլ սակայն ստոյգ ’ աղջկանց վարժապետն էր Lies Ողջունեցի զինքն « — Օրձնեա տեր» վարժա լետ էք. — ինչ Վիտի ընեմ, րախի չունիմ, պատասխանեց : — չրամէ երթանք վարժա- | բանդ այցելենք: — ինչ կը փնտոնս, կարգս վկայ) ոչ րախի կոյ, ոչ մազ - - «+ Սաստիկ գրդոունցայ ասոր կոպտութեան վրայ, այն ինչ այցելակցացս մեղադրանք կ րնեի,՝ ինձ պատասխանեցին Թէ, շիշտ կ'ըսէ սյս տերտեր վարժարան բացած Է. մեն մի աս Հակերտունիէն շարաժական տասն փարայ Թոշակ կ'առնու, ն առածը օդիի կուտայ, ազ մեՆ օր կը խմէ t— Ի , uu եղած t— Վ չտա ցեալ է :— ինչ Է վիշտը: -—-Լադիկ 4ի«զին վրայ ձեռնադրուած էր, գեղացիք չուզեցին, Anu ալ քաձանայք բաժին չեն տար անոր — զատճաոր. — վասն զի տգէտ Է ն գինով: Nc pb dl ապրեցընելու նամար վարժապետ պէտք էր ընել... 4... Ա ’ Հայեր , ww LT չայրեր ու մայրեր 8 | | -— B3— ինչո դուք Հեր ոտքով կը զարնեք ազգ ային յառացագիմութինը ե յետս Ակ'ոնկրկէնք : «Ազգի Վաշաօնեայ են, վարժարան դնենք ածուն». դեռ զօլսոյ մէջ ալ այս բանը կայն Միւս ծաղկոցներու վարժապետներն ալ, իւրաքանչիւր աշակերտէն շարաժական 10— 30 փարա ժոչակ ստանալով ն այակերտնե. րը բրածեծ ընելով իրենք դոն Ա ծնողք գոն կլրնեն. րսել:Է մէկ տղայ տարին 12 դա Հեկան վճարելով , ն քանիներն ալ ՉA գա եկան , կսպասեն մարդ. լինին $ Վարժաս պետներէն ոմանք եկեղեցական duybաcne րութիւն ալ դաս տալու համար եկեղեցին ջանի մը դանձեկան Նպաստ lnc nw: db- նեն բարձրագոյն վարժապետն տարին 2000 ղուրուշ կստանար, ե այն` Պ. սու ածատս տոր Բենկանցիի պէս ուսուցիչի) թացց էրթկբ օգնական մբ չունենալով իրեն. խակ միւս վարժապետներ՝ տարեկան 1000—500— 300 դանեկանով կը կենան $ Ամասիոյ վարժարանաց այս վիճակնն դիւրին Է գուշակել տեղւոյն ազգայնոց զգ աշ Թէ կարի անտարբեր գտայ» երկու կամ ե.. րեք ոգի ձազիւ կան, որ կրնան զգալ խօսիլ ե լսել աղզգսյնութեան վրսյ: իրենց Առաջնորդարան ն ժողովքներ ողորմելի են» սենեակ մր ունին միայն, ութ նճազի« զետեղ». ուած t Առաջնորդին խոչորակերտ dis de կալ « տեսանք ու րեմն Առաջնորդի ննջարատ — HB — նբ , “yg պաչտօնատուն ն ժողովարան ոչ ե ոչ Ոչ դիւան, ոչ գրագիր) "չ գրասե- ղան ,s Նստարան ag mnncdingy, nj արձա. նագ րուժիւն, "$ Նիստի օրերը, որսշեն ալ նո "որոշումները արձանադգրեալչ եէ նարկ (fF ներ Թուղթ մբ նայիլ, կըբանային եկեղեց» դյ. դարակը, աւր ննտուկ մբ կար, մէջ բժժանաց նման խառնակ Թղթեր զետեղ mւած , օրերով h 'ցբաղէին որոնելու ն գըրտ»շ նելու $ Ue միայն կանոնանոր արձանագ րու» Թ իւն մի կար՝ Սեր աստիոյ Առաջնորդ Qhen- | րո վարդ ապետի քննչու թեան օրով գրու ած: Անգամ անդ ամ եթէ Հարկ լինէր ժ աղո գումարել , կբ Հաւաքուչին եկեղեցւոյ դա- «Թը կամ խաչրակը, գերեզմանաց շուրչ ծառերուն ճովանեաց տակ Wn կը խորձըր- դակցն ին կասի npոչու մր կու տային , ի Ր«յէլի նանապետաց, Դեբովրային, համ ճին աղգաց դատաւորաց դարը կը ներկայացնեն ին: խուսեցինք իրենք ե խոստացան Միակ անուն ընկերութիւնը վերակազմել « երիտա» սարդուժիւնը շատ կը գանգատներ մեծերն ն եդ եսեան ՍԱրբազանէն , ն անոր առաջեոր- դութԹեան, արդիւնք կը ձամարէին իրենց «յ անկերպարան վիճակը , զոր ունէին 7—B sw. Րէէ է վեր) երբ եչ եսնան Ս: երեք եկեղե- — 55 — ցեաց արծաթի . անօթներ Տաճկաց wh She այան ն. կատակ ընելով ջարդել ու վաճաանլ տուեր էբ ».որոցմով կեդրոնական վարժարան մի պիտի կանգներ, ե Թեպետ գումարը ֆաղ. ժողովոյ Հեոքն էր, ն: յարմար տուն մի ալ գներ էին վարժարան ընելու Համար, ե 44. խանութ. իրբն՝ կալուած նոյն վարժարանին , դեռա 315 օս. լիրա ալ պատրանսո ունեին, րայց անա § տարի է տակաւին վարժարանն չէր բացուներ, ն ժողովրդեան գրգիոր չեր Հանղարտեր։ Առաւել գրգոնալ էին աս. վայիղի Թաղեցիք) "րբ երկու տարինե 'ի վեր ՝ ԱԴաջնորդի անունը յիատակել, դաղրեցուս ցած էին` իրենը եկեղեցւոյ մեծը, ե իրենց բողոջներ Պատրիարքարանն ն ուշադրութեան չառնունելուն Համար վշտագեր nc Qu mit we եան ժողովներուն յալ Ընդ դ է նեստնալ էինչ եդեսհան |). ին շատ րան կըսեին, բայց ի- րենք ալ անմեղադրելի չէին: ինչ որ իրենց փնութեան ե ազգային օգտին կը վերաբե. րեր Թէ. նրապաբակախօսութեամբ ե Թէ ի մասնագորի խօսեցայ իրենց , աւելորդ Է կրկ» նել ձոս, այլ այսքան մը գրեցի, գամ մի նս յիշեցքնելու Համաք իրենց որ իրիսի քո- րերուն յանձեեն իրենը մեղկութիւնե ու երկ պառակուԹիւնը f նախապաշարումն "te pie ժանումն, Թոզ տանի անչՀեատ այդ սես նետ. Քերը Սեւ ծովու անդնդոց յատակները Թաղէ» ն Թող իրենք միանան, ժրանան, գործեն՝ աղգային պետքն ու օգուտը , ամէ ճասկնալ՝ — 36 —. Թէ այն դարու մլ ջ 7 kնք , ռր արթ. ու խխանութիւեը ժողովրդեան ձեռքն Է, ժու ղովրդեան կը ձետեւխ՝ այսօր րն ալ կուսակալն ալ) պատրիարքարանն ալ, Քաշ դաւորութիւններն ալ 4 եթէ (ուսաcորուտծ է ժողովուրդն « ԵԹԷ ոչ' խաղալիկ ու կոշ խան է ամենուն ծաճոյից ե «տից: ' bk "$ np ունի իրեն ղԹացող: Այո) ե ոչ են իսկ Աստուած $ Աասիագւոց "ւ «խտատեղիներն նն՝ Ս: ` Թորոսի: ե |. խասիլիոսի գերեզմանները geվաrth 312 ժամ ձեռի, Ս-:Boծանելս, որ քարսյր մի է ե միջին Չուր կը րղիխի, ուր Ta յաճմախնեն տենդ իւ ախտացեալներ $՝ Աչ- Քայ ի Համար ա Jo=tp անունով ne fur nw տե վի մր ունին ընղ է) Uepgecwնու ե U- մասիոյ ,. %, դՌբ«են, Ս: ԹՀ"դ որոշի սպան, ձած վիշապին գերելմանն է: UAnopry Քաղ: կառազվարուի նն Մ/«- թ ասարիֆութիւն է՝ | i վիլայէ Թին ներքեւ 3 եկեղեցիք 3 0 Նիկողայոս , Ս: §~ կոր lk Ս: Աստուածածին : Ուս նարան {. ս Ներսիսեան $ U1" մանկանց 3. ԾՄաղ- կոց աղծկանց Չ: Ծափխբ վարժարանաց 15500 զուրուշ ` ւսանողք՝ 409 մանկունք 108 աղ» կունք: Թիւ ծայոց 3603: իողոքական. [ կա. Թլիկ Հ«յք 96: Byեք 625: Թուրքջ 9823: 537 ՉԵՌԱԳԻՐՔ ԵՒ ԻՇ ԱՏԱԾԱՐԱՆԻ Ս: ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵեՏԻՈՑ ' i Աsbv pet ° — ի «կիրն գրեալ Ր Ր ատ էո: մարգ. վասն այն դուցաւ $ of մարդկուԹիւն Տեառն կոա ’ ՑԱրրաձաժէ պատմել կարգաւ , | be վորս արար մի նչն. վարեաւ x. « Ա«-prբԲԴ Մատթ է նաս մաքսագոր ն« ի յետոյ. աւն տաւոր , " ' Boban wn pn Տէր. րկնաւոր ,: 9p Տիրատուր Jyժ մեղաւոր pr — «ի վերջն Մատթչի - Ւ| Քրիստոս Bomnւած Pp" Զուր ե նրա. շալի կենստրեր յարուքժ եամբ ւ nղորմնե ա unt us անուն քանանայիս ՀԵԹՈՒՄ ՊԼՈՒԶ երիցու - գի բան զամենայն սսպասաւորս քո ես միայն լիրբ ե անննազանդ եղայ Ասոուածային օրինաց {ng ե ողորմութ իւնն Pee «Ds —_— «ի միւս երեսն. ` « Ձմանդասի Սարգիսն , hate: զվերձին ստացողն »ուրբր ըւետարանիս hk զկենակիցն դամ խաժ ունն ն զամենայն արեան dh pe Te որան ' զծայրն զԱսլան ն զմայրն qhoուն. . դին ,. ն. յիչնալ փշիցիք ի Տեառնէ. User dn, whl « ծայր մեղ" »D: ա. ի միւա երեսն « Աե տարան ըստ Մատթ էսի N C Մատ ոս գի«րն աւետարան , Fby մեգ երր այեցեան ' ' 8եօթներորդ յետոյ ամեան ԳՉարչարանացն Փրկչական ’ Յերուսաղէ մ գառաֆին րան . ե- է իրս ինչ որ # Քազդեան Նոյն ի Պարթեւն ե 'ի փուշան , Ա: 'p նմանէ Քարոզեցան . | իան 'ի Պարթեւը ն ի Գողթան Մի անգ ամայն կատարեցան P ° Աա յետոյ թարգ մանե դան Ցեբր«յեց ոցն 'f գունական , ի փառս անեղծ Աս wածութեան | ts անձանց մի տէրութեան D+ —» ի ժերջն Մարկոսի. « Քրիստոս une ած մեր y «ի վասն ան. pu մարդասիրութժեանդ £" խոնարչեցար '$ Gen Աստուածածնէն Մարիամայ ն զմա խա» sk յանձն առներ ն պատուական արնեամըդ Pm զմեղ զամենեսեան 'f dեռաց deel իչ- խանին ազատեցեր 9 ազատեա ն. ղբաղմամեղ անարժան dn այա ‘pn ղՀեժ ու կուսանցոց ի ծովացեալ մեղաց իմոց. վի դու 5u հզոր» մած դթժած tp մեր $ որ Jամենայնի կարող նես թողուլ զմեղ» յանցաւորաց yh ebq չնդ 2ep ն ամենասուրր Հոգւոյդ վայելէ չիաոք ե պատիւ յաւիտեանս ամէն »: —.ի միւս երեսն. «Ո'վ. եղբայր) յիշեա սակաւ գրիս գրաւղն 'f ՔՊ սուրբ աղաւթս ե gմեր ար» եան մերձաւորքս, ն |լստուած զքեզ shot Jբ-բ սուրբ արքայութեան՝ քո արեան մեր« ժաորաւք » Ա«ՀհՔաարանիս մեզ պարդ եւողին՝ այլ ողորմի ասացէք , [A vnnւ wd dby պատ. բաստէ, ամէն, (ի. ամէն. 53 25 00 լլ յ) Չա»: — $9 — «ԱՐԴ յիշեցնք զվերֆին ստացասղ սուրբ աւետարանի ղմայդասխի Սարգիսն ե զծայրն զԱսլանն նե ծնողն ղփթ»ւնտին ե ղկողակիցն ղփաժ խալժունն kh վամենայն արեան մեր. Ի ժաւորքն զննջե ցեալ քն "ի Քրիստոս ’ ե {Lue տուած միշողացդ տացէ փոխարծնե aby ն »: է յիշատակ Սավաթժիոյ սուրր Pun m~ ծածձինն խնամաւղքն աւրնձնին Uuernւdny « դրեցատւ ակա գիրս Թ... Ռ2. db ամը Րարդուղիմէ բանանային: ե կառլն՝ աւալան ն կազմ . կար մե fr յս kL ' "վ եղբարք Ր 8h- չեա e bi » $ — ի «կիզբն: Ղ ուկասու Ր» « nd սուրբ Ղուկաս բժիչկ մարմնոյ Գյախխ՝ ն Jinn bզkp Any ny $ Մuղժbա մաքոել սեո իւն pny $ «Աս ԹԷ վՂուկաս եզն է՛ր գրեցին») of որպէս Lars 5երհէ գգետին , Կրկին անխոնջ վասն պավին « Նոյնպէս երկար t բանք Նըրմին Bt —: ի վախճան Ղուկառու Ր» | Ոgrp dba stp ամենայն նոզածնի ն ինձ անարժանի - nop dlrw mtր ամենայն Ֆերն. դեան «ազանի [a ինձ անարժան F ողոր բմեա տր ամենայն Քանանայի ն ինձ անարժանի ' ե ցով ողորմեա տlր ամենայն եկեղեցւոյ սզասաւ որի ն ինձ անարժանի Ր ողորմեա տէր ամենայն Ք” պատարագ ողի ե ինձ անարժ ապս նի. ողորմեա mfp ամենայն յանցաւորի ե ինձ Jy+ժ անառակի . * «ղորմեա Քրիստոս Ա տուած ամենայն երիտասարդի ն ինձ Թրշ- ուպոականի . arp տէր ամենայն Gag ~ | —6— = cndվ շծիւանդի ն ինժ բաղմավերի . ողորմեա տոչր ամենայն Շոգ ւով աղքատի ե ինձ Jyժ Թափարի » ողորմեա տէր ամենայն մե դսա. սիրի: li ինձ որ քան. զամենն աւելի « ողորմեա mbր ամենայն. տնանկի g A ինձ որ չկայ բնաւ nin wացս տեղի » ողորմեա տէր ամենայն Uitte րակուսի ն ինձ որ անճարակակիր մնացի « ողորմեա տէր ամենայն աշխարձի ե ինձ որ ամենայն մեղք եմ գարչելի » բարեխօսու Bb ամբ բ" սուրբ ծն ողի յուրն անեղ դա. տաստանի - ողորմետ Քո" արեամբ գնեալ ծա. այի ’ տեսո արա զմեպիկ արժանի` . qo: անդադար աւրձնեսյուք 124 ե aah ե գսուրբ Հոգի * . «. ps —§. ի միeu երեսն « « « ley ցանկացող եղեալ. այսմ [Pum զարդ ե Հոգեւոր րուրաստանիս որ կոչի սուրբ Ա«նտարան՝ տիկին ելներ ե թոն իւր պարոն Թորոսն nf դնեցին uw 3 գալալ ար« դնեանց իւրեանց . kk հին յիչատակ 'ի Հենոն Դանիէլ երիցու, որ կարդայ ե յիշատակը - kh Քրիստոսի փառք free «Վն չ ի թշ. 2 ի միւս երեսն * « UF ե Ղուկաս սքանչելի Զաւե տարան իբ ցանկալի. Bh ուժ nt ասն անցեալ ամի Չարչարանացըն Քրիստոսի ՑԱՌ «/ոքու քաղաք մեծի Գրեաց լեզւով: unյգ "` Աonpp իսկ որք ասնն ըզղուկայի Աւետարան Bree ind լեզուի . Ասա զիարդ » յայսմն. վայրի Յոյժ մեղադիր վասն այս լինի ԿԹ արգ մանելով nihp մարթ ի Lեզinվ mn | ե uտոյ գ. 4 "af $ «ե զի ինքն իսկ ի յԱ«որի ՝ Loզու քն մեկնեաց Ջանի մեծի ցաւնտարան իբ անթերի ի 8ունարէն Հելլենացի՝ իրպես ն գրեալ կայ այսպիսի ի պատմութ իւն սուրը ճարցն յայտնի ’ Գոր ն պատմէ եկեղեցի Bhp պատմու իւն անծ ած կելի * ե« աւր տացուք փառք անմանի ’ Որդ «ով շոգ ւոյն անլունլի »D: — ի միւս երեսն * զճ8ովնանն է - C իկ զճօՀանենե այ այսպէս ասին , Թէ յետ յիսուն ն մի ամին Ավերանալոյ Sեաnն յերկին $ Մինչ քարոզէր զգործս բանին, ի Դեմետիանոսչ ին Հոովմայեցւոց թագաւորին $ « Արտասաձման նեղեալ նորին Ա 'p QՍատմոս կոչն ալ կղզին $ երեքտասան ամ անդ ինքնին ասն Yun dn եկաց բանին UՄինչե Jաւnւրս Ներոնին Որ յետ նորա էր արքային - Ապա ձաննկալ արձակեցին , be անտի Jhon դարձետլ նորին ի յաշխարձք Ասիային, Եմ բնակեցաւ "ի քաղաքին ի մեֆեսշոս b անդստին Սաւնտարանն ի-Ը խնդրեցին ,. եւ նա գրեաց լեզւով ունին, fp է բարբառ շելլենացին ° եւ առաջնորդ եկաց նոցին € ERT — 62 —— ՑԱոնացւոց հկեղեցին, 9. Վ ad զկնի տարձակմանին Եկց ե. ամա տասնեկին « ° Այ BE Hրքան յետոյ Փրկշին Չարչարանս.ցն ամա 'f մարմին եկաց «յլո ես կ սյա ոքին եօթանասուն l հեգ եսին , Ե«. ի յետ քան զբրնաւին Աուբբ առաքեալսն ամենեսին, Նա փոխեցաս յերկինս վերին. անանց ճանգ իստ ե երկնային $ «(ը ի յառած մինչ կենդանին եր ե խնդրեաց իսկ զերեսին Ա«Հետարանոսն ն փ «յ րերին Ցինքե՝ անդ անաւը "ւ ն. կային ’ Չնախեկի գրե ալն զՄ «տո էին ՑՅերուսաղէ մ ածեալ մուծ ին ’ ՑԱդչջeսանդրէ զՄարկոսին , ՑԱնտիոքայ ըբվղ ուկային ե« միացոյց որպես գրեցին» Նախ 'ղ Մատ , Մարկոս զկնին , Ա զՂ ուկայն դետ միջին ե« յետ նոցա զիւրըն վերջին, ի փառս Հաւր անսկգրանին Ե- 'ի JՈՐԴ«Yy ծնունդ նմին Ե- սուրբ շոգ ւոյ բ ղի ման նորին ’ Եrp» անձանց կամացն 'p մին , Որում որք br fp նանուր մարմին , ra b/p զփառս 'ի միասին D+ -_- «ի միւս երեսն .. « Աr nec wածարան սուրբ 8օծաննէս ’ Օիս Տիրատուր Վեղաւք պէսպէս ) խնչրեա մաքրել յախտոյ տղմչս՝՝ Քում Տեառն որ է do Քերովրնս : « իսկ գճօձշաննէս՝ արծուանըման, N —- 653 — թոbաc մտաւք ան Հասական ' Ա» 'ի «պատմել րանի | մարդ կան | Qանճքաո 7 Լից ձանրական Tt» Աշաչեմ գեզկելի- զ բիչ զՏիրատուր Jh- շել 4 Տէր Աստուած »: i. U-Evepeb {ոpբ ի մադաղալժ Ծ ' —,. ի սկիզբն Մարկոսի "աւետարանին Ր « 9Գրիգորիս Սe«yի զանպիտանս 'ի զ րբ» չաց ե Մ արմատար երգեցող՝ Jիշե«քիք 'ի Քրիստոս, ն. ղաստացաւղ աւետարանս զվար» ղապետն Գրիգոր - ն տոլ ր hanes Jիչշողացդ Լ յիչելոց «ղորմեսցի s ur Th $ ՈԶԵ- գրեցաւ $ « Զեռամը. անիմաստ գրչի Գրիգորիսի յանապատի Սանդ ուլ կոչեցեալ 'փ ժամանա» կիս որու Ր րբարեսլայտ թ aq աւոլն Հեթում ն ասառուածասքր HագուՀին: ԳՉապէլ wնու©ա.« նեցին սա իւրեանց ձովանոց , ll դեռածին մանուկն իւրեանց 1p ամի միոյ ե. ամսոյ Fe Ր" տեր Աumncwd «ացն ժամանակ բարի պարագ այց ամք խազաղանալ Jy կեն. յաղի»» «Ո պատուականդ. Գrba ee վարդ» որ ի սմա անմեզադ իր եր: վի այդ էր կար մեր»: —_— -ի վախճան Borաննու, աւետարանին $ «ամի վեց ձարիւրի եժ նից տասանց եւթնեկի' Ցարքայուժ կեանս Հեթումի փրխստոսավօր թագաւորի, ե 'ի Հայոց ռո իդապետի ; Սբ ե ամբ իծ նայրապետի fpr կոստանդին ueւն կոչի , կատարեցաւ տառ. մատենի Քրիոտոսական պատուիրանի Ա«եաարանա Հո չակելի ’ Զեռամի իմով Գրիգորիի Թ«որմատար ԴԻչադրի be voc անուն երգեցողի ’ ի նրամանէ սլատուտւորխի Սե եցելո վարդապետի եղբօր մերոյ Գրիգորի ի fey tr ere ds սլան ծ ալի իւր ձեռնասուն աչակերտի , | Ոr £ շնորձաւքն Քրիստոսի Առաւնլեալ յամենայնի, աւ ոս անուն իւՐ ճանաչի $ « Աrt որբ: ի սոյն տառ պատունլի "deyhilp սիրով ուրախալի $ Առցէ յաղագս աւրինակի» Սա է ընտիր lk գովելի » հ Չրչէ յժ ճարտարի ) Ուածայնցի կոստանդ ընի , Փֆոխակերպեալ Juju քարտենի $ « Աշան յիչմամբ բարի Ավ այից մանու զկնի : Չաշխատող սմին դրի ե- զստացող սորին նիւժի , ԶԳրիգ "րիս ընդ Գրիգ որի Սբբարան վարդապետի, Արժանի յիշատակի Արարքք , սուրբք 'ի մարմնի » ե« Րաբունին սուրը ն բարի Ստեղծաւղն էԷիցս նամայնի Մեշ ե ձեզ ողորմեսցի, fpf պատիւ ընծ այեսյի a — & — ԵՎ Biurp Հաւրն per անեի be Հոբeոյն unfmaատnւի $ WE AX JueEin յասխաժգի. | այի Brief os. — «իկին տաթ ասարանին՝ տարբեր ղ րով գրեալ. « ի 9 շն. Q29: "hf Sap ապե տուք նեան 9էր ԳՊա«զոսի ե. յնպիսկոպոոատւթեան Տէր Ut mping , oofioy վիճակին: mun wd ա. «եր ե բարես այտ erBomalt wu մղտե ցի Bech ֆենեզց, գeուՐիբ ւետաքանա: 'b AU9~ mnւwատութ Քոլնանսյնն իԴ: ֆլոՐի bp sJhcp ե: յնչիցն ե ի յարդար վաստակոցն » ն հա ի աղալու եկեղեցին 'ի սուրբ Սարգիս շատակ իը ե հնողացն ՝ իբ. Գառ նուկին ե մաւրն (ւempանլ , ե մի' "Ք pool ogt Je փշտակել, դաշ ետարոանա՝ hu "խհ քանձանայից, կա ի սարկասագաց , կամ''ի ժողովբգ ոց » կամ գողանալով, կամ սփրելով» «յԼ կացցէ ի Հրճաւանս wուրբ hb qեge gy չի դի ղաe շազաքիը ի Ղազալաց ի սաւրբ. Սարգիսն» ն af ap մ»նդգ եի ճաննելոյ Ր 2 կուր եկե. եցո» Նա այնպիսին անիծիւք լիցի ե բաս. հաղ քբանասք f. սուրբ: նայրապնետացն lk 'p "Ր եկեղեցւոյ ,, ե որ ոք կարդայ կամ նակք , mat ողորմի. ասէք մղլտեցի 3 մանին , ն ամենայն արեան մերձաւորաց ե կաթդացողաց՝ ե [1 a. պանողաց ». 4 ԱԾeր է ա ի վերջն Մատթէոսի. գրեալ » «88249 զ0էԹ աուտանուն արնեղայս, "հր զաուրը Ալծտարանս կազմեցի: Ցիչեցէք զչձաան դ անուն ձաւ այտարիմ՝ կին, որ գ Ը» bby ե դասել. ներե : կն Աստուած ath Hit; ualbT , OA op զամլ նն ասեն :» We Wp զեկեղեցիքն յնզնկան k + Ի«յիքն $ Թ fy i Base ope »s 5 —&-— =. ի վերջն. Boiwbbոe, C Զկ աղմող, ՐՋ" զմեղաւոր՝ Շողա ՎՊե արոս Քածանայս Sնաւ. զղաւբ ե ամենայն զգ ականաւք: shokoghք՝ 'ի Pրիստոտ ն մեղագ թողութիւն blu pեete 'A Քրիստոսի, ե որք յինք» յիշեալ ջիջ ՝ի Քրիստոսէ: $ “P$ pA լ gum անը» $ 8իչածակարան փ վախճան մե արանիսւ « Ծ«eրծենեալ. bu տ մենատվասր՝ Աստուած: no մենակալ: Jամեհատյնի միչո' հզաւք hk սքան. չելագոր ծ, wf տաս՝ Վիաս տարակուսելոց 'F ՄՏ ունայն կենաց ն խարոկ աշխեարնիս որոց ե կամիո , qt \h գիտութիւն ճշմարտուժ հան եկեսյեն » LY» ծագ եծ 'h "իրս նոցա պի Jի' -. ունայն վաստակեսցին., rT | A ուղիզ` վփաpութ ե բարի գործ sof’ p կացցեն Je աշխար նիս, պի 'ի անդ երձեալ աննեպ՝ անապոթ բեմի կարասցեն կեալ մանդ իման անառնդ . ե փրկ: իդ Յիսուսի Քրիստոսի տուողիդ: ամե. Tomegls բարեաց. Gating A մարմնոց. ` « fireg փափատգողի եղեալ Jուuny dad լոտն ան Աստուածորդւոյն, կին nif ne ւածասիր ,y անուն նորա չնազանդ ն որդ» cnյն իւրոյ Տիրատուր , ե դնեաց զեուրբ: Աe4- տարանս yo յիշատակ, իւ ե ծՆաւղաց pee "P"ց + Հաւրն իւրոյ ՍՀԹֆի Է. ն մասր «pry Qa. նար իոախժունին kh £ոpոյ 7 bp Մ» ամ թագին, ե ձաւրեգրաւբ րոյ Չատկարին ե խաղարին ի Թվին Հայոթ. ԳԾ Փենաց bm few peg wees « ե Հեաղանդա՝ գնեցի սուրը Uke րանս ի գալալ. "րղ նանց fag [Ps mb. Գթի- ֆոր երիցու տրդւյ խաղաղութ նաչ, որ «յլ Վարդ իշխանութիւն érclbնay.: # dew Կուրը Ահ տարանիս. " ազգ» ոչ weab-k . Դեղ» ՛”~* 4 խo apes - BE կենայ Թ: 4hay Գրիգո էրեց ինքն պած “: ծավ , nչ պանք . “յԼ li apepre դայ նանապազ 'y ն «վ wnbnւ kb կարդ մթ խնամով պանք « 406M “bast heb e1~ կազմողս » 3 Nm" =. Sow ասած` էր գործոյս տպագ րու» թիւնը, ե. անա Հայրենիք լՐ"Գբր» 303 Pուnd հրատարակուած |) /մասխիայէն մի նամակ » 1879 յունվ ար 18 Թուականով կթանետէ Zudine լրարանական ընկերութեան wpդիւնաւորուտ Թի«Նը ,չ ha Ս Մեսրորեան երկսեո վարժազ րանի Jpn բացումն . անոր խնամակալ ք ko խնամոկալուՀիք եռ: Ա ուրախառ իժ ("Ր « ե սփոփանք իՐ զգացած jgաւող LN ՋԻԼԷ' ԱՂԱՔ. «կի» 21. մելնեյանք կչխադիայն, մեր Միրգ ատայ դաստակերտնն ե "Առշսնան Գագ իկի կարասի արքայ փն. վերքի» պաստա նարանլն, ձին չէհքերով ե անունով իսկ - Ամասիա ծայ քաղաքէն, դէպսլ'ի Ny Քա. ղաջ: Մի Ա նպյն կիրճ կը շարունակուի իբբ երկուք «ւ կէս ժամ. իրիս fundna ու՛ խո որ , Թանձր ու. կարմիր տիղմերով No կու գայ, ձրկու կողմն եղած ԹԹենի ե «յդիչ ոռոգելով | Մեր Հախ կողմն կը Թո- զունն 1 Bo%. ne ոատեղին , mp երկու կտոր փայտեայ՝ յարկեր շինուած են նոր` Sag ե "Յունաց : : "Նպն կողին: վրայ. դարա» —- 6 — dle hg wmnrf yy bhp. I bgt a. nk mq iy nmժf պատանելով: . վարուած ko pmpեծրը, k նոյն առուն. չարունակած « «յս. անց քով. ջուր կի բերուի եղեր գետլն՝ Քաղ»«քի մէ ջր p ասիկայ կ'անուաննն տեղա. she Mhree էetemp, զոր Հայը կք Կասկրնան VbSprew~y 2+ 3 yw an nel feel hed oat ֆործութիւն, իր վէպն ունի, ե Ջէրատն tee ղխիցազն, ե իրրե սիրածար սիրունւյ մի. -« առուէչն վեր բարձրացած. Քարալեռին դափաթան վրայ կը ցուցնեն ֆէրատին դե ըեզմանը , Պր սիրունձւոյն վոն ինկած է: Կիրճչն գուրս կ ելնենք , ուր աղբիւրի ժբ քովեն կ'անցատաւի Թոքադ գնալիք Վեծ ճՀանապարն, կամ Բաղդադի ճեաetՆ , Թուրծալայի վրայեն: Մենք կը խոտորինք ի Jա0, lk Gas մեր աչաց առջեւ Ը տարածի WHE of=-B0 , shop Goff pr, dng, Sun աւ էտ ն խոտաւէտ, ուր Թրջe«ց ե Գէր- Փմյաց դեղեր կան Անդէքոց երամ խուռն կը մարակին Lina , գէր ե human. ’ զուարխ ե արձաժմարնու նոկուածքներ կը dգ են ule ցորշին | | Փայտաշէն խախուտ կամաւ թքով մբ ան. ցանք գետը: Անել էր նոս իրիոին կերպա pանքը, ի ձսկայի մը նման , որ 4 her դադրած | փփնչբ յաղթական արչաւանքէ . ke աֆ ու Վախը ke dիջեւը ձեւացած աւազի, կղզեաց dpoy շապ մը ճաստարուն՝ ծառոց դիակներ dp էր արմատախիլ) զորս boned չe չր կատաղութ եամբ :, ն տեղ տեղ. we pia մուժ գունով Թանձր տիղմելր կուած i Դարձեալ կիրճ «կ "ակաինք բարձրաս նալ Ալ աղաճ (եը, np le ask t Bey bpkp ժամ. մացառոտ է ե սաստիկ զառ ի վեր, ջար ե բարձր, որդ գագաթեն բոր չncpջ եղած մեծ լերանց գլուխները hegre. ին. Մարզուանու Sndffen եւ. անոր լ¥ոներվ ' brie տաղին , որ այդ կողմանց ամենէն բարձր լեռն Է ե (հեւաստին մomn :. LP=~ ղաճի կողերուն վրայ Գոզրլվաշներու գնղեր կան. Մեր ուղին երկիւղալի 6: բավ եղ Chm 2b net y տատիկան ունինք .<.. Bash ր 4e պատմէ , ինչե՞ր he ծառի <4 [եռան միա bրեսը գա` ‘4h վայր PPE է. Չիքն կերեւի. կ իխնենք աւելի նեղ եքա. րուա կիրն մի, ուսաի կը նոսի վտակ ժբ. մօտ ընդ մօտ ՍՋաղացքներ կան , ատո ու տանք. w/a իթ 4 ծառաստանք , pug Թթ ենի՝ ng + Այ» վտակի Ջուր lhe. ng E եկ տրրուցանէ Ջիլէն։ 8 ժամ է լմասիայէքն ձոս | Զիի դիրքը Հովտի մբ վրսյ Է: գնեղն- ջիկ: Կ իր շուրջ այզիք ն ծտոաստանք » ակեալ նախիր անդտտոանք, յայս ն յայն կվա կլորակ բլրակեննր : բուն բերդ բըբուփի փ վրաց Է, որդ «պարիսպները փակած ն Աoրածոց շինած: են. քաղաքի շէնքերը pe wll տարտծ նալ » 2) p ne Sաքfկք գրե- #4 խառն նը բնակին . փողոցներ անմեվքոնի, աներ wiki , Հագուստներ զտ » hae — io. —— bag rb մարդու շալվար կը էադ նին e“y9 սաւապն մի կը կրեն , սաստիկ փաթ ախթուած . Բոբիկ կբ շիչ ին » Զէ խր դիրքով այս կողմերու շաա Քաղաքաց նեա յարաբերութեան Jարմարու- Bի«ն ունի '' ուստի lk շատ անուանի է OF ֆ-Ֆայչրին , ուր ամեն տարի դեկտեմբեր ամ- սն կւ գան: " միայն իր շրջակայներէն ’ ավ ն Հալէպէն ’ Շամէն ’ Գաղատիայէն $ կն- ստրիայէն: բազմութիւն վաճառականաց kk ժեծ առուտուր կ'ընեն . իսկ այր ինկած է «ye $b: Ohath JE 9 Մ գտնուին ասիական գ րե- Bt ամեն տեսակ արնեստներ, ե արունստատ Ըորք » մասնաւորապէս խաղախորդութիւն, (ոազաղ), որ Տաճկաց ձեռքն Է, Հայեր գրբ կետը: 22 այս արուեմստէն . Տաճկեներ կ'ըսեն Թէ` «Մէ, the Շամիր». իրր Թէ Նուփրա կան բան մը եղած փեէր . dd շան. կբ Ք"« պեն պսկէ , վասն զի շատ տեղեր hp ղրկոֆն նոս բանուած- կաշիներքն ։ Ծաղկեալ £ նան բամբակէ ճերմակ hens գործել: «ր բնտիր է « դիմացկուն ,' բայց բամբակը թարբեր» գնեն ե ուրիչ գաւառների. կու գայ: չատ աղեր ն գրկուին Չիլի կտասներքն « Այ"- yt նան մանիսայ ե wd ae մազէ ne hate նե փ է չուաններ » մեծ ու պստիկ տոպրակ» Bd ե e/a նիւ եր ’ որոնցմով. wrt 4 չա | ունին $ 9/լէ դինաւորական Պատմա ալ Ֆչա« — = but hp £ ep անառիկ կիրճերով» ն h Snell. կարեւոր ' անեղ dp. եղած էw. ֆաղաքիս աքեմմոնեան կողմն. fer տասն fothd Ghnf UFsHe անուն pnp կայ զոր Պաղ» ես կ անծուանեն. . ասոր ստորոծը՝ "տարածեալ են չատ dp այգ-եստան» ծեր.» բլուր, արաղի դերբուկներով լի Է վերեն. վար շուրջանակի): նոյն իսկ, այգինե. րուն միֆ շէ քերու ազնրակներ, կան: ստի կը ծանու ին երբեմն բարք ոխներ , խարիսխ Ն խդակներ « Կտտի գտնուած էր ջար մբ, էրը մի Թր երկայն. վրան մարդու կեր պարան քանդակուած, սրոյ զէմթը «ուր» մով Վեգձեգած՝ ն անն մարելի: ըրած են: #4 {mfp “peb փան ածի. կը նմանի - » dn մինե փամ ն կանն կախ իոկ միւսով ափին. մք. տաշտի ձեւով բաժակ մը բոնած դէպ ի թեթան վո.տանի « Ապն ջարը Հայոց եկե զեցւոյԵ բակը: Վեսելի մբ գերեզմանի վրայ մգուաֆ է: Դրամ. ե ուրիշ Sնուքթ ններ wf կը գանուխին «ոյն Snqերու Ժի9էն ։- Lure հական: է կարծել. ԹԷ «յա բլրyն՝ վր կանդ նած: է Kdte Winey. nzedueep ար» անն, Հ : brine բեւե ա Տաղարի դարաւային կն կան բրբ քառորդ Ժամ նեո. մէկն «ր շիչ Վ ծ 4, ը'րոաի կալի գողակ որոց գագաթը ղերնղման մբ կոյ՝ նոմանուն, ն ստորո nt-uտtի ֆուp իր թղթի գերեզման a զ կց ԾF Գ-Վգ» անութ, երկուքն նս ուխ. — 7? | «ատեղիջ կ «կիս բվոսբծ կeeուփի Կեedir~ PL} (wgwelng) + Sfsvpuwկngil pimp Ao boy Lebep wlech , map iqhpigման թ կայ (a Ա չափն ’. k Ֆուխբական:. dwn yg wpակ' մն. Քերդ որլուրն f արբաա ային hrapն վԲսյ Քարսյր պի ունի, մեը գեթեզմանագե փորուած » ասկնց ներս կոց ն. թարսցբ Վի ֆա fe barrsbpt անուանն) nf nt for 4 'bpրբ: ն կանայք nw Sdabdrp Համար k «չն ֆակ արեն կ անցնին» իայի ՓԵՆ բաժնա սա «ապնգի վ: ես կայ՝ ջազաքե «իրի քկ ն. — ada ram նեի, «բ ծայք ն Տածիկք կո յաճախեն» ՉԵ իե Tp ZLwy.p կ տնաւանեն. 0: UY ppe ne. | կէ» ձայրասնետ, աւերակ է. բարի պին մբ hey hd ան ' | չոաանուաները Lak PD քը «ածն: ն կր կապեն օր պինեն, Իոն վու դան նե կ ժո. խաբար i. ե տեղ անզ յունարեն ղրեր» | ’ (em աւանդ ուժ հեան՝ dbp B (Lp foomens Աէ» ձայբապետ Նիկիծյ Ժողովին երթ ձվան« Gow bhեր: աղոթիր ն երակիվք՝ գրիր «Է բյիեցուցեր է գնես կայ այն, զոր կան» «անեն ոյ» աղբիւր, «րպ քբվ 4 մկոr- տուին ե. կր րուժաւխն, «իսանգներ ,- ~duieնթի ark է. եզած այա ռեղը. k pq pfin die թունի 8: Urpomabe piv wba իրմքն. շա» ` գն եկեղեցականներ լսած է: եզեր ՔԷ՝ ZAu դտնուած է Ս Basins wd wd loony ֆemին, — 73 — ո մեր Buy uihec nc pf Իզ » oly ou itam 10: ube qpուած «oy Gegmbեցաւ Ի գօտի Նորին Տիրունւսյն մեր` բնափ«նազոծ “bY Offa fp BogucapaPbad pug que տին ՅուսախՖիանու +. DD, wnealy nye o/h անունը տալու: Ս Brpemekbsiph Ր 3 ծեաի Չի: սաի ըսուած լերան վրայ` թ Birt, wineln, ac fupmnt yp de Hoy Goubhiaige խկ բուն քաղաքի մէջ Ծի» ԳեՌ-րիeԻ .a_ նուն վկայարան մբ կազ տունբակ » որպ չհսրք Sաճկաց դ երե ղմանատունն ya N eրթեյն. եe րեգմանք | փայտէ ցանկով. sun nd thy: & ըրած են աաճկի սուրբ, թ կան Ֆան եր» կու գերեզմանը Մ«-լի՝ fիbՉի (ե Պի 44y, անուններով « Մուն լին աշ աան 4 & բալխող հանճար փսկ Գեքիմիչն՝ - բժիշկ արտի քաւոց : lowչջարերով. աեղ «ադ, ոյ տբ Տաճիկ Ք)-ւի-Դ ՋեւիեՒ՝ 4՛անձաանեն , ուր Հայք նս աւխատֆ կերթան: շան է բո mire Props} weed wc formaomb ali, ders կe Շաւապտէին. dig, ե ձաւանանխան է Բէ ասան ուխտատնղիներ թրիստոնէիցն ե. ելած, ն բնակիչներին չաանրը րջացած կամ 'ի բոնութենք բուն Pres" A lindas ղերն Ր 7d Brg gc ցած են. | swswrpt ապացոյց կու առյին քաղաքի է էայաց ձին. Poh Benge bh ղեgին գոր Sաճիկք Գերի Ape bi be fin ծ են յսօր, mp The ReaSre mfp de » Brey Հ» Pete @ FN «pժեցն $e — 7 — Qheth ve ամրողջ Թոշրքերեն կը (խօսին, &րրեջ Հայերեն չգիտեն. սյնչափ կը զար» one ppt տաճիկներեն , 4 կատարելապէ "fume րոսի ԵԵ անանց աոջեւ Կ. կրի փառավարեւ թեան, ծա իրենց նե դչ ց վրայ տեղեկութիւն կր -Նարցըենի |: մէկն կ'ուզէր կմկմալով բան Ժոան, միանեխ կը ծածլէին, կ մէկէ ` անվտան էին, ե կը դողացին շիի Թէ դուրս pont p, priig uն Bg «եան ող ին Վե- ոած էր ն ժամանակ դետ չէր կրցեր գար» Թաոյանել | ասոնք ," կեանքի Kar ագայ մի երբե ծագած չէր. նօ» Ո'վ ծր պարոական ասոնց: et Brew Hpն) բայց րաց» լրանի PTO bp Ppենց : Sug ուստոն: I. Ներքին ւ րսաբին, երեւոյքն, տրպվէս գի շցու- ` ցeնեկ ԹԷ բան մբ «ունին: ե այս անոր . ֆամաթչ «ր Թուրքեր կր իդեն եղեր իրնեցմ,՝ եթէ bh բ ան Nk տեսենն : Wyvee al Dwg նիւ գանանց ե աղծկանց ճակատները ոսկե. Հար չինչ Արգաբե Զիի Թուրջեր չափն - waite dopl ան ն անկիրթ եՆ չկատարել բարբարձո» նախանտանգք կր վարուին չայոց bheen... dap} ne wk sbL. դներ - հը զրկեն, կ չեն | կր.Դայ յեն կը ծեծեն, ն Հայք խոնե մո Թիւն, կի ծամարին կրել ե լոնլ, «բ- ծս գի կարող լինին «րիլ, Թէ ապրիլ էր wiyes Tifbgb ee բերած. ժամանակ կը քար» ` կոծեն, .քաչանայն փողոցը 'անցսծ ատեն լամուկները երամով ետնեւլն կը վազեն ա. ase «BPS Oo oe 3+ Tyն — 34 — օրեր. ժամկոչ գիր մբ չարաչար ծեծեր էին, ե eh; Ր գիմանալուն Gedfiաp ' դանակ ջեր Լին վրան Pete համար » Gաqի« խոլս. տուած էր: Աչս տեղի UM-PRHE an Էին չայes ե այն՝ կ" Rope ՄՇ պուց գալէն ու "pwn bam էն գկեի, Դի«ելի Է «ր ՋիլէԼն զօլիս: պան. af sy ե ոչ a daa Ewe մար եկող, Այ» քաղաքի էջ. կբ բնակին մի միայն Հաջ ե Թուրք: Ցyեք եղեր են յառած, իսկ այժ քանի մը վաճապ«ական ե եթ կբ գրա» նուին երժ հե եկ - գոeնաց Վկ եկեղեցի կայ առանց Քաձանայի» Թէեպէա ի LL acd ելիս. կոզոսանխսատ է եղած, ինչպէս վերը տեսանք: Հայոց ալ մէկ եկեղեցի կայ բաւական բնգ ալ dակ., Ս Bulag անուն, որ ne Sh կալուած ներ 4Չ խանութ, Գ տուն ե. մէկ ճէՀրիլիկ - բակի մէջն է գերեզմանոց , բանի մի սենեակ, վարժատուն, ե Հebqղ Da wlbapդ արան dpi. Սելի Հայթ արաասուաց արժանի վիճակ մ ունեին . 200 պայակերտներ կ'երթԹեեկնին վարժարանը, ուբ հասարակ ընՔերցանուշ Քին ն գրել կը սորվին. սակասվկ «տանց երբէք Հայերն. փoukլոլ. ն. առանց Հասկնա. լու. տեղական տիրացջւ մի էր իրենց վաթ- . Hut [rene le fphby tinge Pres faou : Finy ng Քազաքի pd երկու Քաձանայք կային Հայերեն. հասկացող, ՝ կցա habe կ«ւնք ե տիրացոաւք 210 աննա որում կ ամբ — 6 — հ'նրգծին նկեգնցին «« կ ընթԹեռոնամին բն. Թերցուաձծննրը անսխալ , pay kk "pn dp ծապկրնալով ». իրրն «Վեքենաչ, կաս իրրե զ3ն3 զայս «ր ղօղանջեն : Կարի 3երմնոան ` իրենց ածքին ն օրենքին - բայց ջրիստոնէ. «Թ եան րուն Հոգին, ե ահիր «տուղ գարծք, չունեին: Մի ն նոյն Ժամանակ ` կարի Տերմ» եոանդ Էին օդիին« ն արն աութիւնը (անն. մուժ եան փոխանակ ունէին $ O pu ավ ՔաՆՇի մբ բաներու Վէ) խարեցին : Մայիս 28, «ր brկրորդ Ծա«Ղկազարյի տօն էր, Մեծ ածրա. շի Կի ակին.-0: Եե զեցոy 4E9 քարող խօսlrgey իրենց, ե Թաղականձերը գրեթէ երկու օր աՎբրողծ յորդ որեցի «ր «րննան ն վարժա. րանի Gey pol շխնայեն ՝ իրենց ժան. կանց Վայրենի լեղուն ե mw hp mx am gw նեն, Թ, նք: Թէպնա կր խոստանային , բայց " յայտնի էր ԹԷ չէին գաժմոզուած . dեb Some մարում «ւնչ ին իրեեց ԱՀաջնորդին dp. ուստի Սրբ աղգտնին առածին ոգ աիատի լէր ասոնց պչատքն ու գ արմանըփացց ո'վ էր իրենց Ա«աջեորը ի. կոդ ոկիՉ, զրնաւորեան գակոր եպիսկուղոսը , զոր «իաի տեսնենք իւր ոնեղը 9/th pq. կառավար, է Գայա ա «ւքիւն « Աի ՄիւԹասարիֆութնան Bhpբեւ: նկեղեցի 1 Ս: կր Վարծո- րան 4. Ս: Մե«րոբնան: ախը վարժարանի 8400 շրշ» եկեղեցին : ըւսանողբ 200 ման. վունքը « Թիւ 'Հայոց 2019: որոց 1Չ բողոքա. անք ն 95 Մաղաղործք: Թուրք 16688: -_7— Գիլի Ֆհկեզեցւ դ Հեռագիրը: մասահան» ները տեսնել «վեցի | ««իցար, երբ քա» Հանան պատմեց թ: քանի Je. nwgpի wn ած չատ ձեռագիրները եկեղեցւոյ որմին Ներքեւ աղած են, frbsugh« եան, վախճանն ալ Pe նանայի մարմնոյն: thn. դերեզ մանը դրած Հ ԱՀելի արժանի չէին իրենք ոգ ողի Թաղ» scbynt $ oh] ե մաջողեցայ նետեն ւնալները փոչիներու միջեն բնրբել տալ ու նայել Է Թեպետ բաւական. թուով ձեռագիրներ կային , բայց Խտ ամենքը չկբցի տեսնել, այր մենայն նետեւնալները չն անոնց dhe կարաններէն օրինակեցի $ ՋԵՌԱԳԻՐՔ ԵՒ Ե ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ 1- Uses: «+ ++ ff oncpp pնԹերցող, անմեղադիր լեր ». af ծածուկն ն չշտապե. «աէ» լինի բանկ. վասն յիշել Է «պիապ» նի - ն մեք ազդի աղգի ե յոյժ տարարերիմք : QGllrne he wpe Gn cad JEչե ա ով: feed 3 orm. Հ Ւ Hl: |: ` |: |: : HM: Tym potest Np 204 MOB եայ զատաոս fe դեօղն որ կոչի թալկին » ընդ. Bnվան կաս. ց: Աստուածածնին . « ամէն: չ ե զիս զանպիտան զտէր Թովմայն , "Ր: աշխատնեցայ Ն գրեցի զտառս «` ով որ զիս շէ, Tons Uemnc wd զինքն Je ՎճՐկնից արքայու» Bիւնն e ամէն » $ — « ի ibrey) yt Red գրեալ - «Raw 4peqին Ա«mneած կարողու իւն. աայ: ուտ = 78 աա» | կանխ ՌՄՋԴ գրնցաւ, որէ Թովճյն»: « Ghee k «ուբբ Ցակոր եկեղեցւոյն » s 1. Unies gubանiյից» «..« Գրեցաւ “" ի դիւղաքաղտքն Մարչոաւան ընդ նվա» նեալ Ս: Donec wdածնեխ տաճարիս 4 'f Faiwe րերուժեանս Հայկազեան mnt մարխիս գազար. . երորգ ի ° ուժ ծունկերորդի lk ե: արարարդի,. ~ op numa wan. ԺԸ. աւրն eopրախ, db ewe յոգնամեղ ն անարունսո une mաանուն Մhe- kL դրի 'p qapbլ fh ոtp՝ Dr mn wd ur տուրին *« .» Bt ~— ի preumbնցն SD Գրե- ցաւ Թուին ՌՁoԵ: Մաչաnge Մարիամին ե. ծնողաց Նորին 34 Ով-2Լ աին նե մօրն Pes- ! շային . ե որք զողոր մին wսubl : ե» ԵԶ: un wl: ' «Ghar կ է UՄwsnnga ԱՔ ոfքին - հտուր իւր ՝ աղջկան Ըոգ ւոյն կէս զուրուշ Yr mncwաd ne ղոր մի իep Gag neh ե fp գաւակին': « Bho we wl է UՄաwo ngs Դա«իթ ին ճոգուն նամար ետուր կէս ՂՐՀ ICL »: € ՈՂԲ » 3+ i. U-bveper մագադավժ , պատկերա. ցար: « Փառք ամենասուրբ ԵrԲոԻԴ ուժ նետն ... որ նե զմեզ մեզուցե ալս փրկեսցի «»«« ն. զծնաւղսն pS զտէր (rb prone քաշա. Նայն , որ մականուն wp տէրտչր պասի, ե զմայրն խՐ զցմբութն, ե զեղբայր, նորին բզ Մաղաքիա զմեծ րարունապետն որ բազում աշխատանս ունին fd վերայ Ff ն ոկարու» Hեանս pf Կ հովփիչ ... hk ՎՔՉՐԻն իմ qik~ ղինան ե զդուստրն խի զկրկին Հեղինան օր նանգ նաւ 'f Քրիստոս Ռ29- արաբ աղէ խտր: զզառածնալ Գերս անմխիթար , ոբ եղեւ վասն մեղաց իմոց : be Հուսկ յետոյ տ կարս ՝ մարմնով » “YL ե ճոգ nd յետնեալս ի Fue մaleulացg hu Lyfe նոս գրիչս ի ծերու. Fեան ժամանակիս, ձաառ կալայ, որ աչքս խտեալ, որ աչնոցավ Հազիւ կարեի կաշ. տել. ե dեnս ԴոզԿյԸ» a. $k ե 'ի ծազկել` k Նկարել զպպասկ "ց "ns կարէի ուղիղ գծել. hk Caw անձին կարա վասն Jia մնագից յիշատակ միշման wp ժանի Ine նել գիս անպրժակտ,. "ր. spo {ny . iL արս ժանի նղ5« ազարագու մն ուրի. Lc wwpise նեա ի Թուականի Հայոց (ք: Հի փաստա ֆրիստտաի ...»? — -ի i PM գով դրեալ . €C i. ee Bhotakp ՝ ղպզատուական ղարսն , որք բավո ֆան Է: B «իրով Jodie | (ուժ hwnd գուն գործեալ. Թ ափեցին կասա | ի ձեռաց «յ(ավգաց, ապլով նոցա 2կրկին գին, | ազատեցին ի գերութենէ, ալն Ր a նելով Quan day իւրեանց թողութիւն wn. նուլ ե ազատիլ 'ի մեղաց ՝ ն անցանաց ի«Ը- ետնց. որ ll ձեղ իչ ողաց դ mp մեսցի ee Ամէն: «ի Թուականութեանպս MOTE ՌԶ Pe մենի ll ՀՐ տասնեակ ընգ. usdow PN Poe րապսակի , np alfen սո վազ կյ ’} նամարի յիատակ եդեալ արքն ձոգելի որ, 'ի 9 ելա գիւղաքազաքն անուանի * ‘4 դուռն. Ս ա. կոր աբ wy wrւածայչն ie աստուած ազար. le կեղեցի NG ձեղ ազերաեւմ. մանկունք Նոր . Ահոնի .. and ունիլ "որին ան մնայ AM Ր գրաւել : 3 թէ ոք յանդգնի նենգ ել սորին Cool , պարտական լիցի յաւուրն դատաստանի, հ առցէ. պատիժ եդ ինաչա ան ացն ե «րբ իսպփե կարգի նե իոկ (աւ վպանողքջն. ամենայն. վնասգոցն « wip» նեալ ցին . ի փրիստոսէ ung Sy անդրապ. մափաննիս : : Uz » 3. id մեր": wy _Potut 014 լ ` Wee 29: QE անք: Bիաոմելի գեղեցկութեամբ, Հերման դեղին , կարմիր »- կանանչ գոպյենրով պմնազարդնալ Է Չի- ith ՀԲ Ս ասվատ Շովիան 9 խաչխաչներու ծ ա. դիկեերով . ձասկած ցորենեերով, ն Հառած խոտերով տեղ տեզ ալ Թիւթիսնի արտեր գեւ Հարթ «ազի Է ինե Թոքաղ ie bop Geվpտեն րու բաժնուած , զորա կք ww. ’ dsr ofr early herb մանը լե«ներ $ Անակ երկիր» Ներ բաւական կան՝ ‘ses M1 804 OY արօտներով , wt անջրդի » լեոնակաց ստորոտներք Թուրջի) Չեreն տի ե փրդաց 4 եզեր են դաշտաց մէյ անդենայք խուռներամ կը ձարակին . Հինգ ժա յառաջ երթալով կը ձասեինք Ղագի կել funcad եղէգնուտ շամ. ուր կը Թառին Է կը ոին անթիւ սազեր, թագեր, արա գիլ ե զանազան Թայչունները։ Օգը կարի mop Է ն: տապագփին`» ոaէվներ $ մոծակներ & խոչոր ու խայթող ճանճեր ունդ ագունչ ձը յարձակին, կը: խոցեն խեղճ. անասունն րը ե ուզի ւորները '. dng կովուց ե եզանց՝ ‘sh «գլուխ լարունակ կը շարժին , ձիկրը ան» հանգիստ իրնեց պարանոցը եր զնցեն » խկ է- ՀՐ իրենց խոշոր ականջները կը տաանե- ` ցբնեն ե կարմուկ ագիները անդադար կե, րերցբնեն , ե մերթ ամենքը մէկանց չէ փոորնե- բու շառաչիւնը կարձակեն, ալի զուր 4 ».T tl — 8 — անսասան կը մնայ չհամնեաց ստուար վա ղանը i արիւնախոց հ'ընեն չորքոտանի che րոսները «: Մարդիկ իսկ պետք է փաթթեն իրենց երեսները ն պայտպանեն զիրենք այս ան վախս բանակին դէ: կրիաներ , odbեր, ն. այլ ն այլ ղեռ ունք ու սողունք հր վխտտն` Հոս, միայն արադիլներեն կըխուսեն: իրբ թէ Հերիք չէին ասոնք ուղեւորը տառապե.՝ ցոնելո , ա«ազակ մարդիկներով ալ լի է այս վոյբը' Պազկծօլի մեկալ ծայրեն կր նչմար» ուի Թուրձալայի դիրքը) որ կիրճի թ բնրանն՝ է. աի կք մտնէ իրիս կամ թողատի դետը ն ձերերու միջով կնիք անայ յըխախաս ՈւՄ 4 url mnbclry մեր գնացքը ն դասա Պբ Բա. ղար գեղը Թուրքաց, որ Sn wef Է այգե ա փոpբ տւան մլ, "fp օխ եցինք գիշերը Sbmlre lm wn սւօտնան՝ (էսա օղ ոյն տազ " չափադոնը՝, ր«յy վաղուն “eave 024 148 Հբերու y ծաց ՛ովանետդ jh. nb չադեղ 4 եղեքու: կը ձանդիապինք | ուր ծայ նակիշներ ալ կան. սոյն գիւղերն են, "որ հւ աստին կը մատա աpրարնն Խյնքան ճախ ne Gh ղանաղան միրգ եբ »: իոեղազ ե գինի Մեր Հախակողմն b'նոdծ BY րդա "Նկուդաձեւ անշուք հ ան տութ գեղեր, որոց բնակիչքը իրենց խազ փեջնե բավ մեկնած եծ ձովասուն լնոները t $եղ տեզ շինու, ած աղրիւրներ` կան խաներ ն նչանասար շէնքեր ընտիր մրրատաց rd րով կերտուած un Պոմայի (et ավ ու ա երակ աննց"1հնաի՝ Բալին 9: Աոա ' 6 — 82 — Մուրատ Բաղդատի վրսյ գնալուն ե գալուն շpնել տուած է եղեր. ապանովուժեան կ նանդգ «տութեան: նամար $ Np ութեք ալ ԹԵչ++է անունով gwpակոյոներ ն ո fomuտnbե. զի եղած գերեզմաններ կան, ուբ տանմիկ» ները կը րերեն իրենց ձիւանդեերը. սաւրը ծառեր՝ որոց «ստերու վրայ ըժժանքեեկր են կապեր 3 Թշpբատին ժամ ու կէ ո մնացած` PA րաշէն մեծ կամուրջն է, որ կը միացընէ Թուր« ճալայի ուղին Չիլի ««ղւոյն. այա կամուրջն ալ Սուլթան Մուրատի շէեքն է: Ասիա ուշ ղե ւորող ofp յաճախ նր ձանդ իպի այս bpջա- Նիկ Սուլ անին աշխարձաչլն ործոց, մե. Ժծամեծ ե հոյակապ hwմուրջներու յ $ խանե. բո ճանապարձներու ' պաննակներու , 4x, որոց: շատերը անեղծ ն պիտանի են գեա. ամեն բերան կ օրՀեէ. այսպիսի Bq wcnpի մբ յիշատակ, որ իր երկիրն «ւ ժողովուրդը Հէն «« անդչորը պանելու նգ եր գացեր 4, hk երանի՞ կը կարդ “if այն ժամանակին , “բ հղեր է ժամանակ շինելոյ Ի ժամանակ phe կել, ժամանակ ծնանելոյ, ժամանակ edo կելոյ , ժամանակ ծիծաղելոյ ե կաքավ ե. Y. ժամանակ Քարինաս ժողովելոյ ե կլար- կատնելոյ չ ժամանակ ինդ րել & = Gogo ’ ժամանակ խօսելոյ ե սիրել » ժամանակ գիրկս արկանել ե խաղաղութեան , երբ կր բազդատեն ներկայիս ճետ. որ է ժամանակ մեռանել » լել, ««անանելոչ , ածել» — gpունելոy » կորուսանելոյ , արտաքս նանելպ, պատառ ելոյ » ett ’ ատել N ձեռ անալոյ ն Քիչ մի be Jաn ար եր ալով» պարղ հը ցուցընք. իր զանդ ակատունն այոց Ս- Br fue կի/—Ա ՆՆ այի վանքն՝ դ եneյն hau երեսը , բարձրադիր: Քաղաքի այդեստանեսյց՝ կաս տարը , Sun աստաննե րու միջ b: Հովիտը սպառելու վրայ է, խոր դոգ մբ կր թացաւխ» լրխապատետլ լեռները : Գեան պլոր մոլոր կը Gmաի ' &րկու կողն դրախտներ «ւնեեալավ -. այգ եստանքն են ասոնք. . ոբ pրեծեցջ մէջն, Le Նին բազմատեսակ . մրդ ե ղիծաց. ծառնր ն. be բանդ երանգ վարդեր) որոց «քանշնլի գեր ե ‘bրանաւ էտ shane wdnne Ppa Bp . ly զ» | լեցնեն գմարդ : խիտ խիա ծաթնթեն ի վայր կախուած են hurq կով` hbameSbp «արարատ . nւ alp, «պիտակ ne hapdip, R § mens ները` որ »ստոց միջէԻ ձր ապարդին կթու զանոնք, նոյնքան սիրուն, a4 b5bալ նրբաթ ել Հարչներ ի գե սպիտակ ե բոսոթ, «սոքա դսանրք են Propane. *. խառն ասոնց qo կրամովին ելեւնջ կ'ընեն գունեղ ու փափ» կափն տութ Թ«չունք թեւարախիկ ու կար». hm sad յն» մրցելու , խլելու իրենց կտուցնե. րով Քաղյրածամ կեդ ասն արող dkatbe | րէն: իակ վարդ bնեաց տակն "ւ. վրան նը pղtmy մեզուաց պար) կը գեղգեզէ պոլպուըն shրանածը » ե մանկտին qaւbջեր կը կասի Bաւփնրու ծովը նաշած, «վուլաուլին երգոց ե. dh me fio mq չոցին bandh Mp Spine tps —z 84 — Bute «խրալի անցքով բ մաանքթ բուն Թքադ քաղաքը, որ Տեշուած է լեսներու ե ժայ երու JEy - անտանելի է սրնiուն տաքն ու տապ: բնակիշքը գրեթ չ ամենքն ալ ե լած էին այգիներն ու. գեզերը: 4փաաղաթիս մչ 9 mn wn են ֆրեր'« իողսդները՝ pb ւ նեղ, մաքուր ‘he we քու, Տար Թ IP Ֆլեքջ . Ն. քերը ձում աղիւոով fd, ur 'p Ll pphe umn բոեալ ն շքեղ: կան կարասխիք ն. զգեստուց ձեւերը զերծ տոիական bie ee 4 hepa . t R ալական ` ML բերդ ինափաակորնան ասյառաժ ին ` վրայի, անրակ: փաղաքիժլ քն սպ կան բաս նի մի ա նրակնեհը » "peg. մնացորդ Ններվ ն: ն ղրանց ու մակատպտնւց վրայ նղած շքեղ քան» դակներէն բ Գեւնրեն ոշ գրերին կ երեսին Թէ չը 1 քեր Քն եփած երթեմն - սյսպէս չէ Թիաչննա , քանի «կի» սն, նկ. Կայե մի ննաֆմն դնեք, որ Թրծած ա ղիչ.օով l- չիհուած Py frաpfucgtr arg + "pay ա. դաթան՝ վրայ բե դրած էին: զոյգ մբ աքա ցիներ ե' իրենց ծիրարեսվ Եերմեի Էին այգ յաթկբ , որոց ներթեմ նող, կարած 4 ահիոշ աւեր աշխաինաստսան վ ԷԻ կթ տուին մեկ որդին: $ fd ժաժմտոնահ վի «ՅԱ Rropume oh yal Cnfer Bo yy thie ժն. խանութները ցիր ո ցան « Ամենքն նր» շանաւոր արունսան է. "արքնձադ րծում իոն $ 'Ահդեոm մատէինչն եՎ կապան: մտի նեն մղած. պղինմները fe he Sաաւին՝ ն. կր dacgae ple, — 85 — | ե ասկէ կըր րաժեուխն սպը ե այլ վողմեր - Հո կր շինու ին Նան, ամեն տեսակ ԿվվեՎի tt Led br նն Քաղաքբիս բնակչաց մեծ մասն այս արուեստով ենը չանուչքին , բայց այժմ պակսած Է« Bւելի ծաղկեալ ե ծաղկելու փյ է պարատիաիիծ, կտաւհգինաց վրաց գունաւոր տիս, բազմոցի ն՛րարձի երես ու սփռոց» վերմակի պորտ, վարագոյթ կերպ կերսլ էաղածեր ped le foo զորս րաւ պական բա. նակուժ եամբ կբ վաճառեն. ուրիչ ղ աւաո աց, սոյնպէս ն. մաեիսա, ն -րունստաւորք Հայք են: իբբ երեք ատրին. Հետէ' ակսած էին խաշխաշի Քակությիւն « բտղաքի շուրջ եղած արոնրը , ե. մԽտակայ դեզերը գրեթէ ամ բոզջ ոին ub մանած լ իհ յա րոյսը tl lw սած ty «Փիսոն ճոզնլոս, ն ժողովելու օր » որքան գործ բայցաւած էր «Երկրագորհաց՝. այր եկին, «աղջիկ ե մածուկ, գեղզացին ն ջաղսքացին զբաղետլ էին ասով, ն աղքատ. ները աղե կ օրական կր չանեին «հային ոմանք որ իրնեց 7 4 ph ն գ ար բակեր me խաշխխաչ ցանե էին» Ր4ծ քանակու նամի ԹիւԹիւն հր «տկեն. app ե իւր գնեգեքը: առատ. 44 ձրի ունին , Վ “այլ. slut mn րերքեր` $ իրիս գետր քաղաքի» շր նչն կր նոսի, իո վրայ. ունի քջարաշն ծ գեղեցիկ կամեւրի մի: Usp Fowmnttrwg: Վեծ մասն Jայbկ ոյա գ եան կը տարածին, իրրե dude dh դնացք - ule լուչ ճաշակով տնհկուած ու յարդ արուած նն վարդենեզք fe «jt ite պտղոց ծառով, ե ph միՏի որի խաղող. շատերն ունին «ուան. ձին աւազան, "ep hmwsne կը թափին Ine p - «ւնին նան, wan nւ ան բնակու նան նամար շնորձքով եավանոցներ (ոէ): Ասոնք 4 ցուցընեն Թepuաղ gag զուարճապսէր կեանք ն ունեւոր վիճակը» ԹԼպէտո այժ: նոյն չէին $ Hoքադ իր այս դրախտներով [rh այգնստան. ներով արդ արե, դերազանց "a. eb Է aL կողեր քաղաքաց 42, իր ձոշակին ար» Ժանի ty սակայն pf” դ եղանիդ ewqmp: a" այսքան, վայելշու թե ամը հանդ bpd չես կարող գրապսլուրել Վանայ տյգեստանցին դ eu pon անրաղփատելի 4Ը. [Oo bf Հայրենեաց Հեա» Քե վ դԲ պակսին վ ալրագայ ազրերակունք ն aml lin Gee fd enh ծ աղու Lp. "ւր ն Ք" «բԿրզ այերք ե. «լոպղուն աստղունք " p չպես կա- Րճլի է զուգել ջո մչտապղաոր իրիսին՝ foon~ — daa ծրեսը՝ մեր: dif ծովուն ծ 13 ազն ’ ծիծ ափով » անույշ պատկերին , « “«p ee բեզղ- արձակ փողոցեն րը . lk անոնց աջ: ու def Գ10°9L առաները . hk $ ֆնացս` քուրց . տնկել սաղարթախիտ «ովասփ ւտ ծագերը վերջագես որ են, ն ես չեմ յիշեր Վեր բԲծերգ ին երաչալիքներ, ե ե. կայկական անու©տն, փառաց ն շինից վայրեր ու նչմարներք: Տեղդ կեցիր գու նոքա. կեբտուածդ ek չե կարող աբ օրինակ ն "չ 1 1 մե տն միայնակ 4 Papewne “2 bog ն Hibetale 4m —87— jայոց) «այծ առ շինուած ով ե ճոխ զգեստ. Ներով A արծ այժ ի ե ոսկի զարդերով "L the նօժ ներով * Ք"նիներ աւելի արում են դրամադ լխով kh եկամուտներով * իրբու գրեք կից են Ս. Եբր" ՔԹիւն, Ս Մի- նաս ե.Ս (von dածին ` ful IB [revi ne րիչ Կ ի) կարապետ զատ Թազերու մքֆջ» Ս Գէորգ A Ս Փառասուն մանու կ՝ Ք»աղ«քի երկու Fhcng ծայրերը dինուած Թէպէտ ժողովուրդ Քիչ 5 բայց իւրաքանչիւր Թա ղեցի $Ր եկեղնդին ունի նե ամուր րոնած t, կարծե. մի ն-նոյն ժողովուրդ. le մի ե ավպգի եկեղեցիներ չեն: Մ«յր Եկեղեցին Է» y: Աստուածածին » pry dom շինուած t U- «ոածնորդ արանը $ (ո ածնորդարանի դուռն ehs անգ ամ բաց hp մայ. ն "§ °F + ե. "sg որոշե ալ անձինք կային ժողովք կազմելու % t« աքնորդ Ցակոր եսլի vhnոս a4 Նա ոfl~ եանն we bf կառավարու եան անդ ամ էր ջան Թէ Սզդին Ա«աջնորդ - դոները փաս կելով բանալին գօտին զարկած կերթար կառավարութեան դուռը մինչն. երեկպ . ն իր DFS wep կոչման ձամամատյն՝ wd wn te tom եկեղեցին ն դառնալով EL AGL ե Նարեկ կը թաղէր Ր By” ժամուս գեղերչն ե Թ աղե. pl pap fonca b խնդ րամատւյցներ` ry uլա- «Լին իրեն ' զորս ծեաեւչն Վգ ելով» կամ իրմէն առաջ na. ետքը ղրկելով ’ հ առաջնոր» դէp կառավարութեան .° pp թ եԹե. էր ազգային ժողովոց գործը» մանաւանդ մար կարող Է լսել) գործ շր Թողուր «նոնց Հ ինքն (րբազան բնիկ լինելով Թօքադուս չա- ճախակի իբ օրերը ե ժամերը կանցբնքր եղբօր տունը, ե կը մշակեր եղբօր «յգին - ե Ցովակիմ— Աննայի վանքը Le » mp կը բնակէին ամրան ամիսները $ Արռապանը տղոյի պէս ծանպք կգար ինքգինջը գովելու. գրեթե ամեն օթ իւր մեծ ադ ործութիւններ, ի ւբ մեծ ախօսաւթիւն- ները վերակրկնելով կո պատմեր « դաստա սլարտուած էի մի ե Նոյն րանեքը dիչտ poles զորս իրմէ զատ ուրիչ ոք չեր ատամներ « խր առաքինու իւեները՝ երի րվ ական կասա. կէՆ 'ի վեր» եպիսկոպոսանալոււ Համար Տ- միածին գնացած պատեն ib tafe կաթո. գիկոսէն ե Համայն մխարանաբենլն գաած ընդունելու Թիւնը » իւր Հանձարոյն մշ ար. ժանեաց վրայ անոնց օւնեցած Հիացումե, իւր բաղցրանուագ այնք» իւր մինչն այսօր Պօլիս չտնսանելուն պարծանքը, իը «եսը» տուղ ազգ պաիրութիւՖները sla la. hb ole անգամ գրկեց ղմեզ ըսելն Թէ զֆջ նայե ավ գողոնքներ գտած է եզեր, ե գիաէք գաղտնի գիտութեանց արունստը , ք — | ի՛նչ Վեծ արժանիք եպիսկոսլոսի Jp haf U. տաջնորղի ժբ: ն« «ակայն իրական: գործքե- ՐԸ, «բ իւր պաշտօնն կը պլաշան8լր, շահ» սանք : Փաղ ։ ե կրօնական Ժողովն բ mle ուանական, (սումնական ե. գնտեսական — 89 — խորՀուրդ ashy , ռումարներու [ wրՀանապս դրութեանց երեսը չոոնսանք - ընկերութիւն» ներ Leb { վարժարանները փակեալ «Հ Ubrwpwկոչս ամեն բանէ J առաջ dep» ժարաններն լին dbp ent onւժ եան փափ ն ուշադ րույիւնը գրաւող» "վ կրնայ սատ մել զդացածա ցաւը, երբ. իմացայ ԹԷ վար գժապետաց Թոշակ չվճարունլուն նամար ցրի» ուած էին ուսանողք կ mun ops p : bre “եր յածախակի խնդրանաց վրայ, ձազիւ ար» ժանի եղանք ֆաղ. ժողովոյ Աnbնասլնտ է. ֆլնտիին երնսը տեսնելու » ն. երր յուզղնալ կը խօսն ինք վարժարանայ վիճակին վրսյ) ի hupգտ չատ Jp պատճառարանութեանց , Unb duepb n է ֆէինտին 'f ներկայութեան ue Ue ածնորդ ի Համարձճակեցոագ ինձ ըոնլու թէ՝ վարժ արանեները adios thate ածուժ bl mate ներ bՆL, fz « | WL է ֆէՆտին olf le նոյն due մանակ կբ պլատմեր Թէ ինքն ներձնուն է մե. գական գիտութեանց, վեցնաղարհակի վաթ- պետ ե Դաւիթ ԱԽաղթի անունով՝ ց. Բ» Գ-ի Bուակամորով be a հանցէր ամեն դտզա« նետց՝ յերկինս ն յերկրի ե ի սիրտ մարդո» "Ֆի. եղեր Աղա«չր գիրք, որով ամենսյն ինչ կբ գուշակի, նդ, նու ճա ացաալիսի մն էր իֆն նան 8°43. էֆէՆmpիՆ » որպ dhnpp յանձնուած էր Թօքադու Ազգային վարչու թիւնը, «ր յամննայնի համթնթԹաց կր Թունբ ե Gամաժետ Ս. Առաքնորդ ին :. երանի այ esmefls os — 90 — խոովու թիւն շյարուցանելու Համար ’ կ ըան ին ասոնք, Թոյլ տուած ենք ազգային վիճակը տյս վիճակին Վէ9 « մեր եկելեցիներ ւ Թաղեյիները ապստամբը են [a մեր չր. «ասուժիւնը շեն ճանչնար կբ Jիշեցբնչ ին ինձ Թէ` երբեմն §. ֆիլիպպաս ե Տ. Կիւրեղ վարդապետները իրրե քննիչ նոս եկած ե ծեծ կերած Լին. Գե'Ֆ , կը շնչտքին՝ ծե'Ֆ . ի'նչ էր իրենց միտքը" «..— այց Կէ Քննուժեան wn net p այգ ծեծը . տակէն ո՞վ դուրս կուգար արգեսք: — ԵԹԷ գոքբ ճրաւիրչք զանոնք յանուն օրինաց , ն րա. ցատրծք իրենց օգուտը, դարձեալ խառվու- ԹԻՎՆ կրյասնի, ե ին, պիտի յինի «յդ foandec Fbեան վախճանը, wn. առաւ ելն րա» ժարումն Qbp պայչաօնէն Ի մp՞ վախնաք | րուն ձեր փառք պիտի լինի «յդ» ` ըակայն Ժողովաւրդն ասոնց պքս 2 ` փաշսեր « երնս առ երհս կըսեին ՔԷ er- բազան , դուք եկեղեցոյ բեմէն կ սրուտաք վարժարանաց բացման գամար «կը յորգո- ple» pays fe իրականացրներ « Ժազովուրգ ե քաղականք պատրաստ են, րայց գուք 25 ծրաւփրեր- ղաք խրելով կ'ուզէք «ր- ` դարացընել Ցնր-անձը , բայց գործադբելն է - pոeն Ձեր պաշտօնը » ն, նն: կրկուստեք չատ մբ խօսքնը : ԹՀպե ա եկեղեցեաց հակերը Ծաղկոցներ կան եզեր , բայց նշանաւոր ուսումնարանն էր Վարդ անանց անունով | ընգարձակ Հ4 նքն ։ = 9) —. ֆասպաննան Գ. 4 ֆենտին . op առածին "Le | «ցիչն էր» Ա մեր գալուստը լելով վաս. Pացեր էր իր կամաւոր: տարազրաւթեեք» դեղերչն , գալ : հոանդոտ ն արժանաւոր անձն nT 2 պաշտօնին . Անձնուքր ընկերու» եան առածնորդութնամբ Ս. Առաքնորգն ալ միասին , Վարգանանց դռներն բացուն» ցան y ե գնացինք: Թափուր սրաններու ե գրասեղաններուն այց առնել: Սն յարկին ներքն Թէ իրրե. ուսուցիչ ե Թէ իբրն: Անձ. նունը ընկերու եան ձինադիր է վարիչ: լատ եռանդ. ն քրաինք Թափեր էր քանի տարի առած Փօրթուքալեան Մկրտիչ 1ֆ- ո- Ր" ճշմարիտ անձնուխ ուժ իւնը. ավգ ի (rime ւորութեան ամեն բարեկամաց ծ անօ(ժ Ee նոր Հ 29. b ված ժամանակ Թapw նախանձելի Քայլեր աո եր Է ազգ սյին "գ ւոյն lb dwաdանատ. կի յառւացադ իմու եան» բայց չար նախանձու ղեւը: զրդէր է ֆաղաքիս՝ ոսկիով զօրաւոր՝ անձինք « բանը ձոն, կասեր էր, մինչն Փօթ-. Քուգալնանը. կապանօք . ի UF carson nար» ուտծ £p , ամրաստանունլով ML Հայոց Bw Peep Pete վերականգնելու ֆանջեր կբ» նք սա» ՆԴ վալին դիտելով զամբասգ՝. տանեալն ե լսելով «անոր Վր«յ q բուած Peo րեական եղեռն,. այսսլ ս վճոած 4», Գնացէքք. բաներնուղ ) Վիթ Է կը կարծեք Թէ այնքան դիւրին. £ Bավգասորութիւն ilps կանգնել, lk «ն` ծապոց պես ազգի ժը «յն ինչ 500: աա լփէ նաք Dufoowdia Pu wenpncpd fee չ —_—— 4հrgbր Ըաստատուն Հիմ dpa նել իրեն « Uy- աու, ամենայնիւ ծանըր տպաւորութիւն Թո- մատնուԹթիւնե ե մինչե ցայսօր հը դողային այն անձինքներէն: ֆօրթժ ուդ ալեանի orn ու Զանքով սկսուած չր նան աղջկանց վարժա. րան մր , որ այd Ր մարած էր: Ա ինչ gue պիսի յիատակներով կթ յուղունը մեր Հոգ ե "Հա Վարդ անանց զրկետլ: ն գրունալ ui ներէչն bpու սպատանեակներ օետեcեալ գիրը մատուցին , ղոր eB Egg (սղճին [A 4Դ wy ման hn J"նզնե/ a Հայրննանունը Հայրիկ ° « Դար» ցր ip W«ցելեք Ի wnifiny le webe րակ կը Ներկալանայ Ձեզ: Այն վայրը «ր եր- րեմ, John nf վ. ey աննան. woul bt prep he վարդ արու Ly ’ wd /' ստր / nee «ենր ով mfons pp տնստրահն pp 4 եծ ol Sn df» կտր» Dae wd Ո ռչ աpնե ր gրուտծ են, ’ ն դ bree («hk Դ wawfuonnւ թ նանց 9 ովտpրիկ Yy այլայլի հhննրուն he 1 որդ ն nye Ppebh nL: (” ու Թ ինն 3 | « Busan fu hac գանք pn ախիբելի Հայո{ իկ ' ho wd անք աւկրակաց JE 9 Puafan "Դ րուխ hn սն» մեր ղ պրոցական feu snen զրաստեվանեն- րբ »արտասուզբ Թրջել, այլ ասաղ, ոչ ոք նը 484 Sky dbp ծնողք տգ նաս. սար «յինք be Չո ն արշական՝ իշխանաւխ իւն մեր դանին ն < ա կարծես Sան«յք հի 4 ան մեր արցունքեն ը տնսնելով . did են արդ trop dbp ou Perv cst NE tt oy $ — 03 — «Դու որ Հայրդ կ'աղաշենք, գէ դու` "ր գացապտան d «fpրագսփ "dpe մի նu « df ey hy Ր րե կի I’ Մնաք երկ լխեղՀ շայ ne սանող- ki, ¥en m1 f3 | իբ Jn րանաղյ ն նրբ fore ' պայտօնա կան տեղեկագ իրդ. 'f He kd նաննս Ր JW dn cles f? Նան: էե լի բննլ Վարդանեան. երու uրտտասուչ Վայնը . ո('. Jutned {uvmmocs in [pեՇցy Դաոցի վերատին pացումբ ե ե u- - ելի դ wrote Փա. աննե ul է ֆi նտիի ղ Jou J br onst շարունակա թիւնը կր խն, pe « ԵԹԷ Jb pn "ատրղունքներ 4p ան Գեր գը» Ր ած սիրտը 21d bլ $ Ը» «ւ նեglp Ներհ«յ ուղերձնիպ = 0 Գ: 8 Չ4roF Le. aa a. անց: na մ գին de զac ելու. 7 je արսաայոյգ. լխ ծսքերը lk: առանց կա բեկցուԹթեան մեկնեի « ներ, կը նկապան ինք տեսնել նե. յանձն Ս Ա«աջնորդին , "Ր af տեր nan f վոՀկիլ Pa մս J արեց duit կ. ւերը ե ուսա ցիչները ». աոլաչովեց adr... ց ինչպէս ինքն եզեր է գլխաւոր) շինող" ալա յարկին: kr նորինձ պյու նան ատենը 4 ինչն անձամթարեր կրեր Է. ալ ի'նչ կը մաբ ինձ րսելիք» եժք ոչ' Ֆոյնը կրկնել » եւ չր խոստոումննրուն յոլ +: Yr pep -qopu « վերագ աունալում Փասպանետն Գ» kip. afb Ea... Ubpր աղբի չատ finfuas ad ։ Չեր օենսածքն- հտքր » ոգ ամի. խումթն. - ասօր աշելի բազ կազմակերպու իւն մբ ատ. ~~d derdrretet per tp wնorlp he bob անմիչապնս՞րացգւնցան Ք ազային դալբոժներ: — 04 — ե կեդ րոնական num Ձնարան 1, րաւական կանոնաւոր «.. 3»: Աժ Ժողովրդական id lo Տամիտ խումրն կը կազմին երեք ընկերու» թեանց անդ ամները: ,. այն է ԱնՀՆուtր ’ Բչ- Թերցասիրաց ն Վարդանանց սանուց, որոց նաւաքական ե առանձին "տեսակցութեանց lp, ծանօթԹացանք prենց եռանդ ին hk: գա». Պափարաց , ջաֆալերելով: գիրենք Է լայ վատաձկութիւն տած ելով petdg վրայ $- Վ ճակի» Ֆeխ որդ անգ ուցնալ Ա աt- | Նորդներնն վէ "րգ ե uppulyrpոe 0000 Fre ե Bee buիկոաոս 10000: ՂԻՀշ» կտակած ջատաց. Ս: երաւսաղիմնց նոյի Ս: [oe բի«բքն ալ վանքի հն կնալուածներէն Քանի Jp կտոր չէՇչեր նուիրած fa յանուն վարժա» | Րրանաց f որոց մէ: 2000 ղrշ- տարեկան bh pu~ | | տանան. տյա. գումարները Ա«ալնորգ արանի Շակողուքժ եան ե մատակարարութեատն Jd. Tune wd էր» որ մասին բացատրութիւն Ր cm. Առաջնորդի. ’ Թէ՝ 4 6000 դr-$ ՀԸ" մէնտըրֆէոի բաժնէԹուղժ գեա» են եղեր, 20000 դ76շ-ի ալ: nad մ գնած | "բ տարե. կան կ բերէ 800 2Ր2- մտադ իր են bղեp oj ` տոնը խան cp bելու. N մնացեալ գումարն ա —annlnund տուած են ոմանց ed + + Բaլոp wf ` պամագլուխին ն կալուածոց տարեկան ար դիք 8500 դր2- կր գ անժուի, ըաին «.-- ծկ ` շանագիտութիւն -. ե. առար կէ»«ը վարժ արա» ` եին էբ, Կ՛կէսն աղքատաց բաժին» ! — 95 — bնեզեցե տաց սեղանոյն են պատկերաց {րյ չատ մբ արծաթէ զարդեր ե «սկի յին. ձը նասաստէին ԹԷ միայն Ս. Մինաս եկեղեցին 1Չ2Օ օխայ արձա ունչր Uys պէս դեո Popa ar ժողովուրդ կը Geren en ony 9: Աստուածածնի պատկերին ոակի Rpm. աջն ակի Թագ շինելով , Ս. Մինասին ար» ծա է նիզակով ե Վեռն ոսկե սատրապ զարս դերով իրենց ծոգւպն փրկութիւնը կ ստազ» նան « ե՞րբ արիա Հծամոզուին Թէ: vane dry’ առջեւ ամենլն Թանգ զարդարանք , ձաճոյ» ական պատարագ, ե Frbby Հոգ «nb nւ Խրմնպյն փրկութիւնն իրենց զաւակները ակեղէն մարդ ընելն է, զանոնքկրթԹել ե լուսաւարել Ա«Հծաարանի. Sng cand , qq me | րեան սիրով պանծալի ձանգիսացընել, նան: Հարով kb «պատուով ի եկեղեցիներ ունին եղեր fրենy ան. կն դրամագլուխներ, ասոր անոր ջով malnund դրուած " py տոկոսին Lk դրամագլուխե ալ աշեչացած էր, կ րանին» § Աստուածածնի եկեղեցին 40000 qpշ- ունի . էլեր, միայն 7000 զոշը «դի է ե անկ տոկոս կ առնու : Գաւառական վարչութիւնն dbs fo te Tolncbe fu Smock oS րուն ft . feqmpfn բնակիչջ էին բացիթութթերէն ն Հայերէն, Յոյնք ն Հէյ ք umlաւաfժիւ Դյեերու dtl մասն Հայ —նոուամ էին , & Lme Atk կը froul ph ne ie er so: — 6 Ր Prag nc ագ. առ ust wpa id fie tep Faye Sas wdc fd fie b £. [Jhrwdsane փալիուլժ նան ներքեւ: եկեղեցիք Հայոց 7 Վարժարանք 5. երեքն Ծաղկոց մանկանց | մեկն ԾԹաղկոց «դ. ջկանց, h dbl Ուսումնարան t Yufop վար. ժարան աց | անորո) : Թpc ուսանողաց 903 ` մանկունր, 18 աղծկունքր : Թիւ Հայոց 8819. որոցմէ 4579 կաթոլիկ ե Բողոքական': Յոյնք b 22nd 2600: rt “pe 906: Pree 10306 »: Աոաջին որդ ակ» սն 1 lp NT u' yp Նամ | fee TP" Ք Popwy nւ փաղասքի չբջակայբը ե Ղազովոյի կամ Ղազամլատի Ի 0rd eer dey կաս Աժ րքապա- տի, ե Թաչովայխի կասի Ղագնի Իրպայի ne dիաներու $9 4ղածները՝ « «` ՔԹԱԽԴԲՊԱՑ. դեղ» Lihat Fr . Her ուած ածին: Թի« կայոց 264: - ԵOԹՄԸՇ 257. Եկեղեցի 4» Ս) Դծորգ ' Bd dmg 74: "ԳԵՏՍԱՂԱԶ 444: bbaboի 4 i+ NN Depa Pe 2eyյոg 308 + | 'Զի4ԹԼիկ 446. Եկեղեցի 1.0: Ցակոբ: Bt այոց 526 : QOLbՍ 267: Նhbզեցի 1: ուսաի Թ. Zeyeg 200: Թուրքք 234 « "ՊիԱԿիՆՃիՔ: գեղ. beakoh 4: Ld Be- կոբ: : Pfc Հայոց 294 $ oO ՎորդՋ գել. bb նցի 1 Ս Bora bor Bie Luyeg 39+ Rreree ATL ԵՆՏԻՋ 741: Եկեղեցի 1: Ս Փրկիչ ll Jung BO: RBecppg 9B ԳՐԻԳՈՐՈՍ +44: Են52556 1: 0 Wome | ժած իե `: Թի 2yոց: 245+ ԳՈՒՐԶԻ 260. «Թե nye 50+ թաւրքբ 195 Na ԿԻՍԱՐԱ 96 Be Sung 9 ԿԱ 2600: ev Bb degng 18S Bylp 24 ՐԲԻԶԷՌԻ 4եղ- ննեզեցի 1 Botte ի կերերան վանք: Թիւ Հայոց 34: Թուրք 340: : ՀԵՐՔ ԱՀահն» 4 ny dinq sida fd fre ն Bree | ufey մի ժ ասարիֆուժ եան ներքեւ ն b4b agp 8 ը 4 աննոս : Վարժարանք 2: 0 Ube. րորետան Լ Մարինոսեան ։ Ռւսանողք 80 dab կանթ, 50 աղքկունք Be 2°94 1126 + Թուրքբ 4702». i BA BՊԱՂԸ DIOT Whe Heyy. 79: 204 ՇՃՐ .». » oD 02: 6208 | 3 1» HB: ԾԱՐ: ԳՅՑԵԱՆ » . ». » 06: ՍԽԱՐ ՉԱԼ: »' » 50+ ՆԻԿՍԱՐ Քացաթ» գայմագամութիւն, Աամնանի՝ ՄիւԹասարլ "ֆութեան ներքեւ : ե~ կեղեցի՝ i. Ս Dunc wծածի . վարժարան {: ուրլնեան $ ` (ւսանօղք: 180: մանկունք, 20 աղքկունք: Թիւ dey 2083 61% 815: թուրքՔ` 5390 » | - 7 "—_B- | ՂԱԺՈՒ MՂԶԻ +hՂ: Եկեղեցի '- jn կարապետ » Թիւ ձայոց 560: Pe | Popwq nւ Te wlhap ուժ եան L% էp Ֆան 9իչt + Գեզերու Ji 9 տեղ տեղ ադկոց- Ներ կան նասարակ ընթ երցանութիւն, գիր. h bկbyեցen npelrp ե երդ kh ni առւցաննլու չափ »“p միայն Վմեոներ բաց կբ լինին, dhe եղանակները Երկրագործութեան կ' զբաղե- յրեեն տզայբը: Այսսլնս եՆ գրեթէ ամէն միճակաց գիւղորնից վարձաբաններ։ ՎԽրո- յիշեալ Թէմերու մէջ 9իմցի ձայաց նման ` ֆիկսարցի ձայք ես տաճկերեն կը խօ«փն- Ր 49 unնք նրննց dp «րանին աղէկ «ւժ կու ատն` "Byb վիճակի dbջ դտեուած բնակիչ O~ տար ազգաց թիւն է՝ Ցյն 4849. Չէրջէy {5420 Քիւրդ 2123: Գգլզաչ 7348 » Թուրք 67445 չ "րք տարած եալ են Թոքադու ' Նի4- սարու', 9իլնի ե. ձէրե թի դեզերը: Թզքադու դեղեր առատ րեբքեր կ «ր» տաղրեն , ցորեն , դարի, բազմատեսակ միր» դեր, ժեղ Լ nf , իւղ [Ր Բուրդ 4 խաղող ն դինի, աֆիոն ,: ԹիւթԹիւն, գազի խեժ fw lp uf, ճէծրի ,. որոն , անե. եր անու. ցանեն ամեն տեսակ ընտանի, կենդանիներ - «հոր սկսած ե յաողած են Bbbbcpfa յծ եր ` ( ֆիլեկ) «լ Հասցնել նշ: Թոքադգ՝ ազգա «ի. մեծ պողոտային վրյ գտնունլով \ յարա- բերու Թիմն: ունի չատ քաղաքաց 1d t hep երանց 7omhbbp bn haope heer Jhhar —» 0) — k Ubnaf (երանց շան. նան իբր “յ են «յ վտակաց ե իրիսի վիպ Վ ործարանեներ փեուխլ » 0: ՅՈՎ ՈԿԻՄ—RՆՆԱՑԻ ՎԱՆՔԸ Թոբադնն միկ ժամ Հեռի ի սպառ. ուածս այդնպտանեպտյց . լեոնակողի մբ վրայ կառուցեալ { վանքը 3 զարոպին դուռը կը բացուի ի Հիւսիս, կայ ե մեկ փոքրիկ եր կախի դուռն Jարեւ մուտս ի վ ձքին dbp տեղը չիՆո« ած է Տաճարե՝. Քարաշեն. արեւ. ելեան կոզմը՝ ne font npաց Թաղ (A «ե. նեակներով միայարձկ: գն րակի մ կր աի աղբիւր ժբ, աւազան մբ կայ ե վար» դատունկք : Տաճարին նարաւը չfիbmւած Էէ Միարանից Թաղը 12 սենեակներով Ր մէջ տեգը փոքրիկ պարտէզ մը շատրուտնով , կանանչ տունկերով ն խաղող բարունա. կով Ի Վծրնայարկն ունի երկու սենակ $ Gpe~ | բանոց կամ զբ սարան Միաբանից Nn neuf երեւին Քաղաքին , wյգեhստանեայց , ե Ղաղօվայի Դ եղեցիկ տեսարանները: » (halk. րը ե իրբիսը որ պատուտաւոր կընթանա $.. Տաճարի էիւախխային կողմն վերին յար» կը չինաւտծ է կանոնաւոր չենք մբ Ձե մարան կամ վարժարան , որ երկու ծայրք. շնորձ» ջով երկերկու սենեակները՝ իբրե վարժա» պետի աենեակ ե դասարան , qորս կառուս 3եր Է Յակոբոս Ս- Գատրիարքն իւր Աոա» նրդութԹեան օրով: Սն յարկին Ներքեւն — 400. _ է սեզանատուն., խոնանոց ե ժաաան fone ճանոցի դրան ed bp նոսի աղբիւթ մը : B- բարանոց Jp ունի ընդարձակ » որ կը տազ Լ բածի ի ներքս Ժիարանից ն «ւխտասորեն» "pre սենեկաց y mp կը պանեն արմտիք , ա փոր) դինի, իւղ) պանիր, ե այլ նպարե, ղիբ ե զանազան պետբի նիւթերը: Մի ե նն չափով տանիքի: ծածկպթ- մբ կոյ (իա վ- աբա) ի վերսյ ոենեկաց միաբանից ն ուխտաւորաց ` wf ճէ Հբիներ կր փունն ' hp ՛ չ"բՅ6րեհն. ե սյա յարկին արեւելեան, Հիլ. «իի անկիeնը կր բարձրանայ փայտէ չին» ne wd զանդ ակատուն մբ" երկաթ խաչն 'ի դագաթ Ի | Վանքի: էիւախսային ՎԵ$- դրան թանդ էպ շինուած են անասնոց ախոռները , ն տուն CE er 2B fms ` Ախոոնծերեն վեր ե անոր կից է վար- դապետաց գերեզմանա աղը ցանկապատ * ( gc. 'ի սիրա տեսայ | որ ոչխարները լեցած մէջը՝ կն կԹէին եկը մակաղնին. ազրբերով ծածկուած էին խաչքարերը ) ’ իսկ բուն ` գոմբ աւելի վերը՝ լեռան վրայ էր Վանքն ունի պարաէզ միչ ոբր կցաւած նբ ՀՐՋապատչ արեւելեան ե նիւսիսային ujա~ բիսպը» ուր կան պտղատու ծառեր չ ե կըր տակաւին բանջարեղէնք . կից նմին կայ մի Յէ ձրիլիկ« Հէ ձրիլիկ մի Լս'քիչ մէ բացակայ ակ « ունի նան. մանկլէսլի ծառեր, ե “4 մը` “Hանեվց dig . - — 404 — | Աանիցս Չ5 կտոր արա կայ, «րոց կէսը sang bya switfi Soc wp ncbp s foobydh pare նիները կուտան վարձքով — a oa աի. | ի ն Թիւթինի նամար. ծերեր, Չուրը ub վանքէն , տակել ' Հեմել՝ վարձակա. մն: իսկ ցորենոյ ե գարւմը՝ մակաւթյւնը վանքը od կ tHb£ ե ամոր ամր «is | ծ գակ, 4 ծվիշ, 2 եախրորդ 80 եղ. կով lb gadts, 5 £2, 550 «յծ ե խար: Վանքին dE Sp կան մկ Ֆերունի ե կ պատանի ( Lap եկած ) աշխարձական here բահն, երկու inbwbe ,. 44 դոնայպան որ ե. պարտիզպան ալ է. եկեզեցական՝ ոչ ap» այե Ս: Առաջ երդը երբ ենն երրննն վանքը կ'երթայ. ե ուխատաւորաց ` epեpը Քաղաքն ն eնանաց Jd. կաւ գայ կը պատարագի / վահանայրն էր Թաադցի: «լխարնական Ig 8o%. Գալ աքճեան. , "ր կ երթ ag ne q ys չոս եկաւ. կանրածանօցժ Մագքմեան Umi էլ 4) Ս Uemrbnet ered Renee werk ապաշխարող Ի ՝ յ» վանքի գ ճնարկութիւն “pg փե ե «րմէ կանալ, չգաանք բայց վիշ ատակագ րութիւն մբ ' որոյ օրինակն Հի սար». րեւ, կԸ Jայտնն,. Քանի մը անձանց անուն. ները » աւերողաց ե շինողաց, -’ իկ վերջին | նորոգ ոլն - եղեր 'Գէծ որդ եպիս «կոպոս իւte- փին, «րոյ յիչատակագ իրը կայ: Տամարի գն» բան ական de բանդակուած այսպի ս a անա ‘409 su‘ < Neve ե աժրե {vena d ny նորոգ նցաւ սուրբ ուխսա ի Հիմահնլ Հանդերձ «ենեկզք ե Հրատ արոս ե արտաթին շինուած վք յամի Տեառն 1828» սկանալ յակիյրն ապրի (ի jl աւարաեալ 'p վե թջն սեպտեմբերի աշ» խատսաիրուփ եպ. ր Գն որգ` արքնպիսկոսոսի kh pap: ժողովրդ ծան h իբն [PA իբ Hep a Ant 9 ան "ի փառա Denne by »e.U ' Տաճարի դրան վրայ paw 4 էթա dh ծածկուած a hyն ալ բնդ պարիսպն ե չնդ «րմն ճաճարին ի իրրեշ գաւիթ - առն ծած կին տակ երկու ‘ւժ ' մարմար Քարով գերեզմաններ կանե. մինը վանքը չինող Գէ- ոpգ նպիսկոսուս Ն ե միւսը` նորին միաբան Գալուստ Վ. ին Qobdncy bl, որ նոյնպէս Առաջնորդ է եղեր քաղաքին ե վանիցա« Բաւական. աղչ կ ե շա անօքժներ ու կան կարասիներ կան վանքին մէշը,- ե շէն- eke կանոնա. որ շինուած ne աղէկ պան. պլանուած են. դիրջեր ալ ունի: » Բայց ըստ ասից բ աղզմաց՝ աւելի շատ ունեցեր է, ե տարող, տարողի է եզած | ինչպես վարդա պե տաց սենեակները Թափութբ չին վարդ ազ պես , Նոյնպէս ե վարժարանը ՒՐ 4րասն. ղաններով ամնյի կը կենար, dyn «mf $ արխ» "տոր չե “յլ Հորցընելիք բանջարներ (9h 3: bn don տարիներա այս վ վիճակին i կած 4 wnյն վանքը , kh ինչպե» Հչեքեր: պատմովները կր նաստատեն , երբեմն ա իանձելի Ր` ե բարեաց օրինակ “Yy("g fuse Նօրեից էր ուսումնական վարդ ապետներով — 403 — ն բարեկարդ վարժաբանավ, N վ անջի ձողերը un pp չեն. PT աները ամրազի ի-գոշ են .. «րր Առաջնորդի անուան , ոը մի է վէ լիի ie անուան, բայց 2-ը վանքը կը պաձուինԴ Վանքի' եկամուտներն - նն. տարեկան` . «ֆիշնէս ՔիԹինէ, 4եԿփէ: պագիները » Քաղաքի մեջ Եղած o խանութէ = : ude ուա բուրդ է , ւխտաւորաց եաւնրներէ bz, տարեկան` 11400 ՂՐՀ: Henig qurm տարին. 8% skit ցորեն ե գարի պ wmlne fp. արտե- rt ե պաղիկն, "Նան. մեզ | ֆշզ) «անիր» որջ վանքին մեի կը մփխուին Վանի , ծախքերն. են" մակաց, ձավ ուաց, տնտեսաց ե դռնապանին տարեկան վարձբեր ն զգեստները 40000 ցpշ: Ծի, հ այլ Ներքին պէտքերու k Նորո ութե անց $000 gree Depp » fx- 4500.00 Un eflape գարանին 1500 գրչ: Գումարն £ 24000 qre: վանքին` պարսքը' նախորգ վանանօր Depp, {6b op sydd EU: B05: Ook բերանն t ’. 17000 a2: + ներկայ վանանայը ` - Մ' ցօծանեչ աին, 9000 գրչ: «սլ: ն այլ. ««վիթ- ներչ A000 դրշ' | ակչե փոր տասն վայրկեան եսի է աւ նաց Wպte անուն, 4 bap ‘hk փոքր մեն աս. ’ տանը, ուր կյ կառուցեալ սուրբ: Une «ածածեի անունով տանար Je. Byն փար» զապետ մը: կը նատի մESp + աւնի «աի da tetbp ե anն nb eo - X04 — | ee - 0: ՖՇՈՖի ՎԱՆՔ ԿԱՄ * y: 802 ՈՍԿԵՐԵՐՈՆ Butt Հորս ժաժ ճեաֆ- fիյbnf =~ ' նուն 4 ի ղին մէջ` կառուցեալ է wry վանքը > Բիզծոֆ կամ « Բիծեոի՝ Հայոց Ջիի: Թուին Ա տակաձին "BY Հարիւր ւն ֆայ բնակիչ ե 4d ֆածանայ » ունքը, ’ pen Nl ae — բանի. Ahm fp աշա ցի Jp Tb վանուց ? Վանքս իարդնալ եզեր է Վասկլութականի DեՇեpերիժ արքայի հրեք որդիներեն , բա : աւանդութեան . hk rote dhn wy fp JB nn cr~ ` կարանաց - արքայորդիք մէկ մէկ խորան կաս աուցած են իրենց յիշատակին » weuig fone րան՝ ` շան, "pry անուամբ է վանքն. միաները՝ 0: Գոիդ որ ե Ս: Կարապետ: Շի- աւ BB 5Ն ‘pe FL Wa տարի յետոյ Gbibph- | բի. արքայն կոժանային բերել տուած a Ս Bo գեր հրանի տապանաքարը ե ղետb-~ շած է Ծ Նշահի տաճարին ձախ կողմն՝ կից yrp + By» տապանաքարը Ը աpիտ Ա: իտ մէ, եսիբական ե պաշտելի. Թ աապանթ է Թէ՝ կափարիչը մի ե նոյն երթ է կաստականանչ գունով մարմարիոն ,, կա փարիչի չթջխանակները - wm fhdhe վանդ wre կաֆործ » Գլխոն կողմը փոթր ֆաս մբ Քո զած kն , + վրան ե. en45pԸ. նին Իւ րե- իր` փաթե ef շարուած. eS 4 - i: in — 105 — սին #9, Jr մէ 'ի պետա բժչկաւթեան ` ule. պես ցաւոց կը տանին ուխտա որք Pau նաւորապքա ծննդ արերութեան: ե “յլ խեդ-: (ուած ոց կատարման Համար ուխտի կու գան նոս՝ ոչ. միայն pH ե. - fee ոգ եի es et RO ™ զեր են տիրանալ». ’ առարկելով Թէ ի ակրզ». բանէ: մերն է. եղած | pug Fi dացողած - վասն զի. ng միայն արձանագրութիւն մբ կա եան մբ չէ գահուած իրենց, պյլ ե գեվի ՝ ծերունի. Թ»ւրջերըբ DY J°PՂ~՝ Lng J՞Բդ է dfn վկայած b՛Ն Dyn վանք փնելը' » Ի կարծողներ կան թէ. Նոյն #4 | | բ WH Թուրջերն “Լ iy kb Ham. June. bbs խորանաց՝ PV n արմունքն ագդյն են». բայց փորիկ փնելուն նամար: 182% Bekopne Qumppepg Loprg bp է Ս. նանն ե Ս. Գրիգորը» ե միացուցեր իրա a րու միխնորձն վերցընելով: իսկ Ա Կարպ» «ետ Ֆոյնութեամբ՝ ie ա` $ ձին dամա». տուն կասի գաւին Ի որ bub okhp S'E be ղեր ե ողով ծածկուած, ’ Bib Bekop ai սրբազանն 4iogbp fh կամարաձեւ . ավ- ծառ ու ծաղկենկաք եկելեցի չ փներ Gwն. գերձ պատարագ ամատոյց աեղանով [A ph մվ անուանելով ս Bowl Ոսկերեբան բ ոյն նորաշէն Hage. աան [Ee . « Steg ne — 106 — աի միջն կն բացուի Ս: Գրիգորը, փոնելու դուռն ե Ս: Պչածյը | որ ճիշդ նոր սեղանոյն ձաեւը կ'իյնայ» իոկ Գախակողմեան գասէն' ' Ս կարապետի մատրան Դ nab: .- B- Sաճարիս դրան, ne ah de ok. տեւնալը գրուած t. « ինբանդ. "ակի 40Ռ-Ի- ՊTեԶ ԱBSՈԻy իչ "աանը, « նշածդ: բարի վերընծայել՝ բ«տիպէր - Ր | Quy չոտանայր Ցակորոն դետ: . « Upbs jodon' pn qha Նuտmbp »՝ * Raid Brine tng անս ի alm . mb pe wՆկալ SEP Belt Sup Raby ihe 1 poe Jha ակարան Ր) | ' «Cինեցազ 0: "Bo ծան կեր եք աեի ` տ me արս բոլոր Հրֆապատ “Ր p ե. աժեՖայն շինուածովջ , նւդոկիր ե վինակաց Նորա ազգիս Հայոց բարեպաշտ. օրեննալ. ժոգավրր- P3 mrofe b aqpolor 9 rede 1843- UU Տաճարին «Հարաւակողմը: կը բարձրանայ կրկնսյմրկ՝ գեղեցիկ եջ մք) վեր ե վար 1 "«ենետկներով . վերնայարկին արեճելեան | անկիւնե է Պաաջնորդ «արան P othe Վբ՝ որ ի«ը ընդ արձակու թամբ hk tebqeeւ թ եամբ, արզ ժանի է. կոչունլու «Վենարան, ֆՆչպէս " կ’. չնղւաննն... իսկ արեւմանան անկիւնն Փոխանորդ արան p pew »ենեակենրը Jue «յա է Միարանից Թաղ կամի Ներքին թակ ° _ | — = Րոլոր «յս սենեակները ճաչակի յար» մար , մաքուր, hk կանոնաւոր կաձաւորեալ ib. մասնաւոր առաշնլութիւն ունի hs. յանն , որոյ կած. կարասին ես շքեղ Է. Sng րնդ ունին որափուաւոր ձիւլ. երը: $ Վել fa յ Տաճարին ե արտաքին յաբկերուն JEP we ղուրս - bսնուած մաքբութիւնը , կանոնա. j րութիւնը , անօթոց ն կանուց կարասեաց «ոատութիե, խր ձիթական վիճակը» կարդ առ որ եալ թանգ արան, dwn այից, A DAT կաց, ուխտաւորաց ե վարդ ասն տաց 4% րանք, կը զարմացրնէ այցելու մբ, վասե: փ մեր ծայաստանի վանքերչն ոչ մէկուն Ta «անի « բայց ի-կյն կը լուծուի զարմանքն , րբ իմանայ #է: վանքիս տնտեսությիւնն ու ` ռեսչու թիւնը ոչ եպիսկոպոսի , ոչ վարդա» մատի, ոչ քանանացի ն ոչ Վիթ Լի Է յանձնուած “YL Ժրագլուխ` տիկնոջ մբ, պե է Տիկին Մարիցա Գատչմեան , դուստր. անդ »ւցեալ Ց«վակիմի Ասլանեան, որ իբrն Հոգ արարձու ե խնամակալ NT կառավարն Տաճարի դրան ձանդեպ փոքրիկ կոշնա«. "ատուն (զանգակատուն) մ կայ՝ բարձր ' Je րում` կախուած են. երկաթի ե Ընկուզենի կոշնակներ ' անոր “hg մասնատուն , նչվխաբ ն մասն պատրաստելու ճամար չ ե ասոնց շակ աղբիւր մբ մտանոս: Փորրիկ զ րախ մ: կայ Տաճարին ետեւ , «բր կը գտնուին quզատու ծառեր բ բանջարե դ ինաց wine ներ , մեղուաց dal $ & մէկ կովմը՝ ծած». ® — 408 — կուած. Մարկի մբ տակ: զանազան չոր. ett “ahiաg շտեմարան ։ դրախտը մոնելու գրա hot վանքին խոձանոց նե. մառան Հ Ուխաաւորաց. Թ ագր Տաճարին Sp սա. կողմն է, առանձին շէնք մը » 24 սեննակով որդ բակին էջ կը ծոսի ագրիւր ժը: Վանք " պարսպգնՆ դուրս, մեծ դբան կանդ նպ շին. . mած են վանքին ախոռներ ե «1034 y : աենեակով ե երկու խանութներով կից այ ° շինու թԹեանգ է մարագն ik կալատե դն ։ Uէod բի«+ ըսուած շէնք մի ես կայ վանքին Չիվթ. լիկին Վօտ՝ 8 սենե ակով , mp Lendend կ: Նատի up wap ։ ` կալատեղդյն կից բարձր. բ Աոակի df , վրա է զ երեզմանատունն , վանականաց ն շինականաց Հիրիներն . Հան յաճախ: կ'եր ` ան մարդիկ, կը հատին . էիհաւուրց Ժառ | Ր շուքին տակ, իրենց շmւpie նկատելով ա) խարձի ունայնութենչն նրաժեչո տո.ողզաց ` վերքին յարկերը, ե իրենց առած կենայ ձետ զբաղող Բիզէոի »շխատասեր արք ն կանայք, որթ գեղին մեի ն դայափն մէջ կր ` դեգերին. ՝ի չինել , ի տնկել ե "ի վայելել: Տանի" գեղեցիկ Է` Ռիէաին իր ծառերով: վազուն ջրերով .k. մակն ալ անդաստան» . ներով, որ կը տարածէ իր կանանչ ու կար» միր տեսարանը՝. այս դիտարանէի ս դիտողին "աշյաց infke , ' ք ապատնեալ id ‘ha. ՝ Ֆերով: ս $ Վ անքա ` Lael. Pet Ji երկու — 19 — 7 «Թ. գոլիս մեկ ա bbակ գիւղիս Չ I եւ էրի ե Jt ll «Էէ», երեսուն նե ինն. տոր բնավ» արտեր ափու ըրած, յորտ ` ոմճակծ ԹիւԹիւն ցորեն, զարի, աֆաոն, :: իւր դրամական blwdee տն լ տարեկան 3-40000 դրշ- բաց 'ի վանքին մէջ խխուած աելիքներչն « ծախքն է 24000 գրչ: կա աւոր ¢ nat մարակալու իւն ն մատակա. րութիւն 'չ Zոս իբրե ժիար ահ տեսանք ե չականաւթ եամբ զրաղեալ Արժ: Մանուլ un nah ore Թզգքաղցին , "ր ծանօթ է Nor ~ ՛ցոց՝ երբեմն քարողիչ լինելով Բերայի. «չր նան. ծերունի Մարտիրոս վարդազ եո, Fրբե Ս: Տաճարին փակակալ ելու» «րար» բանի մը տիրացուներ կային, մակ, . էր, ե ծեր ու անկար պառաւեներ, ամենքն Լ աղեկ խեամուած » արիցայ տիկնոջ նու «տարու նանց չնորձիչւն է որ վանքս. դրամ ւելցրննլ ակստծ Է, ձոր նար արտեր վնած, -հքի շինու Թ եանց fi եիւժեղինաց մեծ մասն "րոգուած.; ե պ Դ մտադ իր էր գ4իչերօ« | վարժարան մի ես րանալ: Ջանացած էր «եը այն` ատեիճանին ճասցընել » "ր ուխ. werpug li Թէմականաց արդիւնքին չսպա. «Վ՝ կաթաղ լինեի ինջգինքն՝ կառավարել Արշ արե Մարիցոց տիկինն իւր ձանճաս՝ 4, |, ազնիւ Շոգ ւով, n լ"ւpջ ու անձեունլ շնչով գերազանց ալարգ եզ J 2 Նախա. նաւթենէն՝ Թopադու՞ ագգայնոց. Համար, Ն պարծանք իբ անոին ու տոնմին . մեծ ; փո F 4 տանէր LPIA ep Հայր ենակցաց ան. տարբեր կեանքին վ սյ միայն եսլխսկո- պոսի մը ul no hp քարողնր Ր կը Gամոզէր 9 wy | A եպիսկ ոսլոսին Shen tq ու: hp foot p ' անոլ: պարտքեր ու ըեելիջները չիծցընելով. եծ յոյա ունէր կրկնելով կրկնելով մինե գոնէ աշ ցրնն ր ե յաֆողէր մանկանց վարժարանաց Շե in" աղիկանց ալ վարժարան Od բացումն 1, Տիկին U~rpgey պատկառ ելի ե ակենած ելի. դիք fp ուննր բոլոր քաղաքացի EL? այրոց: ն Թուրքաց : kk Lab իսկ կառ նես wn Lika s: կուղե առանձին ստորագրել B: Ցօ- էան ըսկերերանի վանքը երթալուս ուղին: Յունիս 5 էր, «իկին Մարիցայի խնա op սպլատրաստեալ Գիերով`. վանքին ակ կտրիճ կիրակոսին առաջնորդ ութե ամը Jոcղի անկանք - մեր երրորդն էր Սեբաստացի խա չերեան Մարտիրոսը , 4gոր opub b նեա we ռած էի» սպառազինեալ էր նա նես ալ, ունձնի վեց ճարուած նան մբ. ե կիրակոսն՝ | Lwuen ele + մաման խիսա երկիւղալի | ն վոանդ աւոր էր կ րսչին ամենքը : wdc մը չափ քաղաքի այդ եստանեայց միջն Ըն« Ք անալով գտանք իրի» գետոյն ափբ, որ յարեւելից կը Հոսքր: Զորամէջ Է մեր անց- ՔԸ) արեւուն ջերմութիւեր կիզիչ: Գետսն յայնկոդյս ն յայսկոյտ մակեալ արտոր«յ Ք br femdowsh , nnphbոյ | գարւոլ, տարե- — 4 — յանի ’ ԹիւԹիւնի , տեղ, տեղ. ալ «յգ ի ե «Լ Հրիի տունկեր: Գրիզորոս գեղը Վեր աֆ (ա է բարձրադիր, ձովասաւն վայր մր "" 4 եղը Գշիզ որ Վթանշելագ որձի ծնել եան աե ղին 4 4 կ'բոեն » ե Sau գ տերւած { Ure բոյն դ երեզմանը , ուստի ն անոր անունով որջ ոpքու ած —_— | Burm այ. երթ աով՝ eee Feet քոաւմած կարմրանող եռանկիւն արտի. Ր ն չիք ն Մ ահցեինք : ճիգ ճամբուն րնրաեըդ արափն հպերբը գերեզմանաշափի բարակոյտ մբ կայ» արդլն (ած էի յ. կիրակոս՝ բարեպաշապ-. լան իչնուժ համը Jp Հրամայեց ինձ ոf: կմնար Վիեն « իցե գլուխը իացաս, վազեց, ծնրադրեց Կամբուրեց այգ. քարերը ե ձո տ: մենք կեցած ձինք. զարծաւզ , ձսցր սուրբ , ըսաւ , ինչ կեցեր ես, ծուն abr « երկիրպագէ | աղօթք արա Ս Ոսկեբերանի Հանգ իստն չ fw , այս տեղ նանգ եր չ. Սeep« բն Ատ անդ, “վ pf պաշտելի վար ’ «4 օրտնեալ նողեր na Հովեր ... 'p dby tu4ի բերանն իբ վերծին ճառ աչն գարբայեց » by 5 (եղեց տատրակն իւր վերցին ժրւնքն մինե ց Ի « Parmp Քեզ emmwt, grwnp ehղ »I kh փիաուս Unmecd ag pr wvantc we - արեալ Շոգ ին աւսանզ եց ' սրրասնեալ մար». մինը տարածեալ ողով կարմիր «րտին եվ» Ր" Աստի փղխաղրած Քաղած են ըզ» Սուրբի ի կոմանա) որ մօտ է իրը քառորդ eho ne fromih t enrrlhp pon Pybh’ ` լեոնեն 'Քանր ինկեր Է նոս Ս: Գրիչ — {9 — մբ սեպնական է, որպ ցորենոյ ալիւրը ա» ռանց մերի կը զանդուի ն վ'աճի, դրանն, ` Շամայն երկրացիք A պն օբրձեութի«ն, «րրոյն 4eյ. ի ձողն կարմիր արտ ե Phչ մբ յատա եր ա. կով կը պատանինք միապաղաղ լերկ բարի 4. կարծես ուրիչ տեղէ մբ ինկած լինի` այո քարը այն տեղ. բարին երկու կողն եր | կու այրեր կան փորու պած. uioւն վր «յ նայող այրը իր դրան ներքին շբթ ան վբ«յ յունարլն գրով mn nt hbu արձահաղ րու Թ իւն ունի մ իսկ միւս «յրին dif 4 եթե Բանի | չափով ե dbind փորուած : մ: DB Pi րսաւ այս քարը»: որդյ ճամար " ասանվ են Թէ գետոյն միւս երեսեն ` Գրիզ որոս պ եզի a տքանչելագ ործի երաշիսք: Գ Գրե է մինչն. “ju Քար կ'երեւին կոմանայի աւնրակաց 2b n- Քեր ն այգիներ, իսկ բուն կոմանան՝ բթլ- paidեe աւներակոյտ մի է. փրեն Լն կողմն ՔԿյքայուած բաղնիքի մ որմունք` ն կավար» Ներ դեո կան: իրիս կը քերի կոմահնսյի սր. նայրը ե կամուրջ ը կայ քարակերտ ի ձն. ju աւնրակին առջեւ գետոյն միւս երեսն չ՝ նիկսար , Հէրեջ, Կ այլ տեղեր 40 ioe դ ալու բանուկ ճանապարձ a Մեր -Դնացքին ախ կողմը կան կարդ ժբ «այգիներ, դրախտներ ե ճէշրիիկ, յոր» կան շատ մբ պտղատու ծառեր յ սառնորակ մտանոս րոց «ւաղաններ, ե ամառուան BERD TE VREES — 1B — րնակութեան նամար Հովանոց յարկեր: Ջո- ` վայանք , դանգ ատացանք այս Հովանոցներուն շուքը է: a | —— _ | Ասկէց անդին ճամբան լեոնային Է ե մացառ ոտ . դոդ երու 9 տեղ տեղ վուար» ալի գեղեր կը տեսնուին Թրքաց ն Չէրքն- ղաց: Գետը նեռի կը մնսյ մեղմ « ԱՀաւասիկ զառ 'իվայր մբ) ուր պրակշ ներու միջեն չորս աւաղակ երկու ամիս յաս ռած յարձակեր էին Ս: իոաջնորդ Ցակոբ էպիսկոսլոսին վրայ, ե այն ինչ կողոպտելու վրայ են եղած , դ իմացէն Սու լան անուն Չէրջեպ մբ քանի մը ձինւորով Հասեր։, զողե- րը րոններ ե կառավարութեան: տարեր եր, որբ գեղացի Թուրքեր հն նղեր: Նոր ել մբ կ'ելնենք , որս միւս երեսն աւելի վայելուչ Է մացառներով ե պրակ պրակ սուրբ ծառերով: կառնորակ աղբիւրի մը վրայ իջանք, ուր Գրզրլոլաշ ֆրդ աց զինով բազմութիւն մի, ձեծեալ, զարդարեալ է սպառավինեալ ժխոր մբ կը կաղմչին, եւ ո. ղորՎելի մատղաշ հին մր պաճումնալ՝ ե էե. րեսօք Է գլխով պատատեալ, միայնակ ծառի մը տակ կծդկեր» կատարեալ , դնրւոյ Jp Նր» ման . բյց դա չր նոր ձարսն ի ե. ժխորն՝ ձարսնե ւորք ry Բարեւեցինք , խօսակցեցանք ե անցանք N իջնալով գով տի / մէջ $ աիրուն , կաձանչագ եղ» Jրաւքտ , 1 այա ե յայնկոյս մօտ ե շեռի Դեղեր կերե ին » հը ջրեն » կը անկեն , կը ձնձեն, այր ե կին, ասանքն 8 — Ah — անասաւնք կը շրջին, կը վաստակին ձա. նովուի արինգն ալ երանութիւն te “aby անոնց: Հասանք ըիզնոիի մօտերը, որպ գաչոր՝ սքանչելի էր քան բոլոր մեր տեսածները) ե կարի զաւարճալի իւր ուզին, երկուստեք ջրերու առուներ, ն անոնց եզերքները տըն. կուած ընկուզենիք ե այլ ն այլ ծառեր ե Թուփեր կր Հովանաւորեն անցքը: ֆաղաջ մի կ'արժէ իիզնոին, ե վեչ ու վսեմ ե. րեւի ճեոասսանքէ ե 'p domny մել վանքը ‘ ԶԵՌԱԳԻՐՔ ԵՒ ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՔ 1 Ա-besret մեծադիր» երկաթագիր: մադ աղալ ig երորդ Պ-ժիչն նկեզեցւոյն' Թգքագու | «fe"y դիավիաք սիր A տենչումն ցան. կութեան միչ ն. ձանսպազղ Jr ancածա. յինսն բերի, ոչ դադարէ երբեք զցայգ Է. զցերեկ խոկալ ի նոյնն, ԹԷ զիարդ Կ կամ որով աւրինակազ նասանիցէ բաղձալոյն ե (95% զտենչումն բորբոքելոյ սրտին Jv rre mw. ծային աչրն « որքա ե Jb երջանիկ « Խուրբ ն աստուած տրեալ այբապնետ, ը մարմնոյ զարմ ն շառաւիղ արրոյն Գրիգորի մեծ Ֆա- նատակին Rofo .» ե pw Geng ny Susu - նման ե ane այաւասար նմին . բանիւ կա. տարեալ) եւ ձոդւով լցեալ. առատարուվխի : իբՐrն զյորձանա գետոյ ’ յ ոնել ն Jուconc- 9անել զգ իտուիւն Ասաուածայշունչ գրոց ձեզ ե խոնար up աւ » զգաստ li արթուն — 445 — : ի քննութիւն Purr ածայնոց ԴՐոy ոբ ե լի աւուԲբք lt lara արեալ: Գասակաւ - ahi p ծերութեան, of ե յանրարի ժամանակի Je ՝ ծորդ ն աց զախժոռն Հայրապետուժեան տան Թթորգո-մoy 'ի Քրիս տոսավզգն աց | հղրաւրէ՝ իւրմէ Գրիգ «րիսէ ’ nny քաջութիւն une ur նրն ե գովութիւն իճասախիցն 'անցահնլ. քան qh . op ե բազմամեայ ժամանակաւ. ' երգ կայնամիդ գաւաղանաւ զվարեաց զշոգ եւորս . js իշխանութիւն, ' փառաւորեալ Jee ծոյ le ի մարդկանէ: QM չնա ն quae «ակորգսն Աստուծոյ ե սրրոյ ԱԹ ոշն նր կուն արարեալ ե գալածակ ահ. ե բազում արդ b slp ե «րբուք եամը Հոխացույն “կ {it~ Pres որր O (F աւուրբք ն սբատուական ծhրումծ ե ամը փոխեց ապ pr Panu յամին յորում Լր Թ իւն քայոց ՈԺ-Ե: ե ժամանակ շայրապենեաումեան . նորա չին up ն` Թ ի« կատարն ալ ե. ն: միակ, իւր արեամի "UTM ցեալ ամրոցի pp կսչի ձոսվմոյական՝ կլա. մե ծ ասհւգ Քողեալ իւրոյն ե յիշատակ բարի J (արի Ր in ee վերապ րեծլոյս փոխա. " նորդ եա ճայրապետակահ ufdan, եղբայըն նոթա երծանիկն L&եpelu, “ր. ն pee edie mdse ols պիրոյն բոժբոքելոյ նոգ ի հորա ցանկացող եղեալ այսմ աստուածային գան. dau kh լոeukpանդ աա fս կ. որ է աւն անաց Քարող բելոր ազգաց «ե ազանց, ե փրկա» կան անաւբէնութիւն մարդացելոյ իանին աամող ե ձրատարակիչ, ե. մել պատճառ փրկութեան ե «ղատութեան. ban 4pել պանի լալ ե յընտիր աւրինակաց սրբոյ յապ՝ Paanpse ե զարդարեալ. զանազան երանգասք՝. Կ ծաղկասք յոսկւռյ արբդյ ե ի դեղոց պաշ աուականգց »’ ի պատնճնապս մեծութեան ե. փառաց որ 'ի ամայս խաւսի Weed) a ire i մbduc ձանդիսի« » Jp վերայ fem mi S32. — 416 — այլ 'p վայելումն ե 'ի զուարճութիւն dnd. կանց եկեղեցւոյ ե ի յիշատակ իր ազա» գայն: - որ lk յաւարտումն լուսաղարդ Mate ո իս ն ' (ney փափաքման սրտին փոխի յաստեադյս Ր Քրիստոս ’ ` վարել apf հուժ իւն իբ wu Է. hk յիշատակ բարի Թո- ղե»լ յաշխարՀի $. յետ որոյ րավում՝ խեամբ ողոր մուժ նան bg ոյg Sfp 'ի վերայ pe տացետլ ավգ իս ն սրբոյ UF rn ryu ° վասե ' պի ը ազու ամպրոպ ք fran Flrwh JՊՐ- եան 'f վերայ Ներքոյ ն արտ տքոյ JOT - (“yg lz. une եղբ արց, 4զոր ա ելորդ. Lash բեց»ք դրել. ե ասլան ‘ի ծափանութենէ pe~ ("Ր աղգիս եպլիսկոպոսաց սրբրոց: Sարց [ վարդ. wil mesg, Ր) անականաց, ե աշխար նայնոց զաւրականաց ե ղաւրապետաց, [Pl p Lp disse նչ գերերցանիկ Տեառն Գրիգորիսի ն յան- դարձ կտակչն br նաս վիճակ Հտյրագլե տական եղբաւրորդ«ո նորին Տեառն Գրիգ որի dw կանուն Sq կոչեցելոյ , որ ամենայնիւ զար. դարեալ չր ըստ նոգ ւոյ ե ըստ աpրմնոյ զորոյ լաւութժիւն բարուց ե վպկորովու Թ իւն մշոաց ոչ ոք կարէ ընդ գրով արկանել. fie նաւ անդ 14 եզեցկագունուժիւն կերսլարա» նին բնաւին մարմնոյն :» yորdէ ձրաժարեալ: ամենեւին անարժան գանձն վարկանելով: | շատ Է ինձ , ասէր , մատակարարութիճնս | է աւատացնալ` զոր ունիմ, որում: ոչ woes nie ցեալ սրրաղանիցն նեդինակաց , որ` fy Հոգ» ւոյն շարժեալ նսաուցին զատ Juan «ուրբ pepo նախնեացն բազում pepofon hap ցեալ շոգ ւոյն. արբ ոյ ընդ ոլո, աիեգերաց նռչակեալ եղեւ V մինչ զի այլասեոթ` Gm ամ բնակք ընԹայցեալ մեծապարդեւ ԸՆձ «յի ի տեսիլն չբջնաղ. ե զարմանալի , "ր nbuw — 47 — նչրն աչեր ե երթեալ ոամրաւքր, ե որ լէpթն Բոբբոբք ր առաւել « այա այսսլէս 4 pe ծիւր բազում ժամանակա :չ be maw ‘ի հանդ արտի ինծայարերից ’ յառաջ բերէր զվստուածեան մատեպնս ընթ եռնոը “ft ըստ աւրք, ն. յազելյը "ի Թիւ կարգաւորաց եկեղեցա վարդապետաց ,: երաժչտաց՝ Քանանայից - կազմէր ն՛անաւ(ժս պատուա» կանա ի սպաս պիտոյից «րբոյ աոաղյս » ոա րյ ե subs [Fu այս պատուական UIUC We Գավայելուչ վի «տեան, որ իմով dba wp ԴԸ- ծեալ. Գրիգորի մեղապարտի ե. անկաս ար մնացեալ ` ` np պակասուժիւնն լցեալ իմ գամանալ կաթողիկոս Հայոց Գրիգորի Տո- ղայի, ’ '$ Թուականիս ՈիԳ- վասն որոյ աղա» չե զամենեսեան գստագցողզսդ , NL ungուն եթ երցողսդ յարաժամ` kh զամենայն ոpe գիս [ung , Jhշել 'h Sér վառած զամ» զսուրբ k զաստուած ազգ եաց նայրապե տն ներանս .. ն i uf դերկբոր լուսաւորիչն ապ Jy MAP սորա ՎԳբիգորիս կաթուղիկոս ’ ընդ. սոսին ն գեզբաւրորդի աոցուն՝ Գրիգոր վերատկսուչ ճանոչ րց անուխ. ` JpչԿ«Տիք ն զեղր ավա երկուց լուսաւորչացն S$ Գրիգ ne րիի ե. 8: Դերսիսի բարեպալտ ե վջրիստու սասէր feb վ ասակ ' զպատճառն լինելու» ե զամենայն բարեաց ագրինակն աշխարՀի | զմիւս եղբայրն վնպիրա«ա, ե վք նոցա ՄարխասՐ Վայրիու եան ե 'p սրբութեպն վախճանետլ, hk վպգինւ որսն նոցա զրարե. պաչ իշխանն զԱ«իրա« ,չ lk զմայրն նոցա վանչեն, բեդ սոսին. ն վպբարննոզի մայր fue. կաւորին նորա վ Մարձեմիկ դուստp ՀեթԹ մյ: Աեւcաստաւզոի ` », ' ape Lepw նարազատ — 8 — | զԱհպետն , ոփ ե Սարգ ին. 'h ֆածանայու» թեան փա անանեալ, lt արիագ ի պին որսն Աunndոny զԱպիթատն Քաջ զշառան՝ ne րովին ’ զվ «ծրա funGb fh ե dh Շեդն, զե ու սլատանի ե " մանուկ դեղեջիկ որջ ի քստնամենից մինչե. 'h տիս. Bpfrenwe. սարդ ուժ նան վախճանեալ. ի նինգ ամեայ ժամանակ» , ե. ց. մուսան pepk Geng fo բորբ »ոցին - զորոց yb ot seg gb “Str զծոգիս յիշեցելոցս ն յիշղացը վարձս բա րիս պարգ bեւնսgt ,. “f աւրենեքդ Լ Y LD ամէն Nn ՞ «Dyes bof. ե ես մեղապարտ դ րիչ» rez tue ջին 'ի db ran. որս kh յետին ամենայն ի արկ. դործաց, ‘ shebլ ողորմութեամբ. զմեղուցնալ նոգ ի pf ն պծնասղաց ինդ. ko hh գարժ ո նաւ որսն յիշատակի, որբք` աչխատեալ են Jիս $ վարը ան 4 րիչ [Pa կոստանդ ին upon wաlան ծերունի. միանդ ամայն ն պայնոսիկ ոք բա . Րի կամք աւժանդակ եղեն. դ իշի» բանիւք ե. դ "րծովք ® զի ։ ն Նոյին. վարձս բարեաց պարդ եւեսցէ ընդ նախադասնալ` Սehացաւ«. ղացն. yh "ր Գէրհ է So չարակաղ ամենեցուն mm մեvցի ստացաւղացն նե այչխխատտողիս | յիշ շովացդ- ե յիատակելոցս, ե ինքն pS #abol յաւփտեպնս ամին»: ՝ « Գերկբրորդ ստացիչ Ցուրբր Աճծտարանիս ռՊարոն կոչշաանդ ին զ աղ աւորաչՀայրն» Jur J՞ց" զարմից նորրեծ այ Թագաւորին LF մ} որ այն ինչ. ամաց մետասանից ընկալ. եալ վկ ավ աւորուխ իւն ի բարձրելպի | hh 'p թո ականութ եանաս մերոյս ազին ՈՋ9եԵ- ոա. ցազ ղսա Պարոն կոստանդ ին Թ ազգ աՀորա. Ճճայրն: ե իշխե ցաւ ղն ամենայն շայոցս զար. ' մից ն phew եկեղեցոյ ep Ր" ere — 119 — փրկչին Te ինքն շինեաց բաղում ծախիւք 'ի Jիշ neh իւր ե Արու wածաս արգ bl swe c ռաւիղացն իւրոց - 4yոp թէ "$ Տեառն աւ« րութեանգ Hողետլ չր մեղ զաւակ ր իբրեւ tog ոմf լին “1p ն Գոմորայ նմանէ աք , որս ն պանծկսգէ: Sl p Yr rnc wd ընդ երկայն wo Լուրա bk սլա րագ | ww p չշնորձե «ցէ եկե. ղեցւոյ իւpոy lk ամենայն նաւ ատայցելոց fee բոց 'ի Քրիստոս Bponւu 'ի Str dbp, որ է աւրձծննե ալ J ափանանա աՆ »: t. Ա -»wp»t մադ id Jd աջնորդ “le րանն $ « Փառք եղականի եռտնիւսնեակ դ uw. նու ժե անս «ապքնիավգին կատարե ալ ն ան. սանման ելի rr d ny շաւբ, Yr onc dy (pe դen, Rr dn շոգ Lf, յաւիտեանս wl} Zi « ՇնորՀիս Shan 1 ամենակալի ե Նորին wep elem fd hurdle "1. արտեցաւպ bn wSfc~ սե ակ ն "4 եղարդ Աե տարանս » զոր էր չաղկասլեալ Երանեալ Ռուե տարանչայցն pn րաղմերանգ գունոցն "ի: մի ոստան անլ հելով չտնճալը ` gոր “րա եոտակե ալ անույչայած ծաղկանց ի«Վզղե վեցական կաղում եաւմը ի» մանի զան տվան որակուժ ե ամը գդաղափարե. ("վ » ("յոգ «ւնցն` արփացելոցի դասակ. ցութեան, MT '£ յնկեղեցւ "յ յարմարումե մաւդիւ խաղաղու եամբ: դլ յն uf) 10 ձեալ, դի յայսմանէ կատարելու [իւնն Ր Գրք աւետարանի, ք ի բաղում upunնաn ն 1 Qe նեբկերպետն կե դ ան իք ' մարդ , urn իծ, JL, արձ խիչ "ՐՔ, նի dp աշխարձիս, նող ’ ֆուp » աւդ, Gne fre Հակառակ ք տանգտյանյլիք lk սիրե the անքակտելիք գ Զորք գիլ անուան ԵՐՐոe- դաոխեանն , շայր) Ոra pf» շոգի — 120 — Զորք դետք րդխեալք ի դրախանն, Գիսովի Գեձոմն , Տիգ բիս ' նփրատքս ® ԳորՐք տեկիւն Լ եզջիւրք սեղանոյն «. Գորջ դեմք խաչին: Ե« այլ րավում պատճառա A Jոր" գաղա» փարի շորեքեան աւն տարանի, քս e 4ի Թէ. պտ հազում բ»նք VG nus ձրեւին ՆերՀակ միմն անց $ այլ քաջ ճարի ն միաբ անք միմեանց: «Un ՐԴ «այա անմանծական ըմպել. ոյ l անգ իւ ts մարդ տրատի Ն 4 հափագ « եղեալ Ե hbo li lam գաղավարել. գա ի Jw. մանակս վերջինս ի Թուականութնան»ս 3 այոց ob 'ի գաւառին: Գուց արոյ ընդ նովահեաւ unւրբ կարապետի ne fu ե “yl բազմա | պատիկ ուրը Պշանացս, ypc uel մեռաւ եղի խանի hk «ph մի զմի կոաւռորեցին | մինչե ժնտգ l "3 q ի. յաղգյ էն զարնդգ րպ. ե ելեալ արոնե վրաց Ղազարը Գ: մարդ nd 'ի վերայ. փաղաքին ԱՐԿՐո« fin ft we «արի ur զերկիրն ե. ie id վք զաքն Հար- luna ty եղեւ "ի թագաւորութեանն վաց կոաստանդինոլ , ե ‘fr կաթ ողիկոսու- Թեան Zeyjny nt p Սաrգop ն Jե իսով սութեան մերոյ անը. Յուսկանն : « rt աչն մք պավենեսնանադ.՝ «րք ԸՆԹ եnնութ զաու րը Ա ճտարանս ' միչեածիք աղաք իւք ղստացող «npին զլ իանոսն , ն դկենակիցն՝ իւր ՎՄորամկլքե ` ն. զորդիցն զեւատչէն, գխությումնն , զնրանոսն , ոզ- Yrs իան, վթ ոռն: ղթուպիարն ‘he զեղբայրն զՅովՀաննէ սն ` զժոռննըրն զթաչազիզն, (4- Գալա ն ., կփ աՀզատան ’ զ|ատուածատուրն, զջՉրն զծնրաւժն , պնայրն Տրդատ, զմայրն գֆաւնամն լիքն, վպպապլն Սարգիս, դմամն ԲՎ- Uh /wն ’ պաղապարոնն ղե լիսշարելժն ’ զl- Վիրդ ատն , զՄ ԿՐ »իչն ’ զ աւագ ալն ’- bk we — 42) — - մենայն աղգ ատոմն: նորին wdtն Ր ն զիս ղանպիտան 4Րիչս aU b5լgիսեխ» անյապաղ shor Plep <3... | րան նս կար գրեալ) mn b ՌՁԲ- Թուին, յո բում կը իոն aեե եալ անունները, * «..» Որդին Շաղիկ ե Հեզինար. «.. ն զմեծ մանն պվարդիչանն »: խակ միւսն, Dad Pfs Cb emangh PEogm պիս , Breed. .°. BD: _—. իսկնգրն սոյն Աւետարանին գրեալ. < ... yo սուրբ Աւշհտարանիս Lf բաւ ելա. Աrgpec dnc Քաղաքն * kl bu տէր՝ Մկր իչ ելայ գնացի ին, վար, առի զՄկիչն "ւ գնացի Ure (Urgzpee ne) քաղաքն . դչ նացաք է ոսկերիչ Մpրքնե , առաք ն. դնա. ցաք 'f food “ry Աքանտարն ky ներզտանին . ie Ղaին bh գիներ են. Ժ Por. ն անարինաց մեռացն առին. Ds 2: ի ԹԻՇԱՏԱԿԱԳՐՈՒԹԵՒՆ ձրսռակերտ վանուց սրբոյն Brful day [ Աննայի, որ Lili ամի Տեառն 1841 a 'h 45 Jecpof a ( Օրինակեալ. b մե ծ- արնակաղ pո թ ենէ | նոյն վանիցն - ). « ի թացում ժամանակաց նե տt- . կարի կարծտակիք տենչանք ցանկայ աք գաանել ուրեք՝ պեաւամտի յիշատակագրութիւն նրա» — 123 — չակերտ "րրոյ Ուխ pu յ նովին տեղե - կանալ Նախնի Հինարկու եան ն` սկգրնա. ւորուժ եան սորին hk “YL ես եղելոց ն ան. gելոց իrg $ yy 1, Դի նanf ան, red արարեալ նախնեսյդ մերոց վպայս մ կարեւոր պատմութենէչս չ kh հաս. «րպսլէ« la իցէ ան. oben եղեալ կորստնե ամբ ’ չեզե մեղ նենար 'ի բազմաքննին Շետաղօտութեանգ ի dbus բերել դխեդ րելին մեր. ե ծասաննել մերու- մրա րաղձանաց t (up վյու«ակտուր լեալ յամենայն ուստերէ յ hk զմտաւ ածեալ Թէ՝ մի դույէ ե յետնորդք մեր զմեզ Meg SN Նիցեն, արժան Չամարե ցաք աստլ ն բո հար» եաց տարու նան մերոյ՝ dba bude fu 1b 1» ինքնին wa. aja դրու իւն Ր « վաստ ղի ասածին շի մադ րութիւն ne Րա Le db Jայո, «այլ որչավ ինչ 4 տեալ մեր 'ի ՀՏաւանակահ. Teng ն պատմում ետնց գայն դնե մք wn dh ` ն. մանագանդ ղո mb. »աpն op մերովք ն. [ու տքp՝ ունիմք shoe տակել աստանօր՝ յանձն wn lr wf պաշա. տուխժիւնս ' rau փրկչին Sh pոյ Ցիսուսի «ի ե ի պատիւ ամենօրչենալ ծնողին pւpոյ . « ե« արդ. գրետլ tp 'h վերֆջոյ Հին aL. «աղ իլ աւետարանի dիու մ wut #, ի թԹ.ուին Հայոց 1103: — Քահկեցին գմենաստանն »րր«յն Bենայի, ե զմի յեկեղեցետյ կւղոկիզ «ր էր ի Շա» Ժեելի ասացեալ տեղին: կ« ի Թe- «ւին այոց 1108 նորոգն գին պվանա unւpր ' Աննայի - յայնմ ժամանակի ba »rքոս RDS եկեալ ‘ի կողմանցն Sopաւe՝ քակեալ կոր« ծանեաց ղսուրըր (fe freee 'h 5իմանը չ իչ 'h Թժո-ւին Հայոց 1159, վերստին նորոգ եցա մննաստանն սրբոյն Աbiwyp աpայ ծ un bl fw. «աւոր խորանիւք Ik պատյաճաւոր սենեկօք՝ օժանդակու եամբ ժողովրդոց Համայնից — 193: — վերակացու եամբ §: Մարտիրոս բարեջան քաՀշան այի $ « 94կեի երից ամաց շինութեան . որբ Ուխտիս , յԵե« գոկիա. սկման նորոգ ել արքու« նի ձրավարտակաւ զեկեղեցին «րրոց Մա. կանցն բառասնից, բայց. չե ձասեալ նոցա 'ի լու իչն շինու եան ժողովեցան չարաժ: նա ն խեղաբարոյ այլազգ իքն ե "կիո ’ b Sue եալ Հի վերայ սուրբ bկեղեց ոյն՝ . բակեցին ղնա չ be Նոյն ամբ ոխխիւ՝ . դիմեցին . pf fesse սուրր Աbbeyp դավենտյն ինչ տար. առին ի h wր րե. ՞é կարացին բՔակել. զնա փութով, այրեցին զամենայն շինուածն wed Jolie նքն Jուլիսի— 4 « Du "լյոքան միայն 4 տաթ 'ի ձեոա գիր աւետարտնի անդ ’ սակայն Նaյն, Se wpe տիրոս րարեծան Քաանայե գոլով: uf Oe նասէ բ ն. նախանձախնդիր փիս ացն [vrnc~ day, ինքնին ց նայցեալ . 'p Huq աւորե ալ lj րաքաղաքն , կրկին ձծրովարատակ` ձանէ ի ԴԸ» րանէն , ե եկեալ վերստին Հինէ a0: վանա աո անել քն գայ աֆհնն աայ ծ աւ ե փառա ւոր, ե ինքն. պկնի: dfn տարւոյ փոխի ի կե. հաց աստի Թ ողեալ զանուն իւր յերկրի ան- ման ե ան (մ ա. ա. պսնծ անգք ն փիառ աւոր» հալ Տամբաւովք ' kl dw Ս: վանքս նոյն N նուած ովբ ինչն ձարիւր ձիեդ «արի, ե նւ ան. տի վերստին նորոդի կամոքն Ասաուծոյ՝ զոր. ունիա տեսանել զկծի : V3 կամեցեալ մեր աստանօր դնել զպատմումիւն նորոգ. os նու եան րր) Ու pա՝ ռր եղեւ. 'ի ժեռն Գեորգ. արձիաստանծ արքեսիսկոոսի «` յն jes մեծ wGwամրազ բարունապնե տս մեր՝ hy Sd լով րնասլէ» ծեետլ ' գերաձո չակ բաղաքին Vifialny , 'p mn zdl. ավնուականաց , գրա. անր Ր ծանրաբարոյ hk իոնական բարուք '. — 424 — թովու զայչխսարԴ ե կրօնական սիրով վառ. եալ գայ նանդալրտի ի` երաշալի վանա |B | umn ածած եի որ ընդ. նովաննե ազ Մարզուանիչ: | «Զի անդ էր եղբայր մօր իւր Աբe- պիսկոպոս Առաջնորդն նոյն Մ»րվուանու, dy անդ. ի վանա աո Ժամանակ մի. մինչ ’p վաղճան: Առաջնորդի ազգականին իւր որպքս որբ անձայը մնացե ալո « Որով bent Spc գիտնականու» թեան սորա՝ ամենայն ne pրեք տարածեալ` էր փ մէՋ ազգի. մերում, վասն այնորիկ Դանինլ սրբազան կախ ողիկոսն ջանի ճբաւիրէ գնա յաթոռ իւր սիրով ե պատով, իսկ He րա իսկոյն. ծնաղանդեալ՝ անկանի J"ւqի այն ինչ եկեալ յեդոկիսյ երկու անե nnd{p , օթ եւանի 'ի միում պանդոկի ն անդ լսէ զվաղճան Դանիէլ. սրբազան կա «ղիկոսի նաց 27411 Jե«դոկիա wn ժամանակ մի: զ ի ամին ժամանակի Առաջնորդն էր Ե«4 nlիոյ երե իա ալրքեպլխակոպոսն կոստանդ- նուսպօլսեցի , որոյ տեսեալ quo պանծալի 40. Շ4յpն մեր ' խանդ ազատեն ցակ ընդ Lew մեծաւ սիրով զի լունալ նս. էր գնամ աւ բարելտւուքցժնան Նորա վառածացոպն $ վասն որոյ խոքՀուրզ. արարեալ բեղ. մեծամեծս իշխանաց Ք"ղաքիս՝ ամենեքեան միակամ 5 ute cwնուfժ եստ մը Տրաձիրեցին զնա` ի. կարգս . վարդապետուժ եան , ե թ էպէ mn qառ «ջինն Նա 3 նաճեցապ անարժան զանձն վարկու- ցեալ շոգ նեւորական պայչտօն d. P19 Jon բազում ժ ախանձանաց ձնեոնադրեցաւ վար» դապետ ' նոյն. ինքն brեժմիա Ա ծ պիսկո- "պոսէն Jեկեղնցւոջ "սրբոյն ԳՀորդ. wf J ամի տեառն 1809: ե- կոչեցաւ անուն Նարա Գչ- «ԻԴ վարդապետ « Qe ung այյ Գ որ. գ երանանճար — 425 — բարունին ' Նոյն ամի տեօրէնու թեամբ ԱՎզ- վանանայր արթոյ իիխտիս՝ որ մինչե ցայն վայը՝ էբ 'f dhe աշխտարչականաց : Ապա եկեալ նորա 'p վանս, ե տեսեալ յամենայն կողմանց պղծութիւն nl զաղքատուքիւն | սրբոյ Ուտիս, մանաւանդ զվաղրնջակն րա ննու թիւն շինուածոյն [Ps զ քայքայումն նորա մանո ուժ նան աշխարՀական վերակաց«- ուաց՝ անսա այնունետնեւ քանանկեար լինիլ [Ty նոգ ալ օր ըստ օբէ զպակասուիւն նորա, Jորդորելով զժողովուրդն ն արդար վաu~` տակօք իւրովք: ն» hy ի մտի. յայնմ օրէ նորոգ ել ղծինուած սրրոյ Neo Pe jue Սողու ժ եան ժամանակի , . « Տեսնալ Եւ ոկիացւ "ց զսորա, Lwtw~ տարի ծաոայուժիսն տանն [juoenc Hey" ե զբրտնաջան ափշատուք իւն ’ ասաւել bin կապեցան րնդ նմա անխզելի կապանօք սի» րյ, են ուրախ (նէին: բնդ. այն, wl nce ավ յապագ այս վայելել Tend ժ պը» տուղ աստուած ագիր շնոր Հաց ե վարդա. պետութեան նորա $ ի ամին ժամանակի՝ Ե- բեմիտ Արքեպիսկոպոսն պատճառօք pepe &~ լեալ: գնաց ի կոստանդնուպօլիս — նաց ա նդ էն 3 «իսկ Եփրեմ սրրազան կաթողիկոսն՝ որ յետ Դանիէլի Ֆատեալ էր Jաdon ձայրատ պետութեան , Քանից» նամակագ Fr լեալ “un. սուրբ ձայրն մեր Գէորգ բարունի՝ ձրադիշ իէ զնա դալ անյապազ առ ինքն Jbջ df we ծին՝ վասն գ ամնլաարանին իւր` զոր կա, «ուցեալ էր նա ինքն անդչն: ի պայծառ ուս թիւն գիտութեան . վասն որոյ ծնազանդնեալ բարձրազօր Տրամանի վ եճապետին՝ ել ե 4 le նաց աստի զկնի չորից «մաց վերակացու- — 6 — թեան | րոյ 'p վերայ »րբոյ Ու pu oo « Բայց ժողովուրգք հւդոկիպ որոց "չ www mn prune fd | hel bp դրկիլ Jայնպիս ի ժրը- արթուն ե ֆՓախաքարող բարունււյ ' evdw- պարեցին փուժասպէես գրել իկ. Պօլիս ն բերեն պաա բնորդ ուժ իւն վիճակիս ի վերայ նորա ատրիարքական կոնդ. ular ն «լլ բաժ իւ (ս մաննեան . hk եդետլ ղկոնդ ակն Գատրի- ° արբին լն դ pace երեւելի անձանց` wawph- ցին ի Ս: Ա Իeb անդ երճ աղերսական ղր» րով առ սրրալան կաթողիկոս զի Գորգ վար ապետ \ուրբը: Gայրն մեր dba նաղդ րեալ Ֆպիսկոպոս A շնարհեսցի փոքու նoտին VL el] աստէն գ տանիցելոյ : 'Ոey ընկալեալ դգ իրն խնդ րանաց ’ dba Leq rEg ղիա եի nae մի Ցեառն 1814 $ Ա նկնալ սրբազան 3p մերոյ Գչ- րդ Ա րթեպիսկոպոին ի վիճակ իւր Ծո կիսվ՝ 199 գոիրտս նաւճատացնելոց Հոգ եւո. րական ուրախութեամբ ն. սկսաւ J"յն մ նել աչալուրջ նակողու ժե սոր հոգ. ալ եւ խնամել z դyնօտն Ք չփստոսի ’ լեալ իսկապէս հայր որ» բ"ց ե. այրեաց: ն rt վասն գի եդհալէր 'p մտի Ս- Հայրս մեր 'ի սկզբանէ է անտի նորոգ ել սուրը Ու/խ- ` ըս 'f նիմանց pug ոչ ներէքր fie բաղ- մավիչտ . նեղութիւն ժամանակին N յորում առաւել ղօրացեալ էր 'ի վե, ay ազգ ին ան- «ղորմ բնութիւն Yup elինոսաց e մակայն կատարնցաւ փափաք ցանկու նան արտի իւրոյ 5ուակ ուրեմն յամի Sեառն 1828: fr Beuba առաւել la դառնադ ոյն Ժամանայլի պատերաղմաց' (forcing ընդ տէրուխին ան 0- մանկանը » բայց յուսացեալ յամենակարող զօրութիւնն id emeekLy Վեռն Էտրկ — 127 — 'f կատարումն իւրոյ առ աջադ րութեան : Bյւ ն առա նել qdգ ործն 'ի 4 nfo տանելոյ bre ղն i ալատճաո Jy ն մ J ամանակի brqեmy գնետնայարժուիւնն ղ«րՀուրելի ' յ"րմէ պատառն ալ քակտեցատն ե կործանեցան “I~ տի ե անտի պարիստլքն երկոցունց կnqմանց ն այա եղեւ ա ի յառած Քան opm ~ Թի«նեն | Ր | իսկ v2 Jիւanc ամի դ bmնտաթրժ ու թեան ' այն Է 1828: «lumi զգ ործն ինո թեան 'f ակիզրն տտլրիլի չն գ եղապլանծ De Jbելչոcf} dpe Jօրինեաց ղտանար , անսիւն կամարօք lk սրբատաշ) Ք արամնք Ր ն վայելչա- յոյց զսուրբ (ւխտս գեղեցկազարդ սենեօք շուրցանակի պարսասօք ն. արտաքին շինու "ծ օբ - ն յաջողուքժ ե ամ Տեառն Աժենակալի wm fe աեցապ այն ամենայն մինչ 'ի վերջ անտ ն մի ե- րի որպէս տնսանի գրնալ անվ. 'ի վերայ դրան տաճարին չ ա այսպիսի մեծ աղ ործումժե ամբ առաւել liu ծաղկե ցազ Գեր: Ս- Հայրս մեր մանաւանդ. բաղզմումժ համը ե երհւելի ընտիր այակերտգք , զորոց wնուանպս արժան Lud. րիմ ծանուցանել պստլն : Bo%- Վ. "fp jd է եպիսկոպոս վիճակին Ulleuy , Գաքարխիա Վ, եսայի վ, Ն. Գալուստ մ (գրող պատմուԹեանս),. Գաբրիել Վ) ներսս վ) Ցօ5: Վ. Թազքոս վ» Սոքա էին 'ի կենդանուքժ նան իրո մ միաբանք Ս- Ul նայի / 'ի ժամանակա չինուժ եան » ՔՐՐՊ- նաթոր տաժանուժեամբ զցայգ ե զյցերեկ Թաժաւեալ 'ի հիՐ hk 'h կա ի գործ to մարին պարապէ ին $ ' ' « ե« փբբե այսպես բազմագոգ տառա» «լանօք (ՍԲ “9"95 զգործ չինուժ եան ,» ակսաւ այնուշչնե տեւ մաքբասուն անձն նորա alent րանալ of add opt , 849 ն այնպես "չ Հան. : ' —_— 198 — դարտէր wo կնենստմաջ ոգ ոց le զբաղժանդ diy շինու եան Ս Ուխ nf , անկապ 'h fa ճարեր ցաւ, որում ոչ կարացին բժիչկՔ դարման մատուցանել ” bqn thep ' նրաւի- (եցա յանմագ Brett անեզրական 'ի 2 'h Յ9 ull sy վայելչածադիկ նասակին ծերութեան ' զկնի 90 udiug տեսչուժետն իւր յնւդոկիա յամի Տեառն 1852» յամ սնանն սեպտ. 45, ն Թաղեցաք պնա Հոգ ե. ւորական գանղ իտի '} դ «ւիթ սուրը Ե՛"- դեցcnյ մեղ իման դրան տաճարին » s ԶԵՌԱԳԻՐՔ to ՑՈՎԱԿԻՄ—ԱՆՆԱՑԻ ՎԱՆՈՒՑ 1: een qbre* 1. գարական ° 4: շաւաքումն՝ նե լուծ մունք Առակաց hk brag երգն» 1: կանոնդ իրք » 4. չամառօտ տեսուժիւն ճրեշտակաց - 1. Մաoang փոքր. ° | Լ: Մարշակազմութիւն ե Sump rhe rh Նիշսացւոյ Ps a; Աւծոարpրան aq աղա Ց Ի 1. » " » միջակ . 4. . >» ' | ». փոքր ° Բաւական ձարու un Pուnվ տպագ իը գրեանք ունէր Ր) անքս $ Գոյնպէս df էր նան Ս: Ոսկերերանի վանքի գրադարանը, որդ ձեուաղ իրներչն ցանկ ն. միշատակարան օրի» — 429 — նակելու միջոց չունեցալ դ ժրազղ արար Մեծ ցառ եզա թրաիս «ր Թոբազի նկեղեցեաց ձեռագիր . մատնե անները ». pp jc Cw pուա Bp he bead hh: shpgey spt նցը- նել ամենքն «լ ե պէաք եղածն ընղ օրինա. . կել: Bopp 2. deep իրեն նամար, «յը չա | ուրիչ դռաոներա նամար ալ եկեղեցական | դրեր Գեսագրած է: ինչպէս յայտնի ն եե. | nmppքիր հղոգզներուն շատ երգեր ե տազ. լեր չինավներ “լ հղած fb, Ֆայն poly wince եներբ. րաւական dba գ իր մատեանեներ կան եղեր. կերեւի Թէ Թոքաղի ժողովուրդն «սկէց յառած աղեկ ձաշտկ ունեցեր է գրե լո կարգավո Ազաբ«բնան գօծաննքս՝ ա. նուն Ժէկը), 4'րշչր, Ս Առաջնորդն ե այլը e"(ep Peng Հայերէն panbp գրած wbpf, nscale 1. oofe Jօրինած . "րոց Վե ուագ իրը անոր որդ ւոյն Յակորիծ erful: « Ըեկուցնանն mf ye տեսակ 4 pnt ածքթննելր sւbի եղեր $ Րայց. աաոնք բաղաքնն բացակայ լինելով, չը կրցաց. «սնել: կը փափիաքնի ` որ սագ (ի եչր, ե խնդրեցի որ խնամեբ պանել տան, իբրե. խիստ կարեւոր գործ « cP «րուան Ժէջ, «րբան կարելի էր A | լրագրնելով ժեր: պլայչաօնը, ձոգեգ տլստնան կիրակին քարոզնցինք Ս ը շտուածածին եկե ղեցին « GուՇիա 7ին ՔHազեցինք: Yrephrob'uն Օահ ֆլնաիե, որ Թեարի աղային հաշ :Նաւորն էր եղած այս տարիներու մչ 9, ե. Հասարակ Gp abn ետե արձեստէն բարձրա 9: — 430 — ցած էր բարձբագոն աստիճանի. մարդ ' աաստիկ. հո անդոտ / nwt p, N ճարտար ' ազդու կ Գործող, բայց չամապ ե ատվե չր. «րոյ կեանք ազի բեղմնաւոր ե «զգօ- | գուտ կարող էր լինել, ԵԹԷ կրթա Թիւն ն PFS մր nuda bp orb heap . ih queef անգ ամ իւբ անձնական ծախքով վարժարան րացած էր» մին նոյն առատաձեննութեամբ « ստա կը մեխն եզեր վր կամքը յառած վարելու ե հակառակորդը տապալելու համար). ղբժ- բաղղ արար շատի 'ի խաս ազգին. Թ էսլեա, կ'ըակին՝ անմֆապէս կը գզծար ըրածը- Գլուխ աանելեն զկնի, բայց ի՞նչ օգուտ. վերին օրերն ալ բոլորի ըրածներուն վրայ: զղջացել էր» ըոին » բայց Գատուցում՝ մը. չըննլով, ն ա: իր. ճարստուք ենչ ե կտակ. մգ ելով ավ" զին « Մեծ տգիտաթիւն մի է սյա ե խխղծի « լորութիւն ,, երբ աննատի մի. կաս ազգլ մի վնասաղեերը Սեւ» ըսելով ե զգիմամ խոստովանելով, կը կարծեն ԹԷ կթ ներու իրենց այնքան ղրկանքներ ե վնասհեր , զոր" միալն « փոխարինմամբ կարելի է քամել. ահ. շու անոնց նամար կ րծնմ, որ կրնան նա. տուցանել իրենց զրկածին.չորեթկթիը » Այ" անոնք միայն կրնան ճանդարտել ` իրենց lelafes be whe yer habe doe տանս Կյսմիկ »» .. —_ 431 — | ՍԵՒ uys fuՂ ԱՔ. անա 8: Չկրեալով ծորեպան Դ աեել ' Հարկ եղաւ սարկանդակի ձետ երալ». ժա Ba մեկնն ցանք Թշքաղէն Ր Լերան ճանապարով գնացինք ° ը բարձրանանք: ո կը բարձրսնանք $՛ Ե —~ ցող եկող bony կարագաննե րու pd “9. հը Հանդ իսպինք ' Pբք Թ օքադնն hb nww կը 1 tdlw Նին ‘ի Lemon " նը դառնան $ Պազորակ ; Splrp aT խմենք՝. զովազգին 4” of « mk տեղ. ճամ "ւն վր«յ. դ երնզմաններ կան Ie նելոց @ երկիւվալից ծեն ad hd նեղներ: 9էrքէզ-. ներ 4 վխտան, որաչմէ. Ո զreb traf բ անունով 2! rel qb. Հ5Ե8 եալ hk ոպառազէն ° ընկերագազ մեզ . - ամայի վայրերկ: / "ոնե « M— նանք «՝ Ուզուն Մ/ritն պլատմու իւններ Կո. ' Lէ կարար «պատնրազմին, որ ի kph m7 qe հուած A կր պլտխարակն. fore ՐՔ: դրախ դաց (eye ն` զե ղխ կեանքը Ր արաասուժք 4p Jի- i չատակէ "9 ջե զաց ողորմելի կոտորածն , ha մեղբը՝ Թուրք զօրավարաց վրայ կր դել: . սոսկա , նկարագրութիւն այն կոստտրածիի , [ խեզծութիւն զինուորաց « իրենց անժձնուխ». րութիւն ն դի«ցազնուԹիւնը նը ով, fi, fxs . իրենy նախկին ծայրենիբը «ն Հոն ունն դած երխանիկ կեանքն ու վայրերը. կը նկարագրէ « իրենց կրօնական ջերմնռանդութենէ Հար» ժեալ` TL երկիրը. դալու' նամար Թողած. om զոծած են եղեր prեՆծդ վայել ջն ne fT ` բենիչը « դժգոծութիւն կը յայտնէր ԳԵ տութեան կառավարիչներէն, Թէ « Մեն երկրագործ ' mnpունստագ ken kt. ժրաջան dane զովուրդ եեք, բայց երկար տարիներ Վե. զի բնակարան ն երկիր x յատկայունլուն քա. մար Թափառական մնացինք: անօթիներ՝ ա «աղակաւԹ եան dhnp զարկին ` k wgwop wh Cute dանչցաւած Է Թէ «վ «բ երբե Է - աւազակ t ' մարդասպան « Ոչ y "2 -. «րիկան | ամեն ժողովրդեան dy Ae գտնուի f Բyց' մեր մէջ ազնիւ ու պարկեչա՝ մարդիկ չատ կան: կր ցաւիի , կը ցաւիմ , 4'096 + bpp ie տեսնեմ որ ամեն մարգ մեղմէ կր վախնայ կո փախչի իբբե ԹԷ մենք գազան եղած . փել ինք k wg մարգ. « կցա, bpրբ ամեն " — mnfry պատաձած .գողութիւններ nm ապանու»| Bիւնեեր' Գէրջէղաց Վրայ ը դնեն. մեն աւազակներք դիտենը “p բնիկ են ~~ pI Qtnebqի Smee le athe hebied he gee ակին կարաւանի կամ գեղերու, վրայ, Ը ` լեն ’ կ'սպաննեն , ն տեսնողներ երթան կը վկայեն ՔԷ Չէրջէզենր էին» ե անա ա ` աիկաններ կուգան մեր օձիքեն կբ բոնեն: a Ռpո& Ըաւտացընենք BE 5p չենք he րովչետե. չենք կրնար մեր անմեղութիժնը պաշտպանել, ընենք չընենք գոց ենք, կ անե մեր Չէրջէգեեր » ու իրոք ալ 4 ակաին») եւ, էշ: Արդարե ես ուրիշներէ ալ լսած էի: Թէ բնիկ Ցե կամ Թուրք ոբիկաներ կեր» — 13 — Թան Չէրթէպներչն նանդ երձ պ առնուն ե _ նոնց զէնքեր» կ'Էրք ան Suppo dey գոզաւթիւն կ'րնեն: Մացառներէ կանցնինք » քրեր դրախ» տայխն » dորե րէ 4e բարձրանանք , Յիւեերու վրայ եթ Ք-լենք մրի անտառներ կան . նորածիլ գալարներ . fw d= զ գարունն դետ այսօր է. bi Pe ագբիւը dp Ք0Ռ— a 0ՂԼՈՒ ԱՂԲԻՒ՝: Ցեղ» Դfrec) ‘rkpe անաառն , ատն ,%4b, k Ron —omyf Mme. նուՇն՝ fap տպաւորութիւն PT ներգոր» bb» մենայն ինչ բանաստեղծ ական « be Het apy Ron—oqme diqն m ep, արժանի Ld գ տել: այա նիանալի վայրին $ Մեր ձիավար Մանուկն բնչացքեեր ոլո րած, գգակը մեկ քովին դրած», Հին մրա. րակեց, ատրճանակը կրակեց - կրկնեցինք bu bk Fepsppes fh Ր ատրճանակները - ե PV Մանուկի «յժ dosnt ger. ° ՔՐ lk mY dայնով Jie wկաաս` $ «wy Gamo fae բամ Հա՛յ Gy B's fon - —— oqep խագի ‘Tene esp Խանը այա խոր ծրդ աւոր աղբիւրին վր ն) ներեր, ե խմեցինք հւսայից ե դիցա զանց չրչն, որմէ կարելի շէր յադնեալ Հbծանք b շարունակեցինք մեր ne դին : fe. զուն Մ/րզքն տնրաժյան ։ endte - կարի քա ep աpու եա b mbna mbar db wr da է. | pep վարմունքն nt. (eouniomwծ քը ° ան. ` Bիններ կուտայ մեղ «յդ «եզերուն վրայ. — 3k. — կը ջուցանէ end անտառները) մարգերը, որ իրենց զեղին կը պատկանին. Ա անա գեղը ԲԱԹՄԱՆ ԴԱՇ: Բաթման գաչ ղուտ Գէրքէդի գեղ է, Նոր շինուած , (եբան «ւսին վրայ, կոկիկ տներով . սքանչելի է օգն, նողն աւ ջուրը « միայն` ժմեուն խտ Geb վ ui~ րանջ բ կր ցուցբնէ գիւղին մէկ ծայրը րոլ- բակի մբ վրայ առանձին, ն կոչ ԹԷ Չէր- Քեզ, Մուսա փաշայի տունն է. բոլորովին «հւրոսական ճաշակով շինուած: ’ Քարուկիր $ «պակեասյ մ 3 լուսամուտներով առջեւն ալ, փր կիթ մր». Չէրքնպուծիք՝ Դ եզին wn Սեւ Ն անցնող Հոյ եզերքը ցորեն նր . լուանան , ն հը չորցըեկի. ° yee b UArat վա. Նոհք ցուցրնելով՝ շառաչանք (ոօէ - «Ան» այս զեզէն կոիւի դացողներչն միայն նս ե ուրիչ մ ապրեցանք» ամենքն ալ` cpm եղան. գեղը, միայն կիներ ե տղաքներ կք տեսննք »: Զժեղ իւր «ունր 4ը ծրափրէ « չնորձակալ կբ լինինք » խիստ մարդավարի կերպով կու ղեւորք gմեզ ե hp խնդրէ , եթէ վերադառ» Ֆանք՝ իրեն իւր մնանք ն. չմոռնանք զինքն ։ Ուզուն Միրզծե Ռուսաց մէջ պաշտօնատար եղած է: զեռ այն կողմերը չգազքիած- 58 տարեկան էր, արլ ա «չժ ե միան ամոցն կիրթ: աժե, Ս LU կ ըեթԹանան մեր Գինրը ’- ՝ անա վեց ճեծեալ. le ղինեալ ներ կը ձանեինք » ր Ube nen կ երթան. ոչ սլա կ eared Pl - ազնուական, են անք — 435 — եինք ‘ lbp տն րեմ Rp ան. դայի դշեղարերան գեղեցիկ արտեր ե վոյրեր., անտառներ kk. ջpեp եզ Shen ui լով պանականոցքն . ոստիկանները Oden նանք լսել Թէ այս ըաղդադի մեծ Lurdp rh dy Լ լեռնային ուզին', ուր օթ աւազակաց եր» Lhe ն. ձմեռուան. իատութենլն վանդ նել պատանելու անեզեր կան, պլանականոցեեր "ինուած են, ե. սլակապան ոստիկ տննել դ ere ուած, Թէպէտ. գասոն յ ացած ե fnwնգն ներ անտակատ. $. UR «րղինի լեռնադ աան հանջ - վե ափառ ` կրլորդ լնոֆ «բ ձեւով կբ նմանի Մասխաին , .շջեզ կերեւի մեզ յանդիման ,՝ Հիշ իւր «որուն շինուած. Լ. Ղարդին 4b. զը: Ցո րանն կը զողանք: փամ 42 4. Որ. իխարաց Բ աղմալժ իւ Somkhp ' Gաչող ու. վագող. ղւցուն Vets Ժամ Ր / ' ոսին rb դա Հունել K payofd kay իջեւանած lente րաւաններ O արածող hong. fh dիոց quնգ ե. | | րու ղրնգ վբնգ ոց ‘ անդ աստանաց, qh qunեe «իլ կանանչ Գե ղը ’ kh դաշտանն nւ, լեռնէն վերադ արձող փեականաց *, վաստակաւոր Հեզիկ եղանդ hpրաժմե , երեկոյեան sph ղու» Թիւնեերն են երջանիկ կենաց ե վայթացչ Հասանք մենք ավ մեր իջեւանը : Mahe re նակիշջը ամբողջ Թուրք են» Պատուտկան Թուրք մի. էր մեր ասպըն» | Սակահն., ՀեորՀ քով սենեակ մը Կլաորր ասա, x Կ. PT 4836S մեծ. am btob ( «լատին 44 բացուած 0. ճան ) oe 001 1N փայերով անդ ադար he գվա. ap թանի սիրուն է բոցը . ip շուր pene բեցան hgh Urea $+. upinncwinpնենր անվերջ Հետատքրքրութնեավը Հարցումներ քր. նեն , փով աւp & fF անք «ատերազմի գվեր- Սանտլուն $ Uy iyhw wdkb Weւppթ. ե Year - «fs դ bղերը sr frini ent ap ե ժորմեքանօք եր froufL «րատներտզ մի dpa "py «աղե տր կարի "Ճանրագած tp ֆրենց 4. տանելով իրենց ee ակները CD ասպարե գը « pwn 7 Թափուր մնացեր էին, ե Ֆրկրագորձծու- Թիւնծը խափվանեալ ° 4' "զր ային՝ յիշելով k- pեbg dt պրաՀանծուած շափագանը աի ' Ֆան, տուրքեր , ձրի Fun wy Fիսնենթ ’ պնակ որյն . պաշտօնատարաց feu A մաւնքներէե կրած վր կանքները: x, dat errpwsinat bya, ep անվանծնն , Fapdիկ ծաց, ձոր պահիր, ծերմիկ կաթ, արագ. «bp » Jածուն , ե Awe wpl: րլ ի վերջոյ ենք ry Mtg գրաժյուցինք ամենուն չե F ry բաժնեցինքը կանդ «ւկլուվ: սպլստին լա. Aachներուն, որ 2 բարեկա եղան dy, A արագ արագ կր վավմին ու կլ q առկա. J$ն իրենց յրերուն pend, op դրան է երէն - երդ իջնեն րն ն 4p հայն ին $_ Յունքս 9. Ղ «րղինքէնՆ մեկնեցանք . լեո- ՖՇանովիտ Է ժեր ուզին, գետակի մբ «փն կընթԹանանք , ծերկողեեր ' Նախրորգներ ' Երք եւեկեեր կան, գոգաւոր տեղ մի ամա. -— 137 — JF B44: Jp hk swlrnp fos գնրեզմաՆներ « տnեղ ak Ր եզեր կ b&րեւին, ե |5ւwonne բանի մե բարձր լեոննր» Կը ձանդիպինք խումբ ն Կիւրինցի գիննալ կարին Հայոց ին ա բասւած' աղրերակի մբ վրայ: 4անք՝ քաղցրա նա ն սառն Է այս ուրը: be ա Gua Bh ynrbg oc ith ենք, որ ընդ արձակ լեոնա« դա մի: ք անջուր: hd, k անրեակ , կը mk 9 3: dul. Shnac shnns Lease գիւ եր տեսնենք {եnbwդ wշաին Եղերքենրը փ բանի վարոզներ՝ Բրգ նիք գեղացի (ա. զակներէ սպանելոց՝ ե. ձմեռն րթախսենզը ե- ղողեեքու գերեզմաններ կան աեղ: տեղ» ան. նկարագ րելի փոթորիկներ տեղի կ'ունենան լեր Մէ յէ Գումին վրայ բարակարկառներ կան չարութ ծ՝ ճամբան չ4որելու Lae fs Ր Աե անրակ խան մբ, ե զառի վայրի մբ (իեեեը մորանովաի մբ մլ). մեր ացած նրանց չրերը գետակ մբ կազմելով «յ» ձո. րէն. կ բնԹ անան Bbc mesma Puqupը: ֆա [epee $n արստներով NT է Հորը , npr fone abe երամի անգեսյբ ե իլան խրախձան կը կաղ- մին: Մեր (ած դարին տակ ազբիւբ Վե 4ը տաի կաթի «լես սպիտակ ն ծամեղ, ձիւնի չս ինք ե սառն: կր յառանխանանք, ե Me Հա շազացչներ » ««ոննիք, գալարներ, կա» նանչ արտեր , ze] &pen իխաժնուած Seng «աներ, տեղ աեղ կանգնած վրաններ գուրա 4'նքնձք Հորքն, մեր աբ կանն է ԴԱՐ +haնցին գեղ ծոյոց) որպ Դանդքպ — 138 — ն. նապ բարձր դիրթի Վրայ կաց վկայարանի ձեւով փիոքրայշէն Նոր տաճար 4 UY. ակո. րայ անունով, ե. քարայր մբ ի. Վառվառք, a" evr D Buկepey Է) rh : Դավրայնն Վեր խիստ ow £ ig Նչանի վանքն, 4 րք. այոր, պարսպապատ ն զրախաաղարդգ որմէ անդր ես, իբր կե« ժամու միծաց Սեւաստու քազտքն է: Ուղակի Ս-. Նշանի վանքն իջանք «եո կես օր շր B"eնիy 10. Վանքը Հբջեցանք: ,. nc fu ե երկրպագութին ըրինք, ու ձանգստացանք: ֆաղոքջէն քանի մբ ազգայիններ սութեան եկան: ՅուՇիս 11 Կիրակի “me OM Ur wf նորդ Ս, Հօր ձրաւիրանոք կանաւխ ջաղայի մր եկե եցին իջանք .. յն աձծագ ին bL sn. ակապ Եկեգնեցcոյ lf 9 fonւaնh V; ավո brane լեցուած էր ժողովուրդն) ողիունեցինք՝ վի» րեեք, աւետաւորեցինք , ե իրենց բնհլիքին- բը միշհցուցինք: Նսն երեկ, «ր Հոիփ» «իմնանը hocawbuy նախատօեակն չբ: իզա կան սեոի կրթաւթետն վրոց փիօսեցծy Հ \y- «օր մինչե երեկ այցելութիւնեեր, վայելե ցի «լգ այնող գրեխժ է ամեն կարվզէն, ph. ւելիներ, ուստւմնականեեր , պաչտոնական մարմիններ, , րնկերութիւնք ' հրիտասարդք ’ Քաձանալք) Շատ մխխցարունցսյ, ն յու- սով լցայ) տեսնալով նոս կենդանի Հայեր Միշ ն Վունիս 23 ‘ft 5c անրացինք , Վերք: ի վանք, մերթ ի քաղաք: ոնա. — 139 — դաաեալ թէ աղ «յնոց թախանձանքէն' ե Թէ Աոածէորդ. Ս օրէն, Կաթոզիկէ Ս. ԷՐ- միածնի net | հիւրակին պատարագ ե ցինք ‘ի Մայր եկեզեցին - աւուր պատկերը գեղեցիկ առիթ րնծսյէր ձայ ազգիս ն չալամատստ- նեայ Ս. Եկեղեցւոյ նախկին փառքը նկա. րագրելու Sրդ ատն. ե իր օրեր » A Locum արին ն գողակաթ, Ամչի» եծր հորոցու թիւնն յ լուսաւորուիւնն , Նոր Շողակաթն $ նոր լայ ե, ն: ցն երեկոյ Ս- Սարգիս եկեղեցին գնացինք ն բարոզեցինք Մովոծսի ն Դաքի աստուածսաշչտուցիւնն ՝ Վ «ր» դանանց, Ղեւոնդեանց ե սյ ձյսսիսեաց Հայ — փրիստոնէ ուժի` «ծն : beg ժողովըր» դեան «իրան, ն «գ եւռրաւնցան, "ւ մխի ա րունցան ճոգեւորապէաս i վարժարանները Վի աբ մի տ bgey 42 յարկի. կաի Susu fi բաժանեալ է՝ զատ. զատ թաղերու մէջ, յորոց երեքն աղծկանց են» մեծ Ուսու նարանե Թարգմանչաց անուամբ ’ Մր եկեղեցւոյ don £: Զարմանալի Լր տեսնել Yh orusmar. Հայոց. մանկանց p աqfe- Pump: Unmncdy 4 Bibglp lb pqs խԽյարութ » ծրձերւթ համի խիտ խիտ. կայ տառ , կարմիր ’ սիրուն. ’ սփաուած են վարգ մարանաց րակը) րանն ու աննեակը, իր րե ծաղկունք 'ի մարգ: Սովորական կարե. ւոր աւախւնքներչն պաստ, կար Նան. գ աղղի- երէն [ տաճկերլ L (qr ° աղէկ ուսուցիշնե. րուպետք ունեին: աւագ վարժապետն էթ — —4o— Թաղ էոս պատունլին , ՂՐ Թուրքեր 4 hne BM Baer ke Poe + Bion phe wzop ն. abu, wt nap կորովի - - bY ուսnւցանէր բարձր կարգին ձՀարտասանութիւն ' րաո. բանութիւՆ $ գրադ իտությիւն ’ պատժմուքիւն կրծնագիտութիւն , բանաստեղծութիւն, ե գաղղինրչն , ուսած չբ Swh. Գարսկեբէն - գիտէր բնար ե ջութակ ձարկանել, խաղ կանչել, Jահպատրաստից muy ե խազ Gee Ֆարել չ եկեղեցւոյ շարականներ ե երգեր նուագել, Boge 4 hrebՐը . բերան ընթ bn. Lacy դՐոբառ արադ րութիւն յօրինել pe ձակ ե ոտանտւոի, կրօնական ե. բանասի րական Քննա wnt իւններ բեել, lx, lis oO Ուսnc արանի wj/glլուեանս ժամուն, "fp մանկտիչ ճառեր ե «տանաւորեկր բե- Թերյցան , երգեցին , ե տպա Վեր qիաողու» Թի«եներ * L°ՐՂ «րենը ե խԽբրավոշկոներ feo «եցանք « խշսեցանք ե Jուղունցաւ ոիրաս ..+ « npոc մ ‘ի «լատասխանի ճարտար p=bիe փոխարինեց bw,. b damnjg pied shrank howլ dob, զոր իրն ճաշակ մբ կը գնեմ այս տել, րաժ wրելով ատո. pu ba ակնարկեն- pեb $4.0.» t ` ի « ֆամանակ FPO OP apg" Jey եի չelաq ծեար օբ. Քանի ok. բարերասաիկ ֆազ եցեր մեզ «Ագ «yo» Բերելով aրուան ակի ի Վեր wp Aq bebe ’ -~ 'e—_ 7 — Quphy FY ազատութեան Ընկճեալ wg fe աւնտարեր` $ Հոգի կնե արար մանկանացուաց կ — "ւ անմանից V Yad he one’ sh աւ իւն նման "գ &լ ինձ ma pfu ժ «լից t խանկաղի Է Lek tarts յափչաակիլ. | որտիս ջերթող Ոr sch amet արա մարդկան. Fret 1401" Սգո ու մարդ. See ցման զանձն | ‘hep դասանի, աղ ենի « be «t= առաջի Lap ցրնուԹիւն` kk ղԱԿmeւած Ի bey 'p ԻՐ qմայլի մարդ. «րովին: իբ իրա - ձողազանք ուած : փերթ «ակ բանաւար զներ երջէ ‘ն զեղ անման ’ toe’ x. նհա bpկրա որ -զԱ ս աուած երդէ bpդ nde ffm » $id nq fe Uren Fy որ յաւփւն` ' դմեզ լնու $ Bաշխոյժ bp bob անման 4ործէ adepդ նացու ) | երթ ողի Հրա եան "կզբանց e~2hh | - Siwy , E — 4. —_ ե- Մ, fey Feild եցիկ ՝ի Հերտա i Կարկելոյ ’ Պարատին` ազ Peo վիւրեահց արդի ՝ բարգաւաճանս: e հ Ճրածանդ ս գաղաջական «որվից ե 1% MheBei ոջ “yt պի տեսեալ ի - phy 2eypbl ե« 4 vt # ahem արեալ fr գնեղ hy խուն beevb մտացի Քbq' ՎեbեeՐ. գի: է անկեղծ սէր: | gol Pati Pip. [Ր Դ Y40% սակայն ն ա « [IT %? Թեւ {" իա գիա հապա | չանչ անտես լ Աշ TD Pe ph 4 էն պաշտէր՝ Ք" ul Gnd ամք drwy: a4 Banfi 4878 . .« a ° . Ր | Ն Թագէ» կելիչրեն Թադէոս. պատունլին գրական` մuiuk me «որ գործ բ ունէր յօրինած. երատարակու» թեան ճամար. - սակայն այսքան wn ալու» թեա նանդերձ, անպատչաճ չր այմպիսի մէկը վարժապետութնան , պատճառը կար եմ ոչ-ոք ձարկ կ զգայ Հարցընելու Թէ- պէտ ն սա խր պնքան աիտանի ջանից ե «շնութեանց՝ “14 ubhop իրաւունք. ու. — 443 — նէր ագղ չն իւր` «Ֆունդն ե rec nw. նալու $ ° ' Արժանաւոր երաժիշտ ™ զ. Ցակոր ` Մեսիանեան ' որ le դաստիարակ ([cunc Those րանին: Եrկeep ական բ առատոուք կրնային յառածանալ , ն կատարելագործել 7 իրենց պաշտօնը, եթէ լինելր մանկավարժական կամ նոր “ne բրական- 4 pf bp վարժարան». ները բարեկարգել գիտդող nbunc; Ր - վարժարանաց հից ական bon սումնական ձոգը "ստանձնած է Սենեքերիմեան ընկերու թիւնն, ե անօրէն wնուամը մէկը կարգած լ իբ կողմէն իրրե ձակող: Աղծկանց վարժա բաեները վարձեալ տնել. չին չ անձն ե. ան. յարմար . Գմսմունք չկար, ձեռագործ սը սած էին, այլ գործելու Նիւ չկար Օր ՎԸ յատկապնս՝ տիկնանց քարող խօսեցայ» ի րենց սեռ ի կարնւորսւԹիւնը , Ո դաստիարագս " կեալ fարցյ ամենամեծ օգուտը “414 Lute մար բացատրելով «J pnասցուք դ փա 0ԳՆԱ- ԿԱՆ բոա դմա հ» ԹԷ ինչպես մարդ մը, նոյն» պէս ազգ Jp առանց՝ անանց ծգնականու» Քեան րան մբ չեն, ե Թէ իրենք ng միայն կին եՆ , այլ ե օգնական այլ ե մայը » է ինչ Է իրենց մեյրական Կլարտապորութիւնը թէ նչպես կարելի է պիրենք իրենց ունե. ցած ուբուական' վիճակէն փոխել ն: իրական կեանքը Հետք բերել. մասնաւորապէս Սե էաս տաւ տիկնայք ’ "ArՔ մարղ է կը` Հալած - mին ’ անտնսանելի [a «բաբ առ են $ Gtr ~ —- FT —. եար ար ե անգ. աղագիաթ ե անգգ այ մարդ» կային ' ազդ ային , տնական , նե ppիստոնք ա» Վան կեանքին ե կոչման, Շարի էջին «ելի BeetS, ինչպէս 23 Ֆան, teky կաի ծ այաս- տանի ջաղաքաց Հոյ տիկեսյբ, որբ «ակայն . երն կր Հագուին , նե Ժ արգ արիտն ne «սկին he կախեն N փոխանակ $rակ քուն անց op Ն uն «սկին ու դ»ձարը մufubլnc, , & per bby —munkրքբն «ւ դuտmեpք «cudiadp hk LT Bb wrote ոսկի ֆոծար դարձնելու » անոնցմով զարդարունլու ն, պարծենալու Ցո«րգորեցի գիբենք որ` խնամակալությին «ff կազմեն , A }Fréնy ազջկանց | dinwy aL մատ տենց եի նաթ ա են ’ fae ea ասոնք իբր ակտնացը- եել տեղւոյս Առաջնորդին գործն էր Է (nc նահան խոր Հրգ «այն , np Հր: PE ac. աումնարան ե Hէ' ծ աղկոցներ (Y™ bk op wnbhjne aE np ունէին . yY: Depg of Նորա 6% վարժարանի վերին «րանն ew մասին {ա չր. բայց ձոն ալ. գրասեղան չկար» գրասե- ղան thheeՉ Թարգմանչաց ուսումնարանը կար « ձծաղկոցներու «մանկունք bl upp here Lp Փանի մը տեղ բորովին ձողոյ վրայ նստած Էին: Ձարմանալի՝ ծայրեր ե մայրեր, երբէքջ չեն այցելեր իրենց զաւակաց, այնքան ցա- ւք ծնած ե տառաստանօք dled go ged np» դիք կը գեն այնպէս անխնամ, չը գիտեն Թ բան կ ուսանի՞ն , կամ Piste Է nk. զերնին , կեցութիւնեին : Punky այսպէս ան. փ beet պատճառն: pնձ կը Bap Ff ձրի վարժարան ունենալն £. պետք է fe չակ տան, որպէս զի ստակին չնորձիւ իրենց qu whewg ալ. Հոգ տանին , more առնուն , աղէկ վարժասբետ ե վարժունի ունենալցո՝ փ տանին : $ Ծազղկոցներու k ազջկանց վարժծարանաց մէջ մի միայն Է ուսուցիչն, վա րիչե , ն ամենայն ինչ $ Սենեքերիմեան ընկե» րութեան ony անդամներ մոաղ Fr են &~ ղեր բն իր ուսուցիչ a ե վարժունի բ 1 - կել: բաց Lny. դիտողներ՝ կան եղեր “ր կը: կարծեն Թէ իրենց ներկայ վարժարաններէն՝ լաւացգ ոյն վիճակ ունեցող: վարժարան. tbe Կիթ « ամենէն կարեւոր նե բարձրագոյն դէրք ունեցող անՀ lp lw ajo Yrt beth fp 04 - _ րաղգդարար : hn գակերա De վարժարան Ֆոր | ելած «լատանիք , Դեմո է նահան լր" mn Հառախօսութեանց , lk. ձի«կօական բանա խառւքժեանց. էջ կը իխղախեին« փոբրիկ սախինստէեաներ ե. պուք տեսներ ’ որ. զիրենք | չատ բարձր գիտնոց կարդ ին դրած են $ բաւական բազմաթիւ են ընկերութիւն» ներ, «րոցմէ մի քանին միայն պիտի գրեմ. i. Սեն եքերիմեան ընկերութիւն , որ b- ւաստցւոց- պարծանք նե eq fաց օրինակ լb- ելու արժանի է. իթբ 32 տարիք ի վեր իմնեալ qo» գանուած «լանդ ուխտ 0k~ ւաստցիներէ , քանիցս դադարած ե վեշ: րասկսած , վերջին անգ ամ 4877}Ն աkլի he նորու 1 4 արդինաւոթ Վիճակի մը Jջ ՛ - A0 — 6 — դրունը E. Fr բաժանորդական նասոյքժնե. րով: FE վարժարանաց նպաստած է ե Թէ այսօր երկու խան ուհի քաղաքիս մեծ » Արա- մեան խան՝ 14 տարի յառա շինած, QbLbph- րիմեան խան, օր դեո նոր լրացած br երկուքն ունին A սենեակ կրկնայարկ, 15 jխա. Ln fd, որբ տարին 530000 17rշ: tb ե վարձք — 4 բերեն, ամբողքապէս նուիրուած dարժա- բանաց $ 9. L4beckp ընկերութիւն ’ «ր Jon. աի աւելի ձամբ աւե տրդիւնք ունեցեր է. Ճասա. կաւորաց ձրի գաս կու տայ կիրակի օրերը: բաւական գրեանք ունի, Թանգարանն գqչ- կեան զ: zանօյի ձեռքն. էր : 3 5. Աուսարեր ընկերութիւն որ կարօտ ուսանողաց ուսումնական Է նիւթական պէտ. Քեր կը մատակարար «. ` A. Օժանդակ ընկերութիւն , որ դասա. ` գիre ebrել կու տայ զօանն , աղքատաց ձրի ե կարոզաց դիւբագին կ'ընժեոնք՝ բեն եր- ցանությիւնը՝ տարածելու նպատակա( ձ- Համալսարանական Ըբնկելութ ի«Ն , որ ացած ունի. երկսեռ վարժարան ,. - Պր կա. րեւոր ուսմանց Շե կ աւանդուխ նան. տաճ. կերէն k գաղդինրչն (qe ե բնական դի» ` տութեան գաս Ի աղջկունք կ ուսանին մանել "a գործել գունաւոր շալ» Վանխսա` » երեսի `. արբիչ ' Մաչկինակ , $ lz’ ’ "րոց նամար J"- ուկ վարպետ կին մի կայ: ն՞ վարժարանի մէկ կողմն ործարան ռրած է . մանկանց Lu. = — մար ալ իրենց վերար երեալ գործեր: Սyծ ընկերութիւնը կիրակի ցերեկներն ալ կեն» ցաղազ իտական , պատմական , արունստս. կան, տնտեսական ն բարոյական բանած. սութ իւններ կ'բեէ 3 Ցաւալի չր :որ ոմանք գայթ ակղութեամբ կը խօսէին այսրընկելու» Թեան վրայ, ե այս. Jառախ եկած չբ բա նախօսաց խիստ քննադատական լեզու գոր» ծածելչն . ե երբեմն չափազանց եուանդով յառաջդիմութեան ու անոլ, արդ ելբներու վրայ խօսելէն, գուցէ երբեմն ալ անղգոր կարծիքներ յայտնելէ : իրենց ծրագրին մէջ տեսայ կրօնագիտուքեան. դաս. ըսին Թէ քանիցս գ eum խնդրած ենք Bujg nge ւած չեն: Ասոնց «պէտք եղածը՝ ասոնց, ե բամբասողաց ալք տք եղածը՝ բամբրասողաց խօսելով, Քաշալերութեան արժանի գտայ սոյն անձնանունը երիտառարդ աց օգտաբեր ձեռնարկն ։ oo կան սյ ե այլ. ընկերութւնք նս, որք կը բանախօսեն , կբ. դասախօսեն , fx. վեր. | Սապնքս խօսելու , լսելու ե գործելու մեծ փ ու հուանդ տունին rc musnns. ազգա». յին. ԿԹԷ այս ցրունալ մարմինները իրա» րու մօoտkgնելու k օգտակար ու կարեւորա» ` գյն պէնտքերու ծառայեցնելու առանորդող մը փեի $ hima: շատ ե շատ կը Junwա դիմէ: ԳՊէտթ չէ որ բնկերութիչն ընկերու» թեան հակառակի ե զանի անուանարկէ ° մունալաւ չէ Թէ ամենայն ընկերութեանց — #48 — հպատակը ազգին շանն է “jl ե Th Kաbա պարձով. բանն այն է՝ իրար ձամողել Թէ տր միջոցն է. ատածին ե շինաբար, ու միա ցբնել իրենց զօրութիւնը այն դօրութԹեան ։ Գլխաւորարար երկուքի բաժնուած չբ Yb momnging ընթացքն ու. նպատակը , Mu. տիարակութիւն լուսաւոր dnop i Bwpե. պաշտութիւն՝ առանց լուսաւորութեան 3 գաստիարակութիւնե կԱրնդունի Թէ «տու. ոյ խնամքն nւ պատուիր անք մարդ գամար է, երկրի բարիքն ու երկնից «րքայութի«նը: մարդոյ համար Է, ն մարգը Թէ մորգգ ե B£' vnc dry ձամար է . ful {bcmungung բարեպաչտութիւնը կը ձասկնայ ԹԷ երկրիս վրայ խնամք, բարիք ։ ընկեր, «զգ ` Կայրե- նիք) ե նոյն խկ իրենց անձինք իրենց համար չկան, ամենայն ինչ Buna dry Lae pրուած են. Օրինակ » խումբր մը DEom=npobp անունով անձինք կային, որթ Թողած էին իրենց ծբ- նող քը , իրենց. mnւնն Ր իբբենց արուն ատը ) կ'ատէին ամուսնու իւն , կը փախչին մար» դ ոց ընկեքութենչն ’ կ առանձնանսային վան- Քերբ ), լեոները, իրենց նամար ամառն ու մեռոն չկար չորակեր խոտակեր « Վերկա- ծածկո ul մբ միայն կամ ցնցգոտի նագնիլ ie զօՔ ել, «ուրբ գիրք ԸնԹեանուլ,, վիճաբա հել, տեսիլներով յափչտակուխլ, ծոմ անել: առաքինութիւն նամարած. չին ։ ինչպէս Ֆան .անձնաչարչար փնել, հիւանդ անալ, ե dե՛ծ bերանուլժ ի«ն՝ այս պատճառներով մեոնիլ — 149 — որպէս զի զԱստուած ժառանդ են : hrենց “brrmbpն Ep «fp ny wmbay qbeyp pep & ֆր ե զկին ե զորդիս ե զեղբաբ» ն զջոր» ձան. գանձն ես իւր, ոչ կարէ իմ աշակերա փնել» Քրիստոսի խօսքը: բայց ժիթԹէ նգն իակ աստնց հայր, մեյpր» կին, որդիջ» եզ բարք: Քորք) '& pr&bg «անձինք Քրիստոսը սիրող ե. Prpunnuf նտbւtL Ր ացող, Քրիս. տոսին աչաներտա , Քրիստոննայենը 4p» ¢ Ածա «գիտութեան արդիւնք, կարեն. յութ եան արժանի՝ bnahp - բարենրատղգ արար dip տնսած: »րնբը ատենց կարեւորութիզնը ինկած էր Քանի dp նոգի Bաղիւ կ'նրենւա. մեն, Թէպքտ մածաւան, ձիւծման, ն զտնա. ան ախտից Հանր զոներ տաղծն զկնի: Ա- «ոնցմէ: «մանք ցրունալ: տեսայ վանքերու die + erp? pep աչ ընկերութիւՖեր ալ «աակ նանգանակելով չիծած էին Ս Յակ. բայ m= արը 4ր ձփեչին Ան urqաuinf PL PS ՐԸ apr ծ էի. 0 Pemunh մանկունթի 4երնզմնանատունը, շէ Նցրնել կ'ncatին ֆոe- ձրվրաուր վանքը, »րաւն 3 կոոր արտ 4» նած th ,»' xs Uenbp Ր Վ ստակով Joy {acqup, & Ժսղոփուրդն յօժարութեամբ կու տաթ տյազիսի նեղ տարի մ Բայց «Լ ժամանակն է որ 4ատկրթ անք FE pup mu. ճարէն չա գերազանց £` Brent ay բոն «աճարբ շինել, ԾԱՐԴ: «աարաստել ԹԷ Unani dy fomawy lb FE agp upծանաց ձամար ՄԱՐԴ ° «ալ մեր ipl rp մեր. զատ 450 — ւակաց կրթութեան ն գիտնականաւ եան ’ hk լաւ դաստիարակաց ձեռքով շինել զանոնք ` ժամանակի ՄԱՐԴ: տաճարն ինքնին կը «ոյ» ծառանայ ' եց է ժողովուրդ. Նալ [Mousa "ւի, CLINT LS չՀաճիր "ր ձեր զաւակները անդ. էտ ե՛ անկիրթ. մեծնան, — dig անէ ծբ ժառանդնն,` ե դուք կարծէք ԹԷ. Հեր գ նած բարերը վզճեզ արքայութիւն պիտի տա. նին, այն ինչ Հեր զաւակները կը կորստին , ե ձեզ դատախազ պիտի կանգնին ։ Ադղջատասխիրաց բնկեքութիւն, իբբ .- 18 տարիչք նեent կազմեալ, ունի 9 խանութ «րոցմէ կ'առնու տարին: - 2000 զրչ: ե Ժողո. Վվբդն կը ձանգանակէ 415000 գրոշի: չափի: զորս ամ Jամէ ` 4 մատակարարէ ի «քատ աղքատաց $ Buqupfa ազգային խարձուրդներ bd դոփննկ րը aT կազմուած եՆ բս {Jeo նադ բուԹեան , բայց կանոնաւոր նիստ ե արձանագ րութիւն չունէին ’ n§ Ք«րտուղաբ | ն. ոչ դիւանատուն Ի Առաջնորդն Ս Պանի վանքր նստելով, կտոր մրտրը արձանագ» | րութիւններ ե պաշտօնական ԹԹ երը վան. | Քի էջ կը «անէ «ոպրակներով. եԹէ ձարկ փնի խնդրո մը Համար 4ողովք կաղմել կամ տեղեկագ բութիւն պատրաստել, տոպրատկեն. pու արունստականդէ» de Yr բացուի , A—3 Վ անձինք կ "պրազին ‘erertt(: Vy “te «անցրնել գրերը ե. զատ ղատ շարել բազմոցնքերուն | բարձերուն վրայ: տաժանելի աշխխատտուս —-454— Bիւն,. գրասեղան չկայ, ծունկի վրայ կր գրեն, ե. դրադիրն Է- Առաջնորդ Կայը սուր» բի փոքրաւորն » վերքխապէ» դանգ աղութիզն, ժամավանառութիւն , գործ տեսնալու դըժ» ուարտւթիւն ե անկանոնութիւն մե՛ծ: Ա- ռախնորդն կարի զբաղեալ է կառավարու Թեան՝ վերարերեալ: խնդիրներով, ոչ միայն իւր: վիճակի ազգայնոց, «յլ իբրն Վվիելասtթի կեդ pօb ’ շԻջ կայ վիճակաց ազգայնոց ppb- 7 դերներն ալ կը ծանրանայ իւր վրայ. ինքն արի մեկը չէ, բայց զարմանալի երկայնմբ- nn fer I առկունուԹիզն ունի ’. մանաւանդ. ° տեղացի լինելով երկար` ժամանակ we age. տօնին a +4 գտնուելով: ամեն մարդ կր մանչ ' նայ, խնդիրները կը ձասկընայ, ամենայնի Ty րէ, ամենեցուն՝ կը պատասխանը, եր խոստանայ , շատերու գործոց ճամտր կա« ռավարուժեան անձամբ կ'երթայ. | մարդ` է միայն ' py dey ft վանթերու hand վարութի«եր ', ժողովոց. Luu ibn Թ իւնը ,. ջաղաքին ` եւ բազմաթ իւ դի ղերու ներքին "ւ. dl «բոաքին նոգ երը $ bx, fiz, bx: Té4 արդ ’ ֆաղաքիս մայրը եկեղեցին ’ "ուրբ Աom-~ ուածածնի wնուամը լ ի նոյակապ hk. 7 baby. կայքն , մեծ , քարուկիր , շատ տեղերը մար» մարիոնով ե Քանդ ակներով զարդարուած Ս եկհելեցւ ոյս բակին մէջն է Un wSfbnpդ ա. բանի շենք Սուրբ Սարդիս եկեղեցին երկ :. րոդ կը ձամարուի մոյր ծկեղեցւգցյե, որոյ. a — տաճարի աջակողմեան դասին ետեւն £ մար» . մարեայ տապանոքարով դամբարան Տ» ՖԵՐ- «էս կաթաւղիկոշին Սաղ, որպ շրխապատը գրուած է « Փn/fonւ Th սուրը նայրագպն տիս կաթուղիկոս ` Ց. ֆերսքօ (4Ղ.) «` իակ Ֆորո դումն գերեզ մ ՆՆիս ՌՄՂ: արդ նամի ավ bp Յարութիւնի. Ղ րո խլիկեան մոգ ած ախի Ս: Whoa, U Bute. ե Ս Փբնիչ -- բիկ եկեղեցիներ bն.' 0 deծիչօ նորոգ ած են, 4մրէԹարդ սիրուն տաճար lf £-. բա. կին մէՏն ջանի մբ աուն. չայբ կբ բնակին ՍԵՒ ՀՈՂԵՐ աղագիս մէջ: ամենէն Lac fie րական ke սրտաճմլիկ վայրն £, ուր 1Eն4կ— ՝Թչմուր Հայոց կաթնկեր մանկտին ցիթնցան՝ փոնց ե. կոխան Ppa. իւր 4 ավանասիրտ 19Ր"ց ի ճմելով այն աիրուն. «զկոյզները կա. տաղի Jիոց ամր ակաց Ներքեւ' Ո ’ արիւն ար» դ"4ր) մարմինք անմեղ, ծնողք 4m arctiee ' կական երկնադ ղորդ «| աեոիլ օրտակեղ, Հող անիծեալ ե brah | տեղի սարսոնլի ե ՛ախրալի - ` այոց գերեզմանատուն է ՍԵԽ ՀՈՆԵՐԸ «Քուն ԹԷ ուխտի բերած եՆ մայրեր իրենց սրտի ձատորներու արի» նայազաղ ՇողոյՆ tf Թ ազղուիլ [2 զովացնեել չրենց զաւակաց կսկծանաց- բոցով այրեց» ծալ ակորները | "Թեհ ՀՈՂԵՐ» «յոած» կր կոչեն ցայսօր Ybhe war Հայեր » որ շրջա «ատուած՝ է որմով ն. Ւ մէջն neնի Ս Գէ. «րգի Jase n. մր. գերնզմանատանս շրջա bap Rue. ք Թուրքաց ph ին i — 458 — դեր են, իսկ Ս: Գորգի մատուռը Ցունաց dinpն sp Ր Ցyնեծրը fou սակաւ աժ «ag ջաղաքիս ՎԼՋ: իրենց յատուն եկեղեցի ե գերեզժմանատաուն շունննալով , Zայոց Fai ann fd eanla Lu Թաղեր են իբrեbց ՆՆջէ ցեալները նե սոյն մատրան ՎEֆ աղօծեր mb. պատարագներ են. 'ի վերջոյ ելած ամբողջ գերեզմանատուն lk մատուռը տիրեր են , մեծ dEdkpր ու "ծեծ կւուքներ «եղի nebbglp են երկուստեցք՝- BoLury Գատրիարքարաններ միխամար են, մեֆ գումարներ մսխունը kb, dbf էա կատավարութիւնն արգիլեր է եր» hac ազգաց ալ չան dnkլ Bաղելը) ` » ‘pj տուտր Brey ձեռքն Ns մինչե ՝ &jdop . Հազարձյե. որ գերեզմաններում Քարեր ծայոց _ գրերով, ե ՖՆջեցելոց տէրերը կ'երթան +h. րեզման օթննել տալու , որոց նոգր դ ատի աակ էր). մտածողներ կացին ԹԷ միաեեք գունաց Gh ե վերացնենք բանը: Yb Sage Րը ոչ միայն pen fns. fd eit ե նուիրակա- be BF be col 2այոցս անա ակնեն աժ անգ ab է: ber bred «լ «քանչելի է, անոր մկ կողմը կարելի է շինել վալրժաբած,.. ՔՀԱՌՍՈՒՆ ՄԱՆՈՒԿ - փաղաջի արե. տեան ծայրը, Գ«յսէրի դրան մշա, ընդար» ժակ գերեզմանատուն է այոց) երկու կն որնապատ . գեքնլմանատանմ մէջ օւերա. կ թումբ մի կայ խաչքարերով, ն կոտրած «իներով, այա տեղի է ` շիրիմ ն :նոյակակլ. «ամար ` «րբ«ց Մանկանց փանռասնից, վար 154 __— կործանել է թին ե Sոս A000 Ga. 4p ե wսngի «ղջ »qջ Թաղեր. ` Այ” wk. բակին վրայ կու գան խօւնկ ն մար կը վա ոեն. բարեպաշտ անձինք Fe ե երբեմն վրա. Leվ պատարագ. կը մատուցանեն t. dau է 4երեղման 0: Ստեփաննոսի հպիսկասոսին YF wsnnc A երկու արեղայից նանատակ. եալ 13872 + "pոց ուխխտ կու գան, Բայց` ap P"ղաք ոչ. dէկ , ե ա: ազար. ու մէկ 27 նա. ձատակք “yi Բոլոր Շոդերբ խառնուած են Հայ—քբիստոնէի արիւնով: ե չորձ կողմը գե- ըբեզմանք են: մարտիրոսաց $ ՍyՆ Դերեզմա. ` նատան մէջը քանի մբ: երկար, մութ ե լերի քարեր. կը ցուցնէին՝ առանց խա չի: ե յիյա տակագրի զոր» կ՛անուանէին՝ ՔԱՋԱՑ ԳԵ- . ՐեԶՄԱՆՔ։ 4 անոնցմէ բանինը՝ .ԺԱՄՈՒ ` ՇԵՄԵՐ։ lԻշ2 $ ուր բառասուն, մանկունք dg ուն. | ցան, գրեթէ կից է յիշեալ դերեցմանա. անչ Lip չկայ. այժ, այլ տարածեալ de նիմ մ'է , րայց ակն մի կայ ' ուստի Jmep կր "թզխի, վրան քարայչն ծածկած, վարձն wp Jp Թողած bb մեան ’ ուր Տայք ուխտի կերթան, իսկ Գաճիկ կանայք չաթ կը լու նան ° 1b դի է ջուրն. լուագունցանք մենք ալ այդ. սրբազան Hd ն ափ մբ խմեցինք : Ա՞- տի տարուած է Պշանի ` անքը ԻՋՄԱՆ ՔԱՐ, seu 0 կ'անուանեն. առնալ չարա» կանէ , « Այբ bp աստիա եղեւ երկբորդ Ա: անատե , pf oesle որդն Uomnc day ...h — 155 — Uy” ջբյն {ow 4p ցուցընեն Sաճնի dpe տուն, ուր կորստական pale տեղն է եղեր: : 0: Ureopoop գերեզմանը: աղացին db~ շն է Թուրքաց թաղը) Թուրքի մբ տան մէջ. Թուրք կնիկ մը անոր լուսարարն է, drm վառ կանթեղ մբ կը վառք, ե թանալին ի« րեն քովն է ։ Հոզաշէն նոն յարկի մբ Ներ- gb hp նՆջԷ Օ«pբե . վրայի տապանաքարը նոր Է, բայց գլխուն կողմէն կլոր թարե կի- սասիւն մը կաբ տնկուած » 4hnu, apy dkջ ֆուր կր լեցնեն խմեն ուխտաորք , hc tobe դեն Թէ Աբեն բժշկական դեղորայք ման. րելու անկանն է եղեր: pp Jատու կ acfe~ տաւորներն են Թէ' te [PA թէ' Թուրբ՝ ne ղացաւ ե “չքի gm «ւնեցողներ hk անոնք՝ ոբոց կոկորդը «կոր խրած լինիս. Pequphe OD: Uspzhe khbqbgeey fom կայ ննաշնն փոքրիկ կիթ 4: զոր Հայe ն ուսա որիչ կր կոչեն Ի արդարեւ դիրջն J րեւելս է ե գմբեթ վեղարաձեւ ի գաղա. Թան': կ աւանդեն Թէ շինուած է եղեր սա աւուրց ե. ի յիշատակ դալստեան Ս. Lee «աւորչին ի Սեբաստիա , բայց Տաճկաց թու» նաւորութեան «րերը։ երբ Sաճիկ de Gome մարձակ էր մտնել տները եկեղեցիները Ի ուզածն ԸՆել, ուզածը տանել, =n eրեp ’ որոց ձեոքը i անձե տացներ anc lyon ին anky անզ մինչե խսկ մեր օրերը չ — ներ» կր մրա: bE Vous nz § Qenmpugի Ժամհւն ke afte — 156 — մահն հրելով եչ կը կանչէ, աւ կը յայաար բարէ Թէ սյա վայրկեննս սղ բան չունի նոս Քրիստոնեայն , որովնետեւ մզկիթ եղաւ ա. աիկայ- բայց ՎԵՑ չնորձ մհ կ'րեքլ Թոյլ աավով « էրտէրին՝ եկեղնցական գրեանքն ե աարակքն dunbլnc le մեկնելու , ն անա Նոյն օrtՆ Ս Լուաաւորիչը կը տաճկցընեն : իսկ Հերս կաթողիկոսն Սս, զոր Վերը չիչատակե. ցինթ . Drrewun hp գտնուի, Qu. արքայն H Սու թած (fուրատ Դ.ին he դիմուորք , ա. նոր քաղդադքն վնրագարձին, եկեղեց». կան ձանդ իսիւ » opծնack bmp ն բնծանե. ով նանտ եան ե մեծ արանաց թ արժա. Ֆանայ մեր' Հոգեւոր տէրն. ( այսպէս կ wb | ուանեն մինչն. այսօր այս ժողովրդ ասիր ծայ. իապետն )« Սուլթանն նք երամեյէ,— Ուզէ ի՛նչ կ'ուզես: — Ապրած կննաս, Թագ աւոր, | նը պատասխանէ Հոգեւոր տէրն ե fT ages nt ԺԷ Ս, Լուսաւորչին դեպքը, ո կրխնդբչ "ft իրեն շնորձուի § — Փոխանակ myo մէկին, | “koթնL եկեղեցի շինելու չնորձը կ'բնեմ' քեզ, նբ»ք Սուլթանն « ե՛անա այն op 4p շինուի անոր մօտ արդի Ս: Սարգիս եկեզեցին - այս "աի Pաղուած էր սոյն blbզեցen մէջ "Zոգնւոp nk p՝ Ն5եր«չսն , իսկ վեց &կեզնցիքն կն ղերու JEջ շինուած են, ամենքն ալ Ծ Սր» իա անունով $ ՀՈՂ ԴԱՐ անունով առանձին Bay Ր — hin Հայոց ) «բ ont Նշանի վանքին, "ածի մի արտնրով միայն անջրպնաուտծ: ջաղքէն , այա արտերէն մէկը Փանանայապե. տի արտ կ'ըսուի, կ'աւանդեն Թէ այս է Սեփ» թար Bee yh ՀՖնած ու սնած տեղը: ing դարին մօտ ապառաժի մբ վրայ կք բարձ, րանայ մինարեով շէնք մի, որոյ շուրջ կան Լ քանի մբ- Թուրքաց «ներ - Ալդ վոճաց 1-1 4 կոչեն պյս մզկիթ Ը Թութբեր , իսկ Հայք Ս: Ցօծանննս, ե կ'րսեն ԹԷ վանք կա վկայարան է եղած: փաղաքի մէջ ե ուրձը բազմաթիւ նուիրական րիներ կան թուրքաց պաշտելի, որոցմբ մէկն է Նելի բոթ—, որ ամեն դիեր ձի կը ՀSեծՆԷ ony Bեան hp նասնի Նեղնելոց A պատերազմի l' ե Boy, bx. mph bop bl ibeh beh hp ինձ ին , որ յայտնուած էր տեսնամ Le- I տէ րվիչի մը + Քաջի բերան, a%~ դարձակ տեղ մ 4pաած է Թուրքաց դե. ըելմանատուն , ուր այոց ՆՆջեցե ալներ կր ' Քազուին եղեր նախ. գեռ կը գտնուին յոր բեւելս ուղե ալ գերեզմաններ ն. վրան պաս» կեցու ցած օրօրոցաձեւ. Քարեր: որջ wade տատն ղի են ծոց [Դ Թուրքաց : Գայսէրի գ ափաւսունն. fpը ֆամ մբ բա իվ ("երեւի ԾԵՅԵ չաէ8 ըաուած չէն մբ, nւf Վմեռները անցորդ Ք vg ապաստտանին Լ աւաղակաց որջ է, ն որոյ գագաթը Tek կայ զետեղուած , նը կարծեն e չայոց Թադերէն կայ որ աոանձին հն, կայ որ Թուրջաց Chen խառն $ | BF wun, ի նումն ե ի Ֆորում hoo > —~—_ B8—. a նոչակաւոր բաղաք եղած է, բայց «Վելի նշանաւոր շէնքեր չունի « չ'իբրե ձնությիւն կը ձամարուի Վ երին բերդ) քիչ մբ բարձր բլա Հեւ դիրքի վրայ, որդ գագաթը նոր շին. ուած Էէ հասարակաց ժամացուցի աշտարակ Jp $ hem կան քանի մ'ալ տուներ իսկ" Ներքին բերդը քակուած Է բոլորովին, էե տոկ ղը տուներ շինուած $. Վ րին բերդի Ը"- | մարիոնէ , նրկին մինարէեներով,՝ արտաքուստ իստ cekq Քանդակազարդ ’ մանաւանդ. դբան ճակատը՝յ ուր կայ իննգ լխեան եր» կու վիշապ Քանդակեալ ն արունստակեալ Ֆաղկունք ,, մշ. իսկ ներսը չբեղ չէ, կեժ Arvrt ot կ անուանեն զայս , զոր Հայք կը նա. . որոտը եչանաճ,որ kbp մր կայ ամբողջ մար. | մարին պալատ կենեքերիմայ . շենքը, քան դակներ ե՛ գրուածքներ նմանու իւն ունին Bop ե Y/wupny Ր 34 եզածներուն $ ԱrԴ- եօբ կրնան կարծուիլը Թէ մինարէք ն գրերը նտքէն wc hնլցու ցած. լինին : By շէնքի Ներսը Ը` 2: bbe $ ե անա երկու կանանչագ լուի նին` ափը ընդ Շովանեաս. եին կաղամախի dp. `: յս երկուքը ունեին երեք աչք, բաբեւելէն զկնի ձծարցուցինք Թէ կրնան տեղեկութիւն տալ մեղ այս շէնքի նութեան. մասին չ նnնցմէ մէկը — «Ա J" ըսա , ատ Հին շէ ծք ky կոստանդ իանոռի շինած EF: .. a.» 2» կնա, Հասկըցաք, լեորնակալ ենր» Ջեր պաշտօնն ինչ է .— Մեծ վարժապետ 489 — | ենք, ըսին « Ubone oon | չն անոր ձավար իerk | պատմազ tm խօսեցան . «a. Ներքին բերդի մէկ մասին մէջ կան kր- կու մէտրէսէեեր դչ առ դէմ. կառուցնալ,. մկ մի եւա քիչ մբ բացակայ, որոց դրանց ճակատներ նմանօրինակ մանր քանդ ակներով ղարդարուած են ։ Ասոնցմէ միոյն JEջ գրմ- բէԹաւոթ յարկի մբ տակ ինն շիրիմ կան, որոցմէ մէկե մեծ. յախճապակով ‘բոնալ։ ՀՔ կ'ըսեն Թէ Սենեքերիմի գերեզմանն է: այն , ուստի յետոյ մարմինը փոխադրեցին վան Վարացը. Փաղաքիս փողոցներ , շուկաներ ն. խա. ներ անձեւ չինուածք են , a դ ողիովին կա ւակերա $ Թէպէտ Ներքուստ բաւական չր. նարե քով ». ամառն Թ«նի պես dանանոտուս Քին. կը բուրէ փողոցաց մէջտեղ տեզ լը մաղած ne, նեխած ջբերչն . «աղբերու ասպա» կանու Թ ենէն ° անկարելի է մանաւանդ ԹՐ» ջաց թաղերէն առանց Քի Ր բ«նելու անց- նիլ “Լ: սակայն a կը S46 ախորժա» lop այդ bnew տ °դp՝ ՀԲԸ խիստ wn wh կր վազէ ամեն կողն, BԹէ' ա ուններով ն' Bt աղբիչրներով: գրեթէ աան մբ չկայ որ իւր բակի մէՉՆ աղբիւր չունենայ - իրգք բակերու ձողն ու, քարն տանդ ամ ամէն օր կ ողողեն մաքրեն , իսկ փողոցի դոնչն դուրսա sp fhien | k աղրոտ հր պանեն $. ՓՔարայատակ չունին փողոցներ, անցորդն պատիւ ունի ամառոնն, (ը աղտոտ փոշիներ նելու ,» fսկ Հմեուն աղբ: | — 460 — k կազ շաղախնելու Աննկարագրելի է Զր«ա պարակաց աղտոտութիւնը , ուր sull¥s ա a wLom դեզերչն բեռնաւորեալ uu pը գրաստները եր լեցուին բաղաբ ընելու Գա մար: երեւակայելու է wy տեղերը նե դա ամբոխին ժխորն ու. աղաղակը . "բեր բաղ կանան Թրջաց » Հայոց» Ցբգաց ն Չէրբի զա բազմուժենչեն , y որոց մեծ առւուտուրն Է gn" բեն ' անսսունենր., նՃ, զորս կբ փոխարի Նէն՝ թաղաբէն անագան ապրանքներ գնե ind: Fe wos մաջողակ առեչլտրականույիւն կայ $ մասձաւորապէս մեծ անակու եամբ ցորեն , ն Վեծ Փանակութեամբ ոչխար . Գp ե արջառ կը վաճառք: Արունստնեթը nk ղական պիտոյից նամար ամեն տեսակ ը 4 տնուխ ’ աւելի Jաջողակ եՆ երկացժ ագործք ե գինագործք | որք եւրոպիy pեվօլվրր Կ Նոր ձրացաններ ու անոնդ փիամփուչտներ կր փնլին: Տեղացի բաւական Թուօվ Հայ բը ժիշկներ կային Թէ քաղաքիս մէֆ ե ԹԷ Վմեր- ձՎակայ բազաքները ցրուած, որբ թած վիրա» բուժութիւն սորված էին Ամերիկացի Տօբ- Թէօր Ո-իսդէն » ե վիրաբուժական ։ ամեեա. նուրբ գործիքները տեզացի երկաթագործ- ները Հարտարած էին. իբրե բարերար ի- րենց քաղաքին կք յիշատակեին լիշեալ օբ" | թերը , յորմէ չա մը առողֆապանական սկզբունքներ ուսած էին - ասոք: աշակերտ» նեpըp մասնաչոր ճարտարա ժե ամբ գիտէին ազեաց մէջ գոյացած բարը հանել , ախխա — 84 — փ «րոյ շատ ենթ ակայ Է: hcp : Bre bop ջրերը՞Ն a Boe. Bp me bom opp ընդանրապես չայp էն. կարեւոր Թի« ե ղիրք բ ունին մեր. Beathp (զասապ), որք նոյնպես, ամրողջ. Հայք են : OF bonny նորաձեւութիւն ha մոած չէ այա քաղաքը, բեյց կանանց Sew | դուստրը շնորձալի չէ: Զարմանալի է` տեսեալ Ube աստցիները ukpան leary ն սիրուն , . անչուշտ օդին | ն Սրոյն չնորձիւն է ` ասոնց շնորձիւն Է op’. ° | այնք աչն անմաքբրութեանց Հակա ակ՝ թաքա | ողջ են ե կարմիերես --nւnbլու մարին = ՝ այլ են', օղի ե գինի բաւական առատ կը. գործածեն, առատ ալ միրգ եր. հ ուտեն, բ Թէպէտ ոչ մէկն իր գասառգն ն'ելեի, րայց եղած ant qt ն ագ ելին A ոնտիրն Gnu կը: բերու »» կը զարմանայինք . տեսնելով այե. լ բժիշկներ ե բեետիէի ժողովք կար այս` ջաղաքի մէջը, ինչո պետք էր այսքան իանգ արեալ ե ապականեալ մնար այո բաս ջը) «զատասխանեցին .— յո» տարին 30000 ղէն ազնլի ձասոժ կայ բելէտինին՝՝ խա հւքներէ , մորթ «ղներէ » կիո , ն այլե «յլ ձրապարակային վաճառքներ: , նն, բայց ատրակաց նամար -տչինչ ըթած , ոչինչ շի-- | ձած է « իbչ կ'ընչ ին տ"ւրեմն գոյացեալ Goi տները. եթէ ձաւատալ պէծտք Է, միզ» ՝ ին pac նորոգ ուք եան ն բանի մբ հրազ կլած աճիկ- Ինլ«Ներու շիրմաց շինութ եան — a. ol —462— ե այլ այասպիսեաց համար he ծախսէ', ան i ժողովոյն պաշչտօեչ ց ամնակաենն լր “ `. կթ վճարե: երբ «աակ տուսղն նաշի չանանջ, երբ բազաքացին իւր աշտօնե«յն իրեն «ք ' ճանաչէք ,». lk pep պէտքնրուն անփոյթ 4րո Ֆոաւի , Վիթ: ամօլժ կամ մեղբ համարող կա անոր »աակե ուտել ն զինչե անբանի ան գնել *°.. $$ p ’ | . Մեդ 995 կուտային քաղաքի մէջ «ցն պիսի չշայեր ’y np ne բացկանի dbւnd Lm աած էին, րայց թանի բ աղար ասկող աեր էին- այնքան զօրացած է բանաւոբա ` Ֆրկիւղն այս «ղորմելեաց վրայ» «ր. չ8ն ձա մարձակիր իրենց Հարուստ լինելը ցաց «Լ գաղտուկ մաղաուկ գործեր կ'ընեն , gd նին տներու dE-ջ կբ բնակին 9 ստակնին կ թաղեն « վասն զի եթ: յայտնուի իրենց «ւ | Նեւոր լինելը ’ կ վախնան թE£ bb dba ` աւրներնչն « Pevwdp մբ` ընդծանութ Էէ յս : վասն պի կարի հազուագիւտ են լ նագ ոց) (ec mnւն «cնեցeq dp ե Fey գոր ֆածող $ Գրեք: քաղաքական հրա«րարակ վրայ պայծառ ե փայլուն չայ մբ չունի Ա Lue § Քազաքիս Թուրջաց ժելնուանգ ուի Նր ե ահներողութ ինն տյՆչագվ է, -pe կրնա չայ մբ իքն վար առնել, չուկոյի ն փողոց « Ֆերու մէջ անտեղի պատճառով մբ. կամ, ի՞նչ քաք Է պատճառ, միթե Հայ լինելն բաղա կան պատճառ չէ", կը քաշեն կբ գանակո ծեն . եէ թուջ բ բան գնած Է Շայէ մ — 163 — իրաւունք չունի այն ստակ սլանահնջելազ. ' եթէ վճարե Թուրքն շնոր մ'Է, եթէ ոչ. խր իրաւունթն Է: ԱՆԱՒՐԹ: ե սրիկայ ան» մինք շաա կան, ասոնց ծայթայեղ կրից ջա նի՛ քանի անմեղ quծեր կ իյնան չայ բնտա նիջներէ ե ատանիներքն - այս ախտը մաս մը jy արիկաներու dE ջե ա( ճարակած £, առնուն մանուկենը ե մատղաչ աղջիկները տերեւի աքա կք դոզան դուրս ելած , վար. ժարան կամ եկեղեցի գնացած ու դարձած մինին - Կզեր են օրեր ,- որ մանդ գներ են dիbչle վարժարանի զ «ծեր պաչարեր k տղայ ' վափշատկեր են Առաքնորդչն մինչե. 4 ղագ gp pանանայն չեն կրնար փոզոցներէ անց. ծիլ առանց Տաճիկ ատղաքներեչն « եփի. °'? , 02" Rbopa $ o's , e? > լելու FR կաւոթ Prgbpն ww 4p զուարճանան , մազ նաւանդ Թէ իրենք կբ Թելադրեն: Սոքա իբրն ամենօրե«յ սովորութիւն կբ ձայնպեն չյան խաչ ու նաւատջը) ն Հայջ իրենց իոհենմնգ ոյն գրւխները կախելով չանլու պէe՝' կ'անցնին. բայց կան նորաձասներ Ld "ր չեանդգուրժնելով 4 փոխարինեն կամ կր նալածեն wy e1էybերը %: Քաղաքի» զրծոավայրեր ն. nfo գրեթէ lh k bayh Ֆեշանակութիւն ունին, ե բաւական շատ նն: Ածոնցմէ ջանինենրը միս «յն պիտի գրե, Թոզավ Ս նշանի ն Հրեշ. աակապնտի վանքը «ռանձին ստորագրել BՆԱԳԱՏ: փորին մանք է) Ս Նշանին — 464 —. աին, քաղաքէն կէս ժամ ձեռի, Կից Դավրա դեղին.: Ունի քանի մբ սննեակներ . «ար» տեզ, բակին մէջ ընտիր ջուր մի, «արսպի տակէն կ'անցնի գետակ մը ն. մեծ. աոոe մր ու ոիներով ե՛ ուբիչ ծառերով. զարդարուած ի «գը խիստ ընտիր իւր բովերը ջանի մբ բաշ ' բայրներ կան ,» 2p» կը նամարեն fbn րաց ճգնարան, ե, մեծամեծ: քաթերով: ձին դերեղմանատուն dpa. Անա ատիս տաճարը կը նորոգ էիՆ ՝ի շիմանց քաբուկիր՝ բաւական մեծ ած սս $ ի զո՞ւր $: իբրն Շիւանտ անոց ճամարուած £ յա վանքը Ի "ւր ամիսներով կու գան կը կենան: ուխ տաւորբ » նոս գ րեթէ ամեն օր երամ երամ կանայք կուգան քա. ղաքէն ուխ տխ նպատակա - Lau վու գան նան. անպարկեշտ անձինք iy kh թուք Gow lnc դան ճրնաւորաց խումբը : - Բայց ի- ՐՉբ կրնայ յարմար ձիւանդանոցի մբ վերա- ծուխլ ’ որում շատ պե աջ ունի: «ոգիի did Քաղաք ի ` 0 ՅԱԿՈԲ». Հոր անտա slob gh Անապատնն կէս ժաժմ' անդին E', միայն EB ճար մի Է me անց սենեակ acննենալու , ա նուշ քուր մը ունի kl պքանչելի.. 4 pret ‘a. օդը: քանի մբ ուոիներ տնկած ենե ,-որոց նովանեաց տակ կը անգ չին ուխտաւոր ե ղբօսասերք: Տաճարը' որ Նոր շինուած էր, խախտեալ. էր» Դրան ետեւը գանձանակ Jp դրած ’ ժամկոչ մբ կսպասէթ նոն « «լատին վրաց Ս. Յակոբայ: պատկերը ե ձեռագիր —6— ջարտեզ մբ, անճոռնի ն սխալմամբ լի գԸր» հած մբ, որ «սպէս ոկոի «Յիսուսի ֆօ- րիստոսի` Summ զտեր: La Յակոբ . մծպնայ Supengնran .. oD: ի շարս բաղում lk անլուր | բաշից 4կը գնեն մի եորալուր ձրաչք ես, զոր ամեն մարդ գիտէ ԹԷ: np a SNL NI Շր» րային քաղած են. այս Ea... թof ա եաց Սոeppն զվերարկուն fp ե անկան 4 նմանէ 12 կաթիլօ ն prcawն ՎՉ արմաւենիք L bտուն պաւղս » li, dis կանոն քր, կոն, դակ էր, յորդորակ էր, խառնափեցոր բան մի, զոթ ստորապդ ած էին Քանի. մը bre ինդոր անձինք $ ԽՈՆԸՐԿՏՈՒՐ` վանք աւերակ » ժաf nc tbe ne է: ջաղաքնն, տաճար iff միայն ունի Ս: Աստուածածին անուամբ ». "րոյ Lane լերը Տաճկաց ձեռքն են» Այս վանքը րնդ. լակատար հ՛անուանեն ոմանք իբ er Թէ: ուղ- i լելով թոեքրկտուրն , բայց կ երեւի Թէ ը. սխալին, ծա ու բիչ հչշանակուիւն տւնննալու է, ինչպէս` ոp Տաճիկեներն: “Լ. մ անուանեն _ հ drt» | ԴԱՎԲԷ ր ամենէն ow Դեն է uԿ- Lաստոու. , աժեհէն «ալ գեղեցիկն £ իբ PP տերով, դետակին շուրթն , զատ՝իկող փոջբ մորոյն rn fd ի աղաց բներով , Lrifwնա արդ. ոչոնենիներով , վայր շխրալի բոլոր Սիւաատցւհց » ուր կու գան օրերով զի ou- նելու ն զուարճանալու բ քետիր է: Pek; “awh բու ած J ջուրը a Ր խողովակներով , ot . ¢ Ր — Ք“THՔPP տարտծ fm $ ' կարիճ [Ml Lomeկուr երիտասարդներ կան hew » hapa. ե քաջառոյգ bb «auc տերք ու կանայք ` բոլոր բնակիչջը Հյ fb, bk dieSdme Sasmdp Jաղացպանու թեամբ կ զբաղին: Ունեին քարաշէն «պայծառ եկեղեցի (ը [MY նորաշէն վարժարան. մբ * bկh- | զեցւ«յն կից կակուղ ժայոնրու միջ քարայբ- Ներ կան, որոց վրայ շատ բաներ կթ «լատ» | մէին կուապայտութեան Գամանակներք : yb ժայոի մէկ ճակտին վրայ երկու մեծ «պա. տունանի ձեւով գդուռներ կան, կ'երեւի Jատկասլէս պփիորուած , bab Քա«րէ wf mlավ Je peddle, ele O Derbi bo gee Գէբտէ րն - սանդուխ Վի ցոյց տուաւ ժայռի վրայէն վարուած , որ կր նաներ Զաթալ Սepgիe +» ւր ub զան di hm, բոտ, ame արագ ելու hk 4 եզի hah p na մանկունք ՃՆ խունկ աւ, մոմ կբ վառեն bpposկ md ` փբիկունները: նատ մբ մանր խաչեր կային Քանգակուած սոյն քարերուն վրայ: ֆա. բայրները՝ ճգնաւորաց տեղեր ծեծ kղած $ կ աէր Տէրաչրե , ե Չաթալ Ս- Ծորդիոն է- րենց ձամար ատարագի խորան, Հայոց Նոր ՔրիստոնչուԹեան ակսած նալած անհաց օրերը: Ան ժայոնրու ներթեւ կային. Gpն գնրեղմաններ՝ վաղ օրերի Ֆացեալ . Աւներակ վանբերնն կթ յիշատակուին Դէ4b4րէի U- ier « Qn wphieg fubp՝ ee դաաարին վրայ: Սշխկերգպ կարի Ծոխակերաց —167— վանք, »ւp կ աւանդեն թէ ճգնաւորներ k- ղեր Էծ, որք միտյն սոխ ե Gg կը մաշակեն . ամբողջ. տարին , Քաղաքչն երեք ժամ Graf ohhh hed hee. փepրուած epee Jb: Գe~ bomb + Urbina nome Pte eyՐe » No : bo pesos. ve ed wbչncpք ab ap 4 Ր եի, չինա ած նովատի մբ Jp , անծա ե ube պյդիչ Գծա ե ծին շէնք մի էր նոյն իսկ կառավարութեան պալատը. անկանոն իւր ատննատուներ ն բանտերը °. Քաղաքին մէ կ lagth Ube phon‘ (Գeup nrfw4), be ժամ Հեուի , «ր ձարաւային ե wpրեւմոկնան սանմանԷՆ կ'անցնի, իւր վբայ ունենալով կամարակապ քարաշէն կամուրջ մի, զոր կաա ւանդ են Bt Սbbbpերիմայ արքայագուստին փնած Է: կան ալ ե տյլ մանը վտակներ ալ, peg մտսծաւորասէս bef dpa 4 որ» ծարաններ շինելով Վեծ ամեծ oգ «ւտենր կրր»« նան dnp. բեբել: Wp» նը Բղխի Bրեւելեան Sիւախանն Ի Dabo լեռներեն , որ մայրի» կաղեի * ka, անտառներով Gapաւստ է, ke նթ na, վdenbլիջի փայտեր կք բերէ յո լեոնէն Քաղոքացւոց. ի պէտս, ն պէս. պէս մծուկեր կը մատակարարէ շապեվն զկնի Uc worareoc. bowl ac np լերինքն են Beh , (եշաջ «աղին), Գաւալավիկ՝ օր նղնպէս. bu iw է, Չար պէլ, Ախր A Սպի- տակ «արեր (8B «աղի)« իրի» կամ Թ-ի Հին ալ Անապատ յեոենրչն կը բղխի՝ — 468 — Երկրի» գլխանոի բերքերն են: միանա ուտկանու թեան նամար. ցորեն , գարի ։ ճES- րի y գազի "խէժ , տորոն , սալէոլ. աղուքսե- նի, սամցյի» գսյլենի, -«յծու Է աչխարի բուրդ ե մորվժ-', wD TT ի «անիր lis, Բն «տիր kk. op աղի` աղբիւրներու ՀԵՐ կան, շրջակայ գաշառաց: ղեկ կարպետ ( լիի) ն իշրդի գորգ (Ի«լէ) կք գործեն «- Հան- Քեր կան աճի (ի), թորակի (b-Վr եի): բնտիր մարմարի, կարմիր ն: ոպիտակ քա րակաւ ' fiz .: ունի նան երկու Pերմաւկ ոտք. lf. պաղ ձանքաֆուր . nւ յաճախ hp trp թան Ube wunghg Թէ աուզզծ SE ե - #4 զուարճութնեան նամար 3’ | : brief Կազերը՝ մեծ ազ մասամէ Թոուր- Py սել նական. են,: Bafine Խղած.-- PY գաւանդ ` ե, բարերեր են բեդ անբան» գրե է. դաչտի մեծ` մասն , լերանց: հաոքթոտ- ները) kh բլուրները կրային. hk աղային են, . ապիտակ գունով նեզեր: Բազմաթիւ թլութ- ` Ֆեր կան այսպէս , զոր» տեղացիք 4 bwin aw Ֆեն Poem 3 15«ները կանալ Ամաաիայէն ցայսը մետաղի ' պլաղլեղի ե այլ նանքերու գանձտրան. են: Գheqbpոe մէջ: երկրագոր» ՑծուԹիւն խիստ. ծաղկեալ tl բնակիչք we "yg հակայ 7’ աշխատասէր ,. ju ամե. | Շայնիւ ծանըր, ծանր պրկանաց A հարստա ձարութեանց ենթակայ, զորս կը կրեն Qt p- Փնզներք | ֆիւրդերք., ջաղաջացի Թուրբերչ 1. ՛ ՝ . < . ` —— 469 — րթեpէ , «ւաղաններէ ,. մէկ խօսքով` abe ղական hun. ավարութենան աննոգութենէն ու անարդ արուժենչն Ր դանապարձն Է մեծ 204% = դոտայն Բաղդատի, որ Գէլփբփի Դաշէն անց. նելով » Sիվրիկնն բիչ ժբ ձեոու՝ ուղիղ կ'երթայ Vege fe - hou արակետն է կար» նյ ուղին նբշնկաչի: վրայով, լեունոտ ըեԿւ ասու միՍ տեսայ Կիւրիենցի Հայեր» որբ կբ պասմէին. իրենց եկեզեցւոյ կողով» տուիր, այս երկու տարուան EY Pa pph~ րէն կրած` անտանելի զրկանք, բռնութիւն ե նարսարածարույիւն : ' Արարեանի nw ջանի մը ամիս ի վեր ամեն գիշերը «ազ արուխլ: ե բարկոծուիլը » ԻՐԻ: «ԵՐԵ փ Զիա պեյին. անիրասութիւնքը է. անար թուրք սրիկայից տուած ջաջալերը., իրենց Առաջնորդ ին՝ Ubépլխու fy Զաքարիա քնիս կոսլոթին անվգ այու իզն ե անպիտանուժ ի» ' ն, որ այս dիրջերո«ն Liem ունի նակ. 3k. րութիսն ե հիւանդ ուժիւն', ախրատ. ե միտք չունեցող անձն 3». %p պառկեր է. վանքը : le սոր Gմա ո կ ըսեն: AA Քաջ ձի նստել գիտէ եղեր , ն միայն այն արժաննաց վրայ. հղած. է եպիսկոպոս Yury. Ա eatbh . vw վանքի Ր տեր. Չաղայքներ իրեն անուան վրայ կա ուած րել nnւած Է իբՐե. բր ule Gite կան, որպէս զի Ժոզովուրգ չկրնայ հրաժատ րեցնել. պինջը տատջնորդութեն, Ր — {Lop բան է «յս — «Թէ ասոր ե-Թէ՛ իրենց ցաւոց կավար rebrett J աճախ բողոջած — 470 — ԵՆ, այլ անլսելի մնացեր է, նշ, նք Գրեթէ ամեն օր գեզերէն կր դիմչին է tye Առաջնորդին ե կառավարութեան, ` Թէ` 4փրդեր »« Չէրքեզեներ ժեր եզները ջբ- , շեցին տարան, Թէ եզները բերթեցին՝ կաս շին տարան, Թէ լնռր փայտի նամար գնա. ՝ ցողները ծեծեցին ու կողոպտեցին - միայն Նոյն օրը Չէրքէ գներ , ե Հայոց իաֆ- բրած արտերուն տիրեր էին, ընդ պաշչտորլանուլ եամբ քաղաքի ձոչակաւոթ Մեծա Աի Է ֆէնտիին - ասոր բարեխնամ Gnd wy Ներ» Քեւ ապաստանեալ են ամենայն ժետսակատը անձինք եւ աստու Քաղաքին ե բոլոր երկ. pին ' որոնց ամենչ ն Lշանա»րն է Քիւրդ Whew պեյb , ln, ly — Jfrwsuenne |: Gepgfe blhbabgey Ue "«աջնորդարանը նստած: 4 տանք Sperwbop) Գիգ րանն ան Ur ~իչ եպիսկոպոսը , ուր եկած bp "«ւթն ամիս է ի վեր « ... ի՞նչ բսենք այս մարդու ճամար » զոր ոչ ոք կայ չճանչցող» «. Հ. շազիւ շարժեցաւ տնղէն Թզքաղ գնա. [ չh անտի Ամասիա Ր ինչո" «hp ՀշrՅի ։ ի՞նչ կ'քնէ , ԺիԹԷ «էտք Է ծարցբենլ՝ Փափաբելի էր. այս տեղի Zugng Ներքին կեանքի ։ տնական ե ընկերական uadnpաւ. [եանց , աւանդութեանց ' [hyn pb.» wih, վէպերուն ե խազերուն վրայ տեղեկութիւն դրել, վասն ղի խվապէս Հայկական եին նեանը կայ «ասոնց մէՏը. բայց «սոր նամար հարկ — 474 — էր բաւական օրեր անցաւնենլ ձոն ե. գեղե. բԸ Հ0bL, «ր չատ ցանկալի էր pնd, «Լ պաչտօնս նը փութ ացեչր ap» մեկնիլ: Աովe- ր«թԹեանց ե արարսզութԹիեանց մասին չատ նման էին Վասպուրականցւոյն , ուստի գավ» Թեալ են. րայց լեզուն 2c տարրեր եր խօսին, +րեԹէ մեծաւ մասամբ զօլ«եց ոյ lման : նչուշաr դիտենք որ Սենեքերիմէն յաս ած շատ յառած մայնր կային այս կողմերը: Ուշ «agp, կonf աcրիշներու Թողով ետաթրջիր չփեել ե գրել «յս մասերը, կը փութ dbpրջ mw Yremwnsn. mbqhկme գրութԹեանս , անվերջ ունենալով Ne dp իրեեցմչէ՝ ազնիւ ն զգայուն անձանց անչ յիխատակը, ե բոլորին նամար յառածադի» b(n be bapոգ och ne Ք«զեՐր «Հ Փազաքիս Հայոց եկեզեցիքն եՆ Է: «բոց» մէ երեքն՝ փոpՐիկ $ Վարժարաններն ծ | ուսունարան ե 4 ծաղկոց Թարգ ման չաց ան. nւամբ : Tաyկոց 7. Պերսիսե ան » Bpwdhան, Թորգոմեան, iS Սածակեան 0 Up wubb, եb երկուքն անանուն : Վարժարան 5: աղբ» կանց՝ ձոիփսիմնան $ ]ուսինեան ե qb ahp~ հան : Մախք վարժարանաց տարեկան 52000 ղրշ: որոց 47000 ղբշը ՍհՆեքերիմեան բնկե- բոցին կը նոգայ ` երկու խաներու աթ դիւնքներով ն բնկերաց բաժանորդ ագ նով. մնացեալը մասնտւռը բեծկերութենէ Ի, % Մենաա. եկեղեցիէն, ե մաս մբ ատշակերտեկ» րն: Թիւ ուսանողաց 1822 մանկունք - A9K4 —— mn —O աղծկունք » Թթpc ձայոց 13200 : Կաժոլիկ ն Բողոքական շայբ 12: (ոնք 330: Թորքջ 18437 : Usrfb~t' fncpp poze 200: Հայաբնակ գիւղորայք ը ԲՐԳՆին գեղ. ամրողջ ծայ Կաթոլիկ. Թիւ նոցա 4800.. ՊՀ Hb aol ե վար- ժարան Ի ԳԱՎՐՈՑ 447: blեղեցի 1. Beni ab ph: Վարժարան {e ՊԳաւքենան : "(ւաանողքջ 100 մանկունք .. Թի Հայոց 880: :. ՍՅՐԸ ՀԱՍԱՆ 254. bկb ղեցի 0 Գէ "րգ - Թիւ ծայոց 96: Պ0ՐԾԱԶիԴ 447: Be teyny 80: Թուրջջ 50: ՆՈՐ ԽԱՆ Bewl դայմագամւթին եկեղեցի 1: Ս խաչ: Վարժարան 1. Աենե- Քերիմեան ։ Ուսանողք 400 մանկունք » Թի« Zing 682+ Wmepep 7208S ` ՇԸՆՔՈՒՐԱԿ գէշ: ենեզեցի է: Ս- Սար» դիս: Թիւ Հայոց 28: Թուրքք 410: ՂԱԼԴԸ 4-7: bԵնեզեցի 1« Ս Our zh Bp- Zang 256: . իՇԽԱՆի 4517: bibbyh 1: U: hegre Վարժարան: i. Բագրատունեան: 3 Ուսծողք Ս -60 մանկունք . Թի« այոց A088: ԴԸԴՄԱԶ 257- Եկեղեցի 1- Ս Usp for վարժարան 1. Պեւոնչեանց : Ոմանք 80 մանկունք - Թ իզ: այոց 414 + ԲԻՆ—ԿԷՕԼ 257: Եկեղեցի 1- Ա: ibe Վարժարան 1. | Սեշնրիանահան.. (ւսա. — 473 — ne 60 hubhochp . Be Zoyng BABS ՊԵՏՐՈՍԻ աժ Ղ02ՀԻՍԱՐ 257: 4ա-՝ up մութիւն: եկեղեցի 1: Y- Gulep » վ ար» ժարտան |. Գետրոսեան չ. (ւսանող 110 Jake lnebp + Թի ծայոց 708: Berpe A70s: ԵԷՆԻՁՃԷ 267: Ենեղեցի 1: Ծ- Յակոբ: վարժարան 1. Արջ արեան» Թիւ ձայոց 1575 ԻԱTՉԱՌ 46ջ- Ե4Եiեցի 1- ՍԻ Սարգիս վարժարան i« ԱԹ անադինեան $ ffevmwinyp ԲՕ մանկունք . Թի« այոց AՅB7 + | ՂԱՎՐԱԶ 747- Եկեղեցի 4- Ս- Փոկիչ» վարժարան i: վ" ար ապլունեան + Ուսանող 40 մանկունք. թիւ: 2 այոց 201: ԽՈՐԱՍԱՆ 7542: Եկեշեցի 2 Աստուա» ծածին ե ly Սարդիս: վարժարան i: Ypoee կունեան p Ռւսանողք 400 մանկունք » Bh imjng O18 ԱՂՏՔ կա ԴՈՒԶԱ.ՍԱՐ aby. եկեղեցի 4. `: կարապետ : Վարժարան i. ձրեչտակաս եանան « (ւսանողք 200° մանկունք. Թիզ | երորդ տաճարն Է Ս. Ne ա փոքրիկ գամթով ժի փոքրիկ է նպյն ի տաճարս , այլ սիրուն ե. շքեղ, չոր» անկի ձր կրկեասիւն , ի մրի Գ մրէԹ » ն յատակ յախճապակի : Ցաջմէ շիրիմ Գետագարձի: զետրոսի . (Թեպետ ասոր նշխարներն եւ փոխագ րուած են ' վ աբա ) ե 'h Հախմ: շիբիմ Թէոդոբրա Աբեղայ նանատակին , ») ` մինն էր յորդ «ոց Ս: Գոծարիննի ) մաքօռիրո սացետլ 1156/2 նոյն կողմանց. բոնաւոլ Թուրք Sանիչմանտէն : Այ” bpկee շիրիժներ՝ “լ բնտիր մարմարիոն Քարեքթով շինուած են իրենց պատկնրները որմոց վրոյ նկարուած պատմութիւնը խոչոբ տառերով` ոտանա ւոր դրուած, ն. վրանին փայտեայ. ոսկեզօծ թաչկալներով Հekr յօրինուած. Ր Ue դաւիթը NN ուստի" le մոնենք այս երեք տաճարները.) եp «պարունակն նեարգ մբ դոաջնորդ իսկոպոսաց ե վարդապե աց գերեղմանեկրը :: իոկ ձասաթակ. Միարանից չերեզմաննծրը վանքի զպարոն գուրս յա եւել» Է. օիմափակնալ, կից տաճարաց որմոց կա ըոտ ուզիղ «սութեան « Ընգ վանկ ագ. բբ» rah gcnյն Gանգաւցնալ» * այտ նաստրակաց նանգստարանի դրան մօտ | Նշածի ձիախխային պատին փակած է գեշ բեղման Անանիա հսփիսկոպոսին [a կաթ ողի» կոսին Jbneumfay « - “py օրով չորո. կաթողի- fe fm “Egy + » + A205—4205 - 2nndbpuy oe ոապանագ իրն t: | . __ (Bue դ ամարանիս եղ ին րղմարժին , «Shառն Ածանխիա կաթ ողիկոսին.. «(yr od bay Lomաւ qեGասրետ ազգ իս ,՝ «ի hpi sn չակ wht րբ մե նաստանիս - «գ» fp ազզ ական Աե տասի մեծին , Գետադարձ կոչնալ աւր Հայրապետին. «փամանեաց. վախճան «սուրր կենաց նորին, ՝ ուն վեց ձարիւը յիսուն [rn վե ցին »: Ընդ արձակ .պարածզ մը թանի. վանքս , ուր mile wd են ձէ-Հրի ծառեր, մրգ արեր տունկեր , թարանեիք ե ուոենիք, ն կը մբ-. ակեն պանաղան բանջարեղեններ « ջուր: մբ կ'անցնի միջին i Lye —wqpիւը P ունի . իբրե զթօսավայը Է ֆաղաբացւոց ե ուխտա» ւորաց, որք ամեն օր 4rեթ է պակաս չեն ’ բայց աւելի բաղմութեամբ. կու զան կիրակի - 80 erbpe : Lաlpl elf. 47 herp mpi, phe fogesp 10 խանա բազարի ՎՏ ներկ pea orto Bbede - 4 րին, ե Թ Aye oxpeaptbpt, nefompcnphbp paca Go այտ «նին. բայց ե այնելափ կբ խաւին, վասն զի իրրե. միակ ՎԵՏ վանք, Հանապարձի վրայ) բաղաքի մօա , ավեն օր լի եՆ »ոատսղ. ներ, տարողեեր սցլ ե արլ աէ ե աաա. Hebb , whonegw acbph nelnn Bomb, Sen. ժար ալ այս տալն ու կերցբենլը Վիպ «է: Byene wdhbսյնիւ իւր minh ական ‘fd he popinp £, k map Jo'fի dbp 50 op Գեր. Breton U Lent dehph dort ent i 25 hobby wiht pաներ նաւաթած ժՐ Թեմի գեղերեն ե քաղաքէն, «րոց կ'ա ւանդունը Հայերչն 4 բականութիւն, ~qգ Pa Jie le Drperqed reentne Rbcb , boots Pes ուադ տութիւն, տանկերէն ել երաժյրու. 'Թիւն - այս աչակերատելոց կոչումն ծր Վար. գ ապետ ' Pանանայ ,’ ե Վարժապետ լինել: կանոնաւոր էր Վանկանց Ննարան ե մանիճները | մոքուր՝ ուսումնարանը , ե վան. eh. տպեալ nie. dեոռագ ԻԲՐ մատնաննելրն mf Հատ խնամքով զետեզուած էին mewn dom. (անի դրադարանեննրու ժմ ֆր « անշուշա եթէ: արժանաւոր ուսուցիչներ ալ "ունենան y mo աոեք պիտի «լաակաւորեն Նորին ձայրութեան գովելի ջանքն ե վիառաւոթեն porgdenrgh ալ նպատակն Ս» Նշանի վանքի իրաւաատւթնան տակն bՆ df ճակիս dhcn: վանքերը ek Qh ue -Bt— naw Zip «ուրբն , ' Առաջնորդն , այնքան we Linc Pfr b & pV jh atcbի անաս ub lei cudfarpn ան, անցան այծն: կր Հա. հնս նակլագ ործ ակեւն. le wb owկ ան ftw Կը, այնքան սրբասէր ե պարկեշտ կրծօնաւոշ րութիւն ծնի, միանկասմաշն ձկթ հասկրնայ Դէ f=—նքերչն ի՞եչ կսպասէ «ղգը. անըն» ասէր, անամնարտաւեան, այնպես որ փրեն նման ֆիչ կայ այսօր Վեր վանականաց չիր« Խանն մեՏք- կացը բաղաքական ականի: գութԹնան սլայմօեր խիստ տաժանելի լինե. mվ, կթ զրկեն «գը վiոնքերուն նամար ընեն: իթ արդ իանաւոխութնեչն : «րջան մինք 4'րս- պասննք ե որքան հաքող է ինքն ընծայել. իրե ծրինակ եր Հայաստանի` աօրիչ գաւառաց կբ յիչշատակեժ Թէ Ս Նշանի ե UT iphշաակասնախ ե միսս վանջերուն «փ» bp ւ fit ածների » իեչաէ ձան ջաղացի կեղեն գնաց կալուտծները Ա«աքնորդի անչ. ուտն գրել «րուած Է ե կաղլուածագ իր տու նուած , բայի «յֆ կաղուածադ բերու a 16 Web pp Peep Spինակելով «աւմարի մր մեֆ Գեատրոս նոցը սմարթ, իր 4ողdմեն ալ. եքկա. «ող 4 pելոdվ՝ BE. € Nngel թ անուանս. &%. գրուած , րայց «ցոթանը «ցս վանքին , ադա» ենը այն վածքին, այա նկեղեցւոյն , «դն հկեպնցւոյն Ն, 1 ալ զերթ: Ներկայացնելով: ՍԿԻՊՏՆ : վազնրաքնել տուած է. Ղատիին eed pte cpu § abt mde :. AB ` 0-՞ նշանի վանքին Վիարան է իրրե - աբ- նօրէն- ժողով` երկու վարդ ասլեա միայն կաշ. " Մին, ութն. աիրացու | հակք , տնոնեոսք, «յլ k այ| emote ' ke eee HE $ լ Հեա Աա ` ֆաղաթէն ինդ ար եա է + yeeiy էր rcmiwppն Jou բարձր. լնոնակի մբ Բյ որ կը նայի: նովի բոլոր գեզնրը,՝ Է կ գիան. Սփսին երեսը ն: շրջապատ լերանց գեղեցկու Թիւննեքը `. բաւական [ee nd «են. հակներ ւնի կրկնսյարկ, բայց Խարխալ- եալ: Փոքրիկ տաճար մբ միայն ունի, բայց չատ. սիրուն 4 J" վանքը Քթգ երէ [ Beme գակեերէ շատ հաս կբ կրէ. իւր «րտեբը մշակել bn a ե վանքին հակելու 24s Sige Ս ` շանձն զրկուած Էի, նոն Զարացի- Մովանe Վվարդասնա, ձսկայ ե կարիճ անձն: Վանքի պարսպին օտ խաչ—բլութ մբ կայ) գերեղ- | Sasbay F- ուստի. գտնուած էր 18744% U- Գe- ` ձարինեանց ոսկերք: արկզածեւ չարուանքի բ մէջ զետեղուած «ե վրան Թղաչափի. մեշ ` ծացնամբ սպիտակ քար մբ ` իրբն: խուփ ` դրուած , զոր աչգքս անսաց ե վրայի գոր- ուածքՆ օրինակեցի, որ Էն «480. ՆԱՀԱ- ՏԱԿՔ ՈՐ ԿԸՏԱՐԵՑԱՆ ՍՐՈՎ, ՎԱՍՆ: ՔՐԻՍՏՈ- ՍԻ ' ՌԱՏԻՈՍ ՇԻ ԳՈՀՅՐԻՆԻ: ՏՆԿիԿ ԵՒ UԱՄԻԴԵՍ» (ՔRաpնն fo bpեսր րուած «ԵՒ ԵԴԱՆ 8080 ՏԵՂԻՈՋ ի ՀԵՌՆ ՈՒՐԲ Pw — 483 — ԼԱՐԴԱՊԵՏԻ ԲԱՐՍՂԻի ։ ԹՈՒԱ- ՈԼ9':» ՍՉծ բոց նշխարք ամիոփած են այժմ վանքիս ռաճաթին մէջ յածակողմն' պատին տակ» ս րեշտակապե տի մեծ ե Wk: պատկերին երքեւ oo ՉԵՌՈԱ ԳԻՐՔ ԵՒ ՑԻՇԱՑԱԿԱՐԱՆՔ berms Js բազմաթիւ եՆ FP չիրեերը , բայց մենք ժեր տեստծներու gu. եր Է. միշա տակներն միան կ 34 այս տե է 1 te Betmeps) rep bpկաթ ագիր , de դաղաթ » է Մ«ո եկեղեցին «ընտիր ոսկէ. եկար , պատկերազարդ ) որոյ դրան վրայ Ա- շարերեն գրուածք մը կայ, զոր օրինակել ոի ԹէՎիտ » Ag դժուարանասկանալի Լ պխալներով լի չp -. Wd Ld been table « bn wnsionfiny դատաւորին ձախագանում Iv տակ կազմեալ արրազան ժողով. (A4(bet ap’ ) մէջ եկեղեցականաց milrognie Bեամբն՝ ne Քննութեամբը ving ւած - Է dէ այա, Ա Էoարանը Մատիէլեան Պորսիսին՝ SՏավաթ փաշայի Աննիկ, Ագնի ե. ա` նուն դուսմր Ժառանգ որղաց Թողուցած ինչ բերուն 0/3) տեսնուած է» սակայն այս պայմանաւ Թէ Ներսէս ե 4իսկոպոսը bp un... տիոյ եկեղեցապետ Առ wphլ հիսկոպոսին » խա ես` վերոյիշեալ Ծ«ախնլին ե որմէ յի-՝ — 486 — շեալ Նորսt սի յանձնած եՆ, ե hk վերջոյ զետ- el Գրիգ որեանի վանժնուած է վագ բֆի be զա նակա $ որպէս wn k4batg կնք միչտ պարտ ե ատչան ատն Ն կարդան » hx: | ի վախճանի Leuրերենքը ձeyեpեն 4rեալ - « վերքին Ստացող սուրր Ա«նտարանիս BD ed *f wi fp i fe ha ppu dfrveyy Je. PF pe dbp զՊտտուականն +p ագատն ագ Բ4- Աուրբ Աcետարանս ' dbnwg այ("զգ նաց ’ ե br յիշատակ զատուականն: «Ր Հոգ «ոյն ն իւր ձաւրն ֆխամարին hk իբ ac pն ն Փույին , ե իւր ոջ Ղամարին 4 Ե խր ճարն . Bործանին , Suse fie: դծնփիաչին Ի Ա քեռուն Մերին, վախվ ե յիշատակ իւրեանց . ձգ ւոյն Qատուականին bn» բաւրն իսկանտարին: ե Արրածամին ե jwա- չատուրին որ փոխեցաւ ապ Քրիստոս` տզայ նատսանհաւ % Puomnւ ad ովորմի իւրեանց Sng - cap , wth: դարձեալ Jho& Lhe Jey ձեր զիխբտրրն , զկինն զկուլիստանն ե զիւր» նանց զաւակն զՍադարն) զՆաղաշն , զքո Քո ւշն ն. կվ արդ անէ սն, զկեո ասե $ գկոշիկն, ՊՂամաթին , ղբ այրն զխաչատուրն : Tv եղեւ 'ի Քաղաք» Սեբաստիոյ 'ի Թ«ւականիս այոց ՌՉ0 ‘ի փառա fp Քրիստոսի unde մերոյ ’» բ է աւրննեալ Jաւիտեանա ամէն: Oye սուր ՐF Աւետարանս by sh2 ատակ Quen, ուականն ի ձեռն աչեր Տիրատուրին . խնամ տանողքջն աւրձենին յԱստուծոյլ ամչին( ... : —e bh սպառաւած յիշատակարանի fame 4 wnky dp Բոլոր Դիով՝ գրուած չ $ ¢ կազմեց «սmւրբ Brbmwpwնս ի Թ 4. Fit: enreed ‘fOr favnfoy ի գաան սուրր Աստուածածնին din adn ancwalitaւն dbqop (9b Uebel? apps b qucancyիsh լր Մելջի«եԹ վարդծողեան որ նանգաւցնալ է ի ARpիumnu - "Բ pազում fon b ge եդ ի» ե ուսցց աքհնստա զայս: Ով բեԹԵեԿԻյոլ Փոծանայք, աղաչեմք զմեզ, որ մեկ Հայր մեղայի: Վի յին զմեզ աղաչնմ տզաչե մ»: — ի fii bpba - « Qdեղաւք դատապարտնալ կաղ նաղ «օրա գԱ«աքել Հնաղանդենց Է զծնող.ն իմ զշարագզատն pf qUաւղոս “2p ն, & ԻՆԸ em gիչն 10~r§ pe pdb amb. գդուցեալսն ' Քրիստոս աղաչեմ «շել ի fp 'փ Paw". ՉԺ » + ը | — * 94% vepbt crappy bpheP my pad» « Դարձեալ kw pազմամեզս Pnpae ‘# Pauw”. ՉԺԵ: bpnne que pր Ur brewpubs 'հ սուրր «խան Արջակաղին կոչեցեալ dhbան nt p Աիոեֆ եպիսկոպոսի . ե խեղ բե ի եմանէ գի ՝ի յիշատակի նախավկային ըզ» զատարագն իժ ծնողացն ե Gn benp ~ pr9b be fd dann «ցեն վպինչ yoy wn պատարագ մատուցանի » k npp glob perme dpe hp կատարե ն՝ Քրիստոս umn md qfc- բնանց կատարեսքք « «< Quid quյa մի ար ab եղբ այրու» իւնն յանձն էառ, ե «րք զկնի մեր գան, կատարեսացեն զայս » po 1 Berend, popped bp» chef) մադ ազա, ՝ի Ս- BարԴիս նկնեղեցին» « --+ Ler PE ley 12: Pee դաւորն Տաճկաց Dre Pol Մուրատե, եկն ‘h Անբաստիտա, գնալ ի Պարս 'ի «լատերազմ he մաւբն Աստուծոյ Հրաման եղաւ Lepոց (oy զեկեղեցին սուրր ՍԱ«րգ«ի» որ ի վաղուց ձետչ գնացեալ ն խախտեալ էր: նւ էրա» մեր վերատնսուչ մայրաքաղաքիս մերոյ - բաստիոյ, թողեալ զաժենայն նոգա մարմնատ. — 490. —_ կանա wk Po ոգ նորին բուն ձարեալ, | hk վառեալ "ի սէրն Փրիստոսի ’ Վեռն արկ ’, չինում . “nւրբ նկ5եղեցե այս .. Բազում Lhզու ինս կրեաց LE Jանօրինաց N որպես ի / կեումն Qօբարարել, ն գովանդնկեանց ջա-| նանայ մեծ, որ բազում [Pl 2 gfe կրեաց նԿաւատօվ ե Jուսով', ն. միամիտ սի. բով: չինե աց բազում ծախիւք» ե նորոգեաց | ngrpմու Թե ամրն Buesd y «հ վուծաւսրեալ այծառացցց զկարդս ե զկրօնս նկնղեցա. fy որ խանգարեալ էր ի Թուլամորք ` ե ՞ի ծ ey առածնորդ աց : ե« jhen այտը յա« «էլ bu նորոգ ել զսուրբր: Ատստուածածին bk. կեղեցիս' մեր. ե ոչ այսու միայն շտտացեալ | «յԼ: ՎԱյՒԻ—օր հկեղեցին Ցունաց: ազգին "ր ի վաղուց Հետէ խախտեալ [a կործան. "հալ էր, նոքա անմխիթար մնացեալ ոչ ունելով dbnնnւ ի մարմնաւոր ե ph դոգ ե- ւոր կարեաց: վասն ՊՐ S99 'p Jeon wd kr եալ ձեոն արկ ն վերստին Նոր նորող եաց ե ուրախացոյց նա զնոսա : Գոր Sէp Hon- ուած , Բ աշխատանացն փոխարէն Cwtnnւe ցումն արասցէ x «պլատին առտ, ն ի նան. | դերձեալն ան տրտում ուրախութիւնն պար» գնեւնեսցէ անղրապ յաւիտենիւ $ret « be դարձեալ ստացա գսուրը գիրս զԱստուածաշունչս qeյu, անմաչելի թղթով» ոբ իՇքն իր ձեռամբն » Հpնbp 4` զագ աղախժս ՔեՐէր ե ատրգատէր՝ զտետրս ` un p դիզ րութիւն լինելոյ ինձ անվարժ գրչիս: ե րա. qn du մեզ մխիթԹաբրէր 'F Ang եւոր ե "ի մարմնաւոր կողմանէ. որ Թէպէտ մեք ա արժան քաք դործոյս այսորիկ, սակայն Ue տարութեամ "աղօթից բաղմերախտ հօրս մերում, բարերար ։uvwnւwած ոչ ըստ ժե ղաց իմոց արար BE ե. ng ըստ անօրչ նու եան է- i — duel’ նատայց ինձ, "այլ ընտ իւր մարդասի, . րութեամբ ոզորմն ցաւ մեզ ե գԹացետալ փրկեց յամենայն վոբժձանաց ձոգւ ն մարմնոյ $. վասն oy Զայցե մք յանկարօտ ՓրկչէՖ մերմէ Յիսուսը փս տոսի , np qa | խանակ այսմ գրի որ զյիշատակս գրեցաք» 4րե«ցէ §էr փ գիրն կենաց, ն նմա dre յաւիտեանս a մէն $ ' ' « շատակ օրնեութեամբ դիցէ - Չե յիշողա ց le մեզ յիշեցելոյս wn. , րակ : ողորմեսցի Ppիստnս Uunncwծ Վեր ’ ամէն : Հայը մեր որ երկին» $ « կատարեցաւ գիր» ' ծաղիկ» , k. " JB~ շատակարանաս ’ Թուին այոց ՌՉԹ. oF nu NN~ սի ԻԹ. epրն շարախթ 'ի փառա Uumnedry t Գիրքս այս աիրելի , թուղթս անմաշելի » Նր- ր ակթակոնլ » Արիան մի ինայեսցի» —. By +r{ գրեալ. < ։vrncwծ ողորմի Անդրէաս Գարոն 8ի- բոջն ե իբ Գնոդացն որ | ետ 'ի գին . owm~ ուած տչունչ գբոցս ի ՐՀ. unncwd Aree սաւորն: զիւր ձոգդ ին $. « vane wd «վոքժի.. «անկտեհաի գաղա սարին ե կողակգին իր Անուշին , Պր ե տոչ.ն 'f դին Ա oncwածայչունչ գրոց» տուն ud Լէ- ծի: «ba մեղաւոր BS Գebaep Ո ա Gi au Bee PTL I. HPT II» ԳոեԹէ բոլոր Ibis Ատ տարանաց ակիզրները քանի մբ երես խորանiաձեւ Ֆր կարներ կան, երանգ. երանգ ունով le nase կեղօծ , Պոնազան ծառոց, Seatwնց են. դանեաց, Թոչնոց պատկերներով, ե այլ ե “yl ձեւերով դ4նզաբունստետլ. = Brk- տարանաց նկարենրը կը նմանին բարու գործ" pենու եան արժանի ճարաարաց Ի թորանաց մեջն ալ ծամարարը w- չորից tek տարանչաց՝ սիւնակ սիւնակ * րուած Ր pL տոեւեալը բացաարութի«ն է այն ն ope k peeping ° € ոն փաննոսի Ue Ty. եա իսկոպոասի ցառաւել ձրաշից արժանի սոսկալի Դ երա- պանծութիւն բանից hd եալ «ի- տանալցուացո: qua *p 2"eF Ւ աւն աարանչցն dby պիտառութիւն $ Դ րացած ful. ժական բանիւ ի տասնեցունց. Uebotwgն Եկարակերա խորանպյարկ գունակ գունակ դեզոցն երփններվ Ֆերանկժմունքըն * »png Վրի շան գերկեսյին մարմնոյն մետողվան բաշ ցատրելով պարտականապէեա, այնպէա նազ մաղոյգ բենի ge մի rn df շաղայարեկալ զրն- թ երակացի ցն Ը ոլովսն արտակալեալ» որ վազ արն Ցիսուսի վկայու Թեան բաեքն ։ (ւստp ե իխորանագդն ղեղոցն նկարագ բութ իւնք : Ան«- ծալ Jաnանմէ կանոնովն են մինչ ե yume Bkpeրt ն» Արխ«նաննրկեալ կարժմբձք սնանցն ե խոյակացն " Որբ 'ի մapthաւ որու Թիչհն ե fe խաչն մեղ պիտառ նեցին 6... f իսկ տոսկեզ "yb կամարն զբածանայական ունի դխդրնությ ի մինի կացեալ» իակ ար» միրն դինեգոյն վասն զի զՄեղջի«եդի բերե» տվ զխորձուրդն ի գծմ» Քրիստոսի հկ գփերնտյարկ սետւն լայնատարած եալ ձանրաւ» ջոն , իբրն ամբով Գածկեալ ունի զիորնուրդ Ձոտուածային տնաւրէնուցժեանն ։ իսկ եր« բորդ ն նմանապէս ղեղաւքե ի խոբձուրդ — 193 — Duma wb oywjnb կեալ, ակիզրն wundint we ոաֆի կանոնին երեք մի մի միասնական . Uo տուածութեան արտայալյտելով, յորոյ db pմայ կամնորացն անզանն րոցախառն Հրով, 'ի վե. բայն անամբն, "վասն զի ծածկեալ էր ub uf, րն իբբբե զպատրուակաւ: զիորձուրդն. RՔp- բիսառսի, : իվ նաւքն՝ վասն զի. աքաղաղքն նայելով 'p խորանին տնօրլնու թիւնն In fre շ0Ն։ ե« ate աքաղազբն' 'ի մէ մարե. նեաց մոք ն ճամարձակք հրամանատուք ն անաթկուք: իշկ ապա չորրորդն յայտնէ qe եկեղեցւոյ չորք տոն դաւք ճամխաք "te բառ պզատմութեամին , միակարգ բանիւք ' զանազան կամարաւքն՝ y ունելով 'ի dtp hae մարացն զիաչն kh երկու . աղաւնակերպ աւ ’ Las նայելով իբբնե nj եթէ uy աղառնխիք : uy նմանուժյե աը վասն զի որք wn fle զծոգին "ուրբ « եղեն ընդունակ ձոգ» ւոյն: Wid իսկ պրտաքին սեաւն բացագոյնն, վասն գի՛ եախ ատունը էր անցաւորի եին We ըրինացն առ ի լինելոյ մաքրութիւն կարմիր արեամբն Քրիստոսի , «նոյնպէս ե զսելանն, . պմ «րն: անաւսրացուցեալ, ն զբոցն up fd me ռացուցնալ a ck ania Le ‘et Pun արկանք « իսկ եղքիւ(թ մամ րացն անդրեն ի վեթայ' խոյակացեն , զգ ա միմեանս կար» միր ե կապոյտ խԽարսխնալ. գինդ նինգ die aS: մերձ ընդ մերձ զծինգ դատողական ե զնինգ տախտակ աւրինացն նշանակէ $ իկ արմաւենիքն fi ստորուստ ի վեր բուսեալ, վասն զի յերկրէ աստի ճշմարտու թիւն pոcowաc մերձենալով wna, վերին 1p - սըն կանաչացե ալ արդարութեամբ որպէս ն. գրեալ Է « խակ երկու ձապքն կարմրակտուցթ [ teppei, , որպէքս առաջին խորանին ` 18 —_ 1% — աալասաւորքն՞: np Թէպէտ կ. մարնոժա db. կուսի էին 'ի Նոր խորձրդ ոյս այլ dmb ի ն բերանով զնդղյնս բերէ խործուրդ S$ իկ ձինգերորդ, խորանն գզնոյնս բերէ գխորնութ. դր» Ր ստունրն պակասի ե կարմիրն wr Ldn տանայ $ ե շուշան .ծաղկէ $ Փանվի՛ խաչն "երձեցապ- ի ն դգուշակք վարուժ եան գասին Վայտնել. Փրիստոսի արեամբն փրկու Թիւն՝ Հե անոսաց : || 72 դեռ bu Քոզն . 'f վերայ կայ, զի: ղմարդարէականն դեո fin նշանա. | 4b դխորձուրդ ա , վասն. այսորիկ երեք միայն իբրն ղմարգարէական՝ ե թագաւորական ն Քանանայական, t Ր իս նոնենիքն երեք 'ստեզունք՝ '$ մի 42 ելեալ epbնա Բերելով. զենոի ի նորա խորանաւն ե կտակարանաւն ` թառն. կեղեւով զբազցրութիւն պազոյն 'ի Ներ փամանելով: իկ Hզջի« գ մերձ: wn. . վերինն սեղանն զՄովոքսի ե զկնարախի բերեն բզ Ն խորձուրդս » որպէս 'ի միւս կանոնին: qr = նե մք hk կաքաւսն: wrt "պոռնիկն Մարիամ k տո, Րախարն $ իս Հկնաքադն Վայնիւ որասոր» | դութԹեամըբ "ի ֆուրսն , կոգ ւոյն առնար Ր աու եսմը մարդարչիցն » "յոտս աւնտարան- չացն ասելով: իսկ աքաղաղքն ոսկե զգ եստք ' փետրաւքն 1"Րդ արելաւք ’ վասն, պի ոգ ւոյն | արժաւորքն նախ զանձինս Feng dաp- 156 PaO Ր U-trept" apy յիշատակարանի Bap պակասի Ն "oe ի վերջն Ղուկասու , յետ բանիցս < Գովէին ե աւրձնչ ին {urn ած », կ | pաւելեալ .'« «ե զամենայն Su me ph — 495 — պատմեցին ոյնոցիկ | Ք եկին բնգ Գետրոսի: 3kա այսորիկ ինքն Յիսուս ակսեալ յաբեւնե. լդ մինչն p dմacmu wpնեcnւ bo bo p dhe ռրս Lng ա կԱսթուածային. զպանապակատն eա- րոզութիւնն տիեզերական փրկութեան, te Պն “Pd ոց afin db »s իրրաակաթանէն զկնի էե աւնալ: աղի սակը` Yer "րոյ ներքեւ Ho էր. « TL fferusn շարակարգեալ՝ վարդան վարդապետի , Կիզլիկեցւ » Ո'վ բացցէ դիս» րին Է նմտասէբ- պիտոյ £ Բազում 4 անձս գտանէ : ծամեմատն չոլա տարիս Հ իմանա լe ն զգալիք» «Up Hbqrete տեղիս du է.L 4 Րիչն կու փակչէր» & abathiի լ դիձուն 4 րիշ» H- thgkp » + — 196 — | By -pleB Hnpiog T= [WL] | Fa “gy | Ie | ek OC ha J T ‘Jig pk գս». djկdy ՝ Jey DL ՞ Ի 5m=0 qe er] dg Tb Y ոռ ri Ի 1B A — FS 4 pea Hrd ode. Pid 0 00 0 Poder, | frm - ՖԵ Ե y Ժ tate 3p: 0 0 ijn, — 497 — ԱՅԼ ՀԵՌԱԳԻՐՔ Ի ՆՈՑՆ Վ ԱՆՍ ° Qeeidtne Fp TչlPy ժողովն ® Պատմութիւն երդերդոցի : - Դնշրակէից» Յակօր Գաարիարքի: ` Pեկծու թիւն պատարագի, Լամբրոնացոյն $ >» bePrhhicyg Wepehtից Ub otp - Phկծութիւն bombay - մpնն, ոսկեզօծ ե նոր: « Հարանց վարք: : Մեկծաթիւն եօթն խորձրդոց « > երկոտասան մտրդարէից : | - men Պքրբողեան, Գետեղերեանց $ . Վ եցօրtից » a անք Դաւթի անյաղթի դ անայ ե Մագ փոտրոսի $ » կeւրիքլմոսի Աշտուածարանի ' Մարա բծու թիւն beh my $ ~ Uhm իւն Արարածոց kh “յլ ib թիւնք բովանդակեալ: . Lee 3 Sn kp Sաթեւացւոյն $ e Քարոզ 4 իրք անծանօթ $ Ր Ասաուածարանութիւն Bho oop $ Մեկնութիւն Bop y ` SFr emgery « - ն wy բանք | ie Ub կbnc իւն այանութեան ; եգ արմար, i. Use mwdwpանութիւն Bey ) Kn inS չի». հատառբ oo | — 498 — վ: ֆարող գիրշ։ 'ի վերոյ Ամենասուրբ նր» բորդութեան $ i. Տետրակ կտակաց ե: Ֆամակաց երե միայի Ի 1: Baca թորենացւա wn Ywial Beg pee տունի չ 1. Քարոզ ապայխարութեան $ 1 Սանմանաց, Աոաքել վարդապետի» N Մեկնութիւն Ծատթեի 'ի խորննացց: (Անսպքս էր գրուած)դ է: wy, ոտանաւ որի փոխուած e 1: ֆարող Ցովնանու, ե այլ բանք» i. Գատմութիւն Ո«կերձրանի e NR Briwbiոnւ արբեպլիսկոպոսխ 3 1: Քարողզք Տաժեւացւոյն Ր 1: Մեկնութիւն ե. քարոզքջ , անծանօթ Ի 1: կերակուր ջանանայից : 1. Յիսուս Որդի » 9e կանոնագիրք ) d | 1: Tեկնութը իւն յայտնութեան , bk. sumlda. . Շաց՝ | 4. արող յայտնութեան ե մկրոուԹեան t io _» Տաթ եւացւո fl Bubp y Ղ բիմէ- gy, ե «յր 4. Բանք եֆփրեմի« 1. Շարական ` | 4» Գանձարան . 1. ծարցմանց Sake wgery e 1: Be bwրան « ' ": Մեկնութիւն տարի Ի 1 beep Pe bmp անա բա բ — ® : Տազոան . [re # dnc hp Bere 3 he be pm Me Nm b= = pe RO . ” — i — | Դաւ Թի Հարցմանց ee top Ր Jwgdoas ԱԱ . qe fda Քարոզբ` Amn + ' գժահադիրջ փոքր: բ oe one Քաձկանայից . . Յայա ուրբ նին. BU ՝ Rառք Եւագրի խրատականք Ր Ը. . Qատնառաբանութիան Yor pp Գրոց: . ' Ներածութիւն Պոբփիւբի '. ած մանաց Դաւթի» Ստորագրություն Արիատոտելի » Գէ րի Աrdbնիապ, թո Արփատոտէ լի "n Աղքքշանդը $. Համե մատաւթիւն շին hue կարանաց ընփ.նորոյս, Մեկնութիւն կած. ան տաց Ա «քել վարդապետի Ր «մենայն չար տանցելի» ն. որ են վփակազմ՝ գիրք ժի :« Անալօճիա , կա Բանք ոակիականք ընտիր Քարոզ» . Ls ud Գօչի h կոա այրապեաի. | բանք « ՝ ։ Դիոնքաիոսի Ռատուածարանութիւն #. վերայ նրեշտակաց $ ն Dob f tf Ne dug ny ան as ԱՌԱՋՆՈՐԴ ՊԵՏՐՈՍ 40 ՅՐ ՍՐԻ ՍԵՊՀՌԿԱՆ ԶԵՌԱԳԻՐՔ . կիւրակէից , Աամնալն ան ' $արող Գիրe » Կարապետ Գատրիարջի « 4 — 200: — {+ Մեկնութիւն տո.ակացն Ահ տարանի «` ՛ i. Բնտիր մառ. ե Մեկնութիւն " անծանօթ ենզինակի « | 4. Բանք իմաստասիրաց hk Lm թ lag ն նորոց Ի . a 39 1-.Զորից վերքնոց d- Ղուրբան Մածմչ տի 3 d° կաակ խաչելութեան: ‘ Sante 1: բարոյական նե, բանաստկղծական` nes "ճալի dատուո է. Է Մեկնութիւն ճի կի աե En բան ին: A. Վեցopէից. — ն 1 Շարական, ընախր մաղ աղած buy 1- արող գիրք, աշխարձախաթ 2 բանք ’ այրն “յլ իմաստաախիիսց x mis Մծ նութիւն Ծենգ ոց) անկագզ: ՞ {4e արող գիրք անծանօթ Ր ' 1- Աատուածանմանությիւն՝, եկաց: եւ ալ ե այ pe Po | o ՆՇԱՆԻ 80ՀԱՆՆԷՍ ՎԱԴԱԵՑԻ ՔՈ ՋԵՌԱԳԻՐՔ ' o դատասոանադ իրք: Where ce «ի Լամբրրոնացւոյն» 1" Արան aap bei bert — $04 —. ShIPԻ ն 4ԱՂu4 Յունիս 28 WHfotgaty դի her Ր գամէ մբ նանմնք՝ Բրգնիկ գնելը: ինչպէս կրօնքով զուտ կաթոլիկ են դեղիս չսյթ' նոյնպէս ` & իրենց ղգնստուց տարազով կը զանազանին hw 4 եզի րու չշայերչն - dala անդ. կանանց Դագուստննր (խոշոր » Fab բր hk wdc , Peյg կարծես ծուի he կը ցուցbնն » (ne bաpին են մէկ մասն նաշ ղագ»ործ ե մէկ մասն ջորեպան են` փամ հտpը, ե անա կը հասնինք Ալիս "փոքր ՎԺեծ լեռներ կան մեր չրֆապաալ', ն անձուկ ծավի տներ ' Գեղացիներ մփհ ուած bb Hae տին հրեսը. P »այլերը մոնչելով կ անցնին կը դառնան ' գոմէշներ hp լողան hk կամա nw եզը բոնած Տեն Ալիսի Հբեզրը փարուկիր կաս iւpիէ մի կ անցնինք: Մո է BEb—4 to 36 qe: Ե անա. կբ տարածի ii wn fhe Նոր վիս մր: ոpոյ միջ "bզը կը աեսնուի Կով» տուն դեզ. մեր աջ կողն a Գավրա՝ գել կզած քարի մբ: Մեր Տորեպած Գվլպաշ թը» «բրն կբ Վատ ԹԷ, Գավրայի վերն եղած լերան բարձը՝ Pf ՓՀամանակով գանձ կայ պանուած: զեր հրպ fewer” ն է եղեր bpp bef Shepp ‘Law Gաանի | 4 4 անս Jujthe նուի» է — Աեծեարին բան, Բայց նախրորդ 4 էր օրենքը չորցած լինելով աիծի Ժե կակղցընելու՝ ատենը, ծախիրբ: բարձրացներ "այա լեռը, ձախորդ չոր: տրեխները Հրվ լի «ոեր վազեր ձդն, ն, ֆոսրը գետին Թա փելով, գանձը դուրս ելեր» « «` ՆՉն կող- պրե է թոաան. կոսի ֆորասան գեց: որդ դիրքի ն sam fhe. պաթած նավ. նapաժձե«. Gովի. տըն. ու նասկայից: արտերը: մեծ: գեղեցկու Թիւն կ'րնծայեն է. Ասկէ կր բարձրանանք ձբհչտակապնեոոի լեոջ « վանա նոցը Uedote վ: Ճերմակ wfuryd Հի մբ. "Լեծած, գքՆջերը | pmb nwt doh ec bbb պրարշաս. կոս գաց մեղ գիժաւորելու: Արդէն —kphley bu oR kgbie abtbe oes BU Rb kp անմոռանալի « Վանքի բարձունքին [ruse հակի ուսով: կ. անու. զովագին օդով կը | դիտեինք Birr wun նվիր :: Ube ws op wոfեւն է pukdun $ Գետրոսի: yk uj 4t- 1ՐզՔ. Հայոց. Աի" արծաթափայլ կ եթ ա Luy ’ Զաբայի ։ լեռներ , dk. hab ն տա. ոտն մյ Թաթ, "ր կը ւփապապտեն այս ձով ատր. զանազան մամբ ե զանազան ան. ումի: Գախասութիւնե պն է միայն, որ 4եզերբ ծատատունկ շահին Tze կամ Դուզասար գեզ վանքին մթան է, ն վանքիս umapոnkն թը o kk ագի ազգբրիբներով ne {po . ճակներով: Tոռած ենը ջանի մշ: կինասուրց nmbcb reg ներքի - , Գրոց. կանանչ, namng di~ SEL hk pofkeը դանուտած. մացառննրէն զա Նագան Թոչնոց դ այափկենր երջանկութիւն կ'ազգ են ob dbs. ML km Gansnc. "db ue nվաթուfժնան "eafilան Bw ofan ազան) —z 2083 — որ բարեկիրթ: մէկն էր . Zee mbrun ba he կան մեզ Դու զանարգն vաաւոր: at : Jp: Beef 27¢ (եչ ~-wւoտն մեկնենք» Դաւզատարի Սազացբեներէն անցնելով «` ժամ մբ հաբը Դավանել գեղի ամջեւն էինք» Զաո'ի փեր կ ելնենք» լեոռնագաչտներ) գամել, արօտալից ն. ձասկալից ա«բտեր., վաստակ» ւոր երկրագործաց բազմա թիւնը սփուուս ձն ծաս. կարին. Հայ կանայք գերանդի ի ձեռին կը միցին հեբիտասարդաց. նետ իա Bhdkyaa * ասոնք. են «այն Ք»ջակագմիկ shine բեր , որ այնքան քաջառողջ bl Luկայ պակ. ներ կ'ընծայեն ազգին մեծաւ մասամբ ա» pen le Qurdoclh (bplecnplmh)- Fhe means qhe ղերու մեջ աղջիկ չատ Թանչ է ն ձազուպ» գիւտ: ֆՔօԹեի ե նար- Հիսար դեղի գոմերը Bwniwd kip. 5 Վ ժամ ֆ ալով իջանք: Ած ածն ջնանեայի գոմերը, աղ ne furqach Spe Py fe fs Bahk wp Png ip իան: Օբը լանջ է, Հաց, աղ, »ոխ գաղ, պաղ աւր) զոմագին օդ) փչատի ծաղկանց Gon sq fuforg oni Gdkoe: fofoteg oe չpwնyց` ~չջի ծայրով դիտելը ն: նարսանց փխաց, մեր մից փոնդառց: ե վրեխոցչ Be չhog Brdpmag » patզննրու տղոց » կրակին, ծուխն ու րաց. մեր Թեյ կաց» րտթը՝ Bis to pappennd de dpe: Ueihow աղած մրավնրէ , ն մեծ պամ ՈԹ aկեր qn me անը շարունակ Ye 2epժ$s- Uo — 204 — poy Գերունին Bimob a նստեր կր Զար» Pea Ճ կը պատասխանն, կեր տխրի ե կը զուարթանայ » ձեռներն 'ի վեր կ ամրառնայ երկնից բողոր ` կը բառնալ, եկը գդաանալ դոնանայ « «իւր որդիջներեն երեքը» պի բեղ: Արթին, ե փորրինն շան բոա կը | լոտ ան. $ Bow dirge bp ne ժաժ այս տեղ: —_— brekp շարունակել մեր ուղին , 4 ար» գնալ լերինք ի enn , LncLd yz ¢ կիւ ոլավիկ բարձր * dpe Tn լեռան honk bLp * դէպ 'p Ղարաբել կ ընթ «Նանք , որ նոյնպէս բարձր th dpe bp :$ ye լետ«նաժմն ջներեն ե բար» մունքները խիա խիա գեղեր ն վրաններ կան Գգլաչներու $ Չ9էրքեզեեր սպատոնցան: Ui nan աղան բանաստեղծ ական fooup dp կբ- աչ Թէ «կեսարիո Երդիաս լեռը կարի բար» ձբբ` չինելով, բսած է, Գուռլավիկե pf ao ` ան է, ե ղարա«բնլն խմ բլուրներ»: Կբ վաուաշանանք , դարձեալ կբային լերինք ե a բpորք): վուն, ap hrriuuml'L կը շարունա» կե: Եւ ն չՋջ չատ: Ղղարարքլէն կ իջնանք: op Putipպեոէք եւաumne & Sիcpրիկի «ան մանները $ Sի«rիկի bpենեսը անատռոտ էչ def 1p plabp foot das siodanի lo «երակ, բայց Պարկ չր ձոն իջեւանել - բորեր աղդ աթար տքիր: քոն գաանք, որ ke կած չբ մեզաւներ հայելու, ծածկոյթի աակ ապատսսարվ ց մեց: Sky պաւարճալի ’ Բոց լունրավի, մոծակներով, ն. երկիւղով փ' ձոԿ տեսանք: վիրալից Ար«բացի Դավի 4) չր չան ձետ պառկած Չրին եզրը: անօթ ուշ Թենչն լեզուն բոնուած , կօչիկն ե շատին հազար տեղով: ծակ ne spomaancad , Zw. af de Sbblbbp « Ort Bnet » - frpl doo կայական իրեն տրուած Թուղթ մբ կր ցուցնէր ե կը պաղածնր, որոյ ոչ գիր ե ոչ լեզուն. կը Կասկընայինք , բայց իւր վիճակին արվ ատ ձատեցանք: իւր այս վիճակը կր Ֆերկայաս ցոնչր Վեր Ասիոյ բնակիչները: նա. անանց կատարեալ անձնաւորուժիւնն էր. £9 իրրե Տաճիկ, իր տեդն «ւ գդաշպնր վրան կռ կրեր դետ յդ վիճակին մբՋ Bre by 98: Գիշերով ժամը 9իb եծ անք, 12 ժամ քշել պետք էր մինչն Գիւբիկ, որոշ չած էի բ wba ատճառ նոյն: օրը Ցի«բիկ մտել ինք rs Ո ճանապարձներ , ‘dEy մ լ Հեր երեսը չտեսնես: կլ ե է), ջար ա կր nt, անջուր k անար դ , ձանդիպողը dha {eek + «Onn նացն: pՆչպես էջ վախ- նար w... > Հինգ. ժամէն Td ձասնինք Ze J"9 Uf դեղին օա երը ’ ձորէ Pf անց» նելով , ուր Be y Sm, ջաղացք » վարունկի արտնը , հետեւ արար ն մարդեր կը mbae նանք. ծրոյ մը եզերքը իխանք նանդչելու Չ ժամ: ելք շարունակել մեր ուղին * Jpn կողմերնիս անրեր ձողեր են Ճերմակ, իր» «եղ: տեղ խոտ կը բաղեն աղբատօրէն , ցա» րեն. ափ ափ գանուտած ։ թենդի մէկն ալ նոթ երկ կրնէ, ու ձեռուլե առ մեղ կ աղա» ղակլ «ues tb լոն \=— Lo , Lo. $ եզներ ի . «. pe 6 - — : he ott Ui ate bot BEBE, Go, Go ` 50» « Զաղիս քանի մի ուղեւորներ Ent «ր սպառազէն Թուրքեր չէին քիչ հաբ: «լ Աշնջանցի Հայ մի, «ր Գօլոէն կու գար ՛"Qբմբսկուրէլ boss ngs (nbsp min Է. վտանգներով լի« զառ Պի վայր խիսա ep Վոր Pz om ' ուր dpa մբ անց բ | գիւ կայ. երկու կողմն երկնարերձ, փշրեալ կոաջարեր, օր Թափեր են ն կը թափին մեր աունեւն ու ետեւը, մաման կրգոցեն ն զմեղ կըսարսափեցընեն - կրնայ «յս Հորը անցորդաց գերեզման ըսուիլ « 20 վայրկեան աեւեց մինչն դուրս ելանք: Ջորարերան ` րկու փոքրիկ 4ծղեր կան « բաւական. լայն. ge ձորիզոնը « Lau չապրի անտի առուներ Bl bw Jp կը կազմեն. » "րք otանգ կելով: ԺԵ ճիւղի մբ կ'երթան Տիւրիկ Ն անտի անցնելով կը խատնուին Jեփրատ $ Քարաչչն կամուրջէ մբ կ անցնինք » “ae ° "ենի Jp կը տեսնենք he կանտնչ: ` 44g Հբ"ց Գայնը կ առնունք . վազեցինք ի Հով. սաստիկ զառ ի կող Է. արեւը կիզիչ էր: ` պզրերաց ակունքները Ֆտանք .՝ {2 բաժակ «աղ ջուրէն խմեցի 7’ դեո պապակս , չան. Ne Դարձեալ նճաց . սոխ y pag ո՞ր» Քան նամով։ Գետը մեր ոտքի տակէն կի, ե ձկունք կայտոնլով՝ զմեզ կը ԳգՐդոնն « փամ մբ ձանգչնցանք, ն ելանք - ամենէն չար ելն է մեր ուղին չ նեղ կապան. անձնարին է ձի նստիլ. արգքն այս աւուր — 7 - — Հահապարձը գրեթէ ամբսղի բալեր PPE Մարդ գը Փարձուրի վալ նայելու. անդունը, abտ, սպանողսց Խ` աւազակ աց վայր, Faye ' IE ժամչն աւելի տեւեց ԵՆ ծակել, ե: ասա Նշյեքան. 9» մeլoq Քարերու JE9 Ա™ | (երեւնայ իրիկ: փաբ ցանկալի 4 երեւխս նեուուքն ո՞ քաղաք ամը 10 1/2 էր Hm bնցանթ. Un fhrpy արանը Հ | Շրջ անակաձեւ բարձըր լեռներով: uf~ րսպեալ հովտի մ Վկ կոզմն` շինուած 4. Տիւրիկ, զարդարեալ ընդարձակ: ծառա, տաննելշով որթ աոատ ե ընտիր միրգդեր : (րնծայեն ° Sreg առտտուիւն "ւնի » fem ամենայնի ` վայելուք ե զուարճալի քաղաք S'E, եթէ - .անմաքրութիւննեի չունենայ $ փաղաքի դիրքը երկուքի բաժնուած է ձօրաա՝ կով. մբ, ուստի ջութ մի կ'անցնի: եկ կաղ- մն ձին բերդն Է, բարձը. լեռան Թ եզին վրայ, որդ «զարիսպները քանդուած բայց դեռ բուրգեր օղի կն մնան «ամրաշեն։ բեր. դի վրան "a adn refte aft տուներ կան շինուած. ` այս մասն 4 ‘inline wp. Rapp: տակ իակ փիս կոկնն աւելի բացմարնակ է Թէ էայոց ւ Թէ թուրքաց տերով, այա րաժինի մէքն՝ են ծառաստաննելրը ’ շաւկայն, kl uyt Ltt (ակաց . անզեր ու հրապարակներ : Quflp «այի դեաակը՝ ոթ մեզ նետ կուգար, կթ նոաի Քաղաքի կողչն յարեւելս rE գետոյն միւս կոզմն բուն բերդին. դիմաց ձին ամրոց Jմբ կայ) զոր Հորթ Աոռուածածնի բերդ կան. .«ագանեն , «ւր ուխտատն դի J hug Yumncm. ծածնի անուամբ: Քարայր մը կաց ձոն, ('- ոին, մարմար քարերք , «րպ տանիքնն սառնորակ ջրեր կաթելով աւազան մբ կր 4ապմեն , կարի զով է» ուր ամառն կ'երթան գառն "տելու ` խորունկ Lhqeւyի բ ունի հր. ըստ ոմանց մինչն. դեր կ'իջնէ. (ue "- . մանց գետոյն տակէն dies fbpգ ը hae նանե: Ցի-Րիկի՝ ոչ միայն ջաղաքի մօտերը , «յը ամ - բողջ գաւառն ամուր լեռներ , ժայոնր , ան. dաւնել ’ քարայրներ ե. անձնարին, կիրճեր kb ’ "րբ կր sobooն kb. մեղ eng Fd ներ լինել: Ցիւրին իբրե պորա մի է ինկած Տորոսի ե Udpeonpeof լերանց. 24 ,; fomw. ap. յ որաբրերությիւն ունի Yuan ,» pe բերդի: Ակնոց: Արաբկիրու | հարբերդու, Uutաթիոյ » Devry le Uepwge, Yhe umn. ե պ: "Գաթանիսարի che կասի` այսպէս Li սելով, եծ Հայոց», Փոքր Հայոց ե -Կիլիկիս նեա. Տիւրիկ՝ կոո աթ աապյն' Թէ է մինչն «ածը» բայց «Ր nw Պաի«էն կ ան. iեւտնուխ 3 ԱջԴ «յին dhe գարի անմխից ար չր) մութ գաղափարներով: աադծրեալ, ն կաւ ’ տակցուժեան բաժանեալ» te արնորդն ne զող ե չուզող, Բայց իրոք անձնական էր վէ- ճբ» ՌԱռաջեորդն՝ Թչոդորոս վ: Պատրիար» ` արանձն դադրեցուցած՝ բաշունը էր վան- ՔԸ. բայց անոր տեզ ուրիչ մեկը գոնէ Ցե- — - 209 — լապանծ շնշանակելով, մերթ իրրե առամնորդ լինք ընդունոզներուն` գ ործբեր կը Lab p ուզողներունը՝ չէր : Քաղաքական ժողով ա նունով մարժին մը կար ազգը ներկայացնող, րաւական ղործունեայ անձինք էին: բայց "րենց ազդեցութիւն կոտրած էին Gules. out յող ե բողոքող ազգայիններ, ուստի ԹԷ բաղաքն եթէ դեղերը խանգարման ե բար» ` If թողի վիճակի JԺէջ կը գտնուէր « tem իորձեր erp միտցննլու .d ամանակն են ազգի պէտթերը միշեցբնելով իրենց | Քարոզելով ե ` ատելով «` Թէպէտ նամբուրեցին զիրար ն ածպանիչ խնդրեցին, բայց` կ'երեւքր: որ սրաով անենամբոյը էին: Առաջնորդն եէ ԱՀհտարանը ասկ նար, ե կրթ ւթիւն ու գիտութիւն nebba յած լիներ, կարող էր միարանել զիրենք. բայց ինքն ալ պատճառներ տուած Ep, Boe պէա նան, զատրիարքարանեն . 7 ' Քաղաքի» մէջ երկու եկեղեցի կան Հաս 9» 0 Աստուածածին ե Ս երրորդաւթիզն՝ դեղեցկաշէն ` իրարու մերձ, Բերդի «ակ ըսուած Թաղին մէջ շինուած , յն ինչ ձայոց ամենամեծ մասն Քաղաքի . միւս մասին մէջ կը բնակին , բաւական նեոու s | ֆաղաքիս մէջ չորս վարժարան կար bo J"գu չ գծուծ շչէնքերով ե ողորմելի վիճակով Է - վարի Թաղի վարժարանը բոլորովին փակ էր. լուսաւորութիւն նե դաստիարակութիւն bebe Stage ե ընդունողեեր չունչ ին 14 1 210 — fnu * "Ճազիւ կp բարե ալի hous; ե լսել այս կենաց խնզ րդն վրայ» ինիկ . Տիւրինը բաժի wipro k buat "րբ ՎԳամանակնազ Գոլ- աղյ ԱՋ ընկերուԹիմե կազմած, կալուածներ գնած փնել» df, անոնդ արդիւենքէն տարեկան 4000 զոշ- կու գայ եղեր վարժարանաց « քա ` նի մր տարի, ի Վեր դայրած էր սոյն գու- մարե՛, ծնողք Թոշակ չէին վճարեր ձրիին վարժած ինե լով... "միայն Ս- Աստուածածին եկեղեցին 2000 զբշ- կը վճարեր իբ վարժա բանին ե բանի մբ ծնողք խիստ շնչին բան մի. մեծ ամօթ. Էր «յս Տիւրիկցի ազգ այեոց ` որոց մէ) աղքատ չկար, բայց զգացմունք արթնյնելու նամար քարոզող ն գործող ալ չկար թիզ ուսանող մանկանց իբր 200: $«- | բեկան'ծախք՝ 7500 զրչ: էբ 'ըոնին». Ա դբատախնամ ընկերութիւն մբ կար Shem y հ եար ն` Հայրենասիրական բնկե- | բութիւն՝ որ անգործ: կեցած էր: | ծայէն ն'Թուրքեն դատ ուրիշ ազգ ԲԸ "նավկիչ չունի քաղաքս ra կալուածներ , uw «ականութիւն ե արունստները մեծ ազ մա. ump Թրքաց Հնոբքն է. այոց ձարուստները . վարձակալ են, ե մեծ մասն` ալ` փերեզակ «ր: ապրանքնե hp տանին դաւառները ծա. խելու, ե շատերն պան դ խտութեամբ կր շանին։ բոզոքական Հայք չատ ախրով. էին | մեր ազգայնոց գետ . Թուրք ճասարակութիւ- նրն ալ աղէկ էր eT} մօլլաներ ն. աղա. Ները բարրարոս ն. մոլեռանդ: — 1 — Հեռագիր չկար նոս, ե ճանապարննե. ոը լե«նային:՝, դժուարին ու խանգարեալ վնուանի լեռներն են Գելի. դաղ, ԱԶ դաղ, Ղոերակու —բել» Գումուրճայի—բել , կամա rab Դչ միբլու, Սարը չիչ64 Unset ta տաղի , liz: Տիւրիկ իրեն դեղերով միասին 3անր - արստանարութիւններ կը կրէ Դրարֆանցի հիւրդ՝ Աշիրաթքն՝ որոց գլխաւորն է Գելի Դոն. Գգրլպաշ խօշկերցի շիր Թ5Ն՝ «րոց դլխաւորե է Սյխան պէյ « սա իրրե հրամա նատար նամարուած է Սեւաստի ե Sk-rb4b ն ասոնց, սմանմանաց մերձ հղած Բոլոր thie ւալակաց` ու սպանողաց, աղէկ ալ Քաղաքա լիտութիսն ունի ։. Քէլէճոր Սշիրաթեն՝ րոդ նշան աւորներն են Գօլախս Հայի Uneuc ոաֆան ե. եղբարք» Դարա—բէլու Գգլպայ ալաներլն , նչ Usb է լսել Թէ բաղա շի Թուրք աղաներէն ՝ ալ «անց նմաններ` ե աններ 4 $- C " Shit Քաղ: կառավար» գայմագաս մութիւն է՝ Անւաստու վիլայէԹուժնան տակ վիճակագրական Թիւերը Պատրիարքարանին ուղղած լինելով; օրինակները առմեոն Sn նիմ, ուստի այսունետեւ. բնակչաց թիւերը a լն պակսին գործեյս մէՏէն« ատրիարթա րանն, արդ էն: կ իմանամք թէ, որոշած Է ի Վաչտօնք հրատարակել Թէ' Թիւերը ե թ$ կարեւոր mabe Pobpe ։ — 212 —. ` չայարակ 4ի-ղզոր«յՔ - ԽՈՒՌՆԱՎՈՒԼ 267: ենծ5շեցի 1- Ս Լո սաւորիչ Ր Վարժարան 'o Loess Ր Neto AS մանկունք . ` ՄԸՐՈՒԱՆԱՑ 4417. ‘bitatoի 1: Ս- Ա ուածածին Ր ՍԻՆՋԱՆ 457. Նկեղեչի 1 0. ԳEnրe ՕԴՈՒԻ : » >» 1 U Թոfdy Առաքեալ: Վարժարան i» Մամիկոնեան Ր Ուսանող 50 մանծկուծք ։ ԱՇՈՒՇԵՆ 262: Ենեղեցի 1-. Ung ny Թագաւոր չ Վարժարան 1- UF smb չ feo | սանող 67. մանկունք Ր —° ROPLUU 267- blbղեցի 1 Ս: enews ` ծածին: ն ՅԱԿՈԲ` Pe bibabof 1 ս Ցակոբ վանք ԿիՒՐԷՍիՆ ay. ‘bikabop i 0: breep- ՝ Դութիւն + Աարժարան {~ Newby 40 « ան. կունք +. a ՇիԿիՄ 444. ԱՐՄՈՒԹԱՂ 2462: bնFataf 10 ere ՓՈԼԱՆԿԱՑ » > » 1 ieee: ԳԱՍՄԱՆ 241: Եկեղեցի 1-0 Ասա ուած ածին : վարժարան 1: 0 Thopopեaան: Newlin AB մանկունք Po = ԶԻՄԱՐԱ 457: Ենեգեցի 1- Ս Եreee- դութիւն 3` վարժարան : Մեopոր նան $ Ուսանող 60 Tete $. — a3 —e Աւծրակ` bibatole ’ վանք (2 cfm աե ղիք $. Ս Ցակորայ վանք , np դեզերու: կարգին յիեցինք, 4Չ տաւնի չափ չայբ «տիրեր են վանքի նողոյն $ բնակութիւն հաստատած են Լոն, «արտերը իրենց վր «յ բաժեեր gn | oo ըրեր են. քանի մբ արտ ալ Թրջաց ծախեր են. վանթի պղնձեղչ ններն hk Ր ITA անօթ ները իւրացուցեր են. դեռ ուխտաւորներ կը յա մախեն 0 Տաճարին ’ որոց եկամուտն ալ դնղացւոց իբաւունք եղած t: (7 ու« +4զին մօտ: Փայլէվանք անուն նկի մի աւերակ կայ: պխրէսին գեղին մտ 0. Թորոս: Գասման դեղին մօտ իագ- րատուն անուն աւեր եկեղեցի մբ կայ ձին դերեզմանատունոմ մ: Աբակայ: Թրքաց չեյին ետ ը: Գրիգոր նարեկացւղ ան ուամբ վանք Jn, A ժամ հեռի Տիրիկէն ' ուր երբեմն: Սre yb նշխարք ափիոփնցան Սեննքե րի արքայի Վյասպուրականեն գաղ. Bելուն , nqp anne. մը կայ ե քանի Ր Հին աննեակներ , բարձր լեռան մը վրայ: Գիւրիկ Քաղաքի JEՋ՝ mis | Աստուածաժմայըր » ն Գնորդ, թնդրակատար ն Ս. Սարդիս. Է» կեղեցե աց աւերակներ կան. վերքն ոյս "տեղը . նախ պարտէզ ն. ապա արտ ըրած է: բաղա» Հացի Թուրք մը, liz, far I —- 244 — — ՏԻՒՐԻԿՈՒ- Ս- ԼՈՒՍԱՒՈՐՉԻ ՎԱՆՔ Քաղաքն Չ1/շ ժամր ձեռի, կիրճերով հ լեռներով բաժանեալ, նեղ տեղ մր դած բակի մբ վրոյ կառուցնալ է վանքս, որն կԸ գրուի «Կկիւրզի Անապատ» ե. ուռ նաս Վուլ գիւղին : օտ լինելով` «խուռնավուլոյ վանք» bros ըսուած է: Թերակղզւո db ne ձի վանքի բլուրն, ՝ երեք կողմէն նեղեղատ ներով, անտառներով ու փոսերով պատեալ. խաղաղասքր ե աշխարձուրաց կրօնաւորաց . կարի յարմարագոյն վայի, սակայն պակաս չեն արջեր , գայլեր , ե. ասոնցմէ: աւելի՝ ա. «ավզակներ $ 9չ նքով, շներով ե նաց տալով կը պանպանուի վանքը: երբեմն բաւական Pուով կրօնաւորներ ունեցեր է , Պp չատ դրeեր գաղափարուեր են , որ միակ ե «ուրբ աշխատութիւն էր վանականաց նամար. իսկ այժ ոչ. միաբան , ոչ. աղօժ ող ` lk ոչ ժամա. «աց: Առաջնորդ Թէսչորոս Վ. որ մով ե մտքով Թանձր մէկն £, 6 միայնակ : կբ վարչ ե կբ վայելէ այս վանքը: Շենքերը անութ են , տաճարը pun փոքր , ցած- ն անլոյս . միայն Առաջնորդ արանը | փառաւոր £. ու սաւոր ե ձովասուն , ոբ հը. նայ "4 տակին ե կարգ ով: տնկուած ծառերուն վրայ y RLU տի կ'երեւի նան. խուռնավուլայ ճանապար- նրն: ԹԹ ենեայց ն յ մրգարերաց տունկե. "ով դրախտ մր ունի : կկամուտն d ba | — 215 — բոս պտզիներ r= արտերու րերբեր ե, ուխտա» ւորաց արդիւնք s$ Y- Գրիգոր Լուսաւորչի նշխարաց դիտի տոօbՆին վանքր ղդնացինք ’ nւp Թէ մացի: ուխխտասորաց բաղմութվոն lr. լած էր hk իբենդ ուխտնե, էր՝ nek, բ» մել, խաղ կանչել: պարել, մատաղ եփել, ժամ ֆալ, 4 ամոց տnw(, dix s' Պն օր սաս տարագնց Նորին Սրբութիւն» ե asap իր մն պէտք եղած» աեղեկա թիւններ, un hone քանի fn Ժողովականաց Gbren մեկնեցայ Pf ղաքը' Շատ ինքզինք կը բարերանէր կրա». ելին» ն կարի խրոխտ sp Ռոր4ելին ֆ ՉԵՌԱԳԻՐՔ bh ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ Ք Տիիրինի ՄԵՋ i: B-beepwy Ը Ս: Լումաւորչի վանքը $ a Ur be bnւ won Շուվա Գրիգ որ տր Ե ` ղայս: Գ ոյս kk անարժանս 'p հրաւնաւորս . ձոր Հի« »o Yorn d nj ն` nղոpմու Va նե ամ նորին դրեցի աուրբ ն վկկենսունակ Ռebowpրա. Նրա` 'ի uսլայծ աո ne Bb մանկանց նորի TL: Գo- րեցաւ uu 'ի Թուտականու նանո. shy ԳիԹ. ի կո աջնորդգ ութե ան Quire gras փպլիսկոպոսի ’ 'ի սուրը le 'ի դերագոռչակ անապաւտխիաս որ: ծոկչի վանք կոչի | ի դուռս, սուրբ Փրկչիմ սուրբ կրնշմանա եւ Gulnchն wy ,» i wuts ուածրնկալ` սուրը Նշանիս որ unտ [wy lrg աղայչնւ՝. gay halle նք նորոյ սի«մվնի որք Կանդ իայի այո սուրբ: Մ սւետաքարոցզ | Աւետարանիս ’ կարդայք wr. դիք ե կամ Whe 7 րիեակէք , յիչեցքք որաի մտաւք ի մարրագ փայլ wae Հեր փծուն. ն aoe 9 ՐՐ» —26 — | չակս 4Գրիգ»ր արնեղաս ն ղծնաւզսն գԳբի» ֆոր ure ep ն զմայրն իմ զնոcշան աա. Pal ն վմլտեսի Ube մայրն ի “ր բազ, "ged ws font {Fb wdp անոյց զի« .. og. << Դրի միշատակ .¢.. ն եզբարցն իմ (իoorգ իշին » Ումքտին, Քուլաւշին , Bred Նիսին. ն եղբայր որդոյ Մու զղամին ն: ամե... նայն արեան մերձաւորաց $ ի դուռա սուրբ ‘ Yur wd ածնի , սուրը Լուսաւորչի չն սուրբ ՑBովծաննէս. Ա«ծաարանչի , ան ապայտիս որ թուոռնավիլու վանք կոչի, ե բվերն իմ Ա- զութ խաթունին : Աry ազ ղամենես. ` քեան ով մանկունք նոր իոնի "րք թ tra «նուք աստուած ապատում՝ Ա«-հaարանս 'f սուրը խորձուրդն , ե լսքք , սրտի մտաւթ. մե. ղաց Թ ողութ իւն Հայցէբ ի Քրիստոսէ: Աս- ned ոյ մերոյ, ե վոր» Jիչեցաքն , Lնոgա , ե եղիցի չ ե “p զետ մեր սպասաւոր սուրբ ուխտիո » կամ Հարպետ ' կամ կլիսկոպոս, կամ Վարդապետ, կաս Աnb զայ կամ նկ- րեց» կամ Uo րական» ե, կաս. յիմ աղ» գէն եղբայր, ն կա եղբաւր որդի մի իչ- Lo զսա ծախել կամ դրաւկան դնել ե՛ նանել uw 'p վանիցաս չ կ որբ առնեն qայս Aչ առնուն աւրձենուիւն 'f JY" սբր- բոցս ե ելցեն անմասն յարքոյութենչն ե որ յխատակարան` քերը կամ Քուզթ կոբ ե կամ 3bՐ գրէ ի (ուսանցն , մասն: yf pw JF wnyl lk վլսաչականացն « Վկորխայ ե eT Դադանայ ե զկայէնի պատիժն կրէ « yl ն վասն նեղութեան ժամանակիս "ր գայ ե ճասանէ չարն * Հանեն ե Pa գույանեն . ի Jամրոյցնին , մինչե անցանէ բարկուԹիւնն - “յլ յաւ րինակ մի" խնայնսցէ *~: իս4 խնամով պանողջն աւրՀնին Ա տմ ծո ե յամենայն սրբոց. երբոր խաղա — 347 — ղութի«Ֆ լիՇի՝ շուտով 'ի yh բերեն hk unւբրբ : Lr » brea նավիլու վանքս բ hei ap IN աղաչեմ ղդ ասս սրրազանիցդ զի յամենայն ամի երկու. անգամ` ղ յիշատակա« Ր կարդայք d$կ տասնին ` ե Վին Ն «կe տէր մեր` Bones Քրիստոս nA UN տն է: ի տուրս բարեաց, ձեզ յիշողացդ ` ե մեգ S25 ng PT նասարակ ողորմեսցի ել Lel2ae փառք ե Ր Jue fh անս wsdt-ն $ «ի Pուpfu ՋԻԲ - Lem wd ողորմի լած— Մելխջին ձոգգյն, որ երետ խալկին. մի կէս մո նոց ' յիշատակ 'p վանքս Կերեղի ,» dbo «ամբ իանունլ սարկաւագ ին : fr Ba wf~ նորդ որ ծախէ ե կամ նանէ ի վանացս նզովեալ եղիցի ե զմասն. զնուդայի ե ue Կանաղացն առցէ: Ր | ՏԻՎՐԻԿՈՒ ՍՈՒՐԲ ԱՍՏՈՒԱՆԱԾՆԻ ԵԿԵՂԵՑԻՈՑ ԶԵՌԱԳԻՐՆԵՐ i. dite Ս- Աստուածածնի եկե. ղեցին : Ս. Աւրծնեալ 4 Աստուած .: աւարտեցաւ Ատենի +Fres dhn wp Ա«Ետիս դպրիս, ի Հաղաբ» յԱՐափեր. ԹՎ. Ռ2ԺՋ: Ո եղբայրք «անմեղադիր լերուք սղալա նացաս զի կար մեր այս Է. կարգալով կամ աւբինակելով » յիշեսջիք զԱ«Ետիս գրիչս ն դուք յիշեալ, լիքիթ Քրիստոսք « Հայր" «շատակ է Ատենի դիրք» եղեգնձորցի աէր. խարայնլ ձեզանոգի քանանային , ն. եղ» բաւրն. Ն որին Ռծանիային ն մեծ նաւրն Ymk- փաննոս Քանանային՝, [ կողակցին .» kk pf — 218 — ճարս Յոնծաննէքսին y g կողակցին - գնեցին ագ իրքս i եյին. յիշատակ. ի գ իւ ղն ե15- դրնձոր ի դուռն սուրը Ս pu. եկեղեցին. - {opt * Repent ատնուն b.t ' I Ահո - «tr գրեցաւ kդեմարոմւ/ս pun ավակ աղբերս մաոգանելով քառանկիւն ll Pառա. դիր Ա«հոարանաւս զոլորատ»ս տիեզերաց: բաո առաջնում ասացելոյ մարգարեին ոգ» «ոն Unmet $ ' he արդ աւարտեցաւ Սէ տտարանս աստուածաբան , ` Մէ ոսի ,. Մարկոսի, Ղուկասու ե Bոնաննու * 'ի Bվարելրուքենանս Jորելեան տումարի» ), 9Կ9. փ փառա [a ի պայծառութիւն. ԽՐբ'4չ եկեղեցւո ’ ընդ Zn. վաննա սուրր ըա տուածածնիս, pf դ աշտիս , Դարանու fa դգեւղս խոռինանը .» dhեռամը Վարդանայ աշխարձի իրիցու ,. յիշատակ ինձ ե իմոց, Համը ինյ Գրիգոր քանանացի, ն մաւր իմոյ Ծղբր«Յի, ե եղբարց իմոց Մբ կրաչի in owt wfiկնոֆ $ , 'q դարձեալ տ» զաչե մք պամենեսեան որբ ձանապազ խաչակից. լեալ le խաչնլոյն Քո. ըիստոսի , kb” պտղարերեալք «Գ Աազորու»- Bb wp պտղա ք pf hy Yom day ; ; Jիebւ զվարդ ապլետսն Վել ղ8ակոր ,՝ ե զԱտեփանեոս ե: զգովՀաննէս , ն. զծնաւ ղս իւրեանց: hk գնարազատ եղբարս՝ նոցա $ ե« որք կամակից եղեն udiny pu իւրաքանչիւր կարի, Քրիստոս. mec wd փառ ատրեալ . ճանգուսցէ զեոգ իա նոցա, ' խորան սիրո» ղաց բրոց ամէն » —_— uu — 219 — 1 Ocoee uu «Ա ե զիս զապիկարս պԹանձրացեալ խեղագբ: զվարդան գրիչ յեշել. dhe ft Հանապազ մչտաձայց պազատտնա dh it NL bo չի Աuoncdny 3 «ԱԽ գրեցաք զսայ "ի յիչատա մե ն մերոցն , aA dD ժառանդ Զարազատ pie կաց մերոց , Ցգովանիսի , Դագզարոսի , kb (hw դէոսի » որս տէր Աստուած վայելել տացէ բազում՝ ժամանակա. աստի: կենացս, l jn աստինագս յիշատակ իւբեանցն նե ձնաւղաց հւրեանց $ «be &Է uw Թաց նոսի ցոր. տէր umn ած վայելել տացի մինչե. 'ի խորին ծերուժ իւնն ամէն - ե» Մարժա՝ hk Շնորճձւոր տիկին "ր kantcp զաւետարանս 4 րել pf խալալ արգ» ' եանդ մերոց , որբ անդ իպիք uid կարդալով կամ աւրինակելով, : մեղացն մերոց Hողու-. Թիւն hh (hse 'p փրիսատոսք Yurnnւdոny մե. Ր ոp` առատն 4 mops, նե ղերն. Թ «ղgt£ դիչողաց + «սանդ ամ գալստեան pt~ Ր Dy $ By Ա-teepeն ` «Pun p անրաժանելի սուրբ բրորդ nւ~ (ժեան շաւր [Ps ՈՐԴ «յ ե սուրր շոգոյն: Me pq get սուրբ ՍԱւնտարանս 'ի Թուականին Հայոց, ՌՂ9: 'f նայրապետուխմ-նան տես. որն Փիլիպաի, ե Աոռաջնորդութեան (խա. նաննյու Սարդիս եպիսկոպոսին ձեոամբ Ue կրաիչ դպրի «fle ողորմի թերն ամենայնի նադ ոյ սորա ստացողի. ’ Պարախանին ե կողակցին ՈՎկեb~ ձատին, hk որդ իքն Դաւիթե, տոնր ՈՀանլ “ն, Աստուածատուրն., Uses իսն , Աdp: խան , — 220 — Yn yn խան , Գայուստ ե Պազարն դ Պ--ստրն Շնանաւոբրն , ե ճանդուցնալ որդին Cus | զարն , նայրն Պարախանին,. Yun ws 3arenne բբե ։ մայրն Մու րվաթն $ բար unpայ Դա» Թբն, ձանիկն Ծուրվաթե, եղբայրն Աի անեն , Sամուրն , ձանգ ու ցեալն Dn pbhլն , Քն ածրի խանն , Շատմանդուխն , կուլ. «լուտախն ’ Ար ամարգն : yw մատակ ան. ջեջելի , բարի զաւակ ձո ոց սոցին , յորժամ "ար գայ Գէրն երկնային , whiառ. fan աp fp նայրենին , նստի աթոռ խւԲ դատանին, գիւան առնէ . մարդկան. ազգին , յայնժամ »«չաւքն ջաղցրակին |, Հայի «իրով յանձն սո- ին ’ ն բարբառ ուն աստուած ային Ր ոի '# վեր ըս ձաւտապետին` $ եկայք =p Ննեալք նաւը py ժառանգ եցէք ղվերինն ե- բուսաղք մո ծայր մեր" Bs «Չվերջին ստացող ե հորոզ. ող սուրր Ա«Հծաարանիս Ի զՏի«բիկեցի [Lbnnbp որդի Ponf wy Անմաւոնն ,. ե այրն իր զՄանանդ ն, ե Քոrբջն իխ«Բ՝ զԱՐզուն $ վՆնազլուն , ե et Մուր վաց չ ե«e զպապն «բ զՍ«ւրմանշէն , Կ գնանիկն իւր զՄարգաբիան, ե ժրագը- pefo ամուսինն իւր զՄ «րիան , ն զորդ ին ծւբ գնորաբողբ ոջ Անաոնեն ,, ե րերն fp զիազոոասարն , ե aU spent - ե Jիւս մեծ պապն զմլդշի Ամիրշծն, ե կողակցին իւpy, ե բեռն իւբոյ Սեդրակին , Trt փն , իշխանի by Go զոսին Միսակին , anն վարդապետին ’ ն ամենայն AP nt մերձաւորացն shibgbp ն. Yunnc md fle ղորմի ասացէք: Արդ` Էս Տ/«Բի կեցի մեղա» պարտ |իմաւոնս , ե կողակիցն իմ Մարիամն hk «րդին ի UL ոնն , գնեցինք զսուրբ Uc bowpանս չ ե տվինք վախս ե Jիչ տակ 'h դուռն սուրբ խուծրկտրու եկեղեցուն Ր ՛րն փրկութեան հոգւոց մերոց » «d np »p անդ իպլիք |B բերան Աrercwd nqորմի «ացք ք աղաչեմ ». «Գրեցաւ ե նորոգեցաւ, ի քաղոթն Ne » եռամ Ցակոբ Դզտի Թուին ն» «ի այլ flo pոfաwյ Ահա ոնին ն wilh նայն bepeyngh ամէն Ճայը մեր». Տ. 1. Ա-է»աբան ° : « Ռւաշnի ե չառւաւիզն աւրննութեան ե սեռն բարենչան , սրբազան ն. դերամաքութ մարդն Աստուծոյ, նախանձեցաւ նախանձ. շարի: Գեսքալ զոմանս տարփողական աիրով տենչացեալս , ղի զՏեառն մերոյ lt quonce ծոյ մատեան յաւնտարանի յինքեան գրա» Վին. ն ապա խորձօւրդ միբարի 'ի մէջ աո.եալ ասէ Թէ ամենայն կեանք փարդոյան» . ցաւոր տեսանեմ, ն ստացաւ զստացուածա գեղեցիկ» , ծեախանձեցազ նախանձ բարիոք»: եւ ապա Թախնձեալ զոգնամեղ ե զանար»- ժան գբիչս Ս» փաննոս էրէցս, նկարագ« րել զաստուած ախաւս սուրը Աւետարանս JB~ չատակ hng cry իւրոյ ըստ J«յնմ՝ որ ասէ թէ իրանի որ ունիցի զաւակ 4. Աfp»ն ե ընդ ան. եակ ՎեՐրուԿաղէ : նւ խմ ձարկեալ ի սիա բո նորա Fito ե 'ի վեր էր գործառնու Քիւն սորա քան զկար ‘of ն զարժան , ա« պա կ զանկաբաւթիւն ի րաց եղեալ (ի լփափիաք սոցա: կւ գրեալ աւարտեցի զսա ի գիւղն որ ասի Po: , կարողու նս ն Աumne dy Ի (նդ. նովանն աւ աուրբ Նշ անե աց, La Մելաինու ’ 'f Թուին 2 այոց ՌԺԸ: ամին « ի ԹագաւորութԹեան ԱուլթԹան Սնլու» մին: կւ 'ի կաց ողիկոսուժեան տէր թաչա« — 993 — տուրին , ե 'ի այրապետութեան տէր Գշո- բիզ որին ». Brr երեսանկեալ աղաչեմ adby nf արբակրաւն քաձճանայ ք որջ ճանդիպիք: սուրը ԱՀ հաարանիս կարգ ով աւրինակելով , Na wp - mpi Jիչե«քիք ղմեղաւորս ն զուսուցիչտ իմ վՅոգանէս երէցն. որ է ծո եւaր ծեողչ իմ: կ« ըստ մարմնխ Ֆնաւվացս զապին ն Թամամին ե ոncubu դՎրին ե ծնամղաց Ր Yuonւ ած լուսաւորէ. զիւրեանց Հոգ ին woth : Մանաւանդ կդստացող սո ին $ Դարձեալ ԺիԻ- շեsէջ վերջին «ռացառղ սուրբ Ulrnwpr Նիս ’ վԱուլասարն , ե զիւր որդ ին Yume we ծասաւրն', ե ղգֆասրարն , վԱ«աղտաստարն , Bp րանա, ե զիւր աղջկունքն | զերեզկինն ն զՆագլուն » Քիշատակ: իւրեանց նոգ«ոցն իւրեանց նեջեդելոցն . kr որ sheE ե Ա mnnւ ած ողոր ի ասէ , Աvnner wd խւբն ողորմի 'ի միւսանդ ամ գալստեանն ամէն $. «be ետուն ‘fp ձեոն տէր Qխաշատուրին 'f գիւղն կարուճաճին, ե "չ ap ունի Fife - նութիւն ծախելոյ ղսա կամ. գրաւ տալու» Ն եթե ոբ անդգնի:. ղպատիժն Կայննի առցէ Pe *. 1. Ee $իpt « «Զոր տեսեալ այտի գանձս PID դած ային ն «լայ ծ ատ լո und, փափաքենաց նոդով ե մարմնով, ն ջերմեոանդ ` պրտիւ տեսանել Uleps քանանայն ;, kik bo գրել զբոլոր տարեդ իրքս տարւոյն ’ տնպատճաո ե անք երի 4 յիշատակ ի«p. l Ժենաւղացն ի«pոց , 'Ա«Շուփրիոս բանանային, lk մաւրն իւր Շայմելիքին, ե ձաւրեղրարցն իւր պաս բոն ԸԲուլքարամին y Պիկաւգասսին kl Yk. — 923 — | Ր անոսին ե մաւրեղրարցն fp. կարապետ "րդ ասպետին , ե Ցովաննքս ձէրպետին: — պիզրակին ,. ե, զմծրքուեր որդին իւր: ըզ- 4p Սանան եոլիսկնպոսն, $ ' «Bye & Jobat տէր Bp eime ածն իսրա» RII » զսանամայրն իւր. պարուն Vt ihdeb + I ՎԴ "ւստ իւր զմեծ խաժունն , որ 'ի nf-p տ կրտիչ ճէրպնտին բազում երախտիք "Le Կին ’ ձոգ եւոր ն մարմնաւոր $ Քրիստոս UYe- ոու ած որ ողորմած Է - "2 ց թած $ երկայնա. Sh ն բազումողորմ, ողորմութիւն ե Թո ղութիւն Հնորձեսցէ- ամկնայն սղալանաց bngա ամէն » Ur աղաչինք: զամենեսեան , նալ “րղ ապեստք ն ղդ ամա քաձանաչից hk սար» լաւաց աց նե քրիստոսադ աւան. ժողովրդ "ng, ° որք Կանդ իպիք ամա տեսանելով կա կարստ դալով» hk կաս աւրինակ դնելով» աղծ չեմք 1b ով` աուրբ ծառայք (ren day ’ միով էր ողորմեայիւ՝ արժանի արտրէք » ե (»- տուած ՊՐ. կարողն է ե՛ ողորմածն ’ aղորմու» Թիւն kh Թողուժիւն շնորՀեսդէ ամենայն Ր խալանաց մերոց le Վերոց "ու Հասարակ $ յիւբ միւստնգ ամ գալուսան ամէն $ ‘dV աղաչեմ զամենեսեան , Jhotgtp կ Ppիստոս : դ րոցս զՂ ազար երէց է զծնաւղսն. իւր` ն զայլ արեան մերձաւորձ սին, ե uni wd "adkq Jhb scp արքայու« Ք իւնն ամէն: «ny գրեցաւ ա dh wn յոգՆամեղ. ե անարձեստ Դդրչի՝ Ցովնանեքս Քանանայի - ի յերկիրս -ֆածրերունի,, ի քաղաքս որ կոշ չի Urtt,. Ի ընդ նովանե ապ կրմբէ ժա յարկ le խորանաձեւ սուրբ եկեղեցոյս որ յանուն սուրբ Գ որդ այ զաւրավարին լա. ռուցնալ hay չ ի PագաշորութԹեան ազգ ին նետողաց De ան ռիանշային hk 'ի հա. — - 224 — Թողիկոսու Թեան սուրը {ուսաւորչին աո. ոյն , աէր Կիրակոսի որ մականուն bei"s կոչի : ԱԴ 4pեցաւ սա ի Bacuaկaնիս շա. J"3 ՐՁՂ... թուին , dbn ամը Jn Lամեղ ե տխամար գրչի Ցովաննչս քանանացի ի յիշ | շատակուիւն Urs ֆանանայի $ “mgne դի ե հկարոդի «e+. Ung hu iրաիչ ջամանայս nc fui նդեալէի գնալ Jերուսաղէչ մ, ե 'ի զբաղմա. նէս նի ծուլութժենէս ոչ շտապեցտյ, ն. յաղդ- ման է Հարին կա Նուրալւանդն 4 գերձյ չնանդիպեալ ուխաին՝ առաք գիրք». ե բե- րաբ ի Տիրիկի» ն տուաք ի Ղազար էրէ . ցրն ։ ն նա նտ մեզ Ծ: ֆւշrի dkp mu Ր«բ Jերուսաղծմ « ' «Արդ ես. Ղազար երեցս ե. որդին իմ Յովաննէս բանանը ,. դնեզոաք aghrջ« Ա — Ulemts ~phqeyte G* Biorb» ghoammly dip [I ծնաւղաց մերոց» — dirt ես Ղազար bp ne fon եդեալ tp գնալ Jերուսաղք Վ. Ip Ժամանակիս դառնուքենէն 'ի. վերայ wg Քրիստոնէից զոր ելեալ Զիծանչան Սուլթանն ի Թազքթէն Թաւրիզ, Կ եկալ ի վերսյ նզրեկպ ջա- դաքին ) ե: էառ զեզբնկայն « ե բազում նե ղութիւնք էած ի վերայ ազգի ֆրիջտոնն ից, ե ուժ լուպակ պարոնն "sg ննազանդ կցաւ Ձինծանչին , ղոր չրաման fren. քինանչշան., qաւ» րաց ն զաւրավարաց ի-բոց զոր նանա tle ռին աւար բազում, ն. դ4 երի բազում: ն ով կարէ ալատմել` զխեղճ [a ղաղիողորմն er" տոնչ ից: աղ իս $. «be դարձեալ տնտի , hk չունալ 'ի կա- մախ, ե առին աւար ե գերի բաղում, ե զիսեղճ ն wei zՐ եղա 4 վերայ Քիչ» — 998 տոնէչ ից gap Շրաման Գեառն կատարե ցաւ b 93 մի' Նի ցի ufone wh Վեր 'p Վմերայենի Ր ն մի J5ւուր չարա ու ` Due fp elf կատարեց « [77 Te lk փ տեսեալ զդ առնութիւն ժամանակիս h ղծ երույիւն անձինս N ե pf յուսանատնեալ J omec wd ասլաւ իննեցայ » Թէ այց արասցէ Puen ած փափաքանաց ng s եւ ողորմած ն le մարդ ասէ րն Dum wb , fe ղորմեց աւ hk այլ գուռն ողորմութեան be րաց ինձ « զոր եկաւ դիրք» «յս ի չԱՐճիշ ն եհաս տո. մեզ» ե եք անսեալ 14 իր» ե պժուղԹ hk պվայելչո Թ իւն ծադկի «որա [ մր լցեալ փանխաք արտի. առաջ զգիրջո ի վայելչու Թիւն անձին ply : ե իմ ՊՐԴ «Ա Bae վաննէ ա Քանանային» ։ լ ԳՊԳարան. «Ո սիրելի «իր ելի» եզբ«յրe գովելի, միտ. ած որ զսյս բեղի խրատ տամ որ լսես» յորժամ որ գու գանձրն երգես N Bուղթե Թքով տստկանես կս երկու Jiang. րոնն» Ք»րչես, Gանց որ կապին վնաս 4 որ. ծես, կամ անգ է տի dեոն դնեն» Ի խ«զաց մարդկան. կոխան ծշինես ’ զկողն անողորմ # յետ. Քարշես. » bk hal Paնաս dun ne. LO hunf վրան մոմ կախ bgնե hk իմ" գրածն ապականեա s BA յժ սիրով Lee խախնամես, սրրենալ ձեռօք լաթով բանկա ' րպ ի ջր ի զատ պանես, մէՋն դ+է, 442 lp չի գբես»: երկու երեք չորով պա տե. $ ի չորային տեղիք Դի fro 9 ԲոոՐ սրտիւ դանժձ տաղ: ասնա, uj ած qզաnւ ած դու տեսանն.ս ` Qtnpu փտի ե նող դառնայ, գ bp իլատակ առ dbg floes »e | pe « Նե Գածյարան $ «նորն Տեառն մերոյ . Tet ի«ուշիի Քրիստոսի ’ ե as ' նով, ն ձամեղ մեղեդիբով 'p աւա ամե ` ’ — 936 ~—— . ողորմութԹեամբն Quenscdny $ կիսանորոգ եզ. Գանձարան. “Yu, dba use իմոյ անարժ. զարսամ՝ դպրիս » 'ի քաղաքն Տիւpիկի £1 ' հովանեաւ սուրբ խեղ րակատար` ft un Գշան եկեղեցւոյն + 'ի Boch Ճայու ԹԱԳՆ Ե ՃՈԽԻԱԼի: . կարմիր քաշած Ad A յե ու (yb: երկոտասան ID Հր Պաք» Հան որ կ- տարեալ լինի Թ վական մեր Հայոց ազգ || դուռն իմաստութեան րնդ դէմ քո քացու զայս Թագս ձոխալի գլուխդ իխանի « ֆան wպատճառ կրկին նորոգ ման Գանձարանի: եղեն ղՎիրներն ’ Քանզի վաղուց նետէ Ք" Քոյեալ ե ամայի գոլով, վասնորոյ կամեցս ի լոյս ածել, ն 'ի յանգ ձանել զսա գի մ մնասցէ ճրագն: Uurmeածային՝ 'ի ներքո a Փակի ի գի որք մոանեն (ոյա տեսցեն , ե ոf| տեսցեն , լուսաւորին ե tիառ աւ. որեն a8.” mtd կենդանի իբ եղբարք" «ր սա Pep) գեւոր գանձ է ե «ւնի ինքեան բազում ան կողոպ ատելի մարգ արտայչար պատուական ա նուն, որով գովարանէ ճամայնգ ամայն` աուրբ սրն ե Jաղթող նակատակասն իւրաքանչիւր ՝ 'Jiուր տօնի իւրեանց ,՛ զոր քաղցրաբար բառ 1 բներ եղանակեն ազգի ազգի գու նապսուրը երրորդ ութեան Հօր ն ՈՒԺ «Չ Jag enյն ԿՐբո jd of" ՝ «Մաներուք nd սիրելի Հայք fe եղբայր Ր, Coline որ ոչ յայտնի bbc մե գրեաp Wy unc wd "որմի ե toy User wd զանուանս նոցին h ԴՎբութի« ՐԳ — 227 — կենացն դpեոցէ Wn 4d ն զմեղ անդա Պապարաա bb ugt ամէն» 8 . Ր , է Գ-3յարան» «Գրեցաւ աստուածախումբ տառս որ կոչի Գանձարան » զոր "արարեալ է մեծ րաբունտսպնետոն մեր "Գրիգ որ . կաֆա. Վեցին՝ , որ դաղտափարեալ ունի Jիbքն դանժձս ն` զտաղս, որ է կատարեալ խորձուրդ էւ Թնարփեան՝ Հոգ iոյՆ զաւրութեամբ, ղ4բով զարդար կաթողիկ կամար սեփական «` Հաստաոն ալ աե ամբք եւժնեակ նոգ «ոյն մաքրական jn որով` ազատիմք եւն Cw fine ճու մեղացն ախտակրական . ե սրբիմբ ե ND | եիմք տաճար սուրբ 'Եrրբորդութետն Busse մամը ուրբ մարմնոյ k արեան որդւոյն Ա»- տուծոյ մաքբական ։ || W/O գրեցաւ na dbo ռամբ Bովանիսի բազմամեղ hl ախ մար ԳգԸՐ- չի. ե ի անընդունակ գոլով մժարունստա գրչութեան , ն` բազում մեղաց. ցնորիւք պայպրեալյ, այլ gun կարի մերում զոր պար» .` եւն աց Վեպ մարդասքը չՀոգին » 4p բազմ. - տխատասիրեալ ե Դի ամա ’ գրեցի անար» . ժան dbmաւք իմովք Jենտիր ե իստոյգ աւ» ` բինակէ . 'p Bուականիս Հայոց » Ռժ-. ի. վատուածախնամ' գաւառս 'p Տիւրիկի » fp ծրեշտակաթնակ մենաստանաս ' ոբ կոչի կի-p- ղի վանք $ Ընդ նովաննազ Կուրը | Ov ծածնին kh ՑՅովՀաննչս աւկտարանչին ,՝ Լ Հուրը Լուսաւորչին . նախ պատուեալ 3k, րունի ձաւրս մեր, Յովաննէս եպիսկոպոսի | վերադ իտողի այսմ նածանգ ի :, որ այսմ ամի փոխեցազ ի. Ppրիսչտaս $ ԱՐ, աղաչեմ, աք սրբաղանից, որք պատանիք այո Գանժարանիս եզանակելով, կասֆ, աւրինա» . կելով, կաս mbobbed միայն՝ յիշեսջիք. ի մաքրափայլ աղաւթս Վեբ. զստացող: pee Ն 38. րապտանի զխոճայ Ադուպն բ: «tn uցս. ` զա իւր ia ' նալալ արդեանց եի Փնաւզացն ni ey Վարչտաաին', ե մարն. իւր կոզակցին ry փայն, ե արդ ցոն Վարձատփն , ե. Գրիգոր «ա«բնառադի" ՞ ԲՐ մեղ կու սպասաւորք , hk ge ժ աշխատ: wi [ra զԹ¥ուղթս կոկելով `. vera wd ցին, | 'f խոր ծերութիւն Ըաաուցանէ . kh ha " pբrye մանկանն Ցակորին , ե. դստերացն ամենայն արեան մերձաՀորացն $., չելով ղրան մարգարեին Թէ երա Pp sao զաւակ 'ի կին Ա ընտանի յ . բուսաղէ մ» վասն որոյ bտ գբել. gua kt յիշատակ 'ի դուռն սուրբ He wphjng՝ պայծառութիւն եկեղեցեացն ,. ի վայնլու որդ pep դեռ արոյաս մանկան Գրիչ ո սարկաւագին . զր չր, Dunne wd վայելէ տացէ մինշն- 'ի խորին ծերութեան Վայ որոյ աղաչեմ ձայրական Թով: ն &եղրա "բական «բով, աղալննագվաս՝ չմեղադրել: Bn վանչս եպիսկոպոսն վախճանեցաւ չ 34 ձարձեղանիքն Հատան —Jadnւ սազմոսն խա վփանեցազ ,: (վանի ս արնեզան uncm նայրպե: եղաւ Ի Մ/եչն 'ի վարդավառին փոխի գրե ցի: պաւրինակն` ափուցս առան մինչե ` վերքն «յը աւրինակ զբեցաւ» Աեմեղա՝, եբուք, սուրբ ընԹերցաւղք, «իրս իու նե 'p տրտմութիւն. կայր «այլ «աղա bf, .: - երես ի գետին դնեմ, ‘nf սուրը Ք անայի սիրով ուղղել, ներում ե թողութիւն Gայցն | d Տեառնէ ինձ բազմամեղ անձինս, գո ե աղալական. մոացս $ նe A որ պուտտն է $ տւ [ս պարդ եւաց ’ տացէ k ժեզ փepո: անբաւ նե բազում բարեացն | pun Գերում a աորժա. ահ այն, Թոզուիւն շնորձեսցէ ձk- ոց ula, hk յակամայ յանցանացն , ն ——. - "գն բաղում ե. կամաւոր «զալանացն . զի.. արան վայնլեսգութ. ճայրական պարգնւաս ն, ե ծնդ 3 կացելոցն՝ արժանաւոր be” 'ցուք kk fon uy Dee yh [rh իւր` ծեաւղք» | ակից, & իր որդին Պի Քրիստոս Bի- nw Str ր որէ: աւրձենալ յաւիտեանս : MW Us te "Pec pwcohկ սարկա» ն. Յովաննսուկ mph ագ » որ մեղ ծառայութիւն կան, ե PF acqBe h Ն ին. Yum wd իրենց չՖորձ Ր oT ամէն Ke «he peer վերոյ «ասացելոցս . bu fan ուսա ըստացայ- զգանձս, 1 եդի յիշատակ ի բազա ի Տի«րիկիս 'ի Tre. snp U- աքնլոյն Վիչատակ. «նիինլ ng inj poy cle նաւղաց ping » ե զարդ մանկանց նորոյ ախի ե (d տաւնախմբրութիւն տանից ֆրունականաց` lk ‘ի fi Sn ութիւն սրբոց ' յասուցն ամէն: Արգ մի ոք իխնսցի նանել uw դբանէ` ուրբ եկեղեցոյս .. ng առաջն որդ "պիսկոսոս . կամ" արեզայ կամ' երէց , կամ անուտէքր-, կամ pr ազգքն,. կաք որդ ի` ,. յամ դուստր ' կաս Քուր ե կամ HE այլ Pung. ծախելով ոչ գրաս տալով , ն կամ ժէ nւմkp բաշխելով, | կամ թ այլ ինչ ՝ իւ իջ պատճառանատւք` $: «ԱպաժԷ ոք անդ գնի» Է լրբութեամբ ի դէմ դառնայ wu ith հրամանի .» hk առնէ վոր ասացաք ոչ առնել ’ այնպիսին զանչ ծ. չն կայենի ե զպատիժն կորխայ ն Դաղատ . նայ կրեսցէ , զմասն. ն զբաժինն գուդայի ն փաացանուացն առցէ . [Py զգաստկցու» ժիւնն բնդ «ատանայի ե. զկամարարացն bane {ա բնկալցի ն` ամտ- մի' ձասարակեսցէ կատ սուրս կենաց իeրոց- “a խնամող պածաւղ-՝ բոն wes ya ; — 230.— Fy (rbespak « նդ ես. Linc wuss նողս N Մեսբաւ ծոյլ". անարժան, A անարուն ստս գրիչս ` որ գրեցի ղաստուածաքարոզ Ue 5- ' . տարանս 'ի [ec ե «յբնտիր աճրինակչեն - 'ի Թուին Հայոց Ջկե- ի գիչq" «բ կոչի Ա ընդ. նովանե աւ աութբ. Աստու wածածեին , ”- սուրբ Bոծնայ, A սուրբ - Գչորջեայ ք ey ամենայն - սրրոցս : «lrg աղաչեմ qdbգ,. ‘nd մաքուր Ք- մճանտյք ե. կրօնաւորք, որբ անդ իպիք ` ույս սուրբ ե աւնտաքարով Ալհոարանիս » կար. Դ«յբ՝ աւգտխք կամ աւրինակեք, shrek abe սրտի մտանք 'ի մաքրափայլ: աղաւթբն եր զփցուն նե. զխoոչոp գրչակս՝ HT Wwe kh յանդգնուժ եան իմա "$ մեղադրել. գի յաւ. ժարութիւն.,. [Te փափաք արտից մոռ ացումն եղեւ ակարութեանս "այժ ե Jp անս ամին «. ըստացող բուրաստանիս ' միշատակ : , ուրբ Աւետարանս Գրի ֆոր աբեղիս , ' իւր ծնողացն Թորոս երիցուն $ ե vo " Մունաժին ’ եղբաւրքն Մեսրազպ երիցուն, *.. kj. Քուրոջն Փաշային » Մաղթու. մին՝ բ որղ ուն , "Ր ստացա 7 Գրիգ որ արեղսյն Ակնցին իր յիշատակ 'ի նալալ ըն- sF9 fcpոg բազում փափաքանաւք i Jyժ աշխատանաւք, յիշելով զբան մարգարէին թէ ` երանի որ ունիցի զաւակ ի վին ե րե տանակ յԵրուսաղէմ «` յառանորդ ութեան pխաչատուր եպիսկոպոսին e "վ որ զայս Ա«Է- տարան գրաւէ կամ. ծախէ, կաս bh J" ` դրանչս ձանէ կամ գրաւէ՝ Առաջնորդ: կամ ազգական ius Tet 8 2“yb ngs >»: 4. Ա-Իempet 3% € + 0 eb « "e °. Արդ ku նուաստ ez երէցս զմտաւ ածի ղայս ամենայն $ « sheep ն` որ ub, g t — 934 — ոանի որ ունիցի ղաւակ ծի Ահ de . ն ըն» անեակ յերուսաղն'. ե գրեցի զսուրբ ղկենաու նակ Աշքտարանս տողորմուժեամբն ստուծոյ , յիշատակ ինձ ե. ծեաւզաց dng 4. Yb pանոս քաՀանային ե ' Նար» «իջին , եւ կենակցին իմոյ Մեճրիմելիքին ե պեւոր մաւրն մեր մղտեսի Մինային ։ Lae Կն այն արեան. մերձաւորացն Ր 'ի վաս »յելումն bn աթ re զաւակին fr dմry ՑովՀաննքս uաfe աւաշիս «9.2». ' Է Debra NE hpi nb p Upto յպիսկոպոսին , . ե գրեցաւ 'h Pուականու. անս Հայոց, ՋիԹ- 'ի քաղաքիս Sherer նդ ձովանե աս «ուրը Yur up PP ճարիս Ր» .րդ՝ աղաչեմք qdեղ ով մանկունք Նոր Սh~ 1ի, որք ճանդ իպիբ ոյս սուրր ն whew. բարով Աւ Ետարանիս ի կարդայք ե. «աւկտիք ն աւրինակեք ի սմանէ |. յխեցնք »րտի մբ Պաւք 'ի մաքրափայլ nրաւ ա Վեր զ9. րվար գրիչս նե զվարպետն իմ աչք Գրիգ որ Չաղ». յոյն. այլ ե յիշեսջիք զբազմերախտաւորն ի վերայ մեր՝ զվարպետ |Աամունլն. այլ ե փչեսծիք նող եւորն մեր ծնաւ . հր b րետ խորներուն ե զՏեաւրինականացն ' զինչ որ խարճ եղա . Քրիստոս Penn wd զձեզ յերկնից արքայութիւնն յիք ամեն: Այ իշ սվիջ զպարոն Մելջիսեդն որ զաւրինակն Հորձեց + Այ ե յիշեսջիք զառածնորդք գա- ւառիս , ղտէր Սե, փաննոս ki զկարասլնտ վարդապետն » որ մեզ աւգնական a jyudhe~ նայն be ձող kenp ե մարմնաւոր »3 Ն Մշoeeo" 0 ուրցի վանք: . ըւարտնցաւ - Մ wo wngu .... չամի 46 ընդ Sot we Ս Use wծածնի, ն 0: npg ey մաւրավարին M ...« (bշծեալ Ep մրով ) բենդ երկայն աւուրս արասցէ վնա Քրիստոս Աս nc ած ամէն: ե« մե պիսկոպո սութեան “yu նանանգ ի տէր. eb փaննոս վարդապետի , , ն տչբր՝ Յովաննէս bսլիսկոսլո- աի. ծազկեցուսցէ զնոսա Stp ern wd ‘'f վերայ ծաղկեալ գաւագանի իւրեանց . եղեւ (րոն սուրբ ` Մաշ ոոցիս dha ամը unc wa անուն ՔաՀանայի Հէրապետի': Bhob ste զստալող Աուրբ գրոյս վզրարեսլայչա ե գերկիւ զած հինն Yusef խաթ ունն ’ 'ի բարի արմատոյն gue «աւնեղ *«.. յիշատակ իւր | ծնաւ վաց նորին Ատեն փանոսին: ն Գուլիզարին , ն $9 «աուն V5րուն աղին ն մամուն 2էP—UՄtiebd - Jhoh3lp վԱալչուն խաթ ունեն 7 զայրն Fր 1 Ջանի բէկն չ զաւական իւրետնց զսլարոն Գորգն ’ Uncut sv, Շամադ ինն Ի Մ »իչն , Rocobdh , - նուրարն, Ug et *.¢.. "fre Չայ Մ ալնամն, hk զծնոդղսն ի«րեանյց վՆնիկոզոսն [A զծՓիրուզբտխդն Ո hk գրէ կի խաթ ունն ր ե ei դեռարոյս զաւակն իւրեանց կֆարժանն - ` զՋանի Բեկի: Ֆեալասն զՄ«արգարէն ե պթաrնt խաթ ունն » vmocwbd. ողոր մոյ արժ ան en ft ~ rte - hk զբունրսն Սալչուկ խաթունին րղ 4 ամեշն $ Սա ազէն ն. զԳ-«լնարն ‘ վիչ կին ' զՇայմելիքն. . - 26րմէ լիքն shot alp առածի անմա գադ ին Uomo de $ «կզ զԳու լիքն , զիուսքրի տան մարդն յիշեցքք ի փրիստոս, որ ի վիր 4 տես եր եկ, ն [vmncած «ղոր մի ասացէք նմա. Ronn wd Վեզ ողորմեսցի ամէն ° եղիցի bk. bob = (mst 4red) By" afpe +» bitet- ձոր Օբջանդ արին տ զայն գովաննէս գնեց [A երետ յիատակ իր ձոգպն ն իւր կողակցին նգ ու ոին °o. Be 1 ster + ch dpb REԹ Gespwrgle~ տու եան տեր Գրիգորի գրեցազ սուրբ Ա- ւետարատնաս երկիրս Գեղամայ fp oacpp (fo տր» ոբ կոչի Հայր ծան ՝ի դատն ն նե ժամանակի Ր» եկն երկիրս մեր Տաճիկ մի ձարկ խնզ բեր ոչ ծամաթաւք »յլ Բաարաւք, որ Է Հակ բեռին... ..Q. .. Ն P i- Gepujey մաղ սղավժ , ufuslysse , noite ցուցի հանդերձ + €.... եղանակատառս գրեալ ձեռամբ տեր իարսղի ի յերկիրն Կեսարի ի գիւղն Տազմարվաբ- ի թուա կանին շայոցա 210" կրկնակի ջառից ե. միակ երից *.. ծ ագաւորութեան Un-L~ Քան ապրսյիվին, ն կաթողիկոս Հայոց Փի ep». u - 4: Unir05: «+ + Dupzfe Sbpocbf pee տուկ ան Քածանսց 4. սուրբը Ուխաչն աւո N dl ա թ wd Ն պՎատրաստեաց` bt bau lyfe մփ Դաւիթ գրեցի զդիրջս «ե ընծայե-. Jp ս ‘ի սուրբ nc fun ծաւոյթապ. kh դուռն «ուրբկաթողիկչին k. սուրբը funn wd dh fa lL omւpրբ Bepre ժեն ե ամենազաւըր սուրը Ամենափրկյին ե այլ: սբրոց: նչ եզեւ գրչու ին “np ’p նախադ րական "ր Ne fon 4 ՎԵծԵ Այրի վանս, ե կատարումն 4րոցս JԱստուածապան գ իւղաքաղաքիս Գառնի, առ գրան սուրբ նե նրաչավփառ կաթուղիկքիս ն այլ Կուրը եկեզնեցծացս « ի Թզի. Հր: ի Sey ապետուքեպան: տեառն զաւզոսի Գադ. նեցւոյ «րբազան կաթուղիկոսի, եի {ep դիտողութենան աու րբ' Ուխթտիս Linc Fun ձեզանոգ ի ե Կրրասնը ն. մաքրամիտ ե մեծ. ազգի արձիատպատխիզ եպիսկոպոսի տեր Գա-՝ emphoj«».. 8իչծցէք ի սաmւրբ պատարագն. — —W—: apy իս ֆածանայն ե ղծՆողսն. Շարա a¥h- Ըեւանն ե զԱ»ազիկեն . ն զբրազմամեղ «սու - անուն Քածանայ Դա իթ Tefss ե 13 %aek ' ff ..e 3s — . կoyhh bk չատ Bwswngs Rung Գանձարան , Աւետարան , liz, մեռնալ ե փան ալ վիճակի մէջ անխնամ ժգ ուած Ր -_—a. Վանքիս. տաճարի մէջ կ Uewuncip. | Ներ պանկպանելու., արծա է. did me Ր վրայէն օրինակեցի ետե ւնալը $ ՝ ` « Յամի փրկչին 4021: Հայոց Թվին Պէ. ամին Աստուած րնկալ սուրը Նշանս ` aj ' ժամանակս Յունաց վ ասի կայսերն կոստան» - դեսյ Դաւիթ որդին Աենեքերիմոյ նրամա» նաճ ձօրն բազում բնծայիւք գնաց առ վ ասիլ "կայսբն Հանդերձ Ֆծառայիւսք ’ pանանայխջ ե (nec lh wy bhշt եպիսկոպոսիւ Ր թէ Ը4- խորչուրդ հենեքբերիմ արքային ծատնուսցեն ° aL կայսրն . Jrpժ af նասին 'h ‘JեbծՆ Qopfoos » կայսրն. այն. բազում աիրով բնկալապ պն 00 ե կատարեաց վիխնգ իր ՍեՇ6&բերիմ արքային l kn 1 ofise հաստատուն Ler olin ly ns պամե նալն երկիրն Ածրաստիոյ ճանդերձ ամկնայն գա. top ի«րովբ մինչն. do գետն ե՛ աայ Ր իսկ յորժամ եկն Դաւիթ wn ճայր բր Ս նեքերիմ , ոչ տակաւ ուրախշուքժ իմն «րար արքային . իսկպյն hun զսուրբ Նշանն վա բագայ ե ընդ նմին բազում գործիքն. ֆրիս- տոսի ե մասունք սրրոց՝ եկն br Senses 'p ye- բաստիա , ղսուրբ Գշանն կանգնեաց անդ ե իշխանացն նոթին կ/ւրեղ wine bh իշխան մի "ոյն Չաւադն Sի«pրիկո« Jանուն Ս J rere — 235 —: ih dukp 4 f0t50 «mY Aho ho ի կիւրգի ae Les earn f a անն եաց ° աստանօր Pd զաուրբ ` նջանե Uoen~ ածա : նորոգնցաւ մաքուր. արծ ա« Jիւp ե ոսկեզօծ իւ Նոյն դիտի , BL ‘կող nS անց մասունքն hn իbչն յիշատակ ժող լան իՀբ ոգ enyն, Pag ի fp uopswenne Fhնլն ւ տունեցելոյն սի«բ մէ. նանա որ էի Դ ազա»: "ոս արն այն` պատճառ դորա որ ի JU 4նe երկրէն ron ցժողովուրդ տեզւոյս ոի տը ւնեալ bեն դմա աշխատող տսկերիչ վարպեատքն ե Մի աբանքս հը տունալ ունին՝ վարձն ' բրիատոսի րեկալնուն . Jիշատակն արգա» րոց օբձենու թեամբ եղիցի Վերանորձգ եցա +ՄԿԳ ե Jունի» 4 . բն » ԳUWaՆ ԵՒ ենա (ունիս 5: Տիւրինէն կբ մկներ. գե միջապես կ «կաի զառի վեր , Քepոտ նեղ fF ղին , ճազի« ձիու Ր սմր ակնե լ կրնան Բրe~ a նել, գանավէժ: Է, ե զվիներով սարսավիատ նս: փամժ dp 7 հասնինք. Ա անք +4bղ գողոլպաշի | Դարձեալ ել, բարձը ել, միա ել, ջար ե վախ շատ. կէօլ դաղին ենք` `. «ոչակաւոր է հղեռնագ ործաց չարիքներով 2 սարսան ցուցիչ ցուրտ կ զգանք » dfchibpու (րայէն կ'անցեինք. ձավիք, գոն, նաք: ղարդարած նեն լերանս արօտաւսոր վայրեր բոլոր մեր շուրջ երեւցած լեռները մետաղի կերպարանք կը ցուցնեն . կ ըսունր fs eg — 234. — հիսի, երկաթի» «նձի ն. արծաթի Gb Բով փի են» արդրեւ աեղ տեղ ալ կրպա. տանք ինք բովերու, որ երթեմն բանած: եզեր kb » փակ այժ խափանեալ L&pwb դ ագա- թն ֆորեպան ձիւսքին կը ցուցեչ մեզ Գաս- ման, Զմարա ն բենկայ մեձամեծ ե գեղե. ցիկ Դեղեր : իրենց ձիւնապատ ճակատները վան մավառ nbuլն ամբ` մեղ գանդ էպ had. բառնան Ubderp երինջ ’ այն է See dbl կամ Տեսի Վկ կաrpը - ն վերիապէ» կոտ կոա բարձրարեքձ պարեր ամենայն «ւpեք » "ր ke ներկայացնեն Տարոսը : (Որչափ չար Լր մեր ձլջը « գրեթէ Ֆոյնյափ չար էր Է/ջը« Հինգ ժdամէն իջանք Գասման գեղը ' Գասմանայ գիրքն «« շէնքը խիստ վայելուչ ե շջեղ է իւր տները Տիւրիկի տներն ն անլի Հեւազոր» ծառազարդ է ն շրաւնտ: Այս գեղը ծայրի. bh | նոբատոշնկետնց տանին «. Յակոր է- ֆէնաիի. անուան յիչատակարանը տեսանք եկեզեցւգյ գրան վրայ, անոր ծախքով չին» «ւած էր. որո կից կար ն վարժալանի ժբ շէնք ։. բայց Դուռը փակ: Գեզիս բնակիչք չաց նե, քանիմը տուն Թուրք ալ կավ: կեն» ցագավարութիւնեին քաղաքացւոց պէս Է. Թէ «լիտ նողագործ ալ են, բայց ընդանրապես Qorfu Հացի փուլ ունին , անոնցմով է ի- րենց չան, Ա գրեթէ ամեն տունք մարդ կայ. Պօլիս: իխնւանեցանք տէր Գէորգ ջ"- ծանսյի տունը, «ւր երկու ժամ կանգչելին ն. գեպ շբշելնն զկնի մեկնեցանք: (բը ««« i —— 93F-— րաժամեալ է, կր չշտապինք Բենի ծամել. մեր ղին գեր քե զուարձալի բնաիր թն» տիր «արտեր, ծեռեի, ծրեp: Հ գեղացին ու գ եղունին տտիած ե ալ. kb S/d Shdng վաստակի օրերե հն, ջորիներ «րայ կը կրեն, կանայք ե աղքիկեեք դաքի կը քաղեն, մա. նուկները ծառոց inf Lpery:' ավեր Saglrpws. ե խոտնրու վրայ. պառկած: dtp Bb brpeeve, frye ները` hp խառնեն , "րը id երդ է- ’ apե ալ ipo տուտի ետեւչն հր վազք. pag: մdpIp%e frou Ֆակ Թոչունք Ներդ wb wl կր bnew Ր, fuenme Guna մաուռին ժայ Spa. &p'՝ 9+ 3p է. դատար, ե. երձ երա նաւքեր bլեւ ԷՐ 4 թ ենե քաղուած արատնրոժ: dl 9p 3 արեգակն իւր ճառագայթներ կ տոնիաիէ «Կբ զրկուխի Af երթ լէ + mp FL Հ«դեր կան, “kh լու՝ բարեկաններ : ԴՌճա՛ կը տինք Բենկայի ծառ ասաաննկայց ' nop th եե: բազմաիխոն Թթենի: ե այլ իգարեր՝ տուներ եա. նարարձ: nւqmnւցy եծ: կարան «ե. ‘Pam թիա Կ երթայ :: կuyman ատաննակբ` անոյշ ձայնով խաղ #4. կանչն dun iy dp. ար. .սունք ե երիտասարդգք ` b pres "ե րոսր Բեեկայ կը դառնան Ր դ ծրեղմսնտոտան կpmbՆ qաոի ©. փոյր կ իխծանք, ուր ընտիր տապանաքարեր կան տաշած ոյ ry lp 12 անգիր Ep. արե. ւուն . վերֆեալոյս նգի kp. trcuinwpt եր. ուղին, ե: անա՝ նփրատոց աին թեք. ..0. bp; bp. SY pl Եփ- րատ ... ~t Ll “moti Eee -.-~. RL — 25 & կթ չուզես զի» դեո կըբաթախփ «իրա, կը PrP ~ան աթ ունքս: չ 4p ԳՊվդ4 «ղան daaancն. | ՔԸ": չմ կարող նկարագրել ղջեղ եի | eby. զգացածներս ` .?nov os Urge կառմուրջեն,, Քաքերու V/3LIE նեղ» «ոթ մոլոր, վեր հլ փողոցներեն.. ե իինւանեցանք տծր: Ցակոր քանանացի տջւնը ուր անմիջապէս մեղ ի անս եկան բնակչաց ձրեւելիներքն , աւանալ beer yO վրժապետներ, $. 8p Յակոր`՝ դե երիսրասարդ ». բայց ուսկալ ն. բարերարդ քանանայ Է ինչ վես իւր անուննե էթ, նոյնպես ե իւր ձիւ- բՉ-իրուԹիսնը ճազաար {ա պետական էր: չbտեւնեալ. na եկեղեցւոյ ասեն. Pe ժողովեցան Բնենկայի . ազբայինները » «րանք ամենքն՝ “լ 4 pեԹէ Qoyuny Ր 44 ծանօթ «անձինքն pb N տեմակցութ իւնք, ե. նարց nt պատասխանեք չրենց. ու մեթ կողմէն sae խանակունցան Ի պտչտօնս լրացբնելէն պկենի՝ երկոեո. վարժարանը սյցելեցինք ) զոր» գոն աչօք տեսայ) թայց գիտեցի որ կրնային աս «ելի: (ec վիճակի: մբ վերած ել» | կարի «տիպումներ բրին, ես ալ կր փա փաբծի Քանի մբ op ճոն անցունել, բայց պաչտօնս յառած կթ մղեր գիս: բենկայի 4 Pre խիսա. wap £, ապաստանարահ մ'է կամ ամրոց մբ փակած` ապատաժներուն, ձեզ ե խոր կիրճեր ունի յայսկոյս ե յայն- կպա, ուստի մեծե կփրատէռ կծ կելով Ր — 339 — Ը dnc hr pn ef «զ աուտրնթ աց կ անցնի կամուրծը՝ «բ կբ կապք դիմացի դաշտը գնղզին՝ նետ, adkL երեկո Դ«ներով կը փակուի ’ ե. եթէ թշնամի ունենան՝ կուր . 4 բառնան '. որով անանցանելի կը լինի գետն, քանզի կբեան միայն, բար 4tephied դիակնացնել: ե ջրոյն ձոսանաց տատ Ժաթձակողները »՝ $ 27 կացւոց մեծն ու փոքբ 45նքեր ունին . ամեն . սենեակի մէկ կողմն. 4էkՐբ շարած. քեն, kp կու կողմն պենքեր , Վէկ կողն ալ փորի պետ» Քեp : Ընաիր նժյգներ ունին . A քաջավարժ: | եծ եալններ: են, ն ափխագ ոն դիտեն վազել Քարեր nt լեոները t Ռddpդ ի։ կակ որ Նոյն է՝ Դքր«իմի Քրդերը «յա կողմի Հայու թուրք գեղացիներէն տուրքեր. x առնուն, կըր կո. ղոպանեն , կք սպաննեն fx. միայն Բենկացիք | իրենց բաշութեամբ ոչ միայն ազատ կ ապ» բին, «յը ե կլր«արսափեցնեն ֆրդերը- դեռ Ովաճրգցի մի: ոտք կոխած չէ Բենկայ».Թէ- ab երբ ժն bpբ եմ որսի, ճտնապարնի [3 դաշտի մԷՋ կբ պատանին իրարու բայց նաշ աար քաջութեամբ կր կշոնն մեկզմէկ, ե, ԿԹ: դէպ լիեի, որ դարանակարութեամը իենկացի MO մբ 4ողոստեն յ. կաս վիրազո. րեն , կամ սպանենե ֆբդերը, բանի մբ պաշ «իկ «իտի տուժեն: Մէկ խօսքով` Բենկացի Հայեր` ձարուստ, քաղաքակիրթ ն. քաջարի են. ե եթէ իրարու ab միութիւն պանեն A իրար սիրեն ու յարգեն , անն ամե մաստ են բոլոր ձայաստանի այոց diy , բոց օրինակ — 240 — Լ կրնան լինիլ: Գեղին npr ft WL od առուն Թուրջեր կը բնակին զատ կ ե կ'ապրին - Zuey shoppe: Rppes Bape lf brat Dep =[ + hrop Lnmpeft bed {eembp 4 ծզի» ծիծ. անունը | զոր Bebkpbpheting fb. | Նիկ իշխանն Lepոգ եր » ե. Lop wbncavde pu "ւնր Է Ռենկայ կամ ըենկտյ տուն «Հ “brkp khbgbցի ունին չրեչասկաեա, Bumne beth , &. brkp: abկnւնք « ր» ժարան Չ։ Մեeրորձնան ե Fոաննան *. ffuom. Ֆող 120 dubկունք.) 60 wafheckp : ` Գեզի շուրքե ծն | Թաջաւոր, Գ ՆԻ dq DBs Un Buber sb pomp ծկնղեցեաց աւներակք $e ` ինել Տիւրիկու գոյմացամունան Berns. dfpeyէԹիՆ վերքին Է Bre 6: udp 6 fp մեկնեցանք Բեն. կայեն . քբանանայչք ն իչխանք յուզարնաոր նհզան : bl bplne Lap Gu nay pp ame ` 2-րդ 2’ UWoqee Մեծատուրեան hk Նաղտրէ Թ - վԼշլանեան՝ wn ականութԹեամճ : կրթու. Թ եամբ, արատի բարութեան. արիութ եամբ ` նաւապսար գերազանց, Թոան իրենց կրակոտ tpn podelp + wepaufrp k abtphped. 20: շողուն, ձեծեագք. ե նժվք եկ քան զմն աշխոյժ» Գիսց Վրիւնչիւններով, ձրագինուց . Np ne. ge աչներով Va անք. Nd ՛նագլուխը» Hen է մեր անց քբ - վարը: (pe Ltt ձորեր, ե նեոուանց կփրատն ր «ռրտի | npոյ մhuu երեսն կը եշ արուի dee — 244 _— ‘Free - Uspete 4d Dqupebp գեղ, Է «րիչ գեղեցիկ դեզեր Թրքաց ո« ֆրգաց- յն կաղին վրայ է նան Նարվէր գեզ Հա յոց, նւ Մեր միւս կողմն են Իենկայի «յ գեստանք , ե fonda So աշխատագորներ be տեսնանք , որ նոր աղբիւրի ՎԸ չարը 4 տանելու ճամբան. hp շինեն » ' աժոթ Ge dip ' յատուկ կատակ բրած էր 45000 գրչ. ճան. դուցն ալ Ծ: Պաղտասար Չայեան, 1000 poke voլիա ալ եկեղեցեաց, B00 թշbwofա վար. tարանին , ն: ամու մբ չափ Jառտաքացած "ինք, ինդրեցինք ե օրծնութեամբ. Jb դարձուցինք մեր ջաջարի բարեկամները» dry Seon մնացին Գtopդ Քախայազթ uf ոռազինն , Նիկողոս աուրձանդակն , ե մեր ատիկանե, Գէորդն ու Նիկողոս կր պատ մեն բենկացւոց ե Ռփաճրգ ւոց. կaիebերք « Հա Է, 4րսն Գէորգ: որ եղբայրս որսի էլած ժամանակ Քրգ երը դաւով. սպաննեն. ջին: Հրդերու բազմսթիւն մբ կարատ ւանոժվ: կը պատանին մեզ , մենք անոնցվէ ե անոնք մեզմէ 4p 44 ուշանանք - տեղերը ար» իւն կր ճաշին . hk wնա ժխօր. Ր Վ տեի Mte bkgա. , ՔՐԴ երը մէկանց բարեւի կայնեցան,. ավմկնախոնար յարգանօք բարեւնցին մեղ P Գէորգին կը ձարցբնեն ԹԷ` Սա է (4ի» 2999 տալով ) Պօլսէն եկող Քեծիչր ) որ Uhre wunh էր: Հասանք: Uo-fe ըսուած զուարճալի me Դր, «ւր Sndbe' ’ A աղբիւրներ ե բազմաս 16. ta —u— Bի ու«ննիներ կան. fենկացւոց mee. wրալ մակաղատեղն. ££: [ebp եկե վեցի մի. npո որմոց շուքը հզները ճանդչած են: 4իչ 4 ճանդ ստացանք dենք an ե դարձեալ զա». ` «իվեր կը բարձրանանք - քար) ն շարունակ Փար ` Չորս ժամչն զկնի կբ նասնինք քանչ Է Թուրք Դեղեր ձօրերու մէջ զուաթնալ ` 4bcekpedվ kl an «աստանեներով 3 շարանիլ նայ: Հայ-—Հոոոմի գնեզի մր ջովքն անցնե. լով` որակ մը կը բացուի առջեւնիս անդըե- գային խորութեամբը . պտուտաւոր ե խան. 4աpրեoլ Է ուղին ’ սանդ խաճոր ե նեղ: ֆայ. որով շրջապատուած , ns մaրգ ե» ձի 4րնայ ուղղաժիդ. կանգնիլ. Հորակի խոր յա- տակը քանի մբ աղացներ կան , վտակ մր կր ճառի, ե Վեծ ry ակե մի կայ սառնորակ գալտը "նիք միակ զարդ են այս ամայի վայրին - անպ սեգ բարձրացած եՆ՝ կարծես Ժիեչն. Երկինք՝ լերկ «ս յգ ջարինք. աեղ ժի չկայ այնքան զարձաւրանք ազդող մարդու մի որչափ նոս , ուր արեւն անդամ` չնամփոր- | Վակիր իւր քառ ագ «յԹները տարածել: ԴՏ» | փeb—4m~iն ենք, կամ ակ—քար , ծր կա- . մարաձեւ դրան նման րացուտծ Է ե այդ ծակի միջէն կ'անցնի ուղեւորը - երկինք ձա. . ye ԳԺապաւենի մբ շավ կր տեսնուխ Fs DE ճապարենք փախչիլ ելնել «յս անդունդին, ծնկակոտոր ն չեչասպառ եղած: Ասոր գա. գաթգն կը տեսնանք չացշնաանց ված կամ վանք գեղ: ապա Ձորակ, վերջապէս OT =HE—. | եղաչէն LE ’ որոյ ոտից. տակէն մaնեկա. Ta կը da ի եֆփրատեոն woh ն ծանրացած dh bրեuap $ . 4 ԱԿՆ. Հար Ut ՔԱLne TARE կ արժե" ” ga ի մեծ անամիս we. Pei vp + այսքան. նեզութիւնեեր կրել տալ եզ այցելու եկողին: Արդարե- երբ ճբնշ ուած՝ քարերի , խոտերէ | կախերէ., քրրտ- աթ աթի ախ [A տրիւնայաղախբ ելեւէջներէ ’ անկարծ կր տնսնես Uz Զորակի գագա "ն, այնքան շքեղ չենքերով ե գեզեցկա- ` արդ ծառատունկերով, կարծես. արքայու՝ իւն մի Է այն « իքնալ պետք Է մինչե կիր. Խն խոր յատաակը, Ը Էրկրպագելով Եվրա "ի թաղաւորութենան պատուանդանին , te փա անցեխլ կամուրնով մի, յայնժամ ր nbublru Թէ այդ արքայութեան նանգ իստ ° լարծած Քաղաքդ` » քանի դժուարին ն անե» ՛ նելի: առապար $'է , ինչպէս մարդ պատէն լա պարսպէեն 'ի վեր ընթանայ. քարերու 1ջ ենք ,, ջար կշ կոխեննք, քարերն ի վեր ենք, Թէ միիթարութիւն մբ կայ՝ բոշ րաշար սանդուխներն՝ bb , խոխոֆացող. Ww. ռատ Ջրեր, ե. dang. “ pունոց "կանանչ | սազարթեն ը ի "ր «արածունլով փողոցներու պատնրէն. դուր դեղեցկաԹիւն մր սփիուած են: իեւանեցանք Ա 6երին Թաղի Ս - Bemncw ծածին եկեղեցւոյ Ծո աքնորդարանը » Ակըն, | —W gee ptwbwcrp hp ընգարձմակ ն փառաւոր: . Քաղաքի wn wfաւnp ազգայինները yy ta զով քներ » խարձութդներ , բանանայթց ու. «ումնականը. Cia coat «յց ելեցին շնոր £41 "ն կարգով:. TIN a7 op Bog նp Liz « dkծ դիւբուե ef կատարեցինք, մեր. պաշտօնը | ժողովքներ h ատենագրութիւնեեր բւem. կան կանո “anf էին ' Dn fey չո«նէին բայց պէտք ալ. շունքին :. ԱՐԳծՆ իրեն, իրենց գործեր կրնային deeb BER wo փոeՐին էր: Կր պակսեր. իրենց բանա Lay's ե վարժ արանեերը նոգ ալու ե Jum «Սադծմ վիճակի մէջ գնելու ձագը» թիչ ալ «Ե» ես» չին - սակայն մեր քանի մբ դիառ- ութիւնեերը փորձով ցոյց թաւ ԹԷ դի pուժ bap Uo Համաձայեին աղգի օգտին: Չէինք կրնար աւելի ալ մեղագրել, վասն չի ; Deve յե ոին. ձայն անգ ասի kp "ւնն ցած չունեցածը պ օնսզլիաի, բազգի Թ փ խարինած էր. ե ամենուն յայանի է Թէ այս բաղդն ի՞նչ դժբազդութիւնեեր բերաւ իրեն յուսացողաց գլխուն» kկեզեցե ց k վարժարանաց գ ումարենրն լ. մի ե Նոյն ` ծեզեղը տարած էթ. Աչ &Y% ng me «եcտուր ե. ոչ երկրագործութիզն. «Նի , we anր »ամար. րոլոր Անծածինեերը սփունալ են «լ ն «յլ Ք գեեր «Է «խարեենրը, չա տերը անդարձ գազքականաւթ եամբ - բաց շատերուն ալ մեծածախ տուներ ն Ակնա —4B— "րե . oդf չեն Վգած մեկնիլ» at «p Vig Uiibghbbpne պատանեցայ : nabp: ան Թէ Անեցու երկու ոսբքն կաղն մին» ւ Հեդ կաստանը ձասեր. է , մէկ «տքէն՝ վին. ~ Ypbete io ին >»: Bhee stp ձիծեունակը ' «բ » հյակատլ բոյնը կը շինէ բարի մբ կող). ե "քն մգ արագ կը. «լանայ N a’ ln ե Jyh Աոr արգե ու՛կուա նր կրէ իւր ձադուց' անա Նոյն է Ակնցին | շարունակ կ'երթաց “« գայ, կը րերէ , կ ապառք, ,. ե որեն k Tրադ առայ go B4Lop Eup աւանդ nւ fF Է wa իրեն Ն Համարին (hey գաղթական» իսկ Moyne չխն ne կամրկապ np արուարձան. bՆ 1- յ, Վասպուրականի գաղթական Թէ' «ս . PE անոնք՝ Bf pein կր կարծեն սի- ենք . bl Fրծնց Lh եկող Ժողովու րդ ները bրձակա իւ ղերու մէջ բնակած : Աy»er կարեւոր պարծանք մէ. nuh uկանու» Ա bone իրենք ալ ՛ճասկըցած են IE անժ անց արժանիքն չ միայն: ճշմարիտ «զնուականությւն: Այլ «ակայն «պէտք չէ հնար Թէ` Ակն ԵՑ էայեքո ձայրենիջ Է հղած . դնո դարուս սկիզբները (է' զօլօnp դ) BE’ ֆփաւառննրը մեծ աժե ծ ամիրաները. փայլեցան ,. "tg opm le «պատիւ բերած են արդին իրնեց պակասութեամբ նանդերձ, "ր ժամանակի կենցաղածվարութենան պտուղն է ե ագիաաւթենտե տրդիւնք «ոբ են իշ nebey dan անգութ իւններ ե ժառանգները: «4` . Ի թիւն n տիկնանց պերճ զչծստներ ե null ey Աունի rs ` կամկապաց 2 | dog Saf’ են շոայլ կեանքը, ծանր ե մեծ բար վարմունքներ ’ Քարատը cms femen Թի«նջ ," տանց ե կան կարասեաց մieppուց իւն na չքեզաւթիւն $ ծառայից բազմու ղեն զարդեր , ասոնց էրաճէն, լայն ծւ հրկայն թեւերով կապա, Թանկագին մուշտակն, "“aderg «իակ պարն) գագ աթակալ Թա. սր, ‘երնսնոց, Լ. գլխեն hh վար վարսնրուն. խառն փո.ուած Նpբբ աթ ել Ֆոպեր , արծաթէ կանակներ , hk պարանոցն ու բազուկները պճնող մարգարիաներն , տսկիներն ե բուս. տերը $ ծանրաճեմ: "ւ ակնած ելի Pefloakhh.. ՐԷ» lin lie կը ցուցենն Թ հասարակ մար» 7p hk Գամանակիս որդիք չեն $ Բ «ԱՑ. ալ: նարկ է որ krեՆք զիրենք Ժամանակի J“բ- մարցբընեն.. . Նայելով (ibe կերճին i տեղւոյն uf’ ~ բուցժեան, անշուշտ ընարանգք շինած են Anu . իրենց բնակաբանննքը. որսորգեներք ձա. աֆուած Fang նման անմերձենալի li me | ծառիկ քարերուն ապաստանած , *p mpեւն ե երկինք անցա իրեն երեսը ձազիւ կր ցուցրնեն . bk "ր կազմը դառնաս բարձրա. ` բերձ գորչագգն բարեր կը փակեն այջեջ հոթիզոնը $3 կամաւոր ե անըմբ երե լի apy ne եԵրկնջի վաբրժողի մբ «յս աեղ բնակիլ: Վայ hp ին. » “Ap Աանայ w+ եստանին ’ ծովին Ի - 27 — Վարադ ոչ ձավարն | Մշ ԺՏ դաղատին | ֆաղ- կեգոեի շրջակսյքբին ն ՍԱարմարային գեղա» իի ն մեծածաւալ ծրեւպթեերուն վարչ daւwd , hp Khon p mje ժոցունրուն 3d ® Քաղաքի» անուն ԱԿՆ) մոր ԵԿԻՆ «լ կան nւwննեն , այլ ։ wry մեկնու թիւններ, pare տան, բայց նաոյգն այն կերեւի, Թէ խր. անուն աոած է: ՀՐՊ. db ծ Ա4Lէ» , np Քաղա. ep վերէն խիտ mn nnn fF by wtie կը րղխի Քարուտ. աւավզանէ մո. ն Չաղաց քներ pաbե. տոնելով, ու-բոլոր քաղաքի փողոցներ: նշա - Ները բաչխունլով, տունկերը nang kd, hn մեծ հասն կը Bափի չնիeաm: եչ գոր- ծարանենր չեն չինուիր «յա ջրոյն վրայ ե եյե իոկ նփրատին վրայ: «կրատն իր ծ. գուտեծրը ունի dnւկ կ ընծայն : «ր ափե. րով կը զուարճացնք , իւբ շալակով կր բերք մեջի ե վառնլու փայտեր, քալակով ալ ջո» րեն ե արլ «պետքերը»: Գեղեցիկ է Oբիգի Թաղբ՝ Whey « ա. Րաւբ - կից է Արիդ ի Ապուչեխե , կարուշլան ն կամբկապն, որք կրնան մկ մեկ Թազ՝ սեպուիլ - ամենքն ավ ծառազարդ. N միգ աբ ել « կաժրկասվն այդ իներ ալ «նի, ամենքն ալ (աւն. Աձուանի է ատիտակ Քուք քամով bk tn wm fd bmp : 4p Ֆաստոխիս աւազանի dp լա շորն աղբխրի մբ թով, վերէն վար- E0նեաց, pibb pbb ry » ծիրանի, սալորի ,. տանձի, բայի fl, ծառները՝ Նախ ծաղիկներով afi պաուղներով ծանրացած ճnbpը nye’ Ի — 8 — ke Smառանան գլխաւդ վերեւ, թովերդ ալ անկած են մեխակ , Subinc oy ե Ph Lamm «չտ բոյսեր աւ զանազան ձամեները, մաս Lmcmն Ակնա unc ան fvagapiadian. i pa. «որագոյն, կծու ն գբգոիչ կարմիր «ղպե-: զոն , կեր, արբ, զուարճացիր ն. անա ամ. pey9 անձդ i շուր կր փոաւին ծաղկունք bmn. ng, ե չոր Թուժ՝ տւավանին կամ բաժա ՝ կիդ dl 9 $ սե գանոյն nւ գաղաթանդ dp Թբebկ կ յնոյ ծիրանի. խնծորի, նշ. կա N gai Jn. կանանչ ոստերը ն Ճգասուն Pe ad տուներ «իրող. Fa չուններ | ef Ln wg np ե պարայած չ Ագ իչն անդինն ալ քաղցր ե բարձր dug իւ պատանեկաց. ու. երիտասար» դաց խաղ կանյելուն արձազ ~hpbhpe բերեն չեղ քարեր: U4bey, gq pr ple bibahop կայ Զայոցս Ս Yur wծած ին չե Գէորգ Ր y: Գէորգ նոր շինուած te np wl «2204 li dhe ծածախ, բարունիր, գմիեԹ«ւոր: բայց իր Քովի վարժարանը ձին ե անկանոն չ իակ brph Թաղի զվարժարանը՝ բաւական աղէկ Ր Վիերադ արձիս nւpախսումժ եամբ տեսայ որ - երկո Թաղ միանալով էրենց վարժ արանեն. ՐԸ Փաղկոցի վերածել էին ..k db usu nt ste նարան մբ բարձր «ւսմանց Համալ ute Glin Ներ չին արժանաւոր wun ցիչներով: բաց» ման նանդիսին նելմսյ էի « կբ մնսյ իրենց չա hb կարեոր պակաս մը, այն է ագքկանց վար» “ge ory JL եան ուսով կը Him s — 9 — LԳՈՒՉԵԽ.: Ենեզեsի 1: Ս: Պoed « saws «աշչն- խկ իր Վվարագայ վարժարանը՝ խարխալուած ե մ& տին աստիճան անկարգ. ի cw ofosw ines դրատան ն գրքնրուն, ավաս je դնղին ne. վարժարանի նախկին ամի աւոյն $ ԿԱՄՐԿԱԳ։ b(bզbցի 2 §: vom. ծածին ե Ս: Գէորգ: Վարժարանը երկա un" Արամեան. ե Սեդ խի ոենան - subtly ante սուցիչշներ ունէին: Ր ապաով. եկամուտներ ետեւ արար ե վառաջադծմ աշակերաներ P— bploe. Քաձանաներն ավ: տւանալ. Աժ: տչ: կարապետ Երքցեանը՝ առատքնորգ ական. Sb ապան էր Ակնey ' ԿԱՐՈՒՇԼԱՑ - Ենեզեցի Վ: Սի Աստուա ծածին, ն Վէկ Մաղկոց՝ pebrqé վիճակի Ր (3 կարուշլայի մէկ կողն ժԺայաի մբ փակած է: : aq tnap le Դամիանոսի մատուռն , որ նդ». անուր ուխտատեղի է, երեք փոքրիկ խորա» նով տանիքի վրան wլ "ւնի երեք կիսախո րան, ուր ազատարագ. նը Sատցուին » dwt րան դրան դեմ երկու սենեսկ կայ wtp ~ ղատուն անունով` ուխտաւորաց նամար .. խաչքարեր ե ծառերը կը վարգարեն սյա վայրը ` որ կարույլացւոց Գնրեզմանատունն չ, ե քանի մը Աոաջեորդաց : շիրիմներ ալ կան: Bյ» մատրան արղի«նքը Կարուշացիք. իրենց. անպնականած են, իբրե Թէ իրենց 1ա«րձք բերող կալուած բ լիներ ուր փոխսա յարմար է կեղբոնական ուսումնարան a փնուխիլ: նփր«ան «յս մատրան տակի ժայռը — 250 — ձամբուրելով՝ գլուխը կբ դարձեք յարեւելս: Ապուչեխին մօտ Է Չերազ աղն Մ«յԲ- բնդուրիկ, զոր իբրն ուղղելով կեն Մոր ընդունակ « Ագրակենրու rnncածածին Ս pb», VU. Թորոս Է (ձակ, լեռան Ս: Թորոս: կամրկապայ ա Է Ս- Յակոբ) D Bopso, & YY: Chole: ey 4hgի «9 գեստանք 4Րեթէ: խառն են կամրնկապին , փոջբ մորով մ անջրպետուած : կաշի բնա. կիչթէ էբ ծարիւր աարի առաք տաճկացեալ 2p են , կրսեին՝ ... ամեն մարդ. գիտակ թէ. տակաւին թաղեր ն: տոնել կան Mo անունով: կը պատմեն Թէ. կաշոցիջ՝ Pres բունուԹենէն ազատելու նամար կորոշեն տաճկանալ ե հր տաճկանան Ի 4bղի Pաaա. նայն այգին կը գանուի տյս ժամուս - bpրէց- կհ ը վազէ դոյժ տալ երիցուն, ԹԷ փուշ Bա', գեղացիք ամենքը տաճկցան : նրնցը 4 դառնայ. հը պատասխանէ .« en tapes «fb wet fhodmte & bye, utp 8-441 Հնալո—մ » + թեղք երքցկինը «յած մազերը փետտելով կը Թոի ժոյոի ը գաի» Հայն կարձակէ կամբկասցւոց- « նա ինա մնացի Հայ. Հեր կոտուած նը «իրեք կա մրկապցիք, իմ Հոգւոյն խունկ ծխեցնք: »- 1°Re nr. պայաօն` կատարէ թ .:. be կաժի- կասցւոց աչքին առջեւ զինքը կը զ ածճավիժը նժփրատին նոսանաց JմE9 hp սուզանի-. կամի. կապցիք «Նոր մարմինը կբ հանեն կը Թաղի) ամեն տազաւարխն: անոր գերեզմանը IF opt. — 254 — Ֆուի, ե mwslhrY, կիր ակաՎռին, կամիկասվու thon je րերը երբ տանիքը խունկ կը ծեն սոյն ագ Ree JR ջելnd , « Benncwd զարմի ծին ae Leap անցաւորաց N անօրչնչն ws ուածին , ծուխ nt. pմաipp մեատածին » mh ~ բայ ձինագին, աղբիւր բերոդին , կամաւ կազլողին, բարերը իստակադին » նա, կը յատ iho ‘անվ » « usmnւwd aղորմի Gաչզյի ե- րեջեին Մամային»: TbAR 701» pig de ձեաֆ htt. ° bibqbgի 4: U- Uverecedաb}ն : ւա A pay peyeeybe ՆԱՐՎ ԵՐ 461 «շորս Գամ Gp BAS. bitat af +0. Up Lown YF wpժարան {: ` Boobp եՆ Ակնա վիճակի ծայարբնակ 4%. ղեր « Թճպետ Բենկան ալ Dկնայ վիճավն Է. բայց բաղաքականապկա Գիւրիկին էր - Dան Զորակ ն Մուշեղկայ գեղերն ալ չոր» տան ձայ կայ) բոյը Հայ—ձիոտմի դեզեր են. Uneebahay 2ay—2nnedey §: PEopy whan րին db ջ | 109 eas prog SB aoe շորոսն le ipa. Bեան աւավզանը , Zuo £.- անր 44զի չայ -չոաամց 3 Գէորը ա«անարին կից թաս lho 969 B- OUPQԻG bectng fmonncn dp log ձայոցա, ուր տարին միանգամ: B, ամ րաֆ կը use անեն շա. Ր Գրեթէ ամեն գեղեթու: ՎՍ Թուրջ ~ : Ամեն եկեղեցիք ալ «այծատ ե նոյակապ են. ատները ե կԽենլավավարութիւննեքը LP priv eաytոy «te, nd Bքն լ զանգվա եամբ = — $2 — hp փասակին, be mdlbbne տունն ալ` շա ' #5 4rebր: կը. գանութն » uw մոս ն նարեկ, վա. nog ե. + ey ակ մի ե enh աենեկի. JE p կը «լա» he bo . անական mod ե արդ my quan Ի Կրացան & ancp Վի [Ph Ֆոյն պատն կաա. mb. ապանպվությիւն չկայ առանց at bpp դոնչն ուրո &լնhլ. անոց. =o ց bz me embry nc {Fb mnby Նախանձախնդ իր bh - peyg արտի անկեզծությիւն PFs ունին , ե Fր արու որոգայթ լարել խիղծ չեն բներ- բայց. Թէ Jae & FE pրենցմէը լսածներս բաղգատե. լով տեսած իս Lbs չատ բարեփոխուած fp, մանաւանդ յուսատու: երիտասարդներ կա. JbՆ . գ: Դամանակի մեջ, կրնան նախանձելի Ebb: O4oey: dիմակը «երեք ընկերութիւն hap {play Jip. Ազջ ա«իրական:, {jum նասիրական . Ik. ՇաՀարեր * ոմանց) դ pամա- գլոՀ«խներ քօնսօլիտ են , ոմանց «սկի : Գեզե- pee ջե ալ pեկերութիոնք ie յապնեն k եթ: նեֆեն : (եգ հանրապես նկատնելով՝ Ր | ժապետները սպանաս չեն ե արժանի Ր այն պաշտօնին. բայց ուսանողք քիչ են, pe Ք«զաբի ն գեղերու տմթրովի ուսանողաց Թի 789: մանկունք » 102 ազջկունը + bi64bցgb ց k Jud ws press trang կաչու ածներլ ն շատը Ազ- սոյ մեխն են, ինչպի» նան, աննատեերուն ալ: ֆանի մը գեգեր կան չայ--նոամնց ) "pa 4b Depa + Uncebqiey: dlp: Grane որոց բնակիչը գրեթէ Ֆծրբնք տարբեր» Bh mW Lgoyih | bobby chnthtet —B— [ վարժարանի լեղուն չայերէն £, Dada Ներ. ե: տուժմարներ Հայերէն :» վարժապետ MOTE $ քանանայթ Tac. oof ec bap} bt 24 ինն խօսիլ, ե. շարունակ. յարաբերութեանց: Ր 14 են Zep g dnqedphկpու bk. aa աջնորդ ~pահին f կա, , միայն թանանայից. ֆլխարկը - Ենկղեց- hag զգնպտները ~ ֆէաները ՅուՖական: եՆ. եկեզեցական WEP bpyec ծները hiss lf Dodie Jեpեն եՆ, զորօրինակ, Ծչ-եաարան, ալու դիre » փամագրրք»: բայց ատարագն ցու» հարկել, ծայնրենի Թաբգմանելով կ'ընեն, Lc mամթն ե {nc pp Bumwns ub Bre Շաptն: hr kby անունները արդարն i ne Zonnttth խառն: Յունարէչն լնզու կամ.դ kp գիտյող bp Gewզաւ ագ pum bo Uunbg Grcbaկah կայոնրաց ըբարեպաշաութեան տրդիւնքննրե են, ֆաղկնդ ոնիկութԹեան աշարեերը: երե, Թէ Վին ցե ջեցերէն եղեր էն անը «ր չաց մնացեր. kb. «ւատի.. ծատթկ: եզեր Է մի ե նոյն նկեդեցին հիոնլ, զործրինակ : Վանք եդի մէկ մոտաւան ԾԻ Սարդ . Հայակ hn U - Engg Laying b Trashy կy գնդի հկեդեցւզ, եկ խորան ե Մեր» տութեան աւացզտնը Zeng Myo Mh w bp. կու. խոpրան՝ Ly Eomndog + fix: Paws dp iy innit my 24d pes: 3 baby cdf re oe bՆ Biba» «կան ե թանի մբ xh eee 4 py RB why նամար beshagte 4g] mou sivoop eke Wt Sule Հա ip yk fpեն ց թարբաացն ' _—at— 25 —— N Ր 34 չայերէն pm շատ գործ կ'ածեե- ան ee EE Թաղի «արտի անունները Sey bL ցայաeր) բայց իրենք շատ քացախ են: Անա fu 4եղերէն pանիներու աձունները, Պաշ kp Arty Berek, Աqpelp, Անգութ Lis 44h waruկ , UBEY 3a, dmb, Ur թիկ. Սերկեւիլ, Գազան, շողգար, Աշ sa, Bebpwk , Dassen , Baap, (ate, ձաբանոս (իրր Թէ կ'րeեն շաբրեղանոց), fag dwչէն , կեճակի., Փշաաի lis Դարձնալ bժբատայչ միւս կողմն, Չմրկածակու նաթ, 4 B- Waepas: Lwi}bet puուած. գաւառն , sling : դեզաբնակները Տածնկացեալ Հայք են եղած dys ո՞րքան Biba b եղած wunնցy Ewe mm ՔԸ: ի Թէ որ«եք որ ցսվաօր մնացեր են չայ, «ակա՝ս բոնուցյիգններ , կրած են .- Ֆրեւի FE: իրենց կբծնականնենթն ալ կաչոյի երիցո երից կիցներէն են: (5.' մարդ չկր —p te «wՆy արտասունլու անել նդ բել wuekp Dblay. be hyip ley pնակյաց աշ Knell զգ ալի կերպով նուաղ է. ասոր պաա» ճառը իրենց կենցաղավարուիւնն, է մա un da, le մանագանդ յաճախ nib ple dPեան. ր: epեrp անցրնելն : Gon bn wy bbեր կր գանունին յԱ6 i pep bhp - peyg Fh; op bկbեbgimy be վերարերեր՝ բնտիրները անդ ադին անօքոց ե. ‘phen y rane դրեր դարաննե րը պաներ իծ պատերազմի երկիւղն -. իսկ ձեոքի վ- Ր Չանուածներուն 3% Ln Ն \ — 955 — րանաց օրինակութիւնը միջոց չունեցայ առ Նելու : Ճաշու գիրքին մեծ դիրջndվ՝ ընտիր մադ աղալ , ոսկէ ննտբ պատկերազարգ. bր» կաԹադգիր Արծատարան մբ) կողերը արծաթ ա» ufaucer , ե չորս անկիւնը - չոր». մասունք gb. ղած, ակունքներոֆ Վէկ eaքով՝ ~pունստի oo ն մեծ ադ նխ դանձ Je, Usqecsbfun եկեղե. դին fro ’ dep կ անուանն ին uur; կամ ։Աաա/ob. Աւծտարան . Բ“yg միշատակարանը կ'ըսէր ոբ: Br iwneigh երկու եղբարք J°Րի- նած: են այն արունստներ պատկերաց ե, կո. ղերուն dry Ր ուրեմն phչe. պիտի ըunւbր Uwobry Աւետարան » qաւgt փներ այն Me սանուժ եանց կաս Աստուածային ցասմանց օրերը գուրս: նանելու, ե կարդալու գամար $ Ակնա, ե իր չուրը հղած լերինքն են. արո չիչէք Է Մեժուր լերանց շպթԹան, սյն է Ովաճրք Դուժիկ,. որո. մէկ թեւն է Jovem զանապարձենր խիսպ չարնն, բար, կա ան, սաթ ու ձոր Սրողջ վիճակը լեա Ֆային է, ե Քրդեր կամ Գրաւպաշներ կը վխտան ամեն nւրեք: BEabwa շայք բատ. կան առուտուր տւնին ասոնց նետ, ey. կարի չատ կբ ասուն կարաւաններ` կը կողաապլաոուն չ անաստւննեք he յախշտակուին, գյքեր հ ապրանքներ կր գ«ղցուին, սպա. Կու թիւնք եղի կունենան» hs Pe ըերուԹիւնը կայ, որ Հայերն ալ գինեալ փ» նելով ե քաղաքագ իաութիւն ունննալով՝ եր» րենն իրնեց քաջութեամբ: երբեմն կառ» jj — 256 — վարութեան միջոցաւ, երբեմն ալ բարեկա. մու թեամբ իրենց աւարեներ ետ. եր Երա. ` դարձնեն ։: Գրեթէ ամենօրեայ դէպքեր էին Նախխիրը տանել ջո-րինն Ի խլել: Գօլ«էն ե. կողդները Թալանել , մարդ վիրա««որել . ef ԽՐ «տարի մբ յառած Ովածնրգցի եչանազոր աւազակ մբ կր կալանասորուխ կառավարու. ԹենէՆ ե կը ղբկուի խարբերդ կը բանտար» | hacfe + այս Վիջացին - wn ker np stn Pwd | Ոfաdnգի կeղdն կր գանուի Անեցի Պօղոս աշ Lm ծայ մը , Քրգ եր զայն fբerk պատանդ " եր բոնեն ե Ակնցւոց իմաց hae. wան » St մեր մարդ (Քիւրգի) չազաանք: Գօզոսր եը «պաննենք :- երկար ժամանակ կը պանեն. Քիւրդը բանաչն չազատուիը « ‘ke խել: | ղոսը որ նենար դտած Է եղեր փախչելու fh տbեւtն կը նապՆին tk Քարերու fey կր գ» նեն կբ մորթեն - որոյ. «ղորմելի ընտանիք ա. dh nwo երկու ժամէն աւելի: (ey աուդ կ'ընչին պյն ժամուն , երբ լսեր էին Գօղոսին խոլխողման գգժը« "Qաւառխփիս Բերջերը կարի Lemy bb. միայն քիչ մբ շերամ ունին ե մէնթի« բոլոր իրենց «պլէտքերը դրոծն կր գենն. շաց, նա ` գուստ, փայտ, մշ: ԱՎեՆ արունստենրը տեղական պիտոյից ամար կբ գտան. եշանաւոր արձնստն Է մանիսա +ործել ե կօշիկ կաբել Միակ վանք մբ ունին, Ս: ՓՐԿԻՉ» B44 §B del Ghap , dom 1 #5Gթիy ե Բենկային ' to 5 at — 257: — ` ոյ մտ եղած բարի մբ վրայի Ս» երեւումն Խտուոի. անուամբ՝ ԵՐԵՒՄՅՆ մանե ալ` (բոաւի: Վանանայր ն Սիարան չունի. Գաս ւառ ական վարչութեան [Ph Առաջնորդին alu ութեան Ներքեւն է: Դիրքը բարձր», ովա սուն, կ սքանչելի ջուր «ւbխ « չէնջեpը մեշ չաշէն՝ այլ ձնացեալ | կանրագին |: անօթՀ էներ ե զգեստներ ունի. զորս առ անի Քր դաց՝ Լիճք գեղի մէ դը ածեն ն մաս մով Ակնա մէՋ» Ունի 20 ի չափ ընտիր. արտեր, ե Qopuny մէջ կալուածներ՝ ի le uy ե այլ bee ուն րեներէ տուրքեր ե պտղիներ 3 Վանական խորձուրդ անունով 7—8 անձինք ընտրուած էին տեղական վարչութենէն. ' որոց անմիջա. կան հակողութեան տակն չր վանքը . ասոնք անցն ալ տարի ձրաշագործ սրբազանը | մղելով» "haf լւ yd իրենք անկէ Lrarfne զունլով ) վանանայբ կարգած էին վանքիս) ոբ խոստացեր էր ԹԷ նատ նարստութիւն ունի bu. Ծերացենալ ե. Ունեցած վան. ջին կր: թողու» վ անքը կր շինե. վարժա, բան կը բանսպխ. bx. fxs ջանի մը ամիս Նրս. տելեն զկնի , կ'ելնէ պտզիներ կո ժոզվէ 0H իմ իրազունքս է բոելով՝ -ծոցը կը ծրարէ, օբ մի ալ Բենկացի ուխտաւոր գալու առթիւ Լիճբէն ձեոք մբ զգեստ, սկին, ն, բերել կու տայ պատարագ կ'բնէ ,. վար կը դնեք» կը տեսնէ որ ետ ուզող չկայ ելեք երթանք, կէ, ո զգեստը ե սրբազան անցք. Դուք ինծի պես Սրբավանի պէչտք ունիք) a - a 7. " 358 — | : ն bo Հնի» b« » եղէ եղ ժողով բննլով յանուն Ս. վ եցն, կը Հասնի Տիրին» ջա ղաքի մէՆ ալ կը 4nd .-հ վերջապէս ժող. din ասած էր Yb waon, "af տեսանք գին. ջե Ս. Սարդիս եննղեցւղյ «նեծակը ութն ամիսծ pf Ր փռած ու Նատած ® Քանի մալ | Քանծանայ Հեռնադրած էրյ/ ն դեռ հր tagdte Ն ('օծէր» Անեցի ակն ունէին ԹԷ Ն- Սբրաղ- tne ին իրենց վանքի Համր ժոզովածները պիտի առնուր դառնար - Pg յանկարծ ի-. աղան որ վանքէն առեր BL ' տարեր էր: կային «մանք "բ չէին hpնiop: հաւատալ Bs. (բբաղան մբ խարող լինի, տարող լինի: eery ասիկայ չՀրաշչադ ործն £t, ե արդարեւ Ակնցւոց պէս ճարտարենրը խաբել «« կո ղոպոել՝ 5երաշքի մբ չափ դործ է: Չէին ծա ւատալր ղգենստները տանելուն՝ աւելի frblg "ամոթ բերելուն ճամար բայց ո՞ւր են բզ | գեստները. , չկան. Քրդ երէն անա էին , ե. Արբագանի մ կողոպուտ տaւ ած. | Ակնա ե կամրկապայ ազգայնոց et | «էպ թախանձաեքները չկբնալով մերժել, Ս. զատարադ. մատույինք ն քարող խօսե- | ցանք $ Ագ «յին զգ ացժմաժմը զեղուն ան- dիbք k հունդ ադին երիտասարդներ իրենց բանախօսութեամը ե երգերով մեծ մխի» Թարբութիւն ազդեցին սրտիս «Վ երջին գիշերը մեր ակնխիւ մտերմին , իւր բարութեամբ "ավ մացդ. Գանուցնալ ' Uoriry' Գատը =m 2 bq նակող ձաղարեանց՝ Կարապետ կայի Li Պունը օժ նջինք ի կաժիկապ ՉԵՐ կրնար չյիչել Կոերեեր լեռն , յոր» լ կբ բuթին՝ 40 «կունք Տինջ ե սառն չրեր» արդարեւ իրբե ատ ինք ‘hnafne fon բնդ. մben , Լաւ չն խու ե կամբկապու վերեւ. mb yf ղուարճաղլի ն փրանաւնտ, ուր կ'երթան nap օդ երուն 4 աnն մայակել. այա I rbrg want win բաժնունլով 'կ'ոռոգեն Jիշծալ արուարձանները : Lynd bp dh bu, UF Նայ ՔաՆի dp 4 եղզերու "անունհերը «կայ» վերխաւորեալ են. ինչպես Մուշեղկայ, Բեն. կայ, Արակայ:՝ Աշոտկայ, էառ: կը ցուցնեն թԹէ՝ կայան կամ տձւն եղած են ասոնք Մու- մղի մբ, Բենիկի 4: Արայի J) Աշոտի մի նշ: Գուցէ ժողովուրդն ասոնց պատմութիւն. ներ ար աւանդ ութեամբը պաձած ունի , ավ». սո՛ա որ մեր ժամեր չէին եերչէր ձարցնելու ն գրելու ալոպիսի բաները, որ aqwտadhւe Թիւն [ունաւորպվը ճառագայթներ են: ԾԱկծաmչ քաղ" կառավար » դ այմադ աժմուս Թիւն Է` խարբերդի Վե միւթԹասարիծֆու» թեան Ներքեւ . դայրմագածն իւր ձեոքի տակն «նէր ինն ոստիկան.» Հեռագիր չկսյ ԱՅԵ, որուն անչափ պետք ունին չ (pfu Phare ho ob BE Gobo 4pm նուող՝ Ա«րուչե խի 2m որդիք սը ընկերու թին ժի կազմեցին, բարեկարդ ն յառա» Դեմ վիմակի մէջ դնելու իրենց դեղին վար» ժարանը $ Bo դեծեղեցիկ bնfrն $ —20—- 1865p% ULL Jo Գյածապնե տական te նունով ընկերուժիսն մ կաղմունլով Քանի մբ տարի ետքը գեղ J գնեցին Մ Դա տին մէծը իմ ձեռքովս. ye ընկերութեան եինաղիբ կը Համարուի Թիժմուրնեան Մի«աջ. »ր բը առաքարկութիւն տո իւր ընկեր» տետրակ մ երատարակած է։ «տետրակի պլարունակուԹթենէն. ihm. dpe Jաnաֆ. կը բե- բեմ nu, որով: հը ճասկցուխ Ge Gr տա. կանաց նպատակն : ըձաւասիկ. «.... ընծաբարին Աստուած մեգի սորվեցուց ե պատուիրեց Թէ՝ ftp wp ke բեսաց ջոց կերիցես գծաց քո, ե Ps Գո» ծեսցես զերկիր, ն: «Կ Տես երկրագործը եր երկեր բրեւուն արօրը անզգ տյ ձողոյն կը զարնէ ե Քաղա- | Քացւոյն անկէց բերք կամ ունելիք եր նանէ . sank քաղաքացին ալ Թէ ի՞նչ կթեէ 9° երկու ծայրն ալ սուր 4nrծիբ մբ dեաքն mn ած կերպ կերպ խորաժմանկու Թիւններով, նեն. գութիւններով ե արագ ոյն ննարքեներով Նախ իր շոգ ւոյն ն 5ետեւատրալ ընկերին նը խաս ։ երկրագործը իբ ժողված բերջերը ո՞րքան առատապէս քաղաքացւոլ կ'ընծայէ ու ինքը միայն աւուր պլարչնով կը բաւա. կանանայ $ S&'u նան քաղաքներուն բազմա. Թի« մարդ իկՆերը » միլիոնաւոր դատարկա- : շՏիկեները անոնց աշխատանքովը եը կերակ- բուին , պալատները ե մեծամեծ տուները nn mm Կրկբադործին ալխատաութեամբը կը զար» Դ wpուին ե dh 3 df O ամարանոցները ե վա. In անոցնները դարձեալ երկրագործին Le Նաջան աչ frnnւժ ե ամբը նը լեցուին WL աժմէՆ բաներու վրայ տե'ս ինչ կերպ վար» մունքով կը վարուի քաղաքացին երկրագործին «ետ, անանկ որ զանոնք տեսնալն անգ ամ նախատինք կը սե պէ իրեն ’ որն որ «արդէն | միտ անոնց մատուքներովը ժողվուած ար» | գիւնքեն րն ե անոնց աշխատութեան արգաս սիքներն են որ նքը աո ատար ալբ կը վայելէ: թողումը ասոնք, մտած եմք անգ ամ մբ ու տեսնանք թէ` ի'նչ գործ որ. բռնենք Նէ, մեր ընկերին վնաս մը տուած շենք` ԲԱՓՐ Հ ինչ ալ ԸԱ՞y նէ, ամէն մարդ կը անայ որ իւր բաղդը) իւր չանը ե օգուտը ընկերոջը վնասին ill Sp փենոma է. զորօրինակ՝ եթէ դնող եք` ծախու առննլու բաներնիս ILD Դ4Ը~ նով մբ, կամ արժեքէն չատ մը վար՝ կես նով պոնել կը անաբ . իսկ եթէ վաճմած Հող ծախելիք բաներնիս կակսիմք գովել - զանիկայ Պազուագիւտ բան մ ցուցնել, fe պէս գի Fr "րժէքչն տասնապատիկ: աւելի դնով. ծախսելու կարենամ ձամոզել < Գեսնանք երկրագործինն ալ. ասանկ #, ոչ, հապա իւր. ձողին մէջ ինչ սերմ «ր դրա եէ՝ ի ձարկէ նոյնը պիտի ձե4է Կ: կծա այս է բաղաքացւոյն ն երկրագ որձծին մէկ dE ae. դչ S ընթաց քնի - տեսնենք Թէ որո՝ Պն ըն» BայpԸ Unsne by 4g Համամ tee — 28? —— նանք գտնալ: CL բերան hp հասաովանի “ երկրագ ործինը ձամաձայն. է $< ke. մարդ» կային ընկերութեան wwe k ե օգ ակար. Ce. o Demme dry անադր դպտպստանչն: սարսելով, le ժամանակիս կենաց LD eV Ր դիւրին կեանք մբ անցունելու տաժանաւոր ճոգ երէն ազատելու նամար՝. ցանկ ացինք Նe- Gebwական անուն չր» fp «ն dp leegdh. լու, որպես զի անով կարենանք երկրա գործական արդար վաստակոց Leu dieegs 2 խատիլ lk միջոց dbnք բերել: Այ» ալ Վեբ Քաղաջին դից (Ակնսյ) չնամեմատելով՝ մէյմը որ Քաղաք տեզ չրԱաբ «հօր նամար. ե մէկ ալ բաւական ոզ շգատնունլուն նամար ուստի ասանկ Gwն աւ իւն wpa ke gw np քանի մբ անձինք երթանք PTD տանի մէջ մեր (սմաննան Sէրութեանը նա գերուն արդաւանդ տեզ մբ գիլ մբ կազ» մել ե անդ. միակերպ ըսա Bea Ընկեր el - լացող տանց պարգ տուներ BT lk aj րաստել ամէն երկրագ ործական վերաբերեալ գոբծիքները , աեղւպն ՛ուսակալի Lmbae Bեամբը ի կոսաանգնուպօլիս դիմել ե Տէ- րութեան Բարժձրագ ն Դ«ծէն Հրաման PTS Նելով՝ քանի տուն որ. բնկեր եզած ենք Նն՝ գաղթենք ի Նոր Հա «անուանուած, 4փզը» Քանի. Jee տուն այս կողմի խեզճերչքն sauBh~ տվ ե քանի մը տուն Հայազգի տակներ ի գիդ բերել բնակեցնելու, մեր գրամը ե Քաղաքականութիւնը անոնց աշխաբոութ եա» — 243 — . ր նետ խառնելով, բնական DB wg end, hp wf կենաց «իտջը. Հոգալով ե բարդաս դակութեամբ ալ . Վեր, ծոգւyն «ետpերթ «ասրաստելով, տանելով ճետքրնիս Jape dghնց աղ քանծանալ մը ե Աոտուածային . bր» կրով զարդացած , իմաստուն վարժագնետ բ) Հոգեւոր պաշտօնքիւն զՍո-cp. ն4եգի-, ՑՆ զարդ արել: ամենայն փառաւորուք ե սմ Ft նիւԹականապ ն Թէ պինուորեալ եկեգե- yh , bh plenուն վարձապետաւն, “լ Bt dանչ | ե FE աղջկանց մտքերուն անդ աստա Lp )աերմանել. զբանս Depp գրոց ն. ALUN e ցանել անոնց ճչմարիտ բարդականութիւն: frbmno fudieg Room me bot Lome ուածաձանճոյ ancunecf le ընկերանաչատ gաղա- Քականութիսն ° աճելորդ. սեպելով: անօգ ուտ «ւսումները ոբ մեր ընթացքին ե «արվ վա py չեն գերաբեքիր « ինչք» «թ բսինք, ԹԷ տուները միաս կեալ լայ «իտի ե զարդարանք ալ չունե. նայ պիտի, նոյնպէս մեր հագուստներն ալ Lmdbon ne պարդ բլլալու Է. բաւական Gwe մարելով բրդէ ե բամպակէ զգեսաները "րեք որ մեր. մարմինը պիտի պատսպարեն , չպես օթ մեր նախեի Սուրբ չարք ն առաշ չիեի անձինք այա կերպ պարկեշտ Տագուատ» ներով ինքդինքենին կը. պատապարէին , պսոնց՝ պե» նախնի Ապարտացիք էե իմաստուն վիչ փափաք: ալ փորին Pee ա «եեները» Ա : — 264 — - (eee Ասոնց Նման կերակուրնխիս ալ պարզ ե բնականի յարմար ընել. ինչպէս որ բնու ԹիՆք պարգեւներ է մեզի» աւելորդ. եե. ah արու նստաւ որ զեղխութիւնչն N ie 4 եկած ամէն բաները V’ "րոնք nf oqnc $e նին տւ վհասակար են չերխք սեպել մեր . աչխատանքովը մեր նողէն ելած բերքեբը «ք Աստուած կը պարգեւն, ոչխարին կաթը, Jժեղուին մեղրը ցորենին պարզ Հացը, ծա. LY պտուղները. a ծովին ` ԳՎուկնրեն, nL. oդ fib ՝ . Թռչուններն միթէ: 3° րաւեր մեգի, «լար» պապէս՝ եփելունը եփել շե փաածն ալ 2d . ուտել որ տեսակներն ալ կը փոխենք նազարումէկ: տեսակ փխմերեղէեներ “ ke ննարենք . «be մեր անդ աստանին “mac «ղեերուն lite շակաւթԹեան. աշլխխատանաց արդն անցը lk ե. տանի անասուններու՝ "ւ վայրենի, ընաանեաց | տուած վաստակներովը բագական used յօտարութիւն 24 Ն»լ» ե db կզմե կէ վասակե- ու միջոցները խափանելով անանկ կանն մբ Հաստատել որ չելոց Մէ պանդխտութեան երթալու կարօտ ըլլանք, վասն գի չատ կը նասու մթ kh կԸ տանֆուխմք որովՀծե տեւ մարդկային սրտին դէմ ե ընտանե ացմէ զատուխլը անտանելի k.. svat e feud dE մէկու օդհականութենն զուրկ կոլան Թէ առն ե կնոջը, Թէ նօր ե Թէ որդւոցն « ՏԵ- իթ անա երկրագործը ազատ է այս ան» տանելի վիճակծն Ր’ երջանիկ է, ե | ամ — — 965 — “| gjriqkhyg. "pe ասանկ ՐԱ) ` [Luan $ay wp բբած-ն մեր աշխա» աու ենչն Քաղած արդիւՆքքն կա wp մը» աիջենրչն հախ տէրութեան տասանորդը VN | արդարապէս ծանել ww. t, ՝ երկրորդ dE բաժինն. ալ դիՀղին նասարակուժետն ընծ այել` առաթինուժ իւն Juv irl lr ու Նոա թակա, lk երբորդ. ամէն աուն իւբ տարե. գան պիտոյքը անԹերի՝ լեցունելէն ետեզ՝ աւելցածն rf աւուր արժէքի գնով ծախել ն կամ ծախելու խրկել, ամենեւին չպանել Bt Կուզ ծ ասենք որ. աւելի վաստակ բրած eedp \ վազն «ի ասանկով մարդկային ըն». կերականուք Խանը "Վեծ նաս. maւwd կ' ԲԸ, | tp ե Bunn dny ժողովրդեան անչ Sev կրեն. դ ունիմք PN այնմ թէ՝ «րենը պաՀողին Հօղովութդը անէծք: կու տայ $: ' ը «կանանց su ուստի զարգ երն ամես. ութեան փոխել, փeւd ou մուճ րաներ շի- Lhլու "ւ, կարելու տեղն՝. բամպակ ե. բուրդ մանելու կրթել ն. զբաղեցնել , որոնք (muro fp kl վերարկուի գործածելու նամար Թէ «ունի ն Թէ Jug be “25% գործու $ « Գի«զին դ ործածութիւնենքը Հոր» ube ժանցմէ բաղկացեալ. Տեսչական ժողովի մի ‘dbnaop տեսնելու նամալը շորս անձինք ընտ. ըուելով ատաքինի ե. ալեզք պատկառելի ըլ» լան $ «րոնք ամչն խնամբները բնելու ա [owe oo «ին գ + զին. ձասաբակութեան օգուտին. նատ. — 266 — մար ե այնպէս կառավարեն գիւղի 4ողոս։ depen, np "3s dB apnea peg hws wրաձայնուԹՅան. a dip spe Se. ՀԲ երբոր նասարակութն ան` միօքինակ խնա. տանին կն դատաստան տեսնալու 4ոpծ do «պատանի Նէ, զարմանալով մբ ppm kp Faw Նեցոդին ըսել. ԹԷ ընկներ: ինչպե» վստանազ ցար «ր «այդպէս ըրիր) ուրեմն մեղանչեցիր ըսեն . երբ ներում խնդ րէ՝ ներեն ) ալ pթo - Tei Ը Jhob(ec պլայմանա. , վասն զի Pyfee mine այսպէս. hp նրամսյէ : ` ԻԱ ՝ « be տարաձայնութեան «ատճառնեքն. ալ վերցունելու փյ ունենան ։ .. Fiza տուները dpաdեւ ըսինք ap NP 3 gabe կայ ,. bnչնալէս “ալ զգ հստները միօրինակ hme db fen Cee gree #. wa ալ: գիտնալու է “թ Hեպքտ ա քար ձարուստին նագ ածին sf կրնՖր կարողանար Հասնելու | բայց ճարում Ր կpն այ աղ ջին Համե մատիլ ' unig bw տէրութեան օրինաց. Lanlb fon en րքու Ll wb տուրքերը առ անց. ու շացըենլու ՎՀ wpելու փո kb անբ պիտի nւSkենայ 'Գեսչական da. : ղովը $ անանկ "բ ու ված ատենեին մարգ. Ր, 4այ ուզէ ՆԸ` եկած օրե հաuf han օopն nie միջարար տան ու մաժմրեն ի Bond իրենց Late «ատ արմումիւնը տէրութեան իբրե dru. փառ մրադ մբ փայլեցեեն, ե դրացի գի» ղերուն Lh mn ալ ամենայն phowenne f} bor dp ե. սիրով վարունլու միջոցներ' ձեռք րերելու Ենք, որպես զի երբ դուրոծն անծանաթ: ——— Թշնամի մբ պատաձելու բլա ստիպուին գրո բացի 4ի«ղացիք «դ «աշտպանելու զմեր գիւշ ո կը «արտաւորիմքը Պան զրացի գիզզա» ցոց մարդասիրութեամը խնամի տանել, & անոնց մոաւորական k նիւ ական պիտոյ ք» hp ընծայել $ "Apյով առաքինութիւն բրած բլա :. Ասանկ կացութ ամբ Թշնամի բնաւ չենք ուննհար ` ն. մէկը մեզի ճակառակ sh կենար , ինչու ռր նախ մասչէս Yunnւ wd Ge a կբ euy ժողովրդ եան Lb: Աու ած այն ժողովրդին. վրայ Ըաճ ե Lo ն եղած wnt եը՝ «փ կրնայ չարիք ձասցնել անոր « այլ ինչ- «ծս որ կբն -Սո-re Գիրec «Օբնեեալ զան» Դ.Կ ն զանդաստանա՝ ն զրերս > արդարեւ Աստուծոյ` ողարմությիւնը ու օրձնուԹիւնը ' անանկ տեղեր անպակաս կրլայ միշտ. « Նան կրօնականի վերարերեալ ձոգե-. բուն , եկեղեցական պլաչշտօնեայն ն իւր ըն կեր բարեկիրթ վարժապետը ուսումնասէր անվամբ կրնան Ժողով մբ կաղմել ն ամե. նայն բարեկարգ ուց եան միջոցներով ding բ fpել ե ծաղկեցունել ամենայն փառ աւո»: pric fd wp : be փառպսիրումժ եան "բաղ Հանքը աո տքինութիւն գործել ն Upp be կեղնցինիս փառաւորապնծս զարդարել պիտի ԲԱԿյ» վասն դի «պիտի ըսենք «Մի՛ մեղ ՑչՐ df’ ժեղ, fl. wնուան ger / տուր զփառս ° s Byouիep 4bqbցին կարգադրութեամբ ն նա ind yն չշայաստանեայց Depp եկեղեցւոյ la dbp Lees npgde are Pheihre be whe գուԹիւնները «լաձելով՝ նչ զանազան. iw «աքինութ եան պաուզներ կ երեւի ե ինչ մաքուր վարքեր կը փայլի անգ: Աս ասանկ Ըվալքն հեսքը չատ մբ րարի մարդկանց նապ beet ն բարի օբինակ մն կրնայ ըվալ, «վ չի փափաքիր Թէ ոգեւոր ե ԹԷ մարմ ա երջանկու եան պատճապտ. եղող. dpe ջոցին Հեոք զարնել, որ արդարեւ un գ ue պէս նոր մարդ ն Նշp BLY գիւղ անուանկլու բր«Հունք կունենայ 4... . Da Արդարե նախանձելի h բարի օրինակ լինելու արժանի ձՎեռնարկութիւն , ng միայն Անձ Հայոց նամար, այլ պնտք Է ըսել ԹԷ ե oub ging ե "յլ շատ. տեղերու նամար Այն »եղը (Շջաւղիան) գոր ես գնեցի այս ընկերութեան , իրր 400 «սկի վճարելով - ունի pրեն լեանային ե դաշտային մասն 0 wie | տառ , արօտնոց ' ուստի աւա fen Ae Sնձաւի ' աղբիւրներ ն արտեր, vb կարատ պետի վանքի Կողերուն գ րեխ la կից - 13 kր« կրագ ործ տուն կրնայ բաւականանալ բնգ« արձակօրեն: Թիմուրեանի պարզասիրութիւնե "ւ Տաստապտամմաւթիւնը շունեցան միւս բն- կերներն f "րը կաս ու, վերադարձագ ` N «ՐԸ` երբէք չեկաւ, «րը իւր կողմէն ուրիչ մարդ գրկեց, իսկ ինքն Թիմաւրեան յետ քանիցս անձ գալուն ու գնալուն , վերջապէս pեe տանե օք հձաստատունցաւ Մey dbp «. անչուշատ. ` չնrալով ՆՈՐ ՀԱՑ Դ եղն մինչն ցայսօր Նա. — 269 — ծել . Թէ առանց bg Mնալուն kh Թէ kրկբթին ու քաղաթականութեան պատանա. բեր դժուարուԹեանց նամար Փաւփաքնյլի չր ոթ մեր ղրամատէր ձայներ իրենց «չը դարձնէ ին այաստանի. մ 9 ձողեր գնելու ° Ճոն որտի ալիս {ոխ պիտի ապրին , չայ Swe . կի. apt « առող ն մեծ ազդեցութիւն պիտի ազդ են տեղական կառավարիչներուն, Թուրք ե փիւրդ պէյերուն վրայ, իբրն օրենսդ ե բաղաքագ էտ անձինք kh Հնդ կաց Ռայի dn չափ նարուստ պիտի լիֆին ձողով » pերբե» red, ձիերով. ե բազմաթիճ անասունեն րով 2 Թ»ղ շոարսափին | այն չան շայաստանէն Late ստած. չարխքներէն , միթէ պակա եՆ Նոյն: իոկ նւրոպիո ե Մ«յրաքաղաքիս մէջ աւելի չարաչար չարիք , միթէ Նդյն իսկ Թաղդաւորս Ներ ե. պայտգնակալներ 35° զարնուիը ի Uh- . Bէ շուկայի խանութ Ներ, տուները ամեն օր ` դոզոց ձեռքը չե՞ն « ՎիԹԷ բերայի փողոցնե, բուն մէջն անդամ մարդիկ չեն կողոպտուիի, k Թաղերու մէջ ֆբենց տանց dtp չե՞ն «տն. ուիր: Թողունք ինչ «բ ախտն ու մոլե գ tne Pfc a սպանեն, ‘fix, xs ձայառտանի ամենամեծ չարիջբ իւր կարող որդոց ձեռի Պեալհ Էչ ե գանի աղքատ ու անպաշտպան ձգ ելը « «imp է ձողեր գնել, պէտք է տեղ տեղ փորին ան+ ճաստատել , որոնք գոնէ ձայը պան, դխիտութեան դիմելը եա կը կեյնեն, «5 բ £ օրենսգէտներ ն e+e երթան նոն. աա mu — 370 — hpկու դասուն ալ մեծ ասպարե կայ toy աստանի Վի, որոցմով կը պաչօպանուխն գից ե կենաց զոներ։ այաստանի մինն 4 Բուն ՀՅՅԿԱԿԵՆ ան hb dbp Er $4 4 «րոնենք wy " ' 2 BA ԿԵՐ «uLue. Ցու Ke կամքկապէն ուի եկանք» ողարկաւորաց բազմութիւն ։ Մանկատին կ'երգե : Այգնստաննայց գլխնն ատուինք ի». pենց « Մնսք բարո » ն առինք « երթ «բ բարով», բարձրացանք քարերն 'ի վեր « թե» `. պքտ 10 ժամու ձանապարգ Է մինչն Արար» եր) րայց վտանգով լի». ուստի ատիկանին ձնա. երեք լ կորին զինծալ ձայք Կաժիկա» պէծծ եկան diy Lbrin ' Այն ինչ լեոան haw երեսեն 'ի վար կ իջնեինք , կամարակապ ավ. ` թիթին վրայ խումբ մբ Հիաւորներ տեսանք. fy hp ՎվիՖջէիՆ i ատրճանակներ fins fu Ի եց. ն Պա ԹիւՆ կ արձակէին « յուղարկաւոթ բարեկածներ չին Ակնէն կանխած, ուր յարս գանաց ն. նամակրանաց փոխադարձ Burda ere phe «ատանե ցանք prրարու daw ժամանեցին մեղ Երզնկայի բանակեն մեկնող Մարացցի Քեւասետ մբ ն: վինւսր մի , աղէկ «ւղեկիցջ» ԾԹ «տիկան նմին աղան խիստ քաղաքաց» ՌԻ ժէկն Է, աղեկ ալ նայերեն՝ կը խօսի «Եզ բատն մեղմ: անբաժան կ'րնթանայ , քարեր անսրակաս են, գնղերու Bun wwinteն ring 4 — 271 — Վիր «անցնինք: Հարանասի ( ճարնղանոց) dnpyb ՎEL, toy fp, FP bk wg nt pp Leo »անք: ի Ky . զրծսալի gy վայթը N 4 bap՝ Պր: երեն ժ¢ ,'ջարերթուն միջեն կերեւի, ասր ալ բնակիչք: «անկացեաղլ Հացթ Bն եղած.» պ եԹանանք «կիրճ ու կապան. գետր կած» Pent Զկ ածագ ու ke 4b սա նմանը Ի Ui~ 4p und ib այգ եստանք" լերանց W—™~ բորը միbչե. SrbզpԸ Ջորե պան ե ժին ազան թ պատժեն. սյս Հորելու մէջ տեղի ունեցած կոզոատու մներ ն. սպանումները : Թանժձբ նա- «ակ մը կր տեսնենք , «որվ անցուդարձ 4e- bb Չմշկածագ երթ եւեկողներն : Այ” dոpaյն dE 9L £ Գ Swtwpre , Արեան գոյն ն wpe նան նող» ep $ wp անդին £ Ա«Շաւոտի խան, «ի ողջ Է , բայց ամայի, առ անի ֆրդաց՝ Bայեկոյս ենր տայ անդեայք ե խաչինը. ՎԵրթ ընդ մերթ ձրացանի գնդակի տրձակ- . ‘fab ձայնից արժմագ անքներ ‘hp լենք 4 fae տի քարերէն» . կ'անցձիեք դժուար չ ™ Pe ~ pm hn Sac Hu Ji, Qt—et; es. b4- ich է անտեոի չ ծառ ի վեր պո ուտաւոթ. նը Քարձրանանք, բարձը կատարին վրայ «ւնը պանականոկ մի կայ ե: ցամաք աղբիւբ ժբ. ԹԹ — pt լpն 4 ’ .ծառատունկներ ն pնջնm. փյ» մացատներ կան ասպ ե անդ - խոթի՛ն ատյութիւն արձաւիրջ կ ազդեն ի մար, հ. անա բանի մի սյծերու միկմկոց կը ւնն: երջանիկ այծյարածն Gg ry կատարեալ wba Heed ըեկողննած պրակի մի շո՝ = 2. — իւր «րինդը կը արկանէ « Լե ձաովիա alle 4. բացուի մեր wn Lhe — Փառք abd, Ue տուած . Gaqey երեսը. A արտեր: hp nեu- Նանք ,՛ ամեն ուրեք Հնձողջ կ երեւին Ր Թուրք կանայք. ե արբ փոսւած են դաշտը, mn 14 G ase Աշոeկey եղ, Դիրքը օիբուն ն. շենքերը վա- dhe} բնակիչը տանկացած Հայք bb. bo ղած : Php. աֆ կողմն , լեռան բարձր թեւին վբա է Օճախ գեղ Թրջաց) «րոյ «այգ եսա ննայք կը ձասնին մինչն. մեր մանապարենը « Աղep Sco dng pean ort bp Lecewenpypb yBp gion. Hpbi + eb pume «np nnkbah.: MelPph Lagey hp qui wecbpyh. kan Hofer wes ee app 1 def G ae Jl ce 4 Qeag J be Ue ծածյն՝ op abe Ա«աքթարջի bbreighony $+ ե: գրեայ բուի: Թէ` բանանայ չունին Ծո» — 4engh Zope s bute Gack: 4 Beqdpeg es ig P bpbg 4bateth | gope bpp pei ek. fof abe Sthpars dp Bera bh 440k Pi dանն ք լաւագոյն էին Կ. ֆաղաթի Ս-'Յո կոր: հկեղեջին հրանեալ վարդ ասրեոն մ կաթ BԲրե քամանաց մ իրրն Վարժապետ է ` խաս տակն աց dob men '&. Feed et արձ | fr sos | Depth wt igh RS FR Pe ¥ ihe f120 000 wapրծել «` 1800: Ang bp անիր: Ր գեն-նղածա՝ «րերն: բանթ ող» ` (գործ տգոլ) չած ծին, իրենք: օրականը Piped fi aph rh wfc. 4 op Swe րեր որի վաճմաոակնննձրՆ ԵՇ, Վեծ յուղ Mictph #bS Eph prpdeyhbp pq Gly: Gore agus ած. էիե Pp esyeng: միծչ ե. րենց ne զած wpe Նի mMpոtbp tuնt dp: - անը a aavie lonld, ; BUS 4/0 իրնեց: «ւfխակն rR + kp Pipe: Erbin fe dbL te fe BE fet hE gems Banko Ploasn dpi ofp Lp Be: of q pea te 4p flair fp omy Ao ooh: poppy Gt oefte dpb fered: Qos FP opt ofrecer pr organd 5P mp pS g ay i onsiegooon Ptap olb ney app ing put 4 bpp ibd gh fey oe “8 dpoibd. Loita Goedp « ածրեերոան հիա» եչ նան, bp nlp flee epophyas, tp fed &hebkp.~ epeoetetind *~ Ur—eiteok Ro b need Wwe a — WE — ըդ Հանյապէս sapachumthp ree ppb Jukp by Ebh Joayp - +hateg bby gob wed hb - bepeapayud org hy: դալերող ցոր ենենրի ap aw ameby EL he pba + ճաթատարադործներ կան Ր wp nhs- ւթ եամբ կը շինեն կրոպական գենքեբ, մեքենաներ. ե նուրբ qirpthebbp: » «րոց | աոաջին կի նամաբութն Զաքար: ա | ե զետրոս-եմիրձեան, Արարկերի Թուրք պէյերե, hb pug wae bap) Gopակութիւնն ափո անագ Վար մունք ունին, Zamyey Akram 4 pamkpy Leykatն գիտեն: Քազաքո .. «հարածնար Է` ե: ելեքջ Pre dp ncbhի« օդն mh. (> kg. ծանր " 3» ըրեր արանը ն ե յան «երնւց te: pepe BP bp boi: op ` գարերաց: Գառտաունկներ 4: գաբդարեն Petes tbe de bphorak 40 dit B=abpe e Արարկեթն : տափ. շինուած. £ rt | բուի: Be bepyhifoy 4 mB okutee Phen ole Segbhspoys hse oe piofkp - brs Oe pephbpը 25 ob oebfghtep clip oabpwphն fhghme np Goepovin (gupred) dp Gm lph - hwy բաղֆեջար es hay «Յե. Yabmyp seb rd: bl Bathe : neygprhbg bbppBն opti «դարդն «ւ բակին, աւմլի Ճոֆո.« կաթի նինա 4b k bilby) Lzebuizop Be =p pi Biot իջ, &. "fl ube Beihepof oet hey 0008900 210: f ի ձանջած o : Wn id Ր Tey 9 athe Beet $ — 3”: — bնbղեցի ունին 4- Ս. sinc Ped pն Vey bկbqbgh UO Bolen s UY bos CB Լուսաւորիչ: Մայր Եկեգեցին միայն նոյակապ չք, ընգարձակ ե ջարուկիր « ժիւշներ Գ9- Sm peyg opty bes Դայարնակ het 'TԵՓիԿն «իջեց 4 vo: (moon ombes foo Uerd-rek 1+ feiwkog 00 Aebget, 40 ազջկունք 8: ` | ԱՄԲՐԿBՑ - bitioh Ի 0- չան ’ Ro ժարան 4. (ft ved 40 մանկունք չ ge ԱՂՆ - bնծզեցի է B: Bom ipbwt}b Վարժարան rt ffevwbor 45 dake ՎԱՂՇԵՆ: ‘44595561 - B heen rb ave SPն Վարժարան 14 Asbo 46 ob bg Ծ wազծկունք: q ՔՈՒՇՆԱՑ: եզ. 1 ` Domocotwbtte ԿՐԱՆԻ - bb շեթի 1: 0: Աարագիա« . POO te "2 Neuwbmy #5 Ral ne lag d Wa ա ZԱՍԿՆԻ - Եib2toի 1B Գե sr "ԷՀՆԵՑԻՔ:" >». 1: 0 vwncinba յր: Վարժարան 4: (իաանոր՝ է մանկունք ԽՈՌՈՉ Եկ47604 1 O Bem iebpt 'ԾԱՇԿԵՐՏ-» 11» » Ս արժարթան + a ee: 30 dab - - m9 hn bp : ` DBԳՄԿԱՑ- bite: Ի Ե Bvmnemd wife , EՆՑԲԴԻ.- bնծզեոի 4-0. b 630 Wee Դարան i: oven 80: aնկաւնը , e—— SB —— "ԱՖ" եկելեցի է: 0 նչան: Bert բան {: vty AQ մանկունք ». —— ELE - bikahsh 1: (Beko) «BAL ՎԱՐ: © a. be 4 Վերոյիշեալ գեղեր Թէպէտ րարների Ue wobinpp nc bak թ td են , Pg տասն 4k Ակնայ դ այմագ ամութեան՝ ենթակայ են: «ի իրաւատութ նանք տակ Աի տիր մբ 4b Vad Beet bgt Bw wide heb de ժողովրդ նան գործքեր տեսնալու» : dine նաւն. «յս գեղեր 5-8 ժաժ ձնեոի են Ur=pnկbրեն « իկ: D03Eն 40—42 Fuad hpo կգ-ից Լանաարծով: ԳրեՔ: ամեհի դե —qbpmւ RE Waspp pielfs de 4 mlnep + Ue daw «Ե բ«ղոբական: եղած Հայեր: Գեզղացւոց շէն. . fp + Gui Hck. pnw ange dda Mea BD Քաղաքացւոց նման են. տեզ saa. ag գփնիագանց բան դբջաղաքագիս « կանանց պեր» մանքն չոլ է) ամեն ատոնք «պանդուխտ կայ Պի» կամ «պլ եծ քագոքները. երկի- րըն անձթսկ Ի մակութետն Համար ե րերի ` akգերէն շատն եթ ակա ին Ցէրպիմ- ae oui np de PF hry bb pacpp pabm «եզասց ծարատանորոաւնեան ։ Թէպէտ չսյեր զինեալ զինելով ել սբսի վարձաած, քաջու hd pnեեք. կը պաշտպանեն ֆրդերնն, բաց Աանախ կր չարչարուին. կառ ավարիչնե» EBs. qbookegh: ն: pb tbpiն, | npey 6S եե չո փր ե կառավարութեան «րէնրն անոնց կամե 6 « ալ. «ր գ իմեն &. ի՞նչ pikes — py — Mtp + — LE ytbshe pee ep բաղկացեալ փոքրին գեղ ՐԷ Հայոց. նփ- ատի dew երեսծ ալ Գոմ չոչ mbm had +b dp hey Ppy oy By abակe far we peeBh hors GYndiraeofp 4php»վ «Պա. տուն կոմ ցորեն գողնալու Համր 50 bre Ly բազմութ նամբ ի կուգան էէ նէ իթցւ ոց poy - Lute Ye seleqph nigel bpby Hepp peti, Jpeu Ppp bpp +hդ web 4B Թ-ֆեՆ դեղին մէջ» Հէյ igfeն «լ գեա կով կբ զատաստխանեն« այս խոտանի Բ. բոնուտած 43 4piն մինե սպանուած. չր» 2=bpր կ'ըոlfb ԹԷ frptpո by -կef: de mab Ep bar: Fagg Pv; hep, Req logeg գեգակով մեռած pեչր, ոչ, ածաջինֆ տարբերութիւնը | նոյն իոկ ատենի աան Lipջeէս afepդ opbpը. նաց կա ան bmn wdաpութենան « bh mlm pp faaferw ձան. դիակն ե կալանուար Apa kp (pte Հակաւին 'ի Գոմն-րաշ « . Գոժթաչցիք մեռած Քրդու արեան գինը կը պլանանցեն մայեթեն Է Վիչտ սպատնալնաց աէ կր գնեն գեղը» Հայք բաւական ծախքեր կ'ընեն, Գայ մարան «իտի 4փրդերուն վրայ Կրթա - իբ բերած զօրքերու ոստիկանները քանի Վ՞օր Հէ յbե« sfe 4c Puաpն , yam ke Babb sh ba Jp eR Ue LB plop - py bp feey bpB gy 2P%be - elpwiote 4c eke Ֆեն իրենց «անանքն ու սպառնալիքն, ե kp 4 Երե գիչերները (րովին 26 06» ae dey ke յարժակին . te Hoty. կալն . ". արաց ձգաձ՝: ստո աղն ն կը պանեն գեշ ans peso delete ahibe J abt efi ժբ բացակայ կալ ընող: երեք Հայ երիտա». սարդները յափլտակաւֆն փբգերէն Է կթ - տաքուին Գոմբաշ. կը կապուին «իւն, կք | ժազլեն զանոնք: չարաչար». .« lp վկեն , “le —— uae he wpանկն , Jhեnահ. Քբգուն՝ ընտա» նեաց վբեժխնդրութնան, ձը մատնեն , -Վեկ կազմն ար թար կոս տան" Հէ յնեցիթցւոց ԷՐ ԵԹԷ մեր մեռածի արեան գինք ե 1b %gkre arեէր » Հեր մարդիկ կ ագատենը Թէ: կք fnqferfubig ¢. չշայթ, Pike qe տնունով Lp. չանաւոր իւրդ մբ միջնորդ կը Հեն , 15000 Գոշ կը վճարեն, տզայջը կ ագատեն “pq wngpbլու. Po" ep» hq len վերֆացած se խնդիրը: դնա դենջեր կր Պածանջնին, մի Խեան ժամանակ մեր կառավարիներն՝ “Լ տուրքեր կջ լաշանջչ ին» ֆանի' բանի այս. օրինակ ե ասկէ ծ ան -_ գան դեպքեր լսեցի ինչպէս նան. կազմ» կացեոց դէպքջո` բոլոթ Չմկածակի դեղերուն & Pարբերգուն ok. | Qարսանճագի ե “yԼ ` Փթեզերուն , րոցժէ քանխօը: իրենց կարգին | պիաի նչանակեմ՝ ‘ (keke պատմութիւն dp $ - Shcppկու ' Byvey $ -ՍԱrարկերու ն we te bey Jp2be phկed Ywre baby le Oale- ա լերանց: մեջանզերը կշ բնակին Գո- ձրճանցի ֆթգծր,. որոց գլխաւորն է Գելի: Սւoն', մարմնով ե կիրջերով ՎԹ արի գաան 4h NW PR PU er hահելու աա ` TE ha 'րոնել. 4eաf f պանեել :' : ` Ա“ 4երի կառավարութեան 4p Jանժեուի այա գործոզությիւեջ, ե. 44 ¢—Ue- քն. իւր մարգերով զերաց դէմ դնելնն զկեի »կարանալով կը փախի: Bծոր տունն չգ ան» dpb ատացրւանքը ) np siedangS Hse, ene աւթեանց "արզիւնք՝ էին, (աարդւե Beytayte Le bq puctp he goth opie կայ գեղեր «ւ քաղաքենր,: որպէս զի Ձսաջ ՛ահալներն nL կողոստեալեերն գան ,, ե Be րենց դպքջերն ` ապացոսցանեն ™ -ansiebfli o bo ak ppd met Bie Lear ազ գեղացիներ եին, մաս մի ալ իրիկ ձայ 4եզացիներ: Եպյն: օրերը Խարբերդի մե ծ Միթ ասարիֆն «այցելութեան ted Br վիճակները» եր ծասնի Աբրաբկեր. ե an Case pep Lk կը mbeնուխ Դ4լ$—Աշլօն՝ Yeo բ (ի յան ղա եղած ` ճացակից կ. պատուպ» 4ից « ԱJkD ելած ու նստած ատեն , "շրջած k =ygbլ ած տեղերը» « ԿԼ ՍԻ 0d «ae, WP -ihyeb « wa». a չյա ատնանելով դ ատախազ« Ները՝ խանե աւ իւն. կ'ընեն bտ դառնալ pe րենց տեղերը միայն Հասան—9էլէպիչն՝ տասնի չափ Թուրքմէն կամ Գրկրլպաշ կը նան իբրն ' դատախազ: ՄԹ ասարիֆը dbp ժամանելէն` քանի մը օր առած մեկնած էթ bri երդ Դեփի Աշւտն — ԱիՀլէ յժան աղան ե. նոր դատախազներն աչ Sir տանելով mp. Քննուեան պիտի ակսաունրչ: bre Մալացիայէն | bere be: 4 orig eno ap Baby tay pub wk oyh prep nye Bocpe “sb fe ած Շիշ տրուած էր, ե չատ նամարձակ An wtp —e pնաանp bem ('ընքր. Թէ' աականները ե Թէ' ամեն տեգերը զարմթ» եբ ի ածեր». պատմեցի աթ. անձին Վայ, ե՛ դիաեցի Թէ Ինչպէս կարելի . Հասարակաց «յսըան ծանուցեալ bqbaby 4օրծ մբ ն Գէբու եան Գրամանին «- qopացը ՝ դtS դնող յյոնի nut մբ մբ. sn կա ին նեու եան. վերապագել. « ե եթէ pենու- եան հնքակոց՝ էնչպէ» իաարնի ~2e4b dr nl պատուով իւր գնել Ի y թէ ap ջաղաբական օրինպք ու զինուտրական օրի» Ն շք կրկին յանցագոր. եզած չէր» WL հարեց Մի Թատսաբիֆն , © ‘իրաւունք . անիս ew. pad daybed, P39 յանձն արաբական. ( Reo} ) բերտծ £:. pwn անննարուենան ՎԷջ` իչն. կառավարիչ -e՝ երբ բարձրաթ 4yն պաշտօնատարէ df n' le bok անձի a hm Խնդ ey Ja կամար. Աանձնարար the կ'բնդուեի - Աոլոե Երգեր փախած քր. ե առանց բուռն միջոցներու Lop կրցաւ գալ մեզի գրով բ միայն». Hib — Weis cpm8: Gmywp bm we ստրսոնլի խ ժդժոm թիւնք անլութ բաներ էին . | ոչ միայն անասնոց ե ստացուածոց ընտիր» Ները՝ ուր ն որու քով լինէր՝ եր աւման (բնէ. ե բերել կու տայ brեb , “յլ ե "Ր 4b «բ երթայ, եզի «զքիկներն «ւ կանայցը sp h "անցբնէ, նաւնածին նրաման կու տայ գիշերը էրեն ղրկելու չերԹացողք ե չյօ- ժարողջ կը ԺրթԹուին: Ալեւոր ֆիւրդ ծայր Ր իւր աղջկան պատիւը խնայելուն նամար » Դչէլի— Աբոն, ղանի չամբուր անցընելով մեծ. կրակի մբ վրայ խորովել տուեր էր անոր ըն- տանի աց աչ ջին mnthւր .... Ս այս էր Դէլի— Ue ob , "րուն վերջին. բարւոք ու ընդ» արձակ վիճակը տեսնելով շատեր, ամենէն: չնչին սրիկան կամ ֆՔիւրդն անգ ամ սկսեր էբ ԱյecԹիւՆ ընել: ` երկՐիս բերքերն են ցորեն, գարի, կաշ րագ. մեղր ’ ընտիր lk nw միրգ եր ’ խա. Ղ"Ղ) շերամի րժոժ, աֆիոն $ կը «նուցանէ բնտանի կենդանիներ $ ունի աղուէս ' կուզ, վարչազ» Գայլ, lin: Բայց եւրոպայէն "“mudbe Նամեծ pub aկուք եամբ մանած To դնէ fire ն իսա գործելու քամար, ե այլեւայլ «լէ տքեր Հ. ձողեբԸ՝ "Ր dd mc aru մ դաշտային է, Թրջաց ե Գղբլպաչներուն սեպնական են faded - es մաս կայ Հայոց Հեոքը Ր [h- բինքն են էնտիտաւրոսի շղԹայն « (լնուանիք՝ կիօլ —դ աղ կամ ՄԷԼ կ—դ աղի Ղարաբարայ fix « Ջրերն ենՆ՝ (կգ beակ [Ph Աb4y վտակ՝ Սարը չիչկ լեոնչն իջնելով Աղընու Կովիտեն կ Թ «ոին յեփրատ « Թուխմանպույու գեշ տակն՝ Աշատաղէն ԲղթԽ ելով Աժ աւանի Lne վիտէն կը ձոսի, բրինձի ն ցորենոյ արտերը ոռոգ ելով , Մալաթիպ . A. ժա ացած 4 Rts Yb 19 '— 290 — Աre աւան գ wi առի միջ 9% ry անցնի Բաղ դատլ մեծ ճանապարն '. Le q2pLe Յ ժ orl նեո ի 3 Մեծ ձայաստանի կաս կարնոյ Lin ի նաղորդակյելու նամար կարճ` ճանապտրն hess եղեր Դերսիմի վրայով: զոր Ակնցիք: Չմթչ- կածադ ցիք ե Զարսանճախցիք ալ պատմե. ցին N Բ “yց: խափանեալ a լխանգալրունելով՝ ե ` ֆրդերու երկիւղն ն N այժմ ULI 37 նե եռն / կայքն անցնելով . կ երան կարին , որ 70 ժամու չափ կը anki p $ Հեռագիր. չունին , որուն անչափ պէ տք ունին Ի եrկeի» բնակիչ - ցեղերն են Հայ, Թուրք, Գգրլզաշ ն ֆիւրդ» ՝ Արբ կերու Վեռագ իր գրքեր էն մայն նետեւեալը օրինակել տուփ, Թէպէտ "— խալներով լի» «Պատմուժիւն ուրթ Գեղարդեանն Ib “yj Տեօրինականաց Քրիստոսի ե Նշանացն t «ի սուրբ ն` փրկական Տեօրինականացն արբուժեանգ . Քրիստոսի Yun dn ' մերոյ | այսպես դ տաք Գործոց ոսկե դ րով ի պատ« մադ իր Թագաւորութեան 'ի Քաղաքս կոo— | տանդ ինուռլօլիս յե այսպէս պատւմեցաւ , որ- ` ժամ առին զժագաւորուժեան քաղաոքն՝ մե 3 Թագաւորն Գո անկաց բացեալ մեծ եկեղեցին ղսուրբն Unf ն Վեծ պարսա»ս « «wանօp գոչէր զամենայն Քաղաքն ` ե գUատn~ բիարջն ե զնախարարս սուրբ եկեզեցոյն , ն խնզրեր զփրկակպն սրբութիւնս, ն նոքա գոր. ունէին ցուցին Lk ասա բերին: մե 'Գործոցին զպատմարանսան , ն էր գրեալ wu պքս ° զատմուճանն Աստուածային որ փape . անկեալ էր ամենեւին ե զարգ իոն: նավոր. — 294 — տրն nace Սսուpր առաքելոցն Q շնա k' Spb FE ne $ i նոցա. տարեալ 'p Ub կիա կղզին ե կայ մինչն ցայս աւր. պարչգոտն lk զասյաստտտակալն ն. զանկար պատմունանն՝ Ura pac Թագաւորին .* Pudon BPebrmae բանչի, տարեալ 'ի Աբարիա՝ միարաց ե կա մինչն. ցայսօր." զջղամիդ կարմիր ե զի. մատն պսակին փոg առաքեալն Uepe hou տարեալ Yawbfr ‘ft Վճնէտիկ Քաղաք . °F դկրկնափորտն ե աի. բեւեոն, [ ցկաս- ° տրն. տր կոչի աքցան, ն զվարյամակն որ ոչ hep ընգ` “j{ ն "wy ուրոյն ծալեալ ի մի կողմն » տարեալ ղալն երկիրն Նաւեաց որ այժ շառմաշէն ’ մերձ don f շանէք ն ‘A Տրապիզոն «Քաղաքն «Դին առաքեալքն $ բարձրագիտակ լերին «ե ամպ ն. մեգ շուրջ է կնովաւ ' զոր ոչ ոք կարէ ելանել l. Jn «տանել ի Lu մինչե. gujuop ° իսկ 'f զարդ da պաստառին Գեառն որ կապեալ 'ի fomg ունէր, որ: արեամբ Թացեալ . ՊՐ ոչ ոբ կարաց ձասանել. ի ներս $ գի որ մերձենայր չրով այրեր, Յոծան Ա ոռարանիչն ունէր bk րապ fa D4fow Քաղաք կղզի Brn pure 1% $ hh կայ: ի նմին +o. «Benncwածամօր պատմուճանն A ծիրա» ելիս Որմնական ` կղզոջն կալ» խանծարուրն 'p Հոոմ Ք«ղաք: կա ե մոգարեր Հանդերձ տղայուժ եան dd Ub լե կիա նղզոցն Առ ական Ք"ղ»Ք կա - սուրբ սեղան վերնատան ն ղեն. ճակն ն “յլ, սպասքն 'ի կոստանդ նուպօլիս ` է տարեալ « բեւնոն lk սուրբ ձեռւացն 'p նոյն Թազաւորացն կա. ղարմանացոռն ե co ded խնկոցն։ wD ՄԱրակաս: կղզոցն * * ` կաա ra 4 ձայ ական լ ՐՂ» րեալ Պետրոսի ավիա կղզին -«« քատ ~— 903 զաբ, զոր «ուրը Բագարատ դարձոյց ր 14° hee ոքն խոpրտակեաց ե lye անդ Ե« qին« որջ գեղարդ, որ զկողոն փրկական աղբեր արս նանն bեշեղ, առեալ ո«ւնկիանոսի , "ր կուր էր ի եէ, արեալ ի կոդն Փրկչական առժամայն [rum nph ցա F rr wծար« bամբն ներկեալ "ուրբ Գեղարդեն , ն Փուշ պսակն , ՈՎdel փ Արծ մաթ ացոյն աջն, ե un pp Che քւ ղոյն ազնուականին , lk Br rne m3 wfope ° պատկերն , Սուրր առաքե ալն Թաղքոս տար» ձալ 'ի Հոյջ' Այս Է հչան սուրր Գեղարդ- նանն , ն այսու օրինակազ ճանաչէք , ր "3 խաբեն զմեղ նենգ աժոտ ազգն (եաց, Mc թագաւորք սուրբք ե աստուած ասքրբ բ! bp. b ալ պերկնային աակ աուրը. նաւատացնե. {ն Քրիստոսի, ե, ամենայն սուրբ եկեղեցիս հոչակապարծ անք $ «be արդ սուրբ Գեղարդն Քրիստոսի` երկնային դանձն (Meany կա. ‘ի pm—wnpt ծած. կեալ աշխարձի Հայոց, ե որք տեսանեն զնա մմ’ տեսցեն զման յաւիտենից $ ե "$ pfob a sf dbanն տոանել ի uwնմոնս, ե որ Pa ip "րութեան որ կա իմացեալ ե պատ» ուն ալ՝ թագաւորութիւն «յն աշխարձին սական Lar ազի ժամանակս: Ե« նմանութիւն une ած ագիր Գեղարդին wus» kt. 4d բնեթԹաձեւ ՝ի վեր ջարշեալ գլուխ նորա, «րպես նիզակին unւր ա ձաւասար » ենե երկ. ՖՇային՝ ե հերեշտակաձեւնեալ, նման fosfs Ր բեալ նատուածն անդ էն Բ.. կողմանէ bhpե. սաց սուրբ խաչին pեւcնnն ալ, b phclrn dua Գ. որպէս Գէրե ի խաչին, աղիւսանման , ե ԺԲ: օրինակ առաքելոցն, ե վայր կողմն փոր նիզակին Դ. մատին չափով, բայց ոչ «յԼ ինչ բանդակեալ, այլ ամենեւին անարատ ե. Քաcասալ՝ « այս է Նչան Գեղարդ նանն $ Sf- — 2903 — րամթր պատկերն 'p չոգոց վանքն ի թ . վայ գաւառին: կւ Շի հւզցի Էրկիրն Տաշ բնո 'ի վանքն եղեգնի» (1) 'ի ճանացել Ա- (մաթ ացոյն ածն (Չ) 'ի Առբերան գալա. «ին դեղն որ առաքելոյն Թթադչոսի wնe ուաժբն E: k Պսակ փչոց ..¢ կա՝ ուր: նագատակեցաւ սուրբն 'p Գարեւանդ գա «առի. ե. այսպէս օրինակեցազ տնօրինական արբութիւն ի Հոոմ գրէ 'ի Հայ Թարգ մա. նեցաւ ե. բնրաւ "ի չայա , որում էր Թիւն 229: ե PRpիստոaխի een p վաիականա wlth hp « Յիշատակ EE ecկinanc մեկնիչա A "ր կոչի ֆարող Դիրք" Ցովաննս վարդապետին ե pep ձեաւղացն , նաւրն Մնrտչին ե մաչրն | Թավրեզին , ե հղրարցն Գրիգորին ,՝ Զաքա. Բին ’ Մարդ արին * ծազր եղբարցն lk gree բացն շարզավարդին , Գոծարին , ն ամենայն արեան մերձաւորաց մեծի ե ‘4 փոքու 1406. հասարակ ամենեցուն ամէն» $ «Դարձեալ գրեցաւ 4 իրք" 'h dbnանչ ` Գրիգոր վարդապետին շերմակ ծովուն ազ տակն fo Քաղաքն որ կոչի կոստանդնուպօ« Ս«- Է ՔՎ- Ռ2Դ- ի չայրապետութ հան be ube Wee rf Go ի«իք "մա կարդալով: կամ աւրինակելով, sheet 'ի մաքրափայլ ազո» Հեր ղմեզաս արա Յովաննէս վարդապետս որ Jանուամ, բրս եմ միայն ե դործովս ոչ, ն. ղծ նօդս ի. ennւ wd qdեղ JRE pep Jp wld gme : {rum Rpիստոս Աս mnւած Ae ոf չ. wp ole oq յաւիտեանս ամին» » 1 USB: Besmibhle Lp base fs orp hey մինչե gud մ « dh ալ. hat mah եղած bhp o $ Bed Un չՆ he Ue Besmbbac, վանքն է add Ր — 294 — «Յիշատակ է Քարող գիրթ" ` ե wi տանագիրք" ե կանոն դիրք» Գրիգորի քաջ նռնտորի ե երջանիկ բաբունապնետին dbpոy Քաջ ե անյաղթ փիլիսոփայի կպիսկոաղոս ե որոշե ալ ի գործա տնտեսուքժ եան ե վար» դապնեւո շայասաանե այց եկեզնցւոյ չ. Quer րիարք. մայրաքաղաք ն ագ աւորանխիասպտ. կոա տանդ իանումպաւլու hk բնածին . կչ արխ , Թ Վին ՌՋեԵ: «լատակնեցապ b/մխածնայ Jost տուր վարդապետի աշակերտ Ն«ւիբրակ «նուն տեր Յովաննէս վարդապետն . ժեր մեր կեն. դանուց եան ժամանակն , մեր dn ամն յանձնեցանք Գ.9։ գիրք 'ի dhեոն Յովանէս վարդ ապե տին , որ մեզ fanumnnd ube Gu: ր be դեւ, lk մեր Swine. կեանքն դա dy oar mans pեաց « դորա dbp ն հատակ արաք « Թէ գիրք Է Թէ այլ ապրանք դա բաժան. wg ՇաՀին Զալապուն ձեռամրն Pe kl իսկան. տար Զալապուն - Չ-՛ գիրք Էֆմիածնայ ե գայլն աստ ն անդ: Գարձեար ով. ոք չունի իշխա. նութիւն զայդ Գ: գիրքդ ի դորա ձնոացն յափշտակել, զի իր «աշխատանքն. է. ո'վ ԸՆԹ երցող «ուրբ գրոց» Թէ հանգիպիք սո- րա կարդալով կասի աս րինակելով, յիշնցէր մաքրափայլ յաղաւթս Հեր վերջանիկ բաշ բունապետն մեր զտէր Գրիգոր վորա պետն, որ ի դառն ե ի վերջ ժամանագ UI ’ ե Թ ագաւորուքեան pada չացոց Սո աb Մուրատին . np kf բազում զաս. բաւջ 'ի վերայ Պարոից ե յաղթետլ ինր» մանչ , ն արար բազում աւար 'p գ 0x. moos Հայոց չ be 'ի շացրագլե տութեան - Sb wa Ն Տեառն գիլիալպու կաք ողիկաին, ն ի գաս ըիարքուժեան (ապական այ խաչատութր չար« դապետին ,: որ յայսմ ամի վոխնեցաւ աա Քրիստոս րարունապետե Վիր Գթիչ որ: վար». — 2955 դապետն « դորա Պատրիարքութեան ժ wine նակն եղեւ վորումն ե. Ծոազաաիկ PR Sայեցոց ազգ ին Ր: mina յառած որ բաղում նեղութիւն կրեաց ' փոոող ե ինքնանաւան Յու նաց «վգչն - Թէ լոչ»ն մեր է. ե վար. դապնեան՝ fe pp իմաստուքժեամրն Jաղ- Թեաց նոցա .. Շնորնառոքն Քրիստոսի չի առք ան գրաւ յաւփտենիւ ամէն t 2 յր մեր", ? Ա Արարկերձն կ'շտապենի մեկնիլ, բայց: վարդավառի տօնն վբայ ձասաւ: ազգայ նոց թԹախանձանաց ե տelի մեծութ ենքէն պատկառ ելով յանձն առի կիբակի պատարա» գել Մ»-յբ եկեղեցին , օրձնեցի ե. մխիթարե ցի ժողովուրդը: ե իրենջ՝ փոխադարձաբար - 2 ետի եալ ր) երկուշտրցի mV LOM պամ բաս էինք մեկնիլ» Առաջնորդ արանի գուռն ե փողոցն ընդ լոյն ե՛ըեդ երկոյն անԹի« բազմութիւն խոնուած էր, Գայմադ ամն ն շատերը ՆրԹ «ք: րաբովի եկած՝ էին «` փամ 4 4թ՝ ելանք» փանանսյք ն վարժարանի ման. կունք կարգագ կեցած՝.«ՏԼր ուղղեա» ըսին: ն «Գնասքես րտրեաւը ե ութիչ ձայթենի Երգեր երդեցին վառուն խանդավ մբ. այ» այլած ն սրտայոյզ անցայ շնորձակալ լինե. լով" ԵԹԷ կանխա. իմանայի, պիտի Թը շայի այդ. Կանդեսը, բայց արդեն Թակար» դը ինկած Էի ե-ալ Թող տուի ինչ որ կուպեն ընեն ,'«չ իբրե ինձ ի պատիւ յայլ FԲrն fրենց Գգայրննասչր. եռանդեան. ն 1. Գից յոյտնաւԹիւն». իղձեր: զորս, յանձն "— 296 —. fr կը նկատէին, ե զիս դրկողեերէն կ'ա 4ընկալէին «Ուստի որքան տեւեց քաղաքին սպառուածքը ’. նոյնքան ծաւալե ցաւ ձանդ te արն . « տեղ տեղ ալ. «ւզերձներ կարդացուն» ցան, որք լի Էին օրձնութեամբ | զգացումով ե ազնիւ փափաքներով, զորս ի զիմաց մեշ ` ծի ն փոքոմ , արանց ն կանանց, կը յանձ. "Ճարարձին ինձ բերել ե ներկայել ում «թ . ` անկ էբ $ Քաղաքի սպառուածքին Chr կար ` ծեցի ԹԷ ձանդկսն ալ սառած էր- բայց անա ձիաւորաց բազմութիւն նե մանկտւոյն ` հրամ, որ Թոյչնոյ արագութեամբ կը Թոին եռն 'ի վեր, ն կը շարուին Սպիտակ ազ» բիբի լyY աւազանին շուրջը: աղար 4a | նութիւն ll օրձնուիւն կը նուիրեմ՝ անոնց ն կ'աղաչնմ՝ որ նա դառնան. նոքա խայ» . տանոք կերգեն. ե երիցս կ աղաղակեն չ «պեցցծ՛ Հայն ու Հայաստան, կեցցե ատ. րիարքն ե զատուիրակք, կեցցէ՛ Գարեգի- րն» ատրճանակներ, 'ի հայ ի «այԹ կոա (ոտան , մանկտին կը: b TT ճեծեալք a ա ~ : շեն $ ատ վուսքճյալի + ՔU{epauging . ` ձիաթշաւի ձանղէսե . ձիեր ընդնանրապիպ՝ , աշխոյժ կրակեն ե մէկ մեկու վազելէն եր փխրտչին ձամայն երիվարներ, վրնջելով Դո փելով յառաջ անցնիլ կ ուզեն ». եծնեալնե-. Իէն ոմանք hee դողան սաստիկ՝ անոնք «Ր. ան. , վարժ են. ոմանք կը գոռան ն արագ “րագ. ' 4p յառածեն ւ կը դառնան, անոնք fe | enLduet են. ։ Uhre wat Խալիլ —չաւուշի On Lu ազրիւր ha (Նի մեր անջատման hbo , Arde աի բաժնունցան Jուղարկաւորք՝ երթալով այդիի մբ: ձովերուն շուքը ե պադուկ րոց շ"-Ր1ը՝ գառն "ուտելու նամար : dirlp կերած Eilp արդեն & բաժին ալ տուին : Sfp». պէ տչէրետն Qognu էֆ. իւր երկու զինեալ dy ծառաներով ե Ղօլանճեան Նապարե Թ ազնիւ երիտասարդն րնկերացան մեղ ի պատիւ ե յատանովութիւն ճանապարձին "րդչն ծրկու, աաաիկան “լ Amվարաւթն» նէն. «ւնէ ինք թ.) Burke a0bgh' որպէս a մեր բեթ եր ցողներ տեսնան ԹԷ Հայաստանի մեջ ի՞նչ կեանք ե ինչ ճայակ դայ. գրեթե ամէն տեղն my Ի կերթանք ’ Մաթ = WoL — աղիի վազերեն անցնինք - oq. պով էր » մեր Վախ կողմը: ետեւէ ետեւ կը Թողունք Գգբլպաչներու չատ մի գեղեր « զար» մանալի Քարայրեր եը տեսնանք ճանապար» ձեն քիչ բ վար, որք աւազակաց որի նա մարուտծ են: brig ու kw ժաժ Jf. նալով հանգ չեցանք պրակներու And, | ա our ֆազաց քներ կան ` ke գեաակ մը կանց» bp 3. Fagap մեր wf nc Հախ եղած 4եղերը Գգթլալաշ. են.. քեղ Հանթապէս Saat տ ե Spebn + ty շարունակենք մեր ուղին . օգը օժ ագին է. վերջապէս ժամ 9 չր pohrcme —— 298 —_—_ նեցան Գարանիւյիսջ գեղը Ծլի աղային տուս Նը ,.«ր՝ Գզրրվաշներուն Տէտին կամ արքա». չն Ta urea bp ' Gարուստ $ խորամանկ , ե. իբ խօսքերն ու կերպերը կարի-զգուշաւոթւ ֆառռւսր բնդունելութիւն ըրաւ մեզ Ա.. աղան «այն գեղի թ«-ե»ոն էորեաղ «պծկե. ն Ադ «Իլի 'ի տես քան ,. «րք ընդնան. բապէես ցաւ ն. դժգոծութիւն կը յգյտնչին իրենց վիճակէն , Թէ ԱԹ -հսնցի, Սղմատաղա ցի ե Դրորջանցի «շնրապթ Քրդերը չո նապ կը հասցնեն եղեր ասոնց, Թէ վարժկալներ ն. «այտօնատարները ձարստանարութիւն ե զրկանք կընեն եղեր գեղացւոց, նգ. las՝ "Բայց գ եզին հասարակութիւն ե դրացի թշ նակիչշներն ալ, ինչպէնս նան կառավարու». թեան պայտօնեսյք կը գանգատնին Ալի ապ ղայեն ե բորեագզ պէկծն՝. իրրե կես` ապըս տամբք, իրրե ձարստաձարիչք, ե գողեր ` գործաձող,. bnyk իսկ իրենց անուտնած- 23|ի~ րաժներուն ընկեր ն Թbcwuptn Ր Օ արմա. նալի չր ոբ Ալի աղան ե Բորեազ պեկն եր կուքն՝ ալ Գգրլզած է բայց զատ աղանդ ուն. նչին , ն օրեր եղեր եր որ իբննց աղանդ ա կիցներ ե: ՛կուսակիցեերն առած` իրարու վրայ յարձակելավ: աւեր $ շրիէգ te սպանուզ թիւն կ'ընեն եղեր երկուստեք $ PE’ ասոնց ե Թէ այսսլիսն աց կռիւներէն: ծգուտ հր քաշ ղեն " բաղաքբի ‘kp կառ ավարութեան af poe նեայ կամ ազայ եզողեեր: ԱԾբա«բկերի էջ. ամենեն աւելի չան ունեցողն էր իսրանծխմ. —209— ԷP- npry անձն անրաժան է կառավարու» թեան ատենէն , lk dեռքը տարածեալ. Էէ ամեն գեղերու ե աչիրաթներու մէջ ` Գեղիս կից բլուր Վ կայ) կը թուի ԹԷ Դի ձնումն բերդ Է եղած » կը պատմեին Թէ` ասոր կողերձն ն ստորոտէն աւերակներ կր բացուին, ե Թէ երկաթի նետ ե շղթայի կոորներ a. hp գանուին , զորս խոփ կոնը տունր էին : նրեկս 4, Ափ «ղայի նետ տաս Նիբբ բարձերու վրայ նստած ենք. դիտազ ով կը ցուցընէ կիւմիւշ կամ կապատն-—մա«՝ աէնի ժորը՝ սե ղմուած քարալերանց iQ ’ ուստի կ'անցնի bpm ’ անտեսանելի . do սպառուած այդ ճանքալերանց՝ bֆրատ կես րեւի, որոյ ափանց քով յայնկոյս ձրուան- դանի նման բարձրագադալժ լեռ մբ կայ ե անոր վրայ չինուածք մբ: Ալի աղան կրոնք Թէ` ձայոց եկեղեցի Է այն» այլք կը կարծեն թէ` կո ապաչտից ժամանակէ: մնացած է, աշ մանք. Թէ`. Աո ղերը Laybrpne դիտարան « վերջապէս հը նաստատեն Թէ Ս Use անուամբ եկեղեցի է : Մալաթիո ընդարձակ ձովիտը կը տաս | րածի մեր տչտց PDE անկէ | ժամ Էէ: Vey wd fw » “յլ սակայն fp բազմախուռն ծառոց ե: այգ նատանեաց ծա ալը bee ube դիծ մը երեւի». Pa udwn hn mrp lr չծագած՝ էծ անք Տէրպքաերեանն ե իւր մորդիկ, Այի աղան ն. Բորնազ պէ կն քանի մը Գիաւորով ամու — — 300 — մր չավ Շետերնիս էկան Արկաւան աշա. «րն ենք. քանի մը գեղեր անցնելով: ձա աանք ԹէնԼր—բեՉ , «ր Միւա«ֆր կը նստի» onda խեղճ մի չր , ելա նիւբրնկա " (hn զմեզ. իբ բնակատունն ne պաշտօն» տունն: ի ե նոյն Jարկն. էր: որոյ dll կողմն. ցորեններ ի չուլեր ’ չուաններ $ [Ph այլ. eet. ժանքներ , մէկ կողմն դրագիր մբ, ոստիկան Ժբ, մէկ պուճախն ալ ինքն խսիրի վրայ նըս- տած , լալկան , անօթի , մերկ, ոչ կրակ ոշ~— նէր ոչ ճրագ ’ սուրճ մը անգամ չունէր » | իւր ամնականն էր 570 ղր: Թղթադրամ» գանգատ բրա որ Քրդեր իւր ձին ծեծեր ն` արօտէն՝ վաներ էին ’ առանց խոտի մնացած չՐ» կը վախնար որ զինքն ալ Յեծչին .. իւր ամսականով ն. այսպիսի գծուծ վիճակով fue {ա անպատյաճ էր կառավարութեան Lեր. կայացուցիչ Կ երկրին վարիչ լինելու » «Ոչ — ծառայ կրնամ ունենալ » "g ընտանիթս lng անձս կրնամ չածkլ) կ'ըսէր, այս գումարով . f Pe ութիշ շաներ ալ չկան, այն ինչ ութիշ տեղեր Թէպչտ յս ամնականով՝ բայց կԸր- նայի շանուխլ: .'~»s Delt Jb դարձուցինք Վեր յուղարկաւորները, բայց ձանապարձի ապանովուժեան նամար Հետերնիս դրին lu աղան ep տակ ձասօն — Բորեազ պէկե k«p մյակ ԱՀմատն . ԱՀ/աան կտրիճ nt քար» «իկ մէկն էր, իսկ շասօն 4e նաներ in սատանայ $ Աբոշք չոր» ժամ Cate (մելու | — 304 — ջուր չկայ) գեղի ե մարդոց երեսը չենք տեսներ $ անագ ին տարած ուժիւն մ free ալից ) Թոչունք անգամ չեն Թոիր, անո ne սարսավոտ վայրեր: շարունակ կը պատ» մեն այս տեղերը սլատանկած սպանումներ ե կողոպլատումներ » Ալfատաղը կը ցուցնեն , Աղա տաղցւոց մինչե. յսօր ասատամը լինե WP ասոնց ձեոքով կարաւանաց ն բնակչաց բի առած Պարսից Շանզատեի մբ սպաննելը, ե: Արեւը կիզիչ է, ն դաշտային գնացքը կարի Վանժձրացուցիչ .« անա կը հասնինք Rvs լարան դեղը, որոյ բնակիչք Գզուզաշ են. Ալի աղան, ըորեազ պէկն ն Գէրպէծտքրեաս Ֆրն դրած" էին գ եղիս մեծաւորաց Ub we շpb ե Pw ifwen ube , "Ր քանի մp dpwաcnոe րով adlry dy ապանով նասցրնեն Մալա իա բայց աս երկուքն ալ գեղը չէին: շանգչե- ցանք ուռենեաց "Sp » Seng ափը « ն մեծ «խորժակով ճաշ ըրինք, Թան, պանիր , վաշ բունկ , սոխ ն. սխտորով ու եղով աապակ» "ած ճաց՝ վրան ալ մածուն դրած $ Մանր նոգածութեան մր ե խորձրդետն hb են մեր ոստիկաններ ե Քրդերը . he ուանձին կբ խօսին կը վիճեն , ե վերջապէս կբ յայտնեն մեղ. իրենց որոշումն , ան է 4hkերԸ այս գեղն նալ, մինչե. մարդ առտ Նունք | նետերնիս , որովնետեւ ww կսկսի նազի-խանի դայտը, որ այնքան սոսկալի hm չակ ունի իբրն «ւազակաց աղատ ասմվատ — 302 — բէզ, ն որ: ամեն օր մարդ կըր կոզոստուի մարդ կսպանուի։ եկ» կը պնղեմ երթալ, չծասօն չատ աղաչանքով Գիոյն տկարանալն ap պատճառ` բերելով` bmn he մնայ. մենք եը նեծնանք ե հ քշեք: կ'աձծցնեինք Գու- րուչայ գետակէն, որ գեղի առջեւն hp ճոսի $ ն. յաշնան ու դարնան անագ ին կբ մեծնայ եղեր: Անմիջապէս կսկսի նավի խան $ որոյ լայնուքժ իւնն £ 9 ժա ն եր» կայն՝ 12 ժամ, քնտիր ձող, բայց անջուր մնալուն նամար՝ անմշակ ե անբնակ t. Brofre ման—սunւյու 4 brmeyն վերին կողմէն դիւրագզ Hg ջուր ձանուիլ այս դաշտը, բայց «Վ Է շինողն: Ամայութժիւն որ տիրած է այս կողմերը , աննուն բնե պարձութելի , անդ որ». բուժիւն ե ապաձկովութԹիւն չկայ ' լեռնա կանաց յափչտակուժենչն lk կառավարչաց անՀոգ ու Թենէն դեռ ցայսօր ամայանալու վրայ է' երկիրը « Անմոաք միշա մեզմէ յառաջ կ ընժանայ, ամեն կողմն կը դառնայ ’ կը դիան, Թէ' նա ե Թէ ոստիկաններ պէնքերը un. dbnն ունին » մենք ալ մեր նետիչներ (1)՝ [rh dիերու վրայ քաագօտի զինուորի նման սուր կ արչաւենք « dud ու "կէս նասանք - Նազի—խանի մէկալ. եզրը, ուստի Թխման սույին խրոխա ն րնակակցաց նման բարբագ` բոս արչաւանքով կ'անցնի, թակելով dane 1 lef բաոր գործ կածնն տեղ ky փախանաց Spey} ե ատրճանակի: —_ 303 — ելով. ափերը ողողելով: ցորենոյ, բրինձի, բշսաանի ընտիր արտեր, «րոց ջուրն ալ, ին- Քըե կու տայ, ե բերջերը ինքն կ'ապականք, ինչի՞ կը նմանի iBju 3 ՄեՑ ե. նին` horde վով , մր կ անցնեինք , զոր Գեt կէօդ կ'անաւանեն , շինուած Սն Մուրատչն, բայց: մէկ Mau դիակ ե մէկ մասն կմախք դարձած ks | e4t մինչե: Մալ ալժ իա խճուղի շինուած է- | ձեուագ րի Թելեր: ե սիւներ 4 տանք , խորի՛ն ազդեցութիւն ըրին վրաս, զորա |իեւասաղ լեռներէն կորուսած էինք 4 բաղգատի "մեծ Ձճանապարեի մեջն kեՆք $ igney արձներ » ne Հակներ, քաղաքացիր ն գեզացիք կը Կան. դիպինք , յս ալխարձն ինկածք: կամերա. կապ աղբիւրին բով ծառոց շուքը չՀնԹոկեր bն խոշոր չdhր Ի իրենց շոքէն լեզուն: դուրս ձչած-լրխկ լբխկ կ'ընեն , անոնց ջով կովն ու նորք, էշն ու քուռակ, Rope աղջիկն me կեղտոտ պառաւ ih քանի մf բաց դ լուխ ւ անվարտիկ homo , կճէ- A «իոռթրիկ unc . Ներ՝ այծերու մօրուքէն hp Քաչկուտեն կր մնմկացնեն $ Չովանալով յս Նվ, ե qուար« ճանալով յա տեսարանով, ` Թոզինք nւ tie ռաֆացանք Հարթ ե ընտիր արտորայ ք կան մեր երկու հողմն , ամեն տեղ կալ կ'ընեն ’ որաներ կը կրեն Ի լեռներու նր մծտինք , te եւը կը խոնարձի,: զովագին օդի զում. Թութիւն կը տփոք ի մեզ, ե ֆիշրդ ԱՏ | մէ տն ու ոստիկանք փոխ առ փախ (tPRon — օղլին» h այլ աղեր 4 կանչեն չ՝ unmue Dl | —™ 304 —_ տանք լ. վազուն ջրեր a ափափեն մեր “ր ջ- նութ իւնը՝ ողիունելով զմեղ Մօտ ենք նին Մալաթիա քաղաքին , կլոր երկայն ջար մի մո կայ պոնկուած լ ճանապլարձին վրայ, ոբ Յունարչն Դիր ունի, ե դագաթը բիչ Jp փո. չ եկ պատմեն Թէ. Սան Մուրատի տնկած: ջարե է սյա, իբն Կէս վամ կեդ» րոն իւսքիւտարէն մինչե. իաղդ աղ երթալուն , Bէ՝ աղջիկ Jp մէկ dեոքով բարձած այս` pu. Րe ե Սուլթանի դիմացն ելած £, որպ PT ջութ եան "ի նշան. Wei կանգնել . կne Թող անձր յխատակին, Թե` քարի: գլխու ախի ափ ակիդոեի մ Սուլթանն [7 իբաղդատէչն վերադարձին տեսեր է որ - ամրողջ նոյնութեամբ հը կենայ. $ "զարմացեք Մալաիոյ բնակչաց Քաջուժ եան ` ե Շարըաս տուժեան ’ որոց տկար ադջիկե Քա uf To մբ մեկ ձեոքով, կը բառնայ, որոց ժէՍ աղ. ատ ու կարօտ մեկը չկայ: երանի ատւնը այս եբրկթին , երանի pep թագաւորութեան: Բայց այդ քարը ն խր արձանագիրը իմաստ ` տասիրելու արժանի առարկայ SE ° hpրջապքա Gամեզուժնե ամը , fսոչորուe Bb wd ’ աղւորում եամբ ե wn umn bw Վ չակաւոր Մալաժիոյ միգ աստան նեայց dt 9Ն ենք» թԹԹենի, ծիրանի չ' | տանձենի , խնծne l րենի ե. այլ պտղատու ծառոց դրախտներ $ kh զանոնք վայելելու $ ժողվելու չորացնելու. զբազող ԱԴ «Վ—կւայներ ամեն "ւրեք $ ԱՎ exe «արիաներ eeeette "բթ — 305 — mh q տnեղ փլած են , խրաներ * npոg "մեջ Թիւթի«ն. տնկած են,. ականանիտ: Հրերչ "ւր foneip ումբ: rpms Հիթ կտաւ ն Khpe մակե ղէն կը լուանան , մինաբչ ներ, 4մրէ Թ- ներ, քարաշեն ատւներ , բաղնիքներ, Jմիֆ- ձարերգ., Վեծամեծ քարակերտ -չէնքջեր., զոր» առանց մէջը շրջելու կը դիտենք, աս մենուն ալ "ch pումն To ծանըր dn թով Sար» ` ուած տուած , այս է Եդեր այն «լատմական փե ն անուանին Մելիաինչն չնայաց, որ այժ կը կոչեն Ե«է լիներ » Հին Մալաթիա. Bz Քաղաքն է. ոբ Գին դարերու 34 Աrk- չելնատն, ե (րե /ոնան խուժադուժ ավզգ աց, ժողվրդ «ց ն իշխանու եանց wարչաւանթնելր տեսած է: Միծագետք որ յաւուրը Bղքքս անշ ԴդՐի՝ Ցունաց ն շաովմնացւոց, Բաբնելացգոց» Ծարաց , Գարսից: ե Հնդկաց ուժերու յ զիրար . չախջախելու , աշխարձակալելու Թատր եղած էր, այդ ամենայն անցբը իջերկրականչն ն Բարելոնքն երկուստնք Մելիտիննն էր, ինքն ՝ իոկ երբեմն նպատակ լինելով յարճակողաց, մանաւանդ Wh2bն դարուն չ, մասնաւորապէս ծագարացւոյ ե թաթարաց արչաւանաց աոտ եւ. անուանի նանդիսացած է Ընդ ձանուր Ասջ«yին, ե եկեղեցական սլատմուինանց lk$ , "ր շատ մարտիրոսներ ունեցած է, «յլ Իրօք վերին դարերուն մէՋ Թուրքաց չակաստան pe + ծագի A5-—BO տար. կայ ap dգած bն բնակիչք: uj քաղաքը, ե գնացած Feel dn նեա re Unie ba lբ բնակին , 20 —_— 306 —_ "ւր Jn աջ իրենց PT եստանե DIA ամարանո« : : ցն £ եղած $ Սակայն չին Քաղաքի դՒՐՔ - *գE' լաւագոյն է Նոր Քաղաքին » - դնա կան անի բ ձարիւր unc Թուրք բնակիչք Lewy ե Նորչ ն ալ weds fu շատեր hau գան f~ | րենց Kb es ե. “em qubre dee kh կթելու —_— Մառ աստանը: կր. վերջանան ) քաղ ph Ներքին աւերակներչն աչքերդ վեր առնելով` մ«նկարծ կը պատանիս` ան իւ գերեզմանա. a Քարերու խոնուածքի մը ,» Պր նը ներկայանան Մաթ իպ Թաց փաթթոցաւոր գլուխնե- Բու կերպ կերպ մեւեր'. որոց երեւոյթե իսկ ` 4 զարնուրեցնեն զմարդ, ԹԷ ինչ սոսկալի անձինք են եզած , որք Թէպէտ ձոզոյ տակ՝ : TE դեո սարսափ կ ազդեն տեսնոգին $ Անցանք, կ անա բանակ մբ 500 խոց ե 4007 աւելի սպառաղէն փրդաց, տարօրի- նակ մեծութեամբ փաժթած են իrենց գի- լուխները , արիւնկզակ մարդիկ: որջ (եր Թան ըեւաստ ալ: գնելու բոլորն ալ ուանձին առանձին դիտելով զմեզ, ppաբու 6 hott ble (bby = BB, =" lms: Tip Վախ կողմն մօտ րնդ dom դեղեր կերեւան "BԹres ՀՐերով ն ծառերով առատ, ն ա. Lew վերջապէս Մալաթիո բերանը Հասանք $ ֆաղաքի Հէնքեբը բնաւ չեն տեսնուիր , Fine ME‘ opr աւ ելի տարած եալ ծառատունկերու անտա df կը թուխ A բարձրացած բարտե. LAp ե “IL ե. այլ աունկք թանձր ւ fofre | I — 307 — ը գը փակեն աչքեդ քաղաքն ու չննքերը- փո bo կանոնաւոր ե անկանոն , գրեթէ: ամբողջովին անմաքուր ` Ր ջՐալից առուներ ամեն Թաղ: , ամեն տեղ տեսած դ՝ Թուրքեր fb. լամուկները յետին աստիճան (Fee "ue բիկաները ե արբեալները կը վխտան : Գրո. ներու վրայ ամայ մեծ գլուխներով ե եր» կայն մօրուքներով Թուրքերը նստած կը ծր- խեն ե ծանը Յանը կը խօոակցին՝, fund ne PI խորձրգ աւոր Շայնաց քներ ձգելով անց « դարձ ընողին վրայ - նոս եկած էին եր- զրումէն գազթական «քանի մը տուն բարե սլաշտ Մի«սըիմանեներ ’- չկրնալով նանգուրժել Gb rdoemp (ու իշխանութեան տակ նալ: ե բrենց խղճմտանքը նանդ արտել Շուկայի մեկ կողմով շրջելով Հասանք Մ-Ը եկեղեցին , 0: Սարցիս : «ւր էր չայո- ցո" Առաջնորդարան: (ն Առաջնորդարան, արդեսք ի՞նչ ջրով պէտք Է լուանալ զքեզ... Rn աղտոտում իւնք » մաշուած ՀՆ pդգ չ անճան` կաներդ , անկարգ կազմաւորութիւնդ , ծսկայ (Meng լչէգէոններ » մոծակաց խազախ Lեծb. ("Ղղօրք ' նետեն ւակազօր ոջիլներու գումար» տակներ , ն պարը ոլօqուք ճանճերդ որոցմէ շջապատեալ իբրե պետ ե Թագաւոր կը բազմէր. վերին անկիւն առաջնորդն Մելիտի- bn Նորին Արբազեուքիւն S: Սրապիոն ke. պիսկոպոս » np wnfն նանդիսական դանլիճին իջ ընդունեց զմեզ, ուր վաղվաղակի իմ անարժտնուԹիւնս J"յտնեցի այդքան. փա. | — 408 — monւp ասպնծականուժեան «ե Սարաֆեան recep աղայի mnacնը նորակերտ մաքուր ub he Խակով մր ո» եղայ , Պր ոնչ միայն Lի~ զակաւոր վաշտ մը մոծակներ (խոշոր ե խայ» Թող «Լի-Pեկներ) նուադներ ածելով սպաս կք նարկանձին մեգ, շարունակ ձամբուրելով մեր ոտք ու Հնոքերը [Ps երեսները: — Գտա'նքԷ 85-րդ օր կառավարութեան մարդիկ» ներէն [FY ազգայիններէն շատեր մեր գաս (ուտ շնորձնաւորելու եկան, ինչսլէս նան. Բողոքականաց Մարտիրոս պլատունլին FA կա ոլիկաց եպիսկոպոսի կոաղմէն՝ երկու եշ կեղեցականք : Զոր» Առաջնորդարանը ընդգ ու նե դի - այս առ իչ բազական Bեժեւցաe զօրաց բանակը, վասե զի ամեն եկողին Sետ- իբբն յուղարկաւոր դաս դաս կ երթային բայց պանեստիք նորէն անոնց տեղ կը բրո» նէին ? Քաղաքական ժողով. անունով մարմին ժբ կար, որոց ներկոյացուցի իմ պաշտօնաս ` կան 4 ՐեՐԸ hk ձարկ եղած նախապատրաս. տութիւնները խնդրեցի չ երորդ օրը փոխադարձ սյցելութեան շծեցայ « ՄիւԹասարիֆը փոխուած էր, տե. ղապան Մօլային ներկայացանք: Որջան ար. ժանի էր այս անձը այնպիսի քաղաքի մբ» կառավարութեան պալատն ընդարձակ էնք Տէր, բայց կառավարութիւնը շեն չեր: Նե իսկ բքազաքին մէջ ե շրջակայքը «մե. նայն չարիք ե եղեռն ձամարձակ հր Bepr- ծունր), կապարեալ անիշխանութիւն էր. — 809 — i անր արոյականույւն , յափչտակութիւն »o ire pcb ar ` սպանու իւնք՝. տիրտկան | պայտօնէ ութ եան դարձած էին Ր ասոնց Sk | մէկտեղ ապույշներ ն խենդեր ալ բազմա ` Bի« էին, որ գեպխ հւ մղի կենաց ետե «անքներ են ։ Գրեց է ամեն ոք այն դ րախ տագեղ ծառաստանեայց ե՛ LFՆջ "1 INL Me տnանոս պառուաց ու. աւազանաց քով նստած ծալապատիկ կակուղ բազմոցներու վրայ, 4 Ալկ ացնէ իր Հարկլին , կը կոնձէ օղին եւ գինին , կը լած խորովածն ) գլորիկն (ջի«ֆ- Թէ) ու բիլաւը կը խձողէ բազմազան միրգն ՝ի կոկորդն ե ի ծոցն « դարձեալ օղի, shine 2100 աֆիոնի նատէն ե օդ ոյն տասլէն wf աղդունլով ն աճա կամ Թմրեալ իր եղած տեղը կբ մնայ, կամ զրդոնալ կիրջերձն կը վարի աստ ե անդ զոներ որոնելու Մալաքթ իո ծ «ւր: կը ձաւաստէին Թէ տարին առ. նուաղն 120000 լիրայ. կը բերէ ափիոնի վաճառքը, դարմանալի էր տեսնել որ քաղաքացիք չատ աննչան բաժին մժ'ունչ ին այս գումարն չh այն` միֆնորդ լինելով ե նենդելով ե եթ, այլ Բոլոլր այս բերք Ճակողներն ն. անողներն վայրենի ֆրդերն չին: Դրամատկր ձարուստ ձայ չկար «յս քաղաք, բաց ի քանի մբ վա- մառականենրէ , որբ պան գ ուխտ չին : է պէտ կարօտ ոք ալ չկար. ե իրենց մեծամեծ տներով, ընդարձակ սյգնստաններով , ծա. Պաստաններով, ե քիչ մբ չանով երջանիկ կբ կարձքին ինքզինքնին. նոր նոր արթըն- — 340 — " ցեր էբ իրենց մէջ գժգոնաւթեան ոգին, ե կը ձամոզուծնին՝ ԹԷ պէտք է գործել ե յառաջադիմել Bէ' նիւթական hk Btէ' dinwie ւորական ասպարէգին մէջ: Սրգարն Հայոցվն կ սպասուքը այս» վասն զի չբբենք չին. fio ot ֆրիստոնեասյ տարբ «յդ տեղը: բայց իրենք ալ զար ուցանող, լուսաւորող ‘hh. wn աջնոր» դող կը «պակսէր չ կրօնական ե, ուսումնական վիճակնին մռայլ - Հայ վարժապետ մբ ունէ. ին' գոր Խա կը կոչեին, կը գասախօսէր տաճկերէն , Հայերէն , գիր» Bhe ’ dայնաւու Րո-Թիւն, կառավարիչ էր ե տնօրէն bt wdke նայն ինչ: Գրագիր էր Առաջնորդ արանին չ kb “լ ուրիչ պաշտօններ. ունէր .. Վ կրնար դատել զինքն Թէ իրաս այսքան բանգէ'տ էր կամ բան մբ չգիտեր: իրեն կ'ըսեին՝ Բա ւական ես մեզի, դու ամեն բան դիտես - ամեն բանի կարող bu : bree կամ երեք անձինք միայն կրնայ գտնել` մարդ ժամանտ« կին պանանքմանց վրայ գաղափար ունեցող: ընդ ձանրապէս խորին ohne Fh wp կ' ապրին իրնեց Ներքին ե. արտաքին կեանքով: Ադի- նաման ե Գէ ճէսնի սոյն Առաջնորդութեան թէժ լինելով, ng np տեղեկութիւն ունէր ° բաղդաւոր էի որ դժբաղգ առթիւ մբ Աբօ անուն ծայ մր այն կողմէն բերուած էր hue ռավարութեան ատե անը դատունլու ° ծեր՝ այլ աշխոյժ անձ մի,: որ երկար ժամանակ վարձկալութԹիզն ե գանձապանաւթիւն բրած լինելով` անժձամը ե մանրամասնօրչն դիտէբ an էայեց վիճակն, բնակոսթիւններ ն Թիւերը, անկէ ջազեցինք մեր տեղեկութիւնները $ ինչպէս. ամեն տեղ, նոյնպէս ն նոս արա» րեցի «բ Առաջնորդ արանի df: ջ ազգ անա մարութեան nn np ‘nւնննան , kh Sbagske. ° nt: ծնածն ու, մեռ.ածը Դչանակեն՝ Fg "միթէ: ուրիչ խնդ-րոց' mn dwp կամ wրմա« «նադ րութիւն կա՞ր piu: | Brmfiepgh իւր Գինն զատ.բան մբ չեր յիշեր ամեն օբ իւր նգն "ւ. խօսքն իւր` ձինն bp bp bm ' խած ձին, իւր առած ձին .«.. Bewy: Խոր ցաւնցաւ նոգիս : Մալաթիոչ ԱՊ «քնոր- աւթիւնը ey կաթողիկոսութեան ԹէM Ek: «թ Ս: Առաջնորդի ծետ ' վանքերը չրջելոզ , գնացինք, որ ձեո ի շեն բաղաքեն ։ ԼՈՒՍՃ- ԻՈՐՉի վանքը՝ բարձր ե նովասուն դիրք մբ` mւbի , փոքրիկ տաճարով Ae նե քանի ‘lp Քար տւկիր աենեակենիով . Բոլոր դոները py ‘ shiny (i ’ ապականութեանց dlp. մարդու Նր» չա 3անսանք “I իբրե ” 4 կԸ բնակի եղեր Law Դ իշերները աւազակներ ե սրիկա Ներ --» օգն «ւ քուրը անչելի) ընտիր | տրտեր ունի: "ye F այն "վանքը "րոյ - կրօնաւորնելը ’ չատ dhn. ագ իր եկեղեցական մատեաններ գրած են ,՝ ինչպէս տեղ տեղ ` միշատակարանաց Ji ջ ԸնԹերցայ : Rug aye աoր «այս աւազղելի վիճակին խնալուն պատ. մաւթԹիւնը լսելու արժանի £: Bye վանքի մէջ տէր Ս»ծակ wնու՛ն Pe. ձանայ մ տ իւր ընտանեօք: կԸ բնակի ‘ղեր $ 2 — 342 — փեչոլէս՝ որ իւր նայրն ալ բնակեր է, ազդին գաճութեազը իրրե վանաձսյը ե իբրե մակ» «յտ արի խնդիր ծաղելով՝ ածքր անակն beep + սեպնականելու վանքի րոլոր արտերե խր անձին, բարերազգաբար «ֆան ահոր անուան վրայ չեն ըրած է Ազգոյին ֆազ. ժողովով կը րանեն գիեքն, ն իւր տունը վան, ՝ Քչն կը Տանեն . Le կe. np կառավարութ ' եան ատեաննկրը" կշ զիմ: մինչն. Sha ren հակերտ-—զիրայէթ | երկուստեք ծախքեր ոն ղի bn ունենան, մինչն կբ 'եռագիուխ 0 Գատրիարքին . ե |. Գատրխձրք ը` կանչէ տէր Սածակը կ» Գօլիս «Ֆա կարճ ճանապար ը MI կը դիմէ Մաաթիս 4աթոլի- կց Ղեւոնդ գ նրապայծ առ ն V անով mn < «ատքն. aL խնամքը կընդ ունի. ' յուսալով Թէ այնու պիտի կարող լիներ տիրել» վան». ef Sողերուն կաբ վանքն կաթ ոլիկաց dhbnp. անցաւնել, ոշսասորիչն՝ զապական դար»: ժբնել.: vd զարմանար անոնց խելքին Գերա. պլայծառն ‘| npy Վիտյն սվոտատքինն 4. պայ» ծառ, ինչեին պատմեց ինձ Չէ ինչպես հանխապէս մարդ. մ ke dատ մը տեղ շեն ունեցած nu, "Թէ ի 3չupէ ա Ժաղովրգական` Gl առակու եանց երձսչն այսօր` բառական թուով, կաթիկ, մեծ եկեղեցի ւ» վարժա րան , առաֆնորդարան, ե ՞այլ կալուածներ ունին, Թէ իրենց չտնուն Վեծ մասն Մազ» լըմեան Աոաքել վարդապետին t=pieeiet Ho որ bre il Ա աջեորդ 5p քաղաքիս - — 43 —: ‘fing Jp ինքն ի uty ժողովրդեան մասին Py Sheen Wed nrpկ եղած, la~ dias Benlp եզի ar ihgած էին 3 Mt. Գերասլայծառին. tele " ճարեղութենչն: dy զօրաւորութենեն , a ազն մի չարախարութեեչնդ արի մ «անծնոթղ աy "անպիտանու ենն ե. dna դեան ագիտութենեն: Ծտրմացիր «րեն ԹԷ ի եչպէս- Սնացեալհինրն՝ չայ մնացած են ցար». Der tb մաս «ալ թ ղոջական նն , ‘բ 4g 4գիեթէ՝ անխաիը նն իրննց' նղրարց նետ ինչպէս իրենց պատուելի Մարախրան ալ, ան 'կեդծ 3այ ԺԷ. & բարեսիրտ անձն մը: Շրծեցանք վանքին. “neki ep a: զու տային րաց լանքիմ տպճարի դրան. ճակատի rey գրուած էք» «նիեեցաշ դաւոս Ս Գրիջորի db ninth: ‘Bed ոս նպիսկոպոսի ` 'ի Pee fh | . Հայոց ՊՉԸ- «արտ Գ« յիշատակ ինձ: ե ծր. նող. ... Bs "Տաճարի դ«նէն դութ» գերեղ. մանի Kc արմանագիր , «կանգնեցաւ շիրիժն՝ Փրեչ: նպատա. Jub pwsb վարդ ետին Ba nn ին» Գրիզ որի դամ Լուսանկարչի վանքէն Hite 'ԱՆԱՐԾԱԹ ԲԺԻՇԿ: «ր գաշտավեցրի - Վէ9. փոքը դարի բ տակ աւերակ մատուռ մի: է, միայն երկու կամարը «ղծ - իւրոշուրծը. ա րակաց կոլանը ունել շէն վանք Է եղած. փատրանս առծեւնն կը բզխօի մե ծ ջուր մ, որ y ըաուի Reb aep a աւազան է բաղում ականը, որդ վարզ: ն “զորա ծոցոյն մեջ — 3 — գծ փողով նը լողային ձԳկուհք չ ' hk mp լար սեզն իւր կածանյագեղ գորգերով ` կը զարդ աթէր աձավանին շրջանակը : տեղի խիտ զուարճալի , որոյ ձոգերը Թրջաց ձեռքն էին, իսկ dunn p՝ քանի Jp տարի wnuֆ կաո» ` կներ գաղտնի խանացեր են վառավարու թեան ձեոքով: տիրել kh վանք մբ yanate ցանել, Հազիւ արթնցեր են չայ, ն ԹԷ պետ յախողեր են խափանել Կաթոլիկաց շի նելը ’. այլ իրենք +4 մամոուոք նորհ ած չեն + $ Անարծաքթէն անցանք Օրդ ազի 2 bap $: Ս- ֆԲնիՉ վանքը, որ բաւական չէն է սնն. նակներով ,. պարտեզներով, նս - nap A կաս են ուխտաւ որք ն Երժեւեկք » 4ող. մբ ունի բակին մE9 ,. "pdt դեղնութիզն. bb ցողներ կուտեն ու կ անցնի. ուխտաւորաց | մեծ մաան "Տաճիկ կանայք են. վանքի 4 Frek ճովասուն , Jրաւնտ [Ps ապանով լինելուն՝ ՝ 04 ափոխուցժ նան kb զուարճանալու նամար ' եկողներ @f pun կան, ուր տեղի կ ունենան խաղ, դափ, պար, ն. ի Փրկչի «աճարը խիստ ընդարձակ ն. ձոյակապ շէնք մր եղած: կերեւի իր աերակեն. արդի տաճարթ՝ աւներածոյն մl-կ մասն է. վոր ծածկեր են. մու Թ ն խոնա է ’ ուր Պատարագ hp dare տուցանեն կիրակի օրերը քաղաքի Քանանայք ՇՐՋ «նով. փոբրիկ duane. ալ հայ տանս. րին ած կողմն նոյնպէս մուժ: Դրոն ձի. ափիսսյին պատին վրայ դրան Pz տեղ կայ. — 345. —. | չոցուած , ե. անոր ճակաին վբայ յունարէն գրով արձանագիր մբ. (ain աւանդ ւթեան, ' Լէեկթ Էմուրի աւնրածն t+ եղեր այս մեծա շէն տաճարն , [/ Ap Snqbp "ւ կալուած, ները տիրեր են Թուրջեր: Օբդուղի՝ 4lզը բազմարնակ է ե դ րախաի «էա զուաքնալի՝ ծառերով [ Սրերով. բնակիչ բ Թուրք Խն: ե. . Քիչ Մալ ձայք: Գրեթէ քաղաքի արու ար» ժան կբ սեպուի $ | դգարՀանք մեր: պլաչտօնատեդին $ be) »p. ոչ ծովէն ու ցամաքէն, աչ. pe Քէզքն ու ֆրդէն, ոչ տնելէն ն քրանելեն չէի տկարացած, Մա«լաթիրյ ՎՍ օրք օր». ժամ ժամ, վայրկե անէ վայրկեան ան գ ամ զգ ալի ծանրութիւն Վ» ե տկարութիւն Ր Վ զգամ բոլոր քաղաքը իւանդ է ,. ծապոց խտուժենէն ot խաղար: ’ ջոց շատութենչն | ե Լերան ստորոտը չինունլէն՝ խոնաւոզ իւն կայ արֆառոց նիւանդութենան կոտորած՝ չոր» կողմը սատակներով լցած, ոչ ոք Է ար ` զանոնք Թաղք արեւ կիզիչ, աղբ ն ազրիսսյ, փորոտիք ն կղկղանք | խոտներուն միրգերուտ, պականած վիճակբ՝ ամեն ոnkզ թոն կրսփոնե. . բնակիչք ղանազան ախտից բռնուած, մարդ. ` չկայ, որ գոնէ տենդ չունենայ, ձիւծոզա» կանն , վելին, տեղական ախտից կարգքն է». «վ կրնայ ասոնց ձասկցնել, ատողքասանագ. կան ղգուշութի«նեեր « '" օրէնքները ' Jomo ծոյ ձակառակ խօսիլ Լր: ե Թէպէտ ՄԵ4Ւ-. ԵՄ Shepp ալ »ւնէին Nn բայց հը գդանչգտնր — 36— Թէ երբէք ըոածննքերս epee be չն «ոնուր։ Փախչիլ՝ «րոնցի, ե ~Suաpնի լ վիճակաղ րությիւնս Վրացնել y Ցու» 28: Նոր Միթ ասշարիֆը ջաղաք մտած էր գիշերուան ժամ Տին: nom tf swnc seers շնորձաւորելու գնացինք որ. NDS «անած չր քաղաքի երեւնլիներքն ձաճի պէյ bnւն ավնուական Sաճմկի մը moc + phe դարձակ սրաչ մը, առքեւբ բաց, օբոյ միջե. ւքն կը Հոսչր' +ետոյ չափ մեծ` սառն ե: սպի- տակ Սուր ԷՃիտը հաստ). մարմինը գէր, հասակը բարձր , Քիչ խօսելու անվարժ .: լե. զուն ալ: Յունաց նման ծեք ծեք Թուրքերէն, Կիրիացի չր ինքն, ե Ն. Գարանծիսարեն կազ ֆար Աղ/կ ընդ wclbլncd fe րազ kh պատ» մեց գիշերը քաղաքի 9 իրեն գալստեան միջոցին պլատ այՀած Հետեւեալ դէպքը $ | Թուրքի i «ոան առծեւնն կ'անդնէինք $ բաւ, տանիքեն մարդ մբ ինջզինքը վար նե. ` աեց ն ինկագ ջուրը --քանի մի ձոգի ալ տաշ նիքի Վիւս կողմեն փախան: աղաղակելով ն հրացան կրակելով: Փաշայի Վարղիկներքեն «մանքը հր կարծեն Թէ` դողեր նն, ն Հարէ մն ւ աղծիկը ոււաթավփին՝ կարծելով Թէ վաս շան զարնունեցաւ . փայտն ալ կը կարծէ ԹԷ ջուր իյն«դր Gալած եալ. մ'է օգնութեան hear օտ. այե ինչ ոստիկաններն մեկն ալ զանի. զարնել կ'ուզէր» վերջապես նա կը յաջողի խոյս տալ , ե ասոնք սարսափալից բայց անա վտանգ կ'անցնին ։ Աո աւօտեան տաճիկ կին — 317 — մը կը ներկայանայ փաշային, Թ: կս այն տանը տէրն bf. pf աղջիկս peep արել ke կած: չէին անոնք ՞բ տանիքին փախան ., սբրոց «արագլուխն էր Ապա իւլ Գատիր էֆ: չուր բյնողբ $ Քաղաքի էն պատուաւոր jh բարձբապս» տիճան անձին որդ ի էր սա, ինքն. hu Ln ” up աւոր ե պատննական մարդ ի որում Քանիցս նրաման Arg փաշան $ “յլ չկրցաւ բերել տալ Հ ԱՎԵՆ մարդ eastne խած աւ $+. Մենք ալ պասմեցինք ֆաշային մեր 4 իտ» թածները , ե Թէ ինչպէս կր նախատուչին կ գայնոյունին կը քարկոծունին Հայեր, իրենց կանայ e ե զաւակները ,՝ իրենց հաւատքն. ni - պատիւը hk M+ ի՛Ֆչպէս քաձանայից ու նոչն իակ Առանորդին ետեւէն «ֆեիլ) 0 02» կը պոռային ու քարեր կ'արձակկին, որուն dմեՆք ալ ականատես եղանք $ ն. յատուկ feof չի գրուեցաւ. բայց գործագրբունցազ կար» Ֆե ոչ երկու օր վերջն ալ 4րգերը զօրա նոցին մօտmերը Գիաւոր զօրք de զարկին « ե Քաղաքին մեծն ու դուրսը չարագդ որձծներով {gees Գորտերն ելան Դիոսի գերտեխն վրա: ՐՆդ ձանրապէս այս սովորութիւնն ունին Pape դեր ե չարագործներ . ամեն նորեկ lun we վարչի մբ առածին օրերը իբբն փորձ քանի մբ չարիքներ կը գործեն - ԵԹԷ եկողը աշա. լ"-pջ ն կտրուկ իշխանութիւն gYg aուաւ , կը ձանդարտին , եթէ Թոյլ «« չուր նաց, աղատարալ ամենայն ինչ կր գործեն ® | շայոցմէ ոմանք առանձին եղած ատեն _H8— շա վատ բաներ կը զատմէին Տաճիկ «աշ» աօնչից է րնակչաց բրածներքն. բայց երբ ppepո ged դատնունքին , չէին ձամարձակեր բան մր խօսիլ bk fond իւն կը նամարէին իրենց այս վարմունքն : վասն զի, կրոնին» Դատող. ու պատժող մը չեղաւ մինչն. այսօր` եթէ լekն մեր գանգ ատ բնելթ։ պիաի tte ` «ելցքնեն իրենց չարիքներ: Դէպբ մը: զոր ամենքն wp hp apաendt ին գատ զատ ' ե. bp Ժխտձին միտ այլոց առջեւ, բայց յայտնի: ` չր Թէ ակամայ կը ժխտքին- այն էր, դեո ոը միջոց մբ առած փայտե խաչ մը կախեր - ձին չան պարանոցնն » ե շուկայի fp cpt ցուցած չին այոց խանութեերու առջեւնն իբրե Թէ (ուսաց նախատինք ընելու նպաս տակաւ ՝ իոնի Հայերը (enc ժամը նայեր էին վրան hk &րբ փոսփսացեր է ին կառավա րութեան ականջին , խափանել տունը էր $ ե փութացեր էր պատասխանել չայաց ԹԷ՝ լխննդ մ'է եղեր սյդ բանն ընողը: Սյ միԹԷ շուկայի ՎէՋ9 րազմող ե շան նտեւքն Քալող ` «յնջան թուրքերը բոլորն ալ վխենդ էին » Կարի երկիւղով պաշարեալ են չայք) ոչ. իրենց իրաւունքը ե. ոչ իրենց կրօնքը կրնան նամարձակ Խոստովանիլ. t եԹչ այսպէս ոչup~ բին , լաւ £ LT չապրին 3 - Dyeպիաի քաղաքները ԵԹԷ կւրոպական Ճիւպատոս գտնուի , omen մեծ տարբերու Թիւն կ'րծԷէ եծերկայ վիճակչն Դդժբրաղգաս բար աղէկ. Սի Թասարիֆներու ալ արժա. — 49 — ացած շեն: Բ«yց գոնէ teyny Առաջնորդն Ժիր ե բանիբուն մեկն լինի, գրեթե կես ԺիւԹ ասարիֆ է ամբողջ ծիւպատոս մբ կրնոցյ Կամարուխլ wk եթչ. (ոenmcnpուի ժողովուր» Դն» կ արիանայ ինքզինքը պաշտպանելու զի գիտութիւն՝ զօրութիւն է $ Մալաթից ջաղաբ» կառավարութիւնը Միթ ամարիֆութիւն է, 3իգրանակերաի վի- (eսէԹին Ներքեւ: եկեղեցիք Հայոց 3. Ս Սepaի՝ Մայ եկեղեցին. Ս- Յարութիւն ն Ծ- եռeepԴ «Թիւն: լարժարանք 5: Մեսբօվ- բեան , Նարեկեան ե՛կ րչակունեան : կախք . ° վարժարանաց տարեկան` 7000. ՂՐՀշ։ եկեղե. ջիներչն «Հ Ուսանող ք՝ A00 մանկունք . էայարձակ Թէ. | 2ԻՆ-ՔԱՂԱՔ- Եեեոtoի Ը Ս: Սան ` պիաննոս : ՕՐԴՈՒՋԻ 461: Ենեղ: 1: (0: Փրկչի վանք) | ՉԲՐՄԽՏի 46 Եկեղեցի 4: Ս- Էի միածին: ՀԵՔԻՄ ԻԱՆ ԱՀ»2- Vb t Oar : Bene sd wh ԱՆՍՈՒՐ 4567. « Ի ՄՈՒՇՈՎ ԿԱՑ գեղ: bնbiեsն ‘i: 0 Ց°- ճաննէս Ի . ԳԵՀԷՍՆԻ Ք«զաք: Գայմագամ. աղաս թիռ միւթԹասարիֆութեան տակ $ Եկե զեցի Ae Ս: Փրկիչ» Վարժարան i. ֆերսիսեան Ր — ffcumling AO dobկeeնp բնակիչք due Sue | me Beine + WP be faqs 24yty - կան: ԱԴԻԵԱՄԱՆ քաղաք» կա 20, 00% ԾԱՆ- ՍՌԻՐ - Գայմագամ Մալաթիս Միւթա««ատրի- ՛ֆութժետն ml Եկեղեցի 1. IN (pone die ծիթ'։ վարժարան 4. Ռուբֆնեանդ t ee 50 մանկունք: Բնակիչք՝ Թո«բբ ) Ասորիք» կաթոլիկ ն Բողոքական Հայք չայարձակ գիւղորայք. 6b ubhy 1 լ ն- դիեամանի $ +" DUՄՍԱՏ (wncum) y ԳԱՎԲԱԿ: ԴԱԲ- ԴՐՂՑՆ, ԴԱՆԴԱՐՈՒ ԿԵՕԼ— ԲՈՒԿՂ ԱՐ» ՀԱՐՔՈՒՇԵՆ » ԳԸԶԸԼՁԷ-—ԲՈՒՂ.ՆԱՐ» Վ:ԱՐ- ԳԱՆ-083 ԳԵՂ»: ԲԱՐԲԱԴՈՅ: ՀՕԼԻԿ» ԲԵՕՑԻԽՔ —ԲԱՂ: ՆԱՌԼԸՃԵ» ԳԱՆ» ՀՈՒՆԻ: ՔԱՎՅՐ- ՏիծՇ ։ 1 ԱՐՊԻՇ » ՀՆԻ: ԿԱՐԿԱՌ» ՓԵՐԴԵ- ՍՈՑ ԹԵՄՍԻԱԾ` » Ik. ՔԱԴԴԵ աւան չ ուր Գայմագ ամ կը նստի : | Վերգիչեալ դեղերն ամենքն ur առանց | եկեգեցւյ հ առանց վարժարանի են։ միայն փՔաղդծի մեջ եկեղեցի մր'կայ Հայոց. ն Գէ- րգ: անուամբ է խս4 բնակիչքի են ` Հայ. ե. — , տեղ wh ալ Ասո Է Թուրբ / and $ 1 եբՐինք. Մաթ իպ: տեղական mba wd Աւ—դ աղ, Բէկ— դաղ, քաղաքին նարադը» որոց բնակիչքն են արիւնկզակ ֆիւրդեր) Մալիկանցիք: Սլիկանցիք, Քավի, նռ. է գաս սարակաց վնասակար ն. Թէ'ցեղ գեղի «աս. | տիկ ոխերիմ: UWL լերանց միսս երեսն. Է ի Պչճչսնի ե կդինաման: Աղխադաղ. լեռն Մալա իպ արեւմուտքն է , որոյ բնակիչ ֆրբ- —a— —— Ս գեր 5—6 ձազար ռուն bն, hpoad չավ ԳՐ Բլ վաշ է որք մեծ չարիք կը ձասցնեն Արար- կերու , Հեքիմ-խԽանի, ե ծալնպի ճանա. .. պարձաց, na. անոնց fous եղած 4 եղերու ե ` Քաղաքաց , ոչ 4օրք hne տան տէրութեան [7 ` տորթ Այ» լերինք Անտիտորոսի. ՀԹ «յն - " gb « Աշա աղի մէկ ծայրն կը նասնՆի Մ 7200)" — tp—domp, աղի անունը ատանալ«վ . Աղջա- | . տաղն է ճիշդ «յն Սեր ԼԵԱՌՆ» "ր ՍՈՒՐԲ -LԵՐԻՆՔ լ կոչուած են մեր պատմութեանց ` odkY , np մ էին Buepcng A Brebmy միան. ձանց. վանքեր ’ ուր նան. մեր Գրիգ որիսներ - ե գերոէոներ ծաղկեցան , Շեորձալւոյ օրերը, ն անկէց զկնի խիստ նաշակաւոր. վանքեր ունեցանք իրրե դպրնվանքեր, ուր Թէ' մեր: երջանիկ. Վարդապետաց գԳրիչին ) 'Թէ' մեր դիւցագզն fի՞«pիննանց Ի Papnubwնց ’ Lent. | հանց "ft. սրոյն nւ նիզակին. փառաւոր Շան. դգիսարանեեր եղած են ։ ինչպէս վերեւ նշաս ` նակեալ ցանկին մէջ կբ տեսնուի դեո եր» կու գեղ կայ Աղfատալղ՝ Հայաբնակ ե չայ անուն ,'ԱՆՍՈՒՐ 4 ՄՈՒՇՈՎ ԿԱՑ - Մուշովրայի "ծերունի տէր. Bակոք Քաձանայն տեսայ ա... թիզ 44), որ կը պատմէր Թէ բոլոր Աղ- ֆատաղի Հորերն "ւ բլուրները աւնրակներով a են . խաչքարերու աւերակոյտներ , զորա ` նը արգեն Գզոլպաչներ ե ըսեն Թէ եկե. ղեցի են եղած այա աեղեր P խաչքարերու | dfpայ յաճախ Յունարչն ե. Ասորերչն 4rեր. . կը տեսնուին ’ դուն ուրեք լ ձայերչն Ի — 322 — բայց Հայոց խաչքարեր, այտի են , իսա. ' | վասն զի-բեհո ունին dt ծանեղը "ME Boop han առաքելոյ օծածներն են այն բեւեռները $ զատմեց Թէ ՂՈՒՐՇՈՒՆՆՈՒ ԳԱԼԱ Դեզի Գգրլպաշներո աւերակ fp վորեր էիՆ, nta~ տի չորսն խաչտքար ելած էր, ե: եկեղեց . կամարները կային տեր Ցակորը կանչեր էին ֆրդերը,` ե՛սա գնալով խաչքարերը մեկ կողմ առած էր, եկեղեցա շուրջ բարերով կիսացանկ ըրած էր, ն` այն. խաչքարերու. բեւեսները ձանելով` իւր քոն առած էր, արոցմով ձիւանդաց համար խաչնանգփիստի "ջուր կ'օրծենր: րեւ եոփ մէկն խնդ րեցի [a (ue ռիչ Սա պամոմեց ԹԷ՝ ԹՈՐՈՍԻ ՎԱՆՔ «նունով նք մբ կայ դեպ. ե այլ կցկատուր ե սրտագ կտուր բաներ կը պատմէր, ափասսս որ ազէկ ուշադրութիւն րած չէր, Թեպետ բաւական աչջարաց ե լուրջ մէկն էր բայց պատմութիւն . գիտնալ պետք էր. սա աղատութիւն ուներ բոլոր Այշատազի ֆրդաց ԷՋ արձակ ե աս պանով շրջելու) վասն զի իբրե՝ աղօթելով . ն թուղ aed pti be bp wt Gwe նած էր, - ուստի Բeլոր ՓՔիւրդ։ չիւանդներ՝ զայն կը յարդեին. այս ֆրդերը «յն աւե րակ եկեղեցեաց ուխտ ն մատաղ ալ կբնեն եզեր: Տեր Յակոբի Gon Մալաթիոյ ծերերն ալ` կը ձաստատվ ին Թէ` ձին Քաղաքին U4if~ ինէի պարսպին մէկ դուռն թորոսի անգ ուամբն էր) զոր Repos Fem կ'անուանեն եղեր S~Spiken : կարօտը «pe մեծ մնաց "—_338—. Unf arfhiee աէր Ցակոբի պէս կա (ոլն տ մբ Eավզուագ իշտ էր արդարն —_— qէ Հէ սե fry 3 ժաժ անդին 4չսnն գ եղին առջեւ ՎԱՍԻԼԼՈԾ անուամբ քարակոյտ մը կայ ,. որ Գող — Վ ասլի ապարանք է, կ'ըսեն « | յորմէ կես գամ ձեռի Է Կարմիր վանքի we «երակը, ն ասոր ձից ջարպյբ մբ, զոր կաշ «անդ են թէ Շնորձալւոյն. աոանձին ap «անեղին է. էղեր :. ՄալաթԹիշյ Դրեթէ կոնակին. կից` Pa 02 —գաղ լեոր, ուստի կը հոսին քաղաքին այնքան առատ ե զուլալ ջրեր. լեռան 4p~ խը) կըոեին, գեմայ պէս դրախտ մինը Բիւը ծազիկներով ե չրերով. ուրբ «ակայն այն օրերը ոչ ոբ կ'խշխեր beBaL) ab $e t- րէն կիապանուքը իակոյն ն | Թչ' Մալաթիո, Թէ Պենէսեիպ Կ ԹԷ: Ադ ինամանայ երկիրը մեծ մասամբ նովիտ է, որոց իքն բնտակներ կը նոսին եկը խառնուին յնփբատ : Ննրկրին պիտոյից Գազ մար պարզ արունստներ կան: Բերքերն են՝ ափիոն խիստ ընտիր: տեսակ ,՝ շերամի բո Ժոժ , տորոն, ցորեն, գարի, Թիւթին, բամբակ, բրինձ, ընտանի ե. վայրի կենդա Նիք » ընտիր ժիրգեր՝ Թութ միշմիչ՝ ոբ փոքր Բայց Gամեղ ծիրան է, դեղ ցեղ տանձեր ն խնձորներ խոլորանատ խաղող kL guմիչ , մասնաւորապէս Պէ չան խոյ ե Dx pնամանայ Jk 9 ’ beyep ե սեւ սալոր » hz. ոբոց չորցու» Ցած չիրերը չատ երկիրեերը ծանօթ են: ' — 3% — անավարնեերը fp բանուկ են-ե դիր, Jարարերությիւն ունի Հալիպու 'Pepwnc tl | խքէնտէրունի նետ. Տիդրանակերառւ) թար» բերդու ի Pb cwonne ’ կարն k Հր ակայ փոթը քաղաքաց Chen .k իբրե. պորտ t¢ Fase գադի ն Կ Պլսսյ մեջ: բնակչաց զգնստթ տեղական կապոյտ կտաւէ զպուն ե տսուն վերարկու է ընդծանրապէս , »' ամայ ն ա. լէպի կերպասներն ալ կը Հագեիե, ամենքն ալ պճղնաւոր նն: կանայք Թէ Թրքաց ե BE Հայոց խիստ Wd են, ծածկեալ ե wb տեսանելի. $ Վ հճակիս բնակիչ ցեղերն են շծայոցմէ qm Beng) Phcet : Գա Une e ԶԵՌԱԳՐԻՔ ԵՒ ՑԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՔ Ի ՄԱԼԱԹԻԱ 1- Bsbvwped . —-ի սկիզբն Ահա , mbt տողերով «Sէր իf PO լոյ դ երարվփի ’ «Որ շրջեցար մարմնով յերկրի. «be guյս hunt usն eu աւն տալի $ «Pog ԿՆչեցեր Վայն ցնծալի « «ne պանք կոստանդին` Gade. բարի» a «կաթողիկոսն Հայոց սեռի « «Զոր փոխեցեր 'ի յայսմ ամի, «Bun. buna’ ընգ Գետրոսի : ԱԵ: Best: «be զժառանգող այս մատենի «9ղարոն Հեթում ձամրակ բարի. _— 395 — «fr £ որդի Նա 14ւոնի .: ` «ոդ ձեԹժյ մեծ արքայի" . «զածնա կենաւք յերկարելի , «իւp Shea pն ե. “այլ զարմի . «ե ի քո փառսդ ձայրենի, «Հաղորդ» ընկալ քեզ կրկնակի » Ltt —hի ՎվերյՆ UenFtaup « qo mn wd we պատիւ տէր կոսատանդին կաթողիկոս յիչե- te 'p Rpfumany + —h վերքն Մարկոսի. «ընդ մետասանիցն Busedin sp anes by wo Bppunnu զսրբ ազան կաթողի» կոսե տէր կոստանգ ին ստացող սորա le ab q~ | փաւրորդին նորին Թորոս բքածանայն: կզ. Վեղա«արտ. ԳՐչի “np չhepձե ա մեղաց Fa զութիւն» oo | _1—ի վերջն Rmhasn « «Ըbաpելոց Jirmusw . «սանիցն. հաղորդա բնկայլ Rpիստna Աvnnւ ած պաէր կոսաանդ ին կաթողիկոսն այոց PS ցաղ բոյին բանի. ե Թորոսի # ածանցի ` հղբարորդւյ հորա շնորնեա՝ գասել քեդ սուրբս քո: ն«. ets wnp յաւիտեանստ ` — ի վերջն: Bովաննու ° Յիշատակարան * «Փառք ծամագոյ. ն. միասնական սուրբ ԵՐՐոՐ» Դ4ութեանն ե միոյ rm wdc նանն ծաւբ եԿ Որդ ե Հուն սրբ այժմ ե միտն Jվաւիտեանս $ Շերի. Shun սկսեալ b nc զորմու ե աժըբ նորին յանգ ելեալ աւարտե. ցաւ մատեանս. աստուած ային երկրպագ bp [A ծամբուրելի աուրը: Անտարանս t ‘Bath 96 ' ե Ե Խրորդի Beimapերութեանս Sայկ աց ծան տոմարի , աստուա ծապա դ ղեակա Za «ւոմկլա, ընգ նովանե աւ սուրբ տանարապնե. տոս սուրբ Փբկչին մերոյ ե. սուրբ Ախ տուա. ՑՖածնին ե սուրբ Լուսաւորչին մերոյ Ly — 396 — dSանաւ ե ծախիւք երջանիկ նայրապե տին այոց տեառն կոստանդեայ որ ABs ֆանաճոյ վարուց իւրոց ե բարի անուան Lwdb dian «ւՆէր պպզպատմութի ն: (ր ն 'k կեանա kp hn: ‘“dhab Փաֆխակրաւն Քանա. Նայի Թորոսի եզբաւրորդ ւռ իւրպ նտ գրել: Hu pe J անարժանուքթ ե անա Թոբոսի Jule bmւն Ռա«սյին կոչեցելոյ $ Ե« նու իրեաց qu. կտակ CT fepոյ + ն ծնողացն. ե 4hqh- ցիկ մանկանն 26 dry որդւոյ Լիոնի "րգւոյ 26Թում Թագաւորի: կզ ինքն կատարեալ զկնանս ի«p Gանդ նա 'f Bpfunns կսղնալ ղաթոո aypապետուխթենան ամս. b | Ե. «Որ. ե 'ի շՖորձացն (vennedny ե bro մանս Թագաւորին Հ6Թմ, յածորդէ գաս Թոaն սուբր. տէր Ցակոր այր բարի ն վար» դապետ շին ե Ն որ կտակարպնաց ՝ անա. ` պատակպան . վարուք ճգնեալ: ի ժամանակի Jայամիկ մեծն Ձնաիոք գերի վարեաց գրա» gee fo անաւրէեն արքայէն bգpպտազւոց, ե բազում եզեն սպանեալք ե 4երվք Նորա ե կսկիծ . Աստուածարնակ ump k han $l apt | տանարագն np ի Lf + «Զոր ոչ է պատմել զերաչտտեսակ վա» Jb լչne fd fret 4եղy նոցա որք ձրով vin. ցան Ր Ցայա երկիւզէ a’ չարաշչյուկ չա - բաւ զարՀուրեցան. «բազում 4փազճառք ,- ե առաւել աշխարձս Կիլիկնցւոց: «եւ մինչ յայսմ մեծի ագ ծտի ե k դողման Բաք, բացաւ առ աճա տ խաղաղու թեան մարգառսիրին Quran day i մեծն be ւոն թագաժառանգ ն Հայոց զերծեալ՝ bղեe խնաժմաւքն urn Bd hy Jերկաթի Շալոցացն ի ծառայութենէ ե ի dbn ing Պոյի արբա« Jին եշ իպտացւոց : եւ բազում պատով ն ընծայիւք եկն յալխարծ ե ի ձայրենի «ժո — 397 — խր. ն եղեւ խազաղութ իւն երկրիս ն վորն ` դութիւն ֆրիստոնեից" «ի "յն աւուրս եղե րազ wpa Fhe որա պանազան Lիւթ.p hk երանգ — երանդ. ց acbinep ’ 2. a սխրալի լինել ' որ» #5 “rey եկեղեցոյ : A ասն ipոյ ագաչնս՝ վգնեգ. .’ nd որդ իք չու un "աւք Սhpnbp . "Pբ վայելէք սովաւ յի-` ՛ 25 »Spe աղա իւք 'ի tp պարժանագւորսն. He մենայն բարեաց իչատակի սուրբ էակքա պետն գտէքր կոստանդ ին ատացող սորա ե զժատռ անգ ‘Ղ 'ատորին զծիրանաձին մանուկն ձեԹում: +; ե զծայր hep: Lent Bg medio. ‘hf Թագ ունի այոց) կի». ան կոչեցեալ $ [ow | քեպալաաւնկսյն չեթուd երախտագործ Swng. hk ին. անաքժանիս ¥ որ «xp ե. Re. տերաւք իւբովբ ն. ամենայն պարմիւք - որոց Ննչեցելոց Suibq pam ե ողորմուխիիւն պար. գեւնսyt Pps Bown wd չh վպժնագե ալ» աին անխուով խաղաղու եամր սլաշեսցէ | ե ՝ երկնաւոր. Թագ wt np ուժ եան. հազորգա te - բասցէ ամէն * Bh5( ազաչե . kk պարիագոյն ՔաՀանայն Թորոս. nf զծ ախս 4 {րogա երկըրոր»- դեաց զոսկի»: (Այւ-զրով) Pազմամեղ գրիչ» աղաչեմ shot աաարժանութիւն ff y k 43 deuce po ե գորդ իս. ե գուսսւցիչս,. ե զամենայն երախտագ րծա pf ե զնկազմաւդ Կոր ա, Ր ե ՝ Repunns Beet ձեվ shabgt *. Da (a - ` U-bropst «Hժbqաւքp: dren href to ph ymtp hag »։Խ արջն պի»կենորոսին` Ծալաթիո վրայ գի» վ տողին, ե pf «րդի fe mgne Ռէկին,. fp: Ժեար dba unl վարդ ագեին- Be footy Pepe րեն . “er. eden ' UՄ6- | — 328 — .տենին , իգ աւռն սրբոյն Գրիգ «րին . 9Գ. . թուականին , 'h Jnebpu ամսեանն bՐ. իե »« "վ “ր կարդայ 'f յատենին '." նա մել տսէ զփրիստոս. որդին A ն զծայր մեր երկինքն ի յե նորին , bus Թողցի իep մեղքն le pep "ծնաւ զին » kdun անգ է գերկեիցն զբարին ի’ ե Yoon wծոզորմի pf վարդապետին , tke ոիստակն ” բարունապն տին Wn իե wն ախ. ժան ն. անպիտան Ֆառային., տն ր Up JE ո արքե սլիսկոպոսին .». ծնաւղաց իմեց ua ine ջին ն վերջին ’ շոգ եւ որին ն Mapiliwtne բին i. ամենայն արեան մերձաւորացն , ամենին Ի nf որ ասք Ta արտի 49% P «ղոր» Վն» նա Քրիստոս Թ ողու ' զի«Ր անցանքն ն, գնախնեաց նոցին , ամեն. Ռ- ® sl he ~ «ec pp Աե տարանս այրած էր Bf գլուխն le ‘Jhbp խիստ աշխատն ցանք ն վե- րստին աշխանցաք Նորոզ ել զճուրը U4 ոարանա յիշատակ dhy ե ԳՖնաւղաց . մերոց ե ամենայն արեան. մերձաւորացն ամէն »՛ «Սripp Աւ նrwpանովս np կազմել են Lu ՃՁՄ9- 4/րք է, որ b. չhnpնծգaբք տուրը Հոգ cyt tb bipncl lwp «փրկչին մերոյ Ghee Քրիստոսի . "Ր զանց առնէ վպմե ղս մեր ե Ba այ զշ նորն բազում ր 'ի խորոց է Jառաջանռք խնդրէ .որ ե յետնեալ Fn mu ՝ ձեր ’ Sen usjfry Աvone ծ nj $ մե գօp փտնալ. y [A 'p բարի գործոց bref whn.wցնալ ' միայն wor wd bef հոչնցեալ PTT ն բարեաց que ' տարկացեալ, Աբրաձնաք եպիսկոպոս ,չ Պր եմ` «րդի «էբ Մկբաիչ բանանային վերադիտո» 4ի Մելափնու Քաղաքին, տեսի que րք rk արանա որ nchn ke Br rhe գլուխքն ba~ ձեալ էր որ գրոց եշմարանք ոչ կայր ԴԸՐ« . եալ, նորոգ եցի վերստին. nd սրրասքր fie pre ) — 399 — դա«նաք ն քանծանայբ ն մանկունք: եկե, զեց. երես "ի գնտեի դնելով ազերսե Ր 'ի «բրաունի ձերմէ , նայցեմ, յորժամ որ Բեթ եոնոյք' զսուրբ ե տարոանաս ի յատետն, Jhekgbp p Swppedfregt i dbp վմեզօp եալ Աբրաամ արեղայ» ե զեսյբ իմ տեր Մնrիչե՝ Քրիստոս որդի ասելով ե Zp մbp ոբ երկինք ի Հետ նմին տաղով. որ ն խնդ. pեS peqdaen ath mln. մե մէ Bhponcwl: Քրիստոսէ , զմեզ յանուանէ Jhikag$ pep աուրբ արքայութեանն ամէն ե. Հազար ամն. Նորոջ եցի գրերն Թվին ՈԶՂԳ: «եանն մայիսի ժե: ամեն». (Bye Չredl)- «Bf «cpp կարդացողթ Jիշ6- gt "ի »ուրբ Jաղաւժա bp զԱրրաՀշամ ոսկե. rիչ» ե. զծնաւղսն pF, 4Հա)( a զկիրակոսն ե զմայրն իմ զԱ ամ տիկին, ն զեղբայրն խմ ՉԳրիգ «րե | ե գկազայկիցն իմ զթԹագուծին, ե "զծbաւղա Pep գՈի-մէտոե ն գլշոտոն, ե զդգե- fp ռլ պատանեկս մեր gern wd eng nrc pt սարկաւագն, ե զամենայն արեան մերձա. «որս իմ Սի Քրիստոս. ե ձեզ Joon ge + & dq jhebgbլeges ~qepdirogի Peppuinos Pumnewd , ո է ep Jue pnb wks aot L Bs «Որ կամակից եղայ «ուրբ Աշհաարանիա գալ` / une pp Ա npնալքն * oe... fp. + ամուն նե ատարագին՝ մառնայկից Hh adtiey fp shote ի unt pp յազաւթա ձեր ։ Bae մեե այն տարի 'f Brenan F fra b ազ աա րու գ. մի տՆքխագփան twp ցեe ինձ ե baw gang flog deb» (1 Դ Թո). «Ով «ուրբ հեյրապետք վար- դապնե տք, բաչանայթ ն կրաւնաւորբ ե ստր. կաղ ագ ունք i nunc ie bp ե. կարդացհվթ —399— սուրբ |« ետարան խս , ft # բերանն Քրի սոսի ,. ն ընթերցողը "ի ստրբ նկեղեչի « յիշեցնք Ւ Քրիստոս ե 'ի սուրբ ipa p յաղաւխի ս Ճեp ղմաՀդ ասի կիրակոսն ; nfanp մանուկ ն. Վր swt p աաա ալ` որդի մանգասի Qi 3D ese~ մին "fp երետ փեր«տին կրկին նորոգել. ե. պարդարել զնուրբ Աւհտաբանա ,: յիչատտկ pp Գնողաց, pe png մանդ anf upp գ a~ նաժին,' ն" փաշա Մելիթին հանգուցելոյն ի ` փոխտոսձ` ե. ճաւրնզրաւրն պարոն Ցովա« ՖՆիսին ել հարազատ որդոյն «լարոն, Դա ին. ե. 'ջուերցն իւրոց խուանդ խաթունին, Կի- բայ խաթունին , Urls, խաթունին ,. Jue wy անին, 4 դնաարուց պառավին իերյ Մձիամին »-ե կողակցին իւրոյ էո իփափմէին ն: ամենայն արեպն մերձաւորացն: նչ մեծ մաւրն իր պափոն-: կիրակոսին, ե մեծ Sup pep ‘bbe խաթունին . 9.44 Ն be ua bpետ անիրաւ մանոնան. որ ` չէ: մեր սեփական , ե էր ԱՀ Քոտարանս այբ» "հած. ե կրկին Ֆրետ նորոգել զոուրբ Աւե» տարանա «նա pիստո «(գ ին Yum dry Ute բոգնսyl դագ իս մքոեսի կիբակոսիս A kl ԲզՎ- նեջեդելոցն fren զկեՆդ անն ացն ե անգու» ցելոցն յիշառոակացն ե ահյիշատակացն : Bh շեսtp ի 4րի»ատոս. ե պմեծ. գայն իմ` զզա- nm ականն —’ պ ժեծ ` այրն ի` rN UՄեյիey lk Yenc ud զգե 4 sho weddbL չ be մի' ոք իչխնեսցէ. դաուբբ Ye rrwpwնաս՝ ծախել կա .տւժտել կաս ասել Թէ fF £։ bo Jie dud արի pL ամլն kd pe վերայ ’ nd որ 44499. սլատունրս չկատարէ , նա դան ծթե "ի MS- ատուծոչ տոնի, ե ի սուրբ` իչն տարանք . Հնաղանդ հալ Քն աւրձնին JB uomwacd ey he 'p սու իր: ։Աետարանէս ամեն ե 4. =մէն։ ի 7 —-81— յոր տեղ որ կենայ, նա աւագ նինգշարին` աւութն զպատարագ ն, վեք ենջեցելոցն ft տուցանեն . L: խնա տանհաւվզբն. զաւրննու,. թիւն 'ի Կուրը Աւնտարանքա առնուն Nn do Թթ վին այոց ՋԳ-՝ -Lrybr lp kp ԺԱ: ի փառա Deinedry wtb Ի «fd W չունի իշխանութիւն , կամ A ~ նուլ, կամ ծախել, կամ գրաւել, կամ սուրը Սան ֆաննոսի դրանեն ձանչէ . «վ: որ Jան- դգնի՝ բանիւ եզիցի» (Bu Feed) (046 կազմող սուրբ Աւ ե- տարանիս գրարմամեղ գրիչի, աղաչեմ զմեղ shake‘ 86 Ep wp Եղայն - կազմեցի փդոթն սուրբ Սե փաննո ին ՌԾ- Ք վակապս նին , 'ի փետրվար ամսեանն ԺԲ -ին e nd ap. կարդ «յ 'p յատենին նա մեղ ասէ Զփրիստոս «րդին » /'%- զքayյ( dhp յերկինքն 'ի Lh ch Line բին, Նա Թողցի իբ մեղքն ե իւր ծեսին » ե ժառանգը : զեբրկնիցն գբաբին *ve BX Bույիս 'Չ9" իո: վերին օրհ է -Մալաթ իպ: Jip . սանդ ու fրոմ վաճառական lk բեիկ 4 - գայինք Ս դ 2 ի Shem անձնարին թ աշ խանձանքներ ըրին , նարկ եղաս զիֆանիլ: Ս. Qe errrrpremey « dosent push ere. ն քարոզ խօսե. լու « Նոյն օր իրենց մեծարանքննրը վայելեցի, . on fisoe ry wpձ ի մեծատրանքներս նու իրելով: կեսարացի ազգայինք » hp dst ust. «րի պիւլսլն նկ Սերովբէ ե Աարգիս հղբարց Մեծ: Տեարց գործակալը դարի յախողակ ե բարձր nk կը րոնչէին 4pեթէ cretie& պատայածս եղել fiառանկանաց դասուն մէջ - Ja աթի ՎեՋ անոնց գործակատարնե էր Մ. Boswbենչa գիւլպէնկ 3 ‘Cwpատար են: նոանդուն — 332 — երիտասարդն, զոր wpe eat pughe Հնճի ՓԱՇԱՅ. 1 «Նուանչին: Քաղցր ՊՉՐ- տաւորուիւն ¢ ինձ Gen յիշատակել թէ միշեալ ազնիւ ն. ավզ ասչրեղրարք ' Sb pg Ս: 0 Կկի«լպէնկ ’ յատկապէս յանձեարաս բականներ տուած tին ինձ , “pag շհոր ձի եծ դիւբութիւնեեր վայելեցի ամեն npg » ուր որ անոնց մարդ. կը գտնունը չե. բաց (2 երեք փոջը Քաղաքների » pew ամեն mhk- ՐԸ կը գանուքր : նս մեծ էջեր պիտի նու» pէի ընդ արձակ գովեստներ իչսելու սլա պատուական հարապատաց . "բ ազգին a ad տիւն են վամառականութեան երապարակին վրայ, ու նախախենամուցժենէն չշնորնք մբ տուեալ ազգիս կարօտնլոց ե ազգային ապս սումնական "ւ բարեսլաչտական wun wna. Թեանց, ընկերուժեանց ե ընտանե աց՝ p~ բենց Jայտեի ու գաղտնի նպաստներով & բարերարութեամբ « պիաի նեբբազնի զիրենք, "բ չատ գաւառներու: մէջ վJանառտկանուս | թեան բերբեր յառաֆ բերելու db abn ե. Փաջալեր ձանգխիսացած են, զորօրինակ ջա Lի մը տեղեր ափիոն Քակել տալով - fixe բայց գիանալով. իրենց Համեստ. խոնարձնա- սիրու Թիւնն ե երկի ված բարեպաչտութիճւնը կր (bf, որս « գի՛ անչամոյ գործ. մը բրած չինի, ե փոխանակ պաստունլու զիրենք » ռօpբու տյնչավ «րժանի kb , i Me | «ի mntd լինի Be 30 :: «եայ բարով Մալաթիան» — 333 — անք Lk մեկՆեդցանք N 0- Ա wsbopդն , Pwo - ղաքական ժողո ե այլ {ատու որ ահ. 4-ին մի Շեծան, Օրրաւղի գանջը Հանշ 4 fom մբ erbbp , «ւր ուխտաւորաց pwqմուe. թին ալ ը գանունբ. բակի ջրալից ագա ղանին շուրջը բոլորունլով Մալաթ իպ +8 մ տեդի ունեցաւ ղաւարթագին՝. միայն փաշայի Քիւրիմացութիւն կամ անքաղաքավարուս ` Bh-ՆԸ կոտրեց Վեր սիրտերը պան Վի, զոր «աւելորդ կը ձամարիմ նկարագրել, «սա իւր կողմէն երկու անձինք յուզարկաւոր , ե kpկու ոստիկան ոանանորդ: ղրկեց: ամ § չր, մեք ճանապարձն ինկանք: - Դաշտային չէր ժեր ուղին, 4 ժամէն կփրատայ եզերքն Էինք , բայց pln duff bu շարունակելով իջշպու գաւառի միխով դնատոյն անցջը ձա. «անք: 0գՉՆ.տօթը: կը խար մեր անձը, ե մոծակներու միլի«նները կ'նոան նը զե. «ան Տրոյն երկու կողմն ’ nf կրնայ առանց Ճազարաւոր dt րբեր NL «նո անցնիլ ant 00 նրոսակներէն , որք ոչ Թադաւորի հրամանի կ'անսան, ոչ ոստիկանները բանի աեղ կր դնեն ,: ոչ վարդապետ կը ճանչնան , ns ne կարին կը 4ԳԹան, ոչ զօրաւորէն կ ակնա» ծնն, ոչ- կրակէ , ոչ գնդակ .*- ng ancpE կբ վախնան Bbdiwencp եղանք : Հոս նփ-. բատբ կլկնապատկեալ է, վասն զի Մուշէն եկած Արած անին՝ "ր Rupաղծութնն kb fae լոն կ'անցնի, Bրարկերու, թարբերգու ն Չկածագու միջոցը կը խառնուի կարն ե — 334 — Ա4եսյ ՎԵՏ ճիւղին Ֆազ մբ կայ ծրոյն վրայ մեծ ե խոր. խոշոր qc ֆիր ` իրե: Գաթտան նաւուն կատարը կայնած , անձը ե կոշտ գերան մր ղեկ բրած է, որպ վերին ծայբեն կլոր «« ծանըր երկաթ մբ կայ կախ- ուած , այս երկաթը չարժելով՝ պեկը ուզած կողմն կը դարձնք - չորս ֆիւրդեր «լ չորս գերան իրրե Թի գործ կ'ածեն , նաւուն մէկ գլուխը բարձր ն. միւսը գետնին նձաւասար յ ` ասկէ կը մնան մարդիկ k անապունք ti fe բարու. խառնուած նը կանին նաւուն փորը « տասն վայրկեան տեւեց Վեր անցքը : ԹԷ- պետ գետափը գեղ մբ կար, բայց կարի նու չակե ալ էր անոր մոծ անաց [A ("eng pազ- ոթ ւnւթյիւնն ne րարբարոսուժ իւնը , Lae տի ն այս իրաւամբ Գերլինի ֆօեկրէն ինքնա վարութիւն ն. անկախուժիւն տուած էր. ապ Նոնց՝ իրենց որոշեալ տեղը: Անցանք կէս ժամ վեր: ծառազարդ գեզի մը ժՎէՋ, Ապտօւլլան աղայի տունը պայծառ լուսնակով տանիքին վրայ բգմելով ե նեջելով, նանգ իստ ե Eh ւարճալի գիչեր մբ անցուցինք «յն րու գեղը: Գանուակնը Bermne ty աղան ալա. Թի մեջ բանտարկնալ էր, ըստ վկայու- թեան բազմասց՝ նթե աղէկ, Awրուստ nt . պարկեշտ մարդ: լինելուն նամար $ Առ ազօտ լուսոյ աստլ ծագեց ե մեք ժին ծանք. նփրատի ափերով կ ընթանանք որոյ պարզը ն 9ինջ ծոցգյե ՎէՉ բոլորեսլ լուս «ինը կը լողաց: ամեն կոգմե բարձրաբերձ — 335 — լերինք լուսնակով ե uennchkpով գ եղավ այլ: խորի՞ն (cfd նե 4 աար Գամայն ‘pine թեան '. aby lr ujուրակաց A Թ fag բ ef լերո«. էջ Թե. wփ/ ափ Թավ hp զարխթժնուն թա. դած > Pesnhe , bry եզերբենենրնն acy he bppէe պուարթ 3£, նեծաւթեան կեր»- պարանք Ր ունի, ե իւբ Վայնը. ‘կը նմանի փտացելոյ մբ կամ խոցելոյ մր ձեկեկանաց ` fie 7c np. սագ dp նստած եփրատին ալն աց զրայ կը նաւի յառար գրեթէ անբաժան մեզմէ , պակ բեղ: պան իւր գեղեցիկ Դոր kk. երկայն պաբանոցը պարգելով ուշադիր կը դիտէ զմեզ: Չորամէջ Է մեր գնացքը) ե լե ` բանց կողերու վրայ աստ կե. ան դ. դեդեր կան, պրակ պրակ ծառաց միջեն. խոխոֆելով կր թափին ջեր : ն նը Ֆուարին bRրատայ TE բենի Sծոyը $' Por df կողմն կբ տեսնանք ապառաժ ft տաշուած ` ե վրան բեւնոագ խի» բեր» «ստիկաններ կը պատմեն է իում ի գիր է այն, ե Թէ գանձ ունի այս քարը փր մեջը պանուած , ո'վ որ այգ գիրը կար» Դայ» գանձը կը ծանք: ֆիչ մի յառաքանաս rd bf րա րաժեշտ yee mu մե զմt , մրտ. նելով: ապարթաժներու մէջ` : նդ կիրճով Jp կ' անցնեի երթալ Հոռոմկլայ »- Ր Սբ տադ ին բա. pեւներ ե: երկրպզագութ իւններ յանձնարա» եյինք: իրեն չ ե« անայ. ձեգե ղատն dp կ անց» նինք, որոյ ժիւս եզերքը շինուած կայ կոշ փածոյ քարերով ընդարձակ խան ժբ ե միզ, ‘ — 336 — 4h 4, Bեedop P38 1 yw, np pple ne ամայի bp աբ fp անննակներով: Այ: fre նչն Վեր. Գախակողմն ապառաժներու վրով wdpոցներու Leddy ւ կրակ Հէեքեր ` կան « ատիկանք կ'ասեն Թէ. Հայոց նկեղեցի հաց ‘2nb « Զառիվեր կ' Ելեենք . nf րկու ժամ գնալով. կը Հասնինք հարրերդու ձովիտը» շէն ե մեծամեծ դեղերով ճոխ, որոյ bpbւne Be կ արդարացեք այս առածը «իաղիe-զՅ4-- «է, լիան ofp» Ամրաղք Հողերը Ռակեալ: Us բազմութիւն Jp կու գայ »նանդէպ Վեր, ծերունի Հնդիկ իշխան մբ ոթ իւր եր» ` կիրեեբբ Անդ ղիացւոց յանձնելով փոխարեն - 25000 Անգ. «ակի տարեկան առնելով` եր» ` կար տարիներէ ՝ի վեր կը բնակէր Բաղդադ այժմ կ երթար Փարիզի արուհստանանդէսը » իրեն առջեւէն nL b&b tն կ'ԵրթԹ «յին alr ւամորթ է qe Ֆառ այից բազմութիւն ե Քշանի չափ ո«ստիկաններ y Հասանք ԻԱՆ դեղը, ոբ քաղաք մը կարժե, բնակիչք թ pnp են, սրոգ մէջ path wpettbp շատ կան: Աշբի-րի գլուխը ձանգչեցանք քիչ ր, ե ուղղակի e2bgpbք Gopuopn վանքը » np Faure | inv kg fibp § 1/3 ժdամէն : yop ag Fonl Coed, բայ ըրինք : գէ Մալա«Թիպյ ժանդերեն ե Թէ ճանապարձի mpնու թենէն nt ատաքութենէլն ընկճուած էր անձես « Or Հbե ալ լինի Bury fa վարդապետի նիւրասիրութիւնք , ր ըստ մեֆայնի սփովփն ց ն. Հանգ ոյց qdե զ» «Վ ա՞նք՝ վարդապետի կեա՛նք» ը»ած է i - $ ` — 337 ~ Տիչ բանակերատու ձեաագիրներեն A Պրլով` ծայոց նյանագ իրեծրէն աս. մի կր դնենք Հոe : ՇՕ ձրկինք 3 gapbeb 8 ette G" wty wah | “fowp Ա բութասաան arbres NS p արն ելջ Sb py AP mphdmp |) gly Xx փայլակն ® 4b SS enmelg agree hpyepete Be a wD շն. ~~ նք CO ddbat (= jhqoe o “hp |S: php Ba ճրնորիտ edo I wore ՆՐ bape |S արկեր WE bphenphey [OF Swlgepn mo” ute of Sudարծակ 7 a remhe - e- AHS cp fOemar [$Y emiempte © app (յ eam oD emer Oo անգամ A թ =o $, «ո«նիկ | ը ՛ bean BEM apap a խած | pe րոաան Հ որոգայթ | wud oe fobupt | Y դiւwնան Կ աւատար: | Ֆախանք 4 rigs wo who | [5 —_ — 339 - | ] hte ofo ug mbgp VaR bp & tofu 4 փաաւասքը Oa Cանավարծ J vier [on արեց VY անեղծ 9 սածմնան pe ֆ ֆ. uydwn | անցաւոր ժL «նավակ - Amhg nce ֆ յա րունակ = Gm լեառն - D nh - porte & ճիւանդ | n խորան Ye անմնց 8 ` աստիճան | Nd ky a) | Boe | fh bbe 3] | զատաւանչան ¥ x ան Ն - մատանի դաստիարակ |Օ» ործաւրդ bաժի» (Գֆ Galleon գուսան = գ Ֆական | ոզքոյն OQ rege fet 3 անան Կ պատարա Yo այաափ YX ungeab $e yume Shen. Nv PAV A fey 4` փոխանակ a չուն fa անաւասիկ ՎԵՐՋ ԱՌԱՋԻՆ ՄԱՍԻՆ ՑԱՆԿ ԹՈՐՈՍ ԱՂԲԱՐ «+ « ԱՌ ԸՆԹԵՐՅՈՂՍ ՍԱՄՍՈՆ «oo». ՊԵՖՐԱՑ « - ՍԻՆՈՊ- «Ո ՄԱՐԶՈՒԱՆ + «+ ԱՄԱՍԻԱ + + - Զիի «Թ BORD «2 « ՍԵՆԻ ՈՍՏ ՏիիՐրիկ « ԳԱՍՄԱՆ ԱԿՆ » ԱՐՌԲԿԵՐ +» «+. ՄՌԼԱԹիԱ « -«. ՀՇԱՆԱԳԻՐՔ ՀԱՅՈՑ ԲԵՆԿԱՑ - լ) ® ‘s ® | + Ք + A a 3 aN ՎՐԻՊԱԿՔ. ԵՐԵՍ- ՏՈՂ: | UbuL 104: 26. վանդ ակագործ. Քանդ ակագործ- | բրներ: 904A. 48: րլուրներ, 243: 8» խոտերէ. 247: 20—21 UL epab ՈՒՂԻՂ խորերէ։ Lekap nN N f fa 3. ” ` « . ՛ f - J - ` ր . . Ր . 3 ը * b "eo ’ Ր + . ` ՝ - ' "“ ” » * Ր . : Ր ի . ' ` - ր ր ՝ . ի ' - ‘ . . ` + ` * ’ n ' ' « + ի R _ ` « ` . . . ' ° ի ՝ ” fl - Ր ® ~~ ՝ `. «4 He a . v+ ' Ta . ՝ ` * T + —Z — 3 y N . Ր ` . ւ f . 2. y ը . f ' ն ~ = = fh rf .. . ® Ք - - " ' ՛ ը ° "՞. Ե. 4 բ | i Te Vd . | f J” 4 ed - # Գացին i qr. Սբուանձչեանց | a Ընկալայ մեծաւ ճաճութեամը զգեղեցիկ եուհրդ Դ Համով-Հոտովի ասեմ մատենիկ ւ ոը նոծ եւ Մ խիտեէ ցանկալի տեղեկութեամբք գծայրենեաց i մերոց, մանաւանդ ժողովրդական երգովք, ա- «Քասպելեօք, ազգային աւանդութեամբ եւ այլն: l ` F Շնորհ. ունիմ անխոնջ վաստակողիդ վասն a պարգեւփդ , եւ խնդքեմ ընդունիլ իքրեւ Փա. ` կաւամասն տրիտուր զջանի մի հարիւրը ֆրանքս վ (600) ի սատար տպագրութեան Բ. ատորո q | Թորոս եղբօրդ ։ : ՄԲՍԿՈMa ՄԿՐՏԻՉ ԷՄԻՆ yo eu x Յուճուաբի 4895 if ~~ | 4 Ni _ a - ան I We ye Wp vy ww Aa wd ' ed te ne ԿԱՆԽԱԲԱՆ Կբ Gեrbն Թarnu Unpor րնթերցողք, nr հինգ տարիէ ի վեբ զիբենք առաջնորդած ու հա» սուցած ենք Խարբերդը , ուբ այսքան ժամա- նակ կըմնան, այն ինչ ես շատ գաւառները Շrջեցալյ: ։ 4878 Ապոիլ 50ին առաջին ուղեւոբութեանս թուականն է։ Սեւ ծովէն Խաբբերդր եrթալու համաբ եեք ուղինեշ կան. 1. Սամսոնի նաւահանգիստէն՝ Ամասիոյ եւ Սեւազի վբայօք. 2. Կիբասոնի նաւանանգիստէն՝ Շապին we bv Ակնալ. վբայօք. 3. Տrապիզոնէն՝ Երզնկայի եւ Ակնայ. կամ Խօգադի վբայօք ։ = Թորոս Աղբօրr առաջին մասն' Սամսո- նի գիծը առաջնուդուած, եբկբոrդ մասն՝ Տրապիզոնի գիծը պիտի առաջնորդէ. հւ ընքեռցողները: շrջեցնելով ի Խաբբերդ, պիտի տանի ու ցուցնէ այն տեղեբն ու իբերը, գորս առաջին մասին մէջ խոստացեբ Է: Ձեռագիբ մատենից ցանկ եւ յիշատակաբանք գոքիս վերջը դինք _Դ—_ Կանխաւ ներողութիւն կը խնդբուի , եթէ ուբեք ուրեք խոտոբինք մեբ խոստմունքէն. քանզի այն օrkն ցայսօր շատ բանեբ նոյնը չմնացին, եւ ` ծատ ճամբաներ փոխուեցան: զաբմանալու չԷ ուրեմն եթէ մեբ ընքացքն եւ Թորոս Ադ- բօr երգերն ալ իրենց եղանակը փոխած լինին ։ ` ՑԻՇԱՏԱԿ 1879 Ապբիլ 26 , երեկո, Կ. Ցօլսդյ Գատը գիւղի զգ. Աrամեան վարժարանի սբաճին մէջ ընթբիք մը պատրաստուած էր: Այդ սեղանին շքեղութիւնն ու պեբճանքը ոչ բազմատեսակ խոբտիկնեr եւ ըմպելիներ էին. այդ բաները կարի ճամեստունթեամբ կարգադիո- եալ էrր , այլ անոբ իսկական շուքն էր գեղին պատ- տւաւոr , զգայուն եւ ուսեալ Ազգայնոց՝ նոյն սեղանոյն շուrջ խմիուիլն. տաբեւորն եւ երիտասարդն: Աrրդա- rեւ քաղցբ էբ նկաբագբել սբանին պատշաճնսւոբ ան- գերձանքն, եւ հանդիսականաց արժանիքն ու անուան- ՔԸ, բայց Թոյլ տուեալ չէ ինձ. զիադոնք կը կազ- մեն այն դասն , որոց զոբծքերը վայելեր ու կը վայե- ՎԷ Ազգն, եւ որք փոյթ չունին ոչակելու իբենց անձնը: Աճաւասիկ ալդ է իբենց ճշմարիճ արժանիքն ։ Հոն եղողները ամէնքն եւս Հայ էին իսկապէս ։ Ուղեւոբելու Aանդէս կը կատարուէր այն ընԹբիքով, Վկբօնաւոr մը կը ճամբէին. ոբումկը յանժնէին իբենց փղճձեբ եւ բաբեւներ, սիբտեr եւ փափաքնեբ. ոգեկան ընծանեr եւ աւանդնեr ։ —8նձանբ եւ քաղց" ըեռն ։ Աննկարագրելի են աբդաբեւ այն րանախօսու- Խեանց խանդն ու համը , այն մբմնջանաց ճագագն ու ձայնից ընղճատումն , ափ ծափն ու ճառաչանքն. ոբ. փrաբու կը յաջոբդէին ։ Միթէ մարդու մր լան կամ գոռա՞լ պէտք Է բաբձ- բաժայն իր զգացածը յայտնելու ամաբ . սակայն բու» որն զգացողք չեն կբնաբ լալ. կը կարկամին, եւ կը ցամքին այնպիսեաց աrցունք իբբեւ աղբիւբ մը, ոբ —_9— ` շատ անգամ փոխանակ ակնեն դուրս ոսելու, եrկոի եբակաց մէջ պատռուածքէ մը ի խոր կը սուզանի ։ Եւ այս կը պատաճի գաբնանային օբեrը , ձիւնեբու նալուցքին. երր բնութիւն անձանդուբժելի անձկու- Թեամը կը դիմէ գաբնանանալ գեղալից գեղեցկու- Թեամը . ջուբեrր կը յորդին ճոդին Թոքերէն։: Այսպէս ՛օrը ճեղեղօբէն կըպձարանէՐ , որը բաբրառն ու աչքը միանգամայն կըխցէr . բայց ամենուն հոգին զեղուն էբ ներքուստ ։ Պանդուխտ էին Շատ բաբեւ կը ղոկէին իրենց չառապեալ մօրը , կա- ros" իրենց եղբարց եւ քոյբեոուն. անճո՛ւկ՝ իբենց նօրենական տան վրայ ծագող աբեւուն . ճամբոյբ հողին , ջբոյն , քաշին , խաչքա»ին , չանաբին ..ող- ջո՛յն ողջ մնացողին. խտւնկ ճանգուցելոց գերեզմա- նին ։ Անոնցմէ մինն ալ ճացիկ մը տուաւ , ոբ ջանիմ՝ կուտ տամ իմ « Թոrոս Աղբար » Թռչունին : ` Աա ա՛յս Էբ մեբ ընթբիքն . ա՛յս էբ մեբ խոrբտիկն aL խատնելին. ասռնցմով յագեալ էինք ։ ` Ո՛վ երեկոյ խոբճբգաւոբ. ո՞վ սեղան եւ սեղանակիցք անմուացք: ես նաւատաբիմ եվայ Ձեբ եւ իմ ուխտին. ես մատուցի Ջեբ րաբեւներն ու ձամրոյբներն «եղն ի տեղը. մխիԹաբուեցան Ջեբ մայբն եւ Ձեր ազվական- ները. այցելեցի Հեր նախնեաց տան ու տանաբին. գտայ ճողակգյտներու տակն ու վրան Ձեր Հարց դամ- բաբաննեrը. գրեցի գեղեբու եւ տեդեբու անուննեբը , ջոեr եւ լեռնեr , որք ձաւատաբմապէս կը պանճեն ի- rենց կոչումն եւ յիշատակներ : | Շrջեցայ այն երկիբնեբը , որ պարապ տեղ մը չունի առանց հայու նշանի , եւ եԹէ ուրեք ուբեք բնակիչ- քը փախած կամ փոխուած են. դեռ. ողին եբեսը Ս —b— | կամ աւե ակաց ներքեւ աւանդուիւններ Թողած. են ' ՛ֆսկ այն տեղերը ուբ կան. եւ կ ապբին հայեր, կ'երգուի . ծաբական , կը կարդացուի Աւետարան . կoօծուի եւ ` կը պաշտուի խաչն. կը պսակուին Հասն ու Փեսայն.. .. կոչնակին ձայնը կը լեցնէ պբակնեբն ու բլրակնեբը. վանքերը ուխտի կերթան . սրբոց խունկն ու մատաղը: ` կր նուիոուին . քաճանայն կը պատաբագէ » մամիկ -նեբ կ'աղօնեն . կըծնբագբեն . կը յուսադբեն. կը վիպեն։ Այսպէս շէն է Զեբ Aօrենական տունը . այս` պէս կեանք , Կէբ, եւ աւար «հին Զեր աբենա- -կիցք : եւ իմ աւետաբանութիւնս էr ենց Թէ Լուսաւռբուե- ցէք եւ կը նոբոգուիք, աշխատեցեք եւ կ ապոիք « սի. եցեք եւ կը փոկուիք: Կը փոկուիք Աստուծով. կր փոկուիք մեզմով . աչ- քերնիս յերկինս , աչքեբնիս Ազգին, աչքեբնիս Ցա. մեբ Lb ափաո. Սուլթանին: ՏԵՍՈՒԹ ԻԻՆ 1879 տարւոյ գարունը՝ մեր Օգոստավառ. Սուլ Թան Համիտ կայսրն՝ իր նախարարա- «պետ Վսեմ խայբէտտին փաշային օրով, գրամայած էր որ Թուրքիոյ Հայաբնակ գա- «առաց կամար Քօմիսէրներ ղրկուին , որոց «լայտօնն էր ույադրութեան առնուլ ժո- ղովրդեան դժգոչշութեան պատճառները y եւ գոնացնել երկրին բնակիչները ։ վսեմ, Շուսուֆ վփայյան՝ Աղաբրչէկեան Սարդիս էֆէՆ- տիին Lim որոշուած էին Տրապիզոնի , կար- նոյ եւ անայ վիլայէԹներուն բաժնին. Վսեմ. Սպէտին by (ud of փաշա) Մանաս էֆենտիին ճետ Սեւաղի, Խարբերդի, ե Տիգրանակերտի վիլոյէԹներուն բաժնին Ապրիլ «ամսոյն փօմիսերները իրենց «ակ- մանեալ վիճակները կերթային: Ասոնց Lwu— նելէն առած ոգեւորուժիւն մբ կը տիրեր ժողովրդեան վրայ, էւ սարսափ բոնած էp երկրի չաբերն ու անիրաւները : Գետու թեան dp բնել իբին նամաձայն գործեցին այդ բարձը պայաօնեւտյք : կայսերական դանձը զոնողու- թիւններ ըրաւ. Արդարութիւնը ինքզինքը ցոց տուաւ» կեղեքիչները հաւատացին Թ ինչպէս Աստուած յերկնուստ, նոյնպէս եւ կայսրն իր գանոյից վրայեն կրյիշե իբ ժո- ղովուրդը, կբ կամի երկրին չինութիւնն ու -—_+4— բնակչաց բարօրութիւնը: կը աճի պաշտպանել աչխատաւորն yb դապանել անոնց յJավփշաակիչ- ներն ու լլկոզներն։ Ս jn , այս ամէնը տե- սան եւ նաւմատացին » A այն օրէ նետէ զգա ւի փոփոխութիւն մբ կայ այդ երկիրներուն » Ընդ նանրապէս բնտրանօք պաշտօնն այք he կարգուխին գաւառները , Քիւրդ ցեղապետ ներու ե չեխերու երեսէն եղած աւերում- ները նուազած են ԵԹէ երբէք կարսի ե Պախժումի գաղթականք չու ի տեղիս տեղիս Զարքազք վնասներ կԱբնեն տակաւին. անոնք ալ պիտի ձանդ արտին շնորձիւ մեր Վե. Սուլ անին » F-Ր արժանաւոր Վեծ նեպարքու Վ սե. Սայիտ փաշային , եւ այլ իմաստուն նախարարաց , որոց անծանօխժ . 13 այդ վի- ճակը» : Ս Բարւոքմանց սերմունք սկսած են ցան ուիլ գաւառաց dep Կրթական գործը ա- ռաջնումժիւն ստագած է կառավարուլժեան առջեւ: Հասարակաց առողջուժեան վիճա- կին նո կը ոարուի: շանապարձներ կը չին- ուին: Սփիոնի, բամբակի, ե այլ այսպիս- եաց օգտակար մակու թիւնք կր Քաջալերուխն «Հ Հ ասարակնաց փոխա ռուժեան ( էնեաթի) սնտուկներ կը վերանձաստատուին : Գիւղա- խումբերու (նանիէի) վարչու ժեան` կազմու թիւնը գրեթե ամեն վիլայեթի ՎէՋ կատար» ուած է. որ տեսակ մի ինքնավարուիւն ե ինբնապաչտպանուժիւն է: Տեղական (9414 -— տիյէ) ժողոխեր ամչն, ուրեք կան: Սո նեւ— —_-1 ԺԱ — տրական ու Դատական ատեանները Luu տատուած են: նոյնպէս ն վարչական (ի- ՝ տարկ) ժողովք ամէն «լաջոօնչութ նանց կեղ - րոնը, են. են: Սաոնց` ամէնի մէ ջԸ անխտիր 4 ոնտրու ին ու 4 առնուին մանմէտականն ու Քրիստոնեայն , տեղ տեղ պելետիէի ըեիս, Թիճարչթի բեիս նդ հանուր դ ատախաը lk մուավին ’ մալ միւ- տիրի, նե: եղած են Հայք: իսկ դատական կամ վարչական ժողովոց հաց անդամք, ինչ- պէս նաեւ Առածնորդք, եէ բանգէտ ու ողջամիտ անձինք են, գրեթէ իրենց ձայնին կբ բերեն ժողովոյն ձաւանուժիւնը «եթէ ի- րենց դիրքն ու անքը երկրին օգտին ձամաբ լինի: իսկ ԵԹԷ կր դանուին այնպիսիք ոբ միալն որոշումներ y տեղեկագիրներ ,) bl Lm շի«ները կնքելու նամար կ անդ ամակցին ժdn-~- ղովոլ մը կամ պաչտօնէուժեապն մր, եւ կը լինին գործիք վնասակար անձանց եւ անար- դար պաշտօնքից, ոքա կամ' իրենց անգետ ու. ապիկար լինելքն է, կամ շահասքր լի- Նելէն Ի Եթէ ժողովուրդն ունի իւր իրաւացի դժդոկութիւնեերը դատերու, կայուածա»- դրութեանց, արկերու րաշիոնոնց ն քաշ up մանց են. նամար , Fey կը դժգոնին wt — նոնք ոչ տքչրուժենէն ե ոչ օրչէնքներէն , այլ դործաղ րիչ տնձինքներէն : Ուրեմն բարեխնամ կայսեր, կառավարու Hեան նպատակն Է գոն բնել խր երկիրն ե — ժԲ — ժողովուրդը». պետք Է ձաւատով արինք մենք. ալ նոյն նպատակին: Մեզի բաւական է որ կառավարութիւնը տայ սյդ երկիրնե- րուն նամար լաւ կառավարիչ ե արդար դա տաւոր, պաչտօնեայք՝ որք ժողովրդեան վի- ճակը նասկնան, bc նամբերումժե ամը ու Քաղցրումժե ամբ վարուխն անոնդ նետ. ինչ- պէս նաեւ խիստ ու անաչա լինին յայտնի շարագործայ նամար: Մեզի բաւական Է, եթէ եդեալ օրենքն առանց Թիւրելու իդործ | դրուին : Արդաբուժեան ե անխտրուժեան նամար նաւատք ունենանք , մենք ալ սիրենք աշխատիլ, մենք ալ սիրենք ծառայել երկրին ` ու կառավարութեան չինարար կոչման , իբ- բրեւ բուն մեր շանուն ե յառաջադ իմութեան $ Անյուսուժիւնը Թողունք , եւ երը նրոուէր կ բնդունինք , կամ կ բնտրուխնք այս ինչ սալ) — տօնին , այն ինչ ժողովոյն գործակցելու կասի անդամակցելու չերաժարինք : Շինուժ եան ճամաոր՝ շինենք, նպաճտելու՝ նպաստենք որ- Քան կարող ենք: ԵԹԷ: իրաւունք ուզենք վայելել այս ձողին վրոյ, Վարտական ենք. մեր բուոր ոյժեր HԹոավփել նոն: Ա Jn, պյսպէս պէտք է բնենք մենք: brբ Վեքp փոխամակ մեր տեղը կենալու, փոխանակ նեռւացեալքս ալ Ըն վերադառ նայու, եւ ուժով մեր մոաց , ուժով մեր գոգ — ւյն, ուժով մեր մարմնոյն ke նիւթոյն աւ. երկիրները զարգացնելու, ե տէրութեան ոյժն -աւելայնելու , հր պակսինք օբ բստ օրէ — ժԳ մեկնելով ի նեռւաւորս $ Թողլով մեր արտն ու արմատը գօսայած : Միթե իրաւունք կը մնսյ մեզ այլ եւս գանգատի Թէ Քիւրդն, Չար- Քազն ու Մ ունէճիր հը լեցուն uy գ ucun— ները « Ասոնք բարիեն դեո: ԵԹէ մի այլ ցեղ եւրոպական ազգ երէ Jաջողի մուտ գտնել, ոտն ածել այն տեղերը , ng liu կեանք հը Huy մեզ պէս ժողովրդեան մը: նւ ուր պլիտի ապ- rէնք ամենայն ինչ կորած է յայնժամ մեղ նամար, եւ մենք կորած՝ ամէն րանի նամար Քան զամենայն առաւել ազդու կը հարստա նարե գմեղ անձոգ ութիւնն ու անգ ործու- իւնն, որ մեծ պատճառն ք մեր աղբա- տու ժեան : ինչու մեր բամբակներէն ե մեր բուրդերէն մեր դործած տարազները չենք գործածեր մենք» Վիթ Է տէրութիւն բունու- Bbwdp հր վաճա է մեղ նւրոսայի ապրանք ները: ինչու խանդ արուած են Ամասիոյ, Թո- խաթի, Ակնոց, Սբաբկիրի, Խարբերդի, Մաաթից, Տիգրանակերտի, Վանայ, Բաշ բանները կերպասեղննի , կտաւեղքնի , չիթԹի, մանիսայի չալ ի, շիլտոյի, ե տեսակ տեսակ» ներու Ր Ամենէն անծանօթ ե աննչան դ ե- զերու մէջը մտած Է Սմերիկայի ե Անգդղիո ասպրանքն՝ նագնելու ն. կանկաւորելու Ո՛րբան անձինք կապրեին ե կրնան ապրիլ այն գոր- Թիշնը ձարկե, ժողովուրդ մբ չկործանուիր բոյց սարսափելի կործանումն է երբ զմեզ ու գործողները կը խափանեն, ե այնքան մեր սեպնական չաներէ զմեղ զրկելէ զկեի՝ ծանըր ծանըր կողոսլուտնել, կԱրենեն., տանելով. մեծ քանակու ժն ամբ դբաժմ՝ մեզմէ , փոխա րէն Թողլով մեղ շոայլութեանչ վարժու- Թիւնը ե. նորաձեւուժեանգ ճաշակ $ ԱյԺՎ այս վիճակի մեծը ուրիչ բան. չկոց ժողովրդեան մեր գաւառները, բայց միայն. պարտք առնուլ, մուրձակ տալ, գրաւ գնել, իր անասունն, իր արտն, իր պարտեզն, իր տունն , lk ff լբանալ պայմանին անտրտունջ թողուլ աղդոնք, ե մեկնիլ: Պարտքով կր վը- ճարէ տէրութեան արկը , պարտքով հր: դնէ լբ է ընտանեաց ապրուստն ու Am— դուստն , պարտքով. դատ հը վարէ lk ծախ քեր ուղղակի եւ, անուղղակի կբ Հոդայ գա տարանին՝ այնչա ’ քան զոր JY“ չունի շաձելու, եթէ երբէք իրաւունք վաստկի» պարտքով պլանդ խտու եան Buse ծախքը կը ձոգայ, պարտքով ձարսնիք կ'ընէ» պարտ- քով եւրոսայէն եկած կօնեաքին ու իջ«փրին դինը կր վճարե... | Թէ յիշեալ արձեստները, ե Թէ երկիրը մակելու, նամար, մեծ միջոց մի է աեղական ե աժան տոկոսում փոխատունն բ Sey կեղ րոն դաւառները : ի կ. Me իս ե այլ ուրեք պանդ խտելով » 144— ճելու յպսը՝ դլ խաւոր պատճա մի է գա- ւառայւոյ, որ իրենց պյժն ու կեանքը ի- — ԺԵ — բենյ երկրէն դուրս կ սպառնեեն. այն ինչ ե- Ft այնքան տքնու թիւն ե զոնշողուքժիչւն երեն իրենց տեղը, Վիտի ապրին լաւապէս նողն ու արուեստը մակելով , եւ իրենց արդիւնքով ապրելով» պանդուխտներն՝ որ frենց սերըն-. դեան գետ, կր լբանեն հը պակսեցնհն երկրին գործն ու արդասիքը, եւ գոքա են որ կը բն- բեն գաւառները չոապյյութիւն ե այլն սյլ մոլու իւններ, ն. մակադու ախտեր Ողբ»լ, անիծել, ե գաղթելու նպատակ ունենալ: այա Է բազմաց մեր գաւառ ացւոց վիճակը ,» միշտ ձանդ իստ որոնել: Որոնել ան- NBL նանդ իստ կենաց՝ բնական ե կրթ «կան Ճա մի Է, բայց առանց վաստակելու, ա- ` ռանց տքնելու զայն ունննալ՝ անբնական | ՍյւՔ իրենց զոգողութեամբ ձեոք բերած տեղն ու ասպարէզը չեն տար որ ուրիչ մը վոյելի: Այդ բանը մենք կրնենք միպյն» եւ, տեղավփոխությւնը՝ մեծամեծ դժուարու- Bիւն ‘ու զոգողուքժիւն To պլանկանջէ , մին- չեւ բնակարան մբ ու Guy մր գտնէ մարդ. | ն` վայելէ» Տանք «յդ «չխատանք մեր բնա կած տեղւոյն, he առանց կորուստ անձին ունենալու դոնէ՝ հը վայելենք անտարակու- սելի բարիք ե Հանգիստ. ողբն ու անէծք ցնծու եան էե օրձնուժեահ կը վփոխուին մեր ՎՅր, ե մեր վրայ արժանիք ու բարձրու- a իւն նկատելով Վեր Վենապետնե hk այլք, պիտի բարձրացնեն կրժեալն, վաստակաւորն օգտակարն Ta երկրին ե. պետուժեան JմES pe Ի — ԺԶ — Մարդ նասցունենք , Մարդ ունենանք , Մարդ լինինք: ես առիթ ունենալով հ երկայ դտնուխլ կայ- ` սերական քՔօմիսքրի դործողուժեանց՝ քանի մը տեղեր, տեսած եմ իմաստուն կուսակա- (“3 hk պայչտօնէ ից ոմանց. խնամքն ‘nւ աջակ ցութիւնը մեր ազգային չաներուն մեծր, ուր ընդնակառակն օտար պետու եանց մարդիկ-— ներէն կային որ կբ մնային կամ կր շրծէին միշտ յուզելու ե փոուովելու նայ ժողովուրդ բ ընդդեմ գայութեան, դժգոհ ցոց տալու զնպյն ընդդէմ տիրող կառավարութեան. բողոքել ե կոսւել տալ Հայն ընդդեմ Թուրք ե փՔիւրդ բնակակցուժեան, ե. դժրաղգա- բար մեր զանազան դասերէն ալ շատերը ան— դիտօրեն կը գանունին՝ Ջանքեր ու-ցոյցերը նուիրելու այդ. օտարին չյան առժող ե մեզ կործանումն բերող մեքենայուլժեանց» ան — FISD խարուած էին ոչինչ բաներով կամ սուս խոստմամբ: Բայց այս րեԹժացքը որքան փաաաներ րերաւ գաւառաց, րաց մի տեզի ունեցաւ ի մէՋ կառավարութեան ե Ազդ պայտօնչութժեան, ի մEջ Հայոց՝ ե ի մէջ ընա— կակից Թբքաց ե փրդաց։ նւ նետեւանքն ե- ղաւ ծանըր, մինչեւ պարզուեցաւ (ժէ ժողո- վուրդն անմեղ էր: Շատ տխուր էին այն ժայները որբ այս mn’ այն գդաւառներէն հը լսուքեին , Bէ՝ ծայքս Անգ ղիացի հր դառնանք» այսինքն Անգ ղիա- կան եկեղեցւոյ կրօնքը կրնդունինք: ԹԷ —_— ԺԻ — | Ռուս կր դառնանք « այսինքն (au եկեղե - yen կրօնք կրնդունինք. տեղ տեղ ալ՝ uy— լակրօնու եան դիմելու Վայներ անին , տեղ տեղ ալ դաղ ելու Ի Ub acs ընթ եր- ը ցողաց յայտնի են թ: y ակրօնուժեան փիա- գփաքն (Րնչ կակնկալէր այն այյազգներեն. յայտնել են նաեւ թէ այսօր դոքա ոչ Անդ - դիայի, ոչ Pn , nչ այլակրօն են. PI որպէս չին, նոյնպէս եւ նայած են uy, Ճ իրենց տեղն են: Ռոյց մրբքանի կյուեցան ազգին վբրոյ պյդ կեղծ ու պատիր անխո- Հե ցպյքերը: Նրբամիտները դիւրաս կրնան խշելամուտ լինել Թէ Հայուն կանչել կուտա» Jէն «յդ խաղերը մեր օտար ու սուտ րա բերարները , որոնցմով տագնապ աւել ցուցին Հայուն , աշխատութիւն աւել ցուցին մեր բա- բեխնամ կառ ավարուլժե ան » £4Y $rbնp խնդացին, ու ծառի զարկին խաղացին ն մզժե անգիստ կ'րնեն։ Հարկ Է յիշել Տիգրանա կերտը, վանը, Բ “30 Մուշը) Կարինը, ե ողբալ ին՝ Աաչկերտն».. Ոչ, եղբարք, «յս ե մել նել իքը այ Ճանասսպարձ դեսը իրաղծալին չներ ձաներ» Այդ կեղծ բարերարները ոչ ձայուն նօրեղ բայրն Էին A ns ձայուն քեռին, ary աւելի dy արպիկ որսորդներ ու սագ ործեեր , որ դեղ, էրէ վայրի, պատրաստ ոչխարներու, f պարարակ կովեքու տեղ դեն ով , մեր փա բախէն` կուզէ խն խրտնեյննլ, նեռացննել hk էրենց ձեոքը Հգելով ի սպանդ մատուցա- 2 Նել» «.: Բայց մենք մարդ. ենք ե որդի մար- դ` Որքան աղունսուց, գայյոց, արջոց ե առիւծոց դարեր ու դարանակա ուժիւններ անգուցեր է ձայն, ձաւատարխիմ՝ նալով Fr Աստուծոյն, իր եկեղեցւոյն, իր խաչին, իր գրջին ւ Աւետարանին. kr տաճարին , վան- Քին ’ արտին ’ ձողին, ջբին fp նօրկենական տանն nւ դերեզմանին yh Ja տիրող` Pա- դաւորին, որ ազատութիւն տուեր է ապ. բելու ն պաչտելու kr ազդային նուիրական սրբութիւնները, ձաւատքը: | Խաղողը իր բուսած ձողին վրպյ կընաշ սուննայ , մանուկն իր «րբ ծերմիկ ծոցը կը գարգանայ չ be պտուղը նասուննալու ’ Ճճունձք նեձելու եղանակն ամառն է 1881—824 ձմեոր՝ Կեդր: վարչութեան ո- բոչմամի ի Բաղէչն էի վանքէն եկած, ը տեղ- ւոյն նայ ժողովրդեան ծանուցեալ ծանրա դոյն խնդրոյն առթիւ: Օրձնեսլ է Սստ- ուած որ յաջորդեց ի վառս խը: Անտի Թեղուտայ վանքն ու գեղը, է Մշ Սռա- քիլոց վանքը Արունստասիրաց բնկերուժեան բացած երկրագործական վարժարանը տեk— ղեկադ րելու նամար պաչտօն տուած էր fed Սովելոյ կեղդը» պատուական Յանձնաժողուն Ր Ապբիլ «միսն էր երբ անցայ Մշոյ դաշտր, այ նիանալ ի ’ նոյակապ I մտտամատազղ a Sly Ld ե իւր շրջապատող անտառոտ լեո - ները, Զուխուլսյ շամբերը, ամբողծովին ո- ղողեալ էին ձեանց գալքերով, ե. գեղեցիկն ba — 4 — արեգակն ծլեցուցեր էր նազար ու բիբ տե — սակ կանանչներ ու ծաղիկներ, բնութիւնը յուսալից ոգելից վերածնած էր գարնան զեփիւ ուին Lm. կոունկն, արագիլն , Աավ1— եակն [A ձազար կերպ Թեւաւորք ու եզա նակա ոլւք նբ կենդանագնէին այ օրձնեալ շողն - ձիեր, քուռակներ, գոմէ չներ , եզներ , կոխ ե խր որթը, մագին իւր գառնուկը, «յծն ե իւր ուլը, կր վրֆծային, կբ կար- կաչեին, կր բառաչնին, կը բայծին, ե այն- քն անու չութժեպմբ ու երանուքժեաժմբ կք լնուին մեր սիրտերը , որ այլ եւս cs չէինք ցանկար, զի դրախտը դատած էինք. - .Վերապես բնդ երեկն կը հասնինք Ս. Դիդի Հայոց , ուր տեսայ ժողովեալ դՐեթ էնչ եղացի բոլոր Հայերը, որոց դեմքին վրայ խորին վիշտ ե վարանումն կբ տիրեր: Ողֆունելչն ն զիրենք ձարցունելէն աւ օրենելեն պկեի, — ԿԸ զարմանամ , ոի ինչու ("3p skp Bw ներ, ինչու արտերը չէք ձերկեր, «յգիները չէջ փորեր» տունը, նստելու պարապ մնալու ծր ք-.«—«Մենք պիտի չվարենք , չփորենք, չ53""նենք , չտնկենք այլ եւս), ըսին: ինձ $ ը դառնում եամբ . սրտի. ..,. նհ ծանուցեալ բադգատրուժիւնները երկարորէն մտիկ բրի, ռրոց եզրակացութիւնն էր Թէ` —Մեր եղ- ներն a կովերն անվ ամ hn fen ու J“ՐԴ չեն ուտեր, ե մենք մի չատ անօթի, մերկ, տուրքի ու պարտքի տակ, արեւու ու ձԳիւնի տակ կը մեանինք:-« ոչ կամք կոց ն ոչ կա- քողութիւն որ` աչ խատին,ք ... որոչնր ենք որ երկրէն ելնենք»: ամբողջ ձմեռն մինչեւ օրս ` րդ կր մոածնեք: րայց խօոքերնիս չենք կրնար նամաձայնել: ուր երթանք, կրսենք Ռոcaf ձողն երթանք » Ua Հողն երթանք - Մրսրը երթանք, մեռնինք խօ մեռնինք, իսկ ԵԹԷ ապրինք՝ կտոր մբ մարդու պես ապրինք--» այս ինչ Է մեր քաշածը»... Այժմ վարանման վիճակն իմ վրայ տիրեց բաւական վշտակրելնս զկնի, խօսեցոյ Թէ. Fi նչ. pան անկնարուժիւն, դժուարուժ|ւն ’ hnpոc in ն. ul lu դաղ ելու ճանապար- շին վրայ, Է Թէ լաւ Է քիչ մբ հւս սպա- «ել, գամբերել, Թագաւորը պիտի յին իւր ժողովուրդը» Սստուած պիտի ողորմի վեր- ֆապես, օրեր «պիտի փոխուխին, չարերը ոլի- տի դզատժուին , աղեկ կառավալփչներ ե ար- 1% դատաւորներ պիտի ղրկէ: Թագ որը» ե զձեզ պիտի մխիթարէ ե այլն Մինչ ես օրինակներով կը ծանայի Կամզել դիրենք ԹԷ Ամեն երկխիր գեր կբ նեի, խաւար կունենայ, բայց չէ՞ որ Սատուած ա- մէն op առաւօտ կըր բանայ , լոյս կուտայ մեզ, ձմեռւուանէն Jետոյ՝ կուղայ՝ գարուն» ամէն աշնան՝ չորցած , աղուած , տրորուած ո « գօսացած: Հող Ը՝ Սատուած կրկին հր կանան չիյցնէ գարնան արեւով: կրձնալին Գխներբ, կր տաքնան օդերը, կը ծաղկին դաշտն ու ծառերը, «յսպես ն մեր վիճակը կը նորո - Պի Հնորձիւ մեր նայրախնաամ Վեն. Սուլ Թ ա- —-ԻԼ — նին: Յանկարծ ծերունի մբ իբեւ կցորդ pf dայնխա կրկնեց, ու մատով ցոյց տուաւ գեղի առֆեւի մարգագետինը, —«Եղբարք». ասաց, տեսեք սա չայիրը» գեզի տաւարը չ. գնացողի էկողի գր»աստները ամեն օր կբ կոխկուտեն ու կր կո ծեն, Հէմդէ կանանչ է, կանանչ է » ինչի, որ fՐ արմատը կՐ մնայ Fe տեղը» մեր ազգ լէ որ մինչեւ այսօր այն- £4 կողվսկո տուն , a ուփունը ի Քաղուեր է, Նորէն կանանչացեր է իր nly ին: վրայ» մենք կր չորնանք , կոչնչանանք, Թէ որ մեր` տեղն ու մեր ձողը փոխենք» եկեք, Վ րնեքջ, Աստուծոյ ողոլմուժ ւն յատ Է, Թագատւորի անմ oon Ee.ope Այս ծերունւոյն խօսքերը ն. տուած օրի - | նակը կրնան ամչն տեղի Հայոց վրայ ալ. տպաւորութիւն ունենալ: u րղ արեւ ժողզո- վորդնան մի աւ ազգի մբ կեանքը Հոգնկան կապեր ունի իր ծնած Հողին ու արեւին alan, te 4օրն ռւ մop դերեզմանին Հնտ, գետին ն արաին նետ, աղբիւրին ե ծաղկին նետ, աստղին ու ամին ձնտ, վանքին է սուրբին Sետ, Թոչնոյն a անտառին dl Slee 4 Թ մբուկին ու պարին ձետ, գդոմին ե դոմէի- չին ձետ, ձորժիկին: ե գասնուկին ձետ, Թոնիրին ե. մուխխին ճետ. «Ո՞տայը ինձ զծուխն ծիրանի , ե qm օտն Նաւասարդի , զվազելն Եղանց, ն զվագելն եղֆերուաց, մեք փող նա- բաբ. ն Թմրկի հարկանքաք»: Անա քեզ Թա- դաւտրի մբ ձոդ եկան կարօտ. մեր Արտաշեսին — իբ — Ո'րջան ձապա ժողովուրդ մբ, որ կրնայ մայուիլ ե. կորչիլ «յդ կարօտութեանց սատ — | ճառ աւն անդ սո: Դիատուած է արդեօք , երբ Վէկր առաջին անգամ իր ծնած տեղքն պան. դ լխ տութեան դիմէ հւր որ լինի, գնացած տեղը Պիւանդութիւն մըր կ'ունենայ, ե չր բացատրուխիր Թէ ուր տեղը կը ցաւի: 4Yy ն ջրոյ փոփոխութեան կուտան չատեր այդ բանը, բայց ոչ), պետք Է բսել ձայրենական տան: կարօտը կրելու նիւանդգ ութիւնը» ես իկ յաճախ են ակասյ եղած ե ի շատերու վրան wa տեսած եմ: Ո՞ւր կր ily ասլա դաղթականութիւնը. որ ըսել է` անդարձ պլանդխտութիւնր» Սիրտ ն ոգի կրող գաղ- Թականի մբ ձարյցուցնք, Թենւ ունենայ փարի ատմ A տանդ որբ վիճակը , գառ աչանօք կո յիշէ իւր Թողած վայրը-«-: Եզ միթե ամէն դաղթողը: կը յածողի ձազարներէն ձազիւ մէկը: ինձ ծանօթ է Թէ քանիցս մեր գաւառսներնն դաղել ուզողները՝ դրացի պետութնենէն պատասխան ընդունած m7 բնակելու կովկասէն Ճձեռուչ: ինչու : Ոp- «պէս զի չտեսնան Մասիսը, չտեանան Ս յբա- րատր, նեոի Գեղամայ ծովեն, Սրագածի ձովերձն , ձեռի նոյն իսկ Տփղիսի Կսյերքն, որբ կենդանի շղթայ մի են սյ լերանց, նողին ու ծրին, ե Շողմոց տալուն առնելուն : u J դիտնն պետութիւնները BE խոտն Fr արմատին վրայ կը զարգանայ ն կբ կանանչի« Մ FE ձարկ կuy պատասխանելու we — —_pPr— նոնց , որք կրոնն Թէ բարեկեցիկ վիճակը «եբիք է ազդի մբ կեանքին Կամար, երբ նա մանա անյ. հը տանի խր ճետ իւր կրօնքն ու լեզուն, կը կառուցանէ եկեղեցի , վարժարան , ունի քանանայ, mung) ե ալ ինչու ի-ի կորսուի նաչ ԻԲ ընթերյցողաց ծանօթ է խորաժմանկն Շանալսասս, որ Սպանանի N34 w մէն բնդ ար- Հակութիւն տուաւ իր տարավարած Հայոց» անձամբ կր զատունը անոնց կրօնական տօ- Նեբը , կր չնորձէր ե կր նպաստեր փառաւոր եկեղեցիներ շինելու , կը պսակաւորքր կղերն, բայց միշտ ախ ու վախ կը լսէր Ջուղայեցի գդաղթականեներչն — ի՞ նչ hp պակսի ձեզ, mela տուն » ա— ւական վայբ Վեր րնակուԹեանց , ազատու Թիւն, ձամակրանք , վաճա կանուժիւն, շան, վայնլեցնք ե նանին նամար աղօթք erte’ — իջմիածնէն զրկուեցանք , ձառաչեցին սն քը իրենց սրտերէն *... իջմիածին. բառ. մի էր, որ ժողովրդեան Հաղար տնսակ հոգեկան իղձերը կր բացատ- rէր: Բայց ն. քիչ մնաց որ այս անմեղ ու բնական FղՀp wննետ բնել տար գիջմիածինն y որպէս զի անձետէեր Հայոց սրտերն ու Ln դիէն այն կարօտը: Մտածեց Շանն թակել | 2 Աոտուուծայքն նի մունքը , hk Սպանանի ՎէՋ կառուցանել զոյն։ Հազիւ զգալով ան- մեղները իրենց նուիրական ղգացմանց Jյտ- " —P— նելուն ծանը մեղքը ն. անոլ ծայրագոյն 4k- տեւանքլ , յաջողեցան նամսգել ղնՇանե ն միսյն քանի մբ բարեր բերել տրուեցաւ Էծ- միանծնէն. ե Ս. լուսաւոր ին ածք... Սնցաւ սակայն ննտզնետէ այդ սերունդն, ն. գաղ Թականուժեան կատուածներն աստ ե անդ: բաժիններ տուին 4 Հնդկաստանի Հայք ամենէն երջանիկ դազժակս նք եղանչ: ՑՅի- շԲնք նան. ի Լենաստան դաղթեալ Հայք, ե մեծաւ մասամը այսօրուան Րումանիոյ Հայք: եւն. ամէնքն ալ Հայ լեզուն ե dy կրօնքն իրեն ձետ տարած, ու բաւական տարիներ ալ պակած Էին: բայց Թունլ դիա- ցող մբ Թող բաղգատն այսօր գաղթելոց ե. մնացելոց Թիւերը, ե քնն Թէ ինչ պատճա- ռաւ սպասեցանք : | Կ. Պօլիս ե խր շչրակայքը «ար- բեր պատճառներ ունին: այս մայրաքաղաքլ միշտ ձաղորդակցութեան մէֆ է ամեն երկրի Հայոց հետ, ն գաւառները սն կեդ - րոնին ձետ, ուր պլանդուխտներն անպակաս են, ամ յամբ եւս նր նորոգի այստեղի պահ- դուխաներու բնակութիյիւնը: Սկնյի, Կե- սարացի , Մշեցի, Վանյցի, ե այլ Գոււառացի որ Թաղի մեՉ չգանուփը, ձր տունը , որ խա- ՆԸ , nf հաւականգիստը , nf եկեղեցին, շ— տերն ընտանեօք , շատերն ալ նոս ամուս- նացել անպակաս են ե եկեղեցականք Ի u յոտեղ մանաւանդ. Օս . բարեխնամ կայսերուժիւն ll 3 lh, 8: ինամքով պանած | — ին — L Հայերը» ե, ոլ յատուկ ուշադրութեան արձանի FE, միակ կայսերութիւնն Լ, ոp չներեր խր ձՀպատակաց , մասնաւսրապէս Հայոց, գաղթելու իր ձողծն, ֆանալով գոն բեել զիրենք» Գատուական ն. օգտակար էր այն սովո- բութիւնը, երբ էջմիածնի նուիրակները կը ՀՐջեին Հայոց մեծը, ԹԷ իրենց բնիկ Հողին վրայ բնակողաց ե. ԹԷ գաղխթելոց օրհնաբեր ն ողջունարելր լինելով, Հայոց` ե Հայոց մէ- ջո եկեղեցւոյն ն. իւր մայր ՍԹուոյն մեծբ. ոչ միսյն շնորհաբաշխ ե նուփրանկաւաք էր. անոր պաշտօնը, «յլ ե խնդրակ ե. բանրեր: Հարցուցեք պատմութենէն, ե քննեցեքջ, կը տեսնուք որ նուիրակաց անննտանալէն գկնի, կորուստներ սկսեր նն մեծամեծ Jաջողու- թեամբ կլնուլ պծայն։ Օտարաց գործու- Նէուժհամի. լեզուն ու կրօնքբ կողոպուտ տուած Հայոլ վանքի Եպիսկոպոսն ne Մ uy -— րապեան դեո նբ սլանեն L ուսաւորչի պլա — կերն ե կը յիշնն ֆերմեռանդութքեամբ սուրբ Իջ միածինե՝ ԺԱ րտրխիա կամ +t Րոլոնիա. ինչ- ես կը գրեն տնզեկագիրք ե պյցելուք: . Նոյնքան օգտակար էր նաեւ Մ ey աուրբ Կարապետի նուիրակն , ոբ կը ՀՐջէՐ ուլ. nf Հայու Lam առնէր hk ցայսօր այ նուի կութեանց արգասիքն է, որ Մոզդոկեն, Աժտէրձանքն , Խբրիմէն, Նոր Նախֆեւա- նէն, կովկասքն, Պարաքն, Րումանխսյէն ե Թ տուրքի գրեթէ: wմէն դաւառներչն ut —_— Ի — մէն տալ nւ fom բնողնել , ուխտ էկսղներ բազմա իւ են այդ. սուրբ ճողոյն վրայ Kur— anւgցուտ սու րլ ուխտին , ու pաunaosnnp սուրբ կարապետին , ուր էկոզները կրօնա- պէս մխիթարուելէն զկնի , ձող եպէս ն. մտա- ւորապնս ալ կը ճայակեն Ք“ղցyրութիւն JF- ատակ աց $ տեսութիւն վայրաց , Jip « անման, նախնեաց : Ա՛Հ, ուխտաւորութիւն, 3 -5զօր ն` սրրա- պան կապերով նը կապես մեր կեանքբ մեր արմատին t Ուխտաւորն երբ ke urs.pով տե 1u— նլ այդ. երկիրները, «յլեւս. անփոյթ ե ան» տարբեր չար երբ լան Թէ պյդ վանքը կը կործանեն քանի մբ կրօնաւորաց հիրքեր ե աշ խարձականաց ոմանց չաները . անփո le անտարբեր չկրնար կենալ, երբ (5 Թէ, կբ դայժակղի, ձաւատավփոխ կըլինի ժողո- վուրդ erie ե այն սլատճ առաւ y ե թE նր դաղթեն «յդ երկրեն ձայերը»»». Անսպառ են այս նիւԹոյն վրոյ դրելիք, բայց ես կը վութ այստեղ գնելու բե- թ երցողաց աչքի use Sher. lf պլատճլն բարձրա- գոյն Հրամանագ րին , գոր Բ. Դուռն նաճե- ցաւ Ազգ. Պատրիարքարանի խնդ րանաց վրայ գրել նայաբրնակ գաւառաց hacumlpu — լու ժեաեց: կը նրատարակեւ գայն ցոյյ տա լու ձամար Թէ Օսմ կայսերական կառավա բուժ խիւնն որքան բարե մոու եամբ նե. Gury — րաբար կբ նոգ այ իբ ծայ ժողովուրդն , բ հր յանձնարարկէ: պատրիարքարանէն ղրկուած - վարդ ապե տին « պատիւ Ի ընդունելու իւն ն ի-Հ4Րկին ath դի«-բութիչն ե Հձեռնտուու» Թիւն» ,» pon ինդ րանաց Ամեն. Ս * Gur — րիարք Հօր, որոյ «պաշտօնն էր «խրատել Հայ բնակիչները . նարոտանարու թեանց պատ- Rn հայբենիքնին Թողլու նպատակէն ետ կեցնելու DE վայելեցինք արդարեւ յանձ- նարարեալ. կայսերական Հնորձքները չե դիւ- րութիւն բնծայունցան. գործեր գործուն» ցան , զորս այստեղ մանրամասն միշ տակել աւելորդ կը Թուխ: ` Սճաւասիկ Հրամանագ րին Հայերէն Ի ՔԱՐՁՐԱՓԳՈՏՆ ՀՐԻԱՄԱՓԱՓԻՐ ԽԱՐԲԵՐԴՈՒ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹԵԱՆ ՈՒՂՂԵԱԼ Համաr 29 Մեծաշուf Ցե», յդ կողմերու Հայ բնակջաց՝ Քրղերե եւ ուրիշ անձեր կրած հարստանարուքեանց պատճառաւ Ճայչենիքնին թողելու նման դիտումներ ունենալ- նին` իրենց պատրիարքարանի կողմանէ իմացուելով զանոնք իրենց սոյն նպատակեն ետ կեցնելու, եւ ի- բենց Հայբենեաց մէջ մնալու ճամար խրատելու եւ յորդորելու պաշտօնով՝ Գարեզին վարդապետն այդը ուղարկուած ըլլալով, եւ յիշեալն Խարբերդի (նոս գա- Հառնեբը կր թուե) կողմերը երթալուն՝ իրեն նկատ- մամը պատիւ եւ ընդունելութիւն ցոյց տալու, եւ ի հարկին ամեն դիւըութիւն եւ ձեռնտուութիւն ըն ծայելու մասին՝ վերոգրեալ տեղերու, իշլխխանութէննսնց արկ եղած հրամաններն ի գործ դնելու համար՝ Հա- յոց Բարձրաշնորն պատրիարքին կողմանէ խնղիը մատուցուած լինելով, կարեւոր եղածն ի գործ դնե- լու եւ կատարելու շնորհն ընելնիդ կը յանձնարարուի ներկայ գրութեամբ ։ գ» Րեճեպ A (Կի) ԹՈՐՈՍ ԱՂԲԱՐ RNS MN do LON QD Se SO eS SO SO OS CSC SSO LS OS md ՀՐԲԱՓԵԵՏ Ապլբիլ 28 է, dp արդէն տեղաւորուած bՆp Թիմուօ շոգ ենաւըր : Ածբ նամբուրած ե Ս. Հայրիկին, ԱՏ Համբուրած եմ Ներսես Ս. Պատրիարքին, աք բարով ըսած եմ բարեկամաց ն. ծանօթից, Բերայի խորձող- ներուն, Դալսվժ ից խօսողներուն : be թէ- up wn փղգձուկ սրտիս կը ծովանան աչերս, ե կր փակուին ծովէն անդին տեսնելու , լսսյց սիրաս միշտ բ"y է Ln ի նոն Td Հrջի ’ նոն կբ խօսի, Գատրգիւղ, այո, սանայն անտ շուրջս, ի նաւին կը գտնեմ սյդ. գեղը, ազ- նիւ Յովակիմ էֆ. 8. Ցովակիմեան են իրձնետ եղողները, ներկայացուցիչք Դատրդեղցւոց Մնան բարով: ժամն 8 է , նաւապետը նչան- ներ կուտայ, անիւներ կը դառնան, նիանա- ւի Վոսբորը կը ծվփայ գեղեցկավայը:՝ Մենան բարով իւր չբեղութիւնք: Թ plu ob ունքը իբ մէջ կայսերական fo- % — 30 — միր Վախի: Ապէտին փաչան ն. երկրորդն Մանաս էֆքնտի: Արդքն չնորձ բբած Էր Ամեն. Ս. Պատրիարքն ներկայել ե յանձ- նարարել զիս Ն» Վվսեմութեան, գեղեցիկ «նու «ն էր նան. որ միեւնոյն նաւուն Սպրիլ 30. Քօմիսքրներն ե լան ի Սամնոն , որք պիտի անցնեին Սեւազէն, Խարբերդքն, ե երթային Տիգրանակերտը, ուստի պիտի ականին իրենց պաշտօնը, որ երեք Հայաբնակ մեծ կուսակալուժեանց ընդարձակն ե ա- ուածջինն էբ, իբրե. այցելուքժեան ե. բարե- կարգութեան ալ առաջինն : հ մեք մայիս 1 ին ելանք Տրապիզոնը Ի ՏՐԱՊԻՉՈՆ Առաջնորդ արանը իջեւ անեցանք » Ս uU- ռաջնորդը՝ s. Մատ էոս եպիսկոպոսն՝ բա- ցակսյ էր: Ազգին պատիւ կը բերէ Ա«աքնորդ արանի նորակառոյց չէնքն, իւր դիրքն Է իր նան» դերձանքն: Շատ մխիթարունցայ քազաթիս ամէն ինչ արժանեաց մէջ տեսնալով, բացի եկեղեցիներէն ե եկեղեցականուժենէն, ո- րոց վրայ գաւելով կրսեմ՝ լքեալ ե նսեն չին մնացած , Թեպետ զգալի չր իրենց ալ, հ կր խօսուէր նկատոզուժեան առնլու Բարեկամաց, Սզգային պաշտօնական մարմնոց A վարժապետաց պյցելութիւնեներ վայելեցի, ե վփոխադարձաբար կատարեցի» Շrկobn վարժարանն Ludմեստ ե անձայն բն- թացք մբ ունքնր, որոյ տնօրենն էր ԷԹ մեջ- Ճեան Սանակ էֆ. ծանուցեալ ուսումհականն ն գրազէտն, ազնիւ Թարգմանն « ինքնօգ - նու եան »y ե արժանի անձն խր կոչման = որ ձոգՀյ խաղաղութեամբ ե խղճով կր վա- րեր կրթական տեսչաւթինե, առանց աղ- մուկ նանելու , առանց ինքնագովուխժ եան $ ե առանց ազգային գործերը խառնելու, ինչպէս կբնեն շատերը դժբաղտաբար, ե փոենց պաշտօնը թողլով ժողովուրդը կը յու- գեն պնսպէես պատրանօք : Նայելով տարւոյն քաղաքական ե նիւ- Pական անձկուցժեանվգ, մանաւանդ այս Ք"ղաբին՝ որ զգալի անկում մը gry ne — տար խը նախկին չանեկանութեանց, որ յառած եկած էր վերջին պատերազմէն, Ր OT խխոտապագանջ Լինելու in ի- բաւունք չունեինք. սակայն չէինք կա- փող իսպառ անտարբեր լինել ե չխօսիլ ի- րենց պքտք եղածն ու կարելին. բաղդատե- ավ Տրապիզոնը՝ Տրապիզոնին ձետ, գոր ա- «ել ի պայծառ ադոյն տեսնել անննարին չէր: Չէի կարող լուել օրուան պաձանջներլը ի- Բենց յիշեցնելք , որոցմէ յոյս ունքի, զի կր ճանչնայի արդեն սյն պատուական ն. կարող անձնաւորութիւները , որոնց փորձը տես- նուած: չր» ե որք դեռ. կարող Էին լաւագոյն «իորՀեր ընծայել, բայց « պատճառ. ունինք » ~ 32 — կրոնին: — Այսօր այդ պատճառը չկայ պյլ եւս: | Քաղաքիս re գայնոց կրթ ասիրուԹեան նան էր տեսնել մնա որ վարժարանաց բացուիլը, Սարբեան Մկրտիչ էֆենտինն ե ց. Հայկունիչն են. Սարրեանն սակայն նոյն օրերը մեկնեցատ իր վարժարանեքհ ե քա- ղաքեն, Պօրոյ Արեւելեան Դալոցասիրաց բնկերութենէն կարգուելով տեսուչ Տարօնոյ ե Բագրեւանդ այ 4աcun այ Ի (34 բագզուած վարժարանաց որ ծանօթ է յարդ Միացեալ ընկերութեան վարժարանագ բնդ նանու Ր տեսչուժեսպն սլատօնով: մանդ նման երբեք չե կրնար սլարսաւել մասնա որաց վարժա- բանները, «յդ յարկերը զանազան տե- սու ժետամբ օգուտ հրնծայեն դաստիարա» կու եան Թէ իրենք prենց մէ9, ե թէ նոյն իսկ Ազգային կամ Թաղային վարժարանաց» բաւական [a op այդ դոները բացող անձն՝ լինի արժանաւոր կրցժութեան կոչման , րան— գէտ, նամեստ, լուրջ, ն չնանէ իւր վար-— ժգարանքն դաս մբ իմաստակաց , որք լուսա- ւորուժիւն ե. գիտնականուժիւն կր Համարին բանի տեղ չգնել իրենց ծնողքը, մեծերը, երախտաւորները » որք տդիտութիւն Td Lw— մարին կրօնքե , կրօնից բարոյականն, եկե- ղեցին, եկեղեցւոյ օրէնքն, Սատոուծոյ եր- կիւղը, մարդոց պատկառանքն , հ յոռի ու թիւր գաղափարներով կ'իյնան ժողովրդեան մէՏը , որոց պատճառած գայթ ակզութիւնք | — 33 — ն. մզլորութիւնք ատելի ու խոբչելի կր կաշ ` ցուցանեն վարժարանները ե. ուսմունքն Ju հասարա մյ sy յշՎիսիներ միայն մասնաւոր վարժարանաց մէջ ոչ, ալ Ազգային ե Ըն- G Վյերական. վարժարանաց M342 ալ երեւցած են դժրաղդաբաքթդ ե ասոր մի միայն պատ» ճառն է վարժապետի ու “hgh Loe gy բնարութիւն չբնել բ N Մենք քանի մբ փարի միրգ առնելու ճամար, մեծ խնամքով կբբնեննք կը դի- տենք, կը ձոտուրտանք , երկար հարցուփորձ կբնենք, որպես ղի մեր ստակն ի զուր չեր- Թայ ե մեր ստամոքս չաւրուխ, սակայն վար Ժապսլեախ , վարդ ապետի, ժողովականի բնա- ` Բո-Թեան երբեք Հոդ չենք տանիր» ձերիջ է որ ագրի ը մէՏ մէկը ինքդգինքն գովել տուած. - ւի, ներիբ Է որ լեզուն կք դառնայ, nd է, Big է bզեր, ինչ է ըրեր, նչ գիաէ , ինչու lpr. , ուստի` կուգայ Ռdվ կԸ նարցունչ : Այդ «իսիք մեծամեծ դումարներ յումպէտս նբ փճացնեն Ազգէն, hk շոգ եկան ու մարվ- նական կեանքը միանդամեյն կը խանդարեն Անշուշտ կը ձասկնայ ընթերցողը Թք այս գրածներս Տրապիզոնի Համար չեն, այլ ուր ուրեք որ «այսպիսիք կան: Տրապիզոնի պատմականն , բաղաթականն ե. նկարադգրականն ծանօլ լինելով բնթեր- ցասիրաց , աւելորդ է կրկնել, մանաւանդ. Լրագրոց մեծ յաճախ կերեւի իր ձին ե Նոր bebe bord նոյնպէս ե իւր Ազգա 3 TTT S| —- 34 — յեն: Սակայն փավաքելի է) իբրե» քաղաք մբ որ կբ գտնուի այսքան մերձաւոր "J™- բաբերութեամբ ի մէ9 Հայաբնակ գաւառաց , Մայրաքաղաքիս ե (իուսանայոց, ունե նայ այնպիսի վիճակ մր, որ օրինակելի ե նախանձելի լինի իխորերը գանուած: Հայ ժողովրդեան: |ուսաւորուժեան ե. քազա- Քակրթ ութեան սանմանին մօտ մի գուռն է Տրապիզոն , որոյ շեմէն անցուդարձ կրնեն ամէն տարի ձազարաւոր այեր) որ կրնան օգ տու իլ : ` ՍԱատրիարքարանքէն սպասել իք ունենալով , ե քանի մըր մասնաւոր՝ սւյլ կարեւոր յանձն արարութժեանց առ վւ ձարկ եղաւ ինձ տաս ներկու օր մնալ ի Տրապիզոն ։ Այդ օրերու մէջ Իզմիրի առաջնորդ Գեր: Տ- Մելքիսեդեկ սրբազանն եկաւ, որ կերթար ի սուրբ էջ- միածին եպիսկոսլոս ձեռնադրունլու- եկան, Արժ. Հարք, Տ- Ղեւոնդ վարդապետ ֆՓիր- ղալէմեան , 8: Մ եսրով բ վարդ ապետ Երու- սաղէմի, որ կերթային Վանը» ե Տ. վա- ձան վարդապետ S- Մինասեան, որ ատ. բիարբարանեն կերթար ի Կարին իբրե« պատուիրակ, զորս ձիւրասիրեց Սոաֆնոր- դարանն : Անտ հռւանալ ի կր iy Jիս այն տարուան «Համբարձման տօնը)» , որ սուրը ելնեզեցւոյ՝ ՎL-ջ ֆերմեռ անդ ուժ եամը le խուռն pug dnc — Թեամբ կատարունցաւ ll սու քբ us (7200 — դեն ու աւուր պատշաճի քարոզին զկնի, դաս մը պատուաւոր Ae ղգ այուն ազգային ներքն նանդ էս dp անդ երձեցին ի պարտիզ ի Ումուտեան եղբարց, դալարեաց վրայ, կա- Luh 3 Թուփերու շ"ւ.ՔՐ , ծաղկեն ալ ծառոց ե վարդենեայց մt 9p սեղան մը wr ավի բազ- մականք նամատխպ Ta նանդիսանային դ ալա- բին , կանանչին , կարմիր վարդին ն պտղաբեր ծաղկին ? Հոն նիրթն nւ վայնլ չութիւն, խանդն ե յոյս Ձերմագին կր փայլեին ի «էր ն ի պատի Տօնին: — Gai ապրին : oy TINTING Մայիս (Չին մեկնեցայ Տրապիզոնէն ե. 14 ին հասայ կիւմիւչնանչ ։ sg Րր"«ալի հպոնէն մինչ ի կա բին շինուած ճանապարձնով lh երթանք , “բ կ անգնի Զղանայ լեռնէն , անտառոտ , զուտր- Ճալ իչ UՄoտ un մoտ խաներ շինուած են, ե անտառներու Վ 9p սփռուած պառ ի վեր [A զա PF վայը լազերու աները կը զարդ արեն ու ԿԸ դեղեցկանան 3 Շալակաւոր lk աչ խատաւոր կանայք, ծառ ախխտ Հորեր, ջրոց խոխոչն ’ Թ ոչնոց գայլ դոյլն ) կ լազ պատանեաց սլար- կապզուկն ու կայտառ պարերն կանանց ե աղջկանգ երամով՝ վոր կր կատարեն ի գնաց 4 անասարձին , զմայլումի կ'առքեն։ Տեղ տեղ Pv մատուռներ , ձայն զանդակայ, երքեցն ու Ժ իբ առ տւունք՝ աղօթից մրմունջներով Td 1նուն uy ղդ. վայրե ՐԸ` Uuտn ամենայն ինչ — 36 — dnc wp աւոր է, ուղեւորն նետի կա` նեծ- եալ՝ կ'երգէ: այծն, ոչխարն, կս, ոբ կր սփուին յարօտ, զանդակաւոր են. բեսնակիր եշն, որին, Հին ի ձայն զանգակաց՝ զորս կր կրեն իրենց լանջերէն , կողերէն , ն. յետուստ ի կախ, կընթանան ծանըր բեուանյ տակ ան- տրրաունջ, պարսիկ չավաղան (գրաստա- պլան) հաբայը կը կանչէ , այլք գնտակ կ'ար- գանքը ժայուԼ ժայո անդ րադարձելով ան- դունդն ու անտար miley hp նդ այցնեն , որոց ձայնէն խուռն ու արագ. նբ թին Թեւոց բախմամբ երամք զանազան ո չնոց. Հոզմոց չնչմամբ վայրենի ծառոց սաղարթ ա- ւից Գլուխներ իրար խոնուած կր ծոին կբ շակուին ծովու կոնակաց նման , ե. սօսափիւնն կը դաշնակաւորէ միւս բոլոր Հայներն ու ե դանակները: Մերթ ընդ մերթ Մայիսին ոի ՔԸ կը մատուցանէ Քմացդ. զմայլելի wn — շանռտու թիւն մանու ակին ե եր վն երփն ծաղկանց՝ ծածկուած ծրարուտծ սլարարտ պրակներուն ծոցը: Ոտքիդ առջեւ մրջիւնՆ— ներու կաբաւանը, կաղննաց ե. մայրեաց Թի- կանց վրայ փեթակները ե մեղուայ ժրա- վաստակ րիւրք: Հանգիը առաւակի մբ ն շերք, աղբիւրի ժբ գով, կամ խանի մբ դուռն ’ ինչ որ ուղես կր բերչ: խանչին $ կամ բաց քո խուրջին, 35է բմպելին, 334 օդը, զուարՀացիր տնսարաններով, վայելէ մայիսի արքունական պերՀանքն le plone — — 37 — եան բարիքը, եայէ երկինքը, ե dru տուր Ստեղծողին Ի _ Կիշմիւշձնանձի Հորը ’ ուստի կ անցնի Kr— ապարը, Թեպետ տօթագին է ամառը, «սակայն F դարնան: սքանչելի է, վարգ ար- եսղ պաղարեր ծառաստանօք, որոց պատուղ- Ներըբ. համեղ, խոչոր ե. աղնխի տեսքով , տար» ուան ամէն եղանակի մէջ կրնայ գտնել ու ղեւորե , գուչակաւոր Է բր անձն ու խնծa— -rre Այժժ կր Թոզունք մեծ ոգին, որ Խեր- թյ Բարերդի միջով ի Կարին, ե կը խոտո- Բենջ յաջ: փիչ մբ զառ իվեր կբ բաբձրտ- նանք, ե անա կիւմիւչնանէն , գֆոգաւոր ե մանեկաձեւ դիրքով: սակայն տխուր բա- ™p է * an աներ անբնակ aA աւերակ լեալ, իսկ շեն մնացածները կր ցուցնեն Թէ. փայլուն օրեր տեսեր է սա, երբ` կբ անքը mr նանքերէն արծ ան nւ ոսկին , kh ար դիւնաւոր` աղբիւր մի էր Օա. Պետութեան գանձուն N որոց դագ արման Շե դաղարած չր Գրեթէ ամբողջ կեանքը բնակչաց, որբ ` սակայն Վեծ յուսով կր սպասէին Թէ վերս- «ին պիտի սկսուին բովերբ, զի քննիչներ g կոնդ ային Կերթատյին, ե կը նաստատէին Թէ. առատ նխ կայ սյդ ձողին աղիբեերու dEY + Սբդ էն ly ի մianfp Թէ գործն սկսուած է Հետաքրքրական էր տեսնել ե Խել բաց- newծ nc բանուած բովերը Դեղնակարմիր 4 գնով տնկուած բար մբ կրցուցնեն, զոբ lb անկ uլ չուխա յով ՔՐ, է ամէնքթ — 38 — F lp բերան hp աս աոեն Bt: առատ ոսկի կայ այդ քարին տակը, ասոր մօտ տեղ մբ կը ցուցնեն երկար վլածոյ մր, ուր արծա հանելու Համար աշխատող յոյներեն քառ- unւն անձինք փլածին ներբքե մնացեր մ — «ներեն, բքառսունին անունն ալ Գտուլօ , քառ - սունի ընտանիք ն. բարեկաժմբ այս աղետին առթիւ լալով կը լեցենն քաղաքը` կրկնելով «Bryn , Պաւլo»» — Ո՞Վ է այս Գաւլօն , hk ինչ մարդ. է եղեր, զոր կողբոյ ամբող) ք» ղաքը: Կբ պատասխանեն «Ս մէն մէկ իբ Պատ. Lov կուլայ pun սunունն ալ էին Que jo) : Hulk շինուեր է առածը Թէ «Սմէն ոբ իւր Պաւլօն կուլայ »y kh տվին հը lոչուխ Fրոf Պաւլօ $ փաղաքիս բնակիչներձն շատեր. ցրուած էին մերձակայ Քաղաքները ե դեղերը NY hk դեռ կը գաղթելին, զի ուրիչ արուեստով ե ա- ancmnւրով չէին կրնար ապրիլ Ճոն, իկ մ r— յելոց տնական ն եկեդեցական անօժներ ու զարդերը ծանրագին արծաթեայ էին, որբ. Jշրինուած Լին առ ատուժեան օրերու մE:ջ « Վայելչաչնն էր ձայոյ եկեղեցին, իսկ վարժարանը գրեթ, չունեին: բնակիչք երեք ազդի հեն, Թուրք Հայ ե Յոյն, առողջ » lbw urean «be սիրուն են: կէս ժայ ձեռի է քաղաքէն Ամենափրկիչ վանքե ձայոց, փոքր բայց Գեղեցիկ. Հորակի մբ ծոց: իր չրշապՎատբ կր ըարձրանան ըետ- ները, յորս Թէպէտ կրգտնուին դեղեր, Րայց սովորարար աւազակաց վայրեր bl: — 39 — B)) յն վածթը իր Հէեքերով , ծառաստանով , չրերով, խիստ զաւարճալի. ու սխրալի է, մանաւանդ unc (rp wink արն սիրուն ե փայն — լուչ Հեք մի Է: Կիւմիւչնանեի Հայ աղաներ կր կառավարքին վանքը, որ ուներ -ոչխար- ներ, դուար, արտեր, կարասիներ, անօթ հեր, եկեդեցական ընտիր զարդեր: Երբեմն երբեմն վարդապետ վանակայրներ եղերեն, բայց չեն շարունակած, յորոց մինն՝ կբ պատ- Վին, Եօզղատցի ձոչակեալ: Սբրանասն վար դետ, որ այդ վերին օրերը գնացեր էր Պաթում, kk. uh nkq. մեծ: տուն. մբ դնե — md ¥e oe Hake — կեր, արբ, ե np ie գիւ միանան Տրապիդոնի ե է, k Ս. Աո աջնորդ. ն 247) խար գական փոխանորդ. “F Պ-ներ Ln: ԵՐՋՆԿԱՑ: x այիս {G6 ին Քաղաքես Վեկնեցանք յեր- զոնկոց ` Անմիջապես ակաանք ել մը, «բ կը: նաներ Մ Պա աչլույ անունով բարձր. լեռ մը: Որքան զով է օբ, ե ի՞նչ պաղ պաղ: Հրերէ հր խմենք Լեռան գանգի տարածուժեան վրայ (Տակ մր կր տեսնանք, որդ, մեջն ու եգերքները երամ Թոչնոց կը ճբոռւողեն ե կը Թոչոին , ուղեկիցներս կբ բացատրեն Թէ Այգրո զօլու կ'րսուի այս լճակը, ե Թէ ձրե- դեն ձիեր ունի իր Վմէջբ: Ք: — 40 — bpon dombh կԱերեւին Շ- Feamppae cforms լեռներ las Գավուր չաղին : իaկ dbp dpe կողմէն կր ցուցնեն իրենց գլուխները Բա բերդո« լեռներ, ոբ կամարաձեւ կր նակին դ5«ի Երզնկա, երկու գօտիներն նա ձիւ- նազատ , կլոր շրջանակի Վր, կա ek էն Հիւնեղէն պսակի ձեւով: Կը պաստեանինք կա պաններու , անտառներու միջով եր կտրենք կ անցնինք, շատ մբ գեղեր կան մեր շիա պատր, կիխնանք Տօղսան չտօլաշմայեն, «բր եզան շուիկի ծս պաուտաւոր ն նեղ աշղիսժ դառխվայը մի է, ն ակա խորունկ Վոր մբ անտառալ ից, «բ լի են բնուքժեան դեղեց- Մշոյ ճշնանօր ծաղիկն ն վարագայ գիներ- բուկն....` Ո՛Ր նախ է եբեր արգ եօթ « Ֆրնտրխյլի shkrk կրսուի այս ձորբ: Աակայն փը կը դառնացնէ մեր ամէն ճաշակը, ձՀիոց ոտնատրոփներ կրլսուին քիչ մբ ձեոուտստ, ե մեր կարաւանը արագօրէն կրնթ տնայ « Արդէն ըսած էին մեզ Թէ անալից Է «այբ ճանապարեը , բայց ես չէի ուզեր վախնալ: fps մր եւս, ն անա ձորը լազնցաւ մեր տո քեւ. ապանով եղանք, զի Հատած էինք Թուրքի մեծ 4եզի մբ բերան: Գեղին nL n ենե աց ներքեւ , վճիտ ն. աուն Spay dp de— զերքըբ իջանք նանգ չելու » առուին քովերը մանկտին ե Հորթիկը կբ խաղան անմեզու թեամբ ցատկրտելով, ե. մի ալեւոր ծերունի Թուրք «բազմեալ hp դիտէ գանոնք Gun be «2p ե քաղցը ժպիտով: Անմետ բաբան, 6 այս ԷՐ ծերունւոյն անունը , աան dp a- ուց այն տեսարանի. երջանկութիւնը ե մե- ` շի դարձաւ, ձրքջան բաներ կրխօսի, դա. pd կամ ալ աւելի օրերու կենդ անի սպատ- ւժիւնն - էր, կը պատմեր քաղաքական եչանաւոր անցքեր ն. անձինքեերը , կր պատ- մէր BE ինքն գտնուած ~ նամի շատ դէպքերու. 9, ե կր պատմեր . կանոնաւոր ne առանց չափազանցնելու , իսկ իրեն Sudip — Ppalp: 150 տարեկան եմ . ` ծնելով այդ յիչատակեսղ տեղէն կը ջա բոաւնակենք մեր ուղին, կր Հատնի ձորն a անտառը, ե իրիկուան մեր իջեւանը եղաւ ֆՓիբոն դեղ Թրջաբնակ, իբբ 10 տեք բաղ- կացեալ, գեղին ամենէն երեւելին , ալքի վառ Շճրիֆ. էֆէնտի, ձիւրբընկալեց զմեզ իր ըն- դարձակ սենեակը, որ կեսն բարձրայարկ էր է գորգերով փոուած , պատուկանները: լեցուն: գrpեp | շարուած , aye dinuds սենեկին յատկացետլ էր աղօթելու, ուր Ղուրանը 4ոer +remկալի Վ վրայ դրած բաց կրն- Թեոնուին, իսկ վարի մասե՝ բուխէրիեր մշտավառ, քովը փոած ու րազմած էր ինքն Շէրիֆ էֆենտին, գիրք Ը երկու ձեռքով: բունուած, երերմամբ անձին կբ վերծաննը լին «Մեծարանօք բարեւեցինք զինքն, ինքն աՀելի յարգդանօք` ընդունեց, կրակի Վիւս կողմն փունլ տուաւ մեր տեղը, «այնինչ Վեր — 42 — սուրձն ու Թէյը կուզէ ինք պատրտստել , ; խտու եամբ յանդիժմանեց զմեղ, ն խփելով դիրer, ինքն իր ձեռքով բովեց, ծեծեց, եփեյ ն. ճրամյուց մեզ նոր խաճուք «Ue բ պարտքս էր, բոսաւ , այunւննտե ինչ Fne— զեբ խմեյցէք»։ ԸՆԹ րիքն ալ մաքուր կ: սլատ- ուական պատրատոուած էր: Մեր Guth umn — թեան նամար արգիլեց նոյն իրիկուն գեղա ցիներուն. որ չժողվուին նոն, ուր undվոր էին կրօնի ե. հասարակաց խնդիրներով զբաղիլ» Հանդ իատ քնագանք: իսկ տոաւօտ դրեք ամբողջ գեղացին , որոց մեծ մասն այրի կի- ներ էին ե. աղքատ պառաւները , մերկ fin — նուկներ, աղմկալից լեցուն ցան աենեակը , ոստիկաններ եկած էին դեղը ոչխարի տուրբ աղնամ չh uy մնացորդ տուրքեր ժողվելու , դիերը «նէ տուն չրջելով՝ որոնք կարողու Թիւն չունին եղեր դրո տալու, ե 14h tae պայտպանունլու կուգային Շէրիֆ էֆէն- տիչն. Նա կուլար սրտի դաւնն , ու կ'րսէր , « ի՞ նչ բնե, այս կանանց չատերուն Էրիկն կա եղբայը», կոս տղան սլատերազմի մէջ dln ած են, կամ դերի գնացած» որբեր ու այրինել ամէն ունեցածնին ծախեցին կերան, մէկ այծով կաս կովով dp իբենց դառն nq apr — իկը կբնեն, զայն եւս չեն Թողուք» ան— ու չտ ե որ բարեխնամ | կայսրն իմանալով ասոնց վիճակը, պիտի գՄնյ ե Թոշակ իսկ սանմանէ այս խղճալեաց» Pe} JL սակայն wնո— ղոջելի կը նային ձարկաձանները, ն. այդ ` ողորմելնայ խումբ մր ճամբայ նանին գաւա- ռագլուխը տանելու ։ իսկ մնագելոյ Կամար դիւրութիւն մը գտած Լին, գար կակաա- Pu նետ անասուն գնող 2hլhր եկած էր, որ գրաւել անասունները կբ գնքր, ե սյն դգումարէն նարկի բաժինը կրնանքին, Թէ աւելնար տիրոջ կուտային: Մեր մեկնելու Համե ձասած էր, շնորձգակալ եղանք Շէրիֆ Ճֆննտիէն, ե մորմոքելով այս սրտա իկ տեսարանչն , ճամբայ ելանք Մայիս 17. Աye աւուր մեր ուղին ձան- գիստ Է ե զուարճալի , ձովիտ մ'է, որո միջով կ'անցնի Գայլ գետ, ե գաւառն կ'ան- ուանի Քել-fիւդ , ծովտին մէջտեղը, դեղին ow շինուած Է Չի ւգլիկ մեծ. դեղն կա Ա- ան, որ ունի 230 տուն Քիւրդ ե Թաւրք բնակիչ - 90 տուն ձայբ Կիւմիւչշաննինն ե- կած չին նոս ն. կաշխատէին դ արբնուժ ե ամբ ’ դերձակու եամբ ն պյլ արունստներով։ ոչ Քահանայ ունին ե ոչ եկեղեցի , ամենա-» pq: ստրուկներու վիճակ ունէին. n~ րոց կբածները, 4որս կը պատմեին, Խ- Քէ սագ 5, չր արժեր իրենց ապ- իլն »- չանուիլն: Յայս վայր Կիւմիւչ- Հանեի դաառն է: բայց խխանութիւնը Դրել է անու անական ե եթԹ է: իսկ ասկլ անդին Երզնկայի կր վերաբերի Անձանգիստ Հանգիստ մբ առինք ի Ձիվդլիկ, Է ելանք մեր ուղին $ խիտ ա. լխ դեղօրայլք են մեր «ջն ու Վախը ն արտօրայք ` մակեալք - — 44 — Գայլ-գետը ոռոգ է այս ձորը ն օղակ օ- ղակ odի «իս պտոյտներով կբն 224300 , վեր- ֆապէս սպառեց ձորն , ն անա (hn pe, որպ գոդծն կը բղիին Գսյլ-դետի «ղբերա- կունք: Մեր իջեւանե եղաւ Գալօր գիւղբ Թբքաբնակ : Հեռի չէր ասկէ ՍԱտատաղ գեղն, որ Նշանաւոր Է իբ աւերակաղ մէջէն 4րտ-~ նուած ձեութիւններով, որք են զանավան դրամներ , Թերափներ , արծաթեսյ զարդեր» ոսկին: կուռք, են դեռ ոլտնողներ կր դատնեն Աղ-չաղ , կոո ստպլիտակ լեռն , ajo է Դայլ- դետի ականց ն. Սատաղի լեռան անունը , ո- Ր միւս երեսը կը Հայի Երզնկացու ընդ ար- ձակ դաշտին: Աղբերաց շրթներչն կբ քաշ ղենք one շան ե դիներբու կն , լերան կողե-. Րէն գաբն ու խա տրծ իլ » Հասած ենք ի 4ա- դաթժն։ Այղ լայնածաւալ ձովիտն, Եր- զբնկայու քաղաքն , բազմաթիւ դ իւ ղօրայքն ի դաշտին, պղտոր Եփրատն , Տերսիմի բարձը լերինք, ն ամրածրար սրբազանն սեսուն դպան աչքիս: դպան սրտիս: Դարեր ե- տեւն ետեւ չրխանով կըներկայանան յի- շողութեանս , անպատմելի. տպաւորութեան ներքեւ , ու յափչտակու թեանց մէջ կր ԴԸm- նուի. ..«. Ո՞ դաշտ, նուխիրակտն յիչատակներով թ Ր Լուսաւորչի ն Տր դ «տայ նանդիսաւորու- Թեան արժանի: Ով կրնսյ եկարագրել քո շուքն անցեալ աւուրյ, ով` պատմել տրոփն այն սրտերուն, մեր սրտերուն «Shaf, 1 Պիոնալ վո Սպիտակ gg պոներնԱնանտայ ոսկի արձանին «պտ իՍատաղ(՝) ուրի մէջ այնքան չքեղավիատ հանդ իսաւօրուժեանդ $ Տրդատայ ծառայն ի Քրիստոսի ծառայն, խաչին լուսով կը Rn Գ«յԹԵ, իր «չքն երկինքն է, Սեպունն է, փառաւորեալ ն. պերճացեալ նշանաւ խաչին ի Դանդեսկը մոանը . սեգն Տրդատ իւր անեղ բանակն ե նախարարք կ սպագնան , կ'ողոքեն , կբ չարչարեն» Նա միայնակ կը նակգատակի ’ արինք արիւն , մանչ ման, երկաթէ յեկա, վիրապ ի վիրապ փոխուելով կ ուժոֆնայ, կբ փայլի, կր զօրանայ, կր յաղթ, ե օր PY այղ տեսարանը hp փոխ ի նակառակն. Սաիւծն Տրդատ Սստուծոյ գառն կր դար- Գունք , Անանտայ դաչտը՝ եկեղեցւոյ ձովիտ, լեռներ ու բլուրները խաչին պսակազ կր գարդ աբ: , Սեպունն՝ երկնից կը ձառւասարէ, ն անոր անգնդային խորերբ՝ երկնից կամար կո յօրինք , Սերովբքից Reap ձորերբ կը լեցնէ ? () Անաճտայ արձանն ու մեճետնը այնքան նոչակա- «որ ե յաճախ յիշատակեալ մեր նին մատենագզրաց մէջը, յեկեղեաց գաւառ, յերեզն աւան, առ Գայլ զետով, կը Թուի 'BԷ Սատալղն t: բուն մեճենի տելն եղաժ, Գայլ գետը նոն, նեութիւեք ն նետք մեճենեաց նոն: Չկայ. Գայլ գետը երիզ «յի կամ երզնկայի դաշտին մէչ, Կ չկայ Ծրզնկայ քաղաքին մէջ ոս մօտն Նշան ննութեանց, որով be թէ եղած է Անաճտայ մեճեան: Սատաղն լերան վրայէ, ե դաշտին միւս երեսը, թէպէտ հեռի չէ երզնկայէեն. Սա» տաղէն գտնուած էր ոսկի Գլուխն Անաճտայ իրը 20 տարի յառաջ, ն որ այժմ ի Լոնտրա Է » — 46 — Երզնկա դաշտային քաղաք Է- դիր ե Վ արձականիստ , իւր ամէն կողմերը խիա un խիտ գիւղօրայք են Sun 111 Er Hpi le տակեալ արտօրեիւք, դաշտը կը ձգի յարե- ւել ից յարեւմուտս, երկու ծայրերը Հակեալ րնդ հիւսիս եւ գարաւ ունի իւր Վէջ Ken— խին վայրեր, ապականուած նանքային ծրե- eed uu մ lu Հopաղ) bk ius մի`» TL BBE — նած երկիրը Դալի Արեւելեան ծայ He սկսի այն լեռներեն, որդ միս երեսն է Դերջանու գեղեցիկ գաւառն, ուստի եվփ- Երզնկայի ոյն արգանդը, իսկ Արեւմտեան ծայրն a Սեպուն լեռն, որոյ կողքն կուտեն ձամբանել: կան կամախ երթալու, բայց բուն որ կիյնայ Գէլ-գետի, Շապին Գարաձիսարի , Արմոանի, ն. կամախի միջե: Եփրատը գօ- տիի մի պէս ձգուած է երզնկայու դգաչտի մէֆ բին հ սլորտին վրայ, տեղ տեղ բոնթեր Jօրինած։ Գրեթէ չորս կողմէն խոչոր լեռնե - բով չրծապատեալ կր տեսնուի պյս գաշտը) յորս աւելի վեն դիրք Կ ձե մբ ունի Տեր- բնակչաց ծառայելեն զկնի, կը թափին յեփի- բատ: վանքերը ամենձն դեղեցիկ 4իբeԸ դրաւած են լերանց բազկաց, լանաց, ե ստոբոտներուն վրայ 3 եկեղեայ աշխար ,bե- Թէ «եկեղէ » բառը առանձին նյանակսւ- թիւն մբ չունի, արդարե. Եկեղեցեաց գա- Ls բսունլու մարմար է. ԲYyy միթէ « bկե- ղեցին » ճայերը ն էր Քրիստոնէութենէն J«- ռած, ն միթէ գաւառիս մերձակայ դրտ- Lewd Վերին կեղի, Ներքին կեղի »D — Ֆունով դաւառննրն ալ եկեղեց կամ եկեղե- ` ցեաց գաւառ կրնչանակեն, գուցէ «նկեզի, էկեղի» կոչումն առած լինին իրենց դիր- Քէն , կաս wնատաո ուտ եղած են ի Chnւ մն , որոց հետք կան ցայսօր իսկ. ե, Կեղի , բ 4p դրուի նան. « Քեղի » լինի տեսակ մը ան- տառի փայտերու անունը, յորմէ նաւեր կըր Հինուփն , զի քեղի «նաւի ղեկ» կը նշանակն, արդէն իր մտի լեռներ անտառալից են, ն դայսօր մեծ առուտուր հրնէ Երզնկայ կերծանիսի փայաերովը որ կը վաճառն այլ դաւառաց. կամ այլ պատճառաւ մը, որ ձ5ե- տավօտելի է, ինչպէս Ս Արմուչան գաւառակ Sանձենիքէն կոչուած է, ուր ցարդ կայ « Տանձիկ » անուն գեղ մր, ն այս բնական ու սովորական է: կայ նան « Կեղիս » անուն Դեղ մի ՞ի Խիզան» Նրզնկաց՝ ի նախնիս կը գրունր երեղ ա- «ան» Երիզա, յետոյ յորջործուած է Երզնկա: Ուբիշ. առթիւ դիաել տուած նեմ բնթերցո- ղաց BE ԿԱՅ կբ նշանակէ կայան, տուն , օ- Թեւան, աւան , կրնանք բսել նան. ապապս- տանարան , usljag , ինչսլէս yg տուած ենք Մ ach q— oj ԲեՆ-կայ y Րենիկի տուն կամ ամրոց, որ ցայսօր իւր դիրք կը ածն: Ա- — 48 — շոտ-կաց « ելն: նկեղեաց մէջ Երքզնաաա- Ֆր կար, բայց քաղաք չէր- քաղաք ձեւա- նՆալչն պկեի եղեր ԵՐԶՆԿԱՅ. խակ ԹԷ Ե- բէգն pn արդյ անուն է, Թէ դիցա- կան lng ° շաա շին dz պոր չենք "abe կրկաել: Երզնկոյ պատմական քաղաք Է, ե իչ | կրօնական Bafun dh wp bանաւոլր, աոա ւել նս բարբարոսաց ե. օտարաց ոտնակո- խուժետմբ, ե. երկրաչարժէ յաճախ կործան— մամբ անցեալ մբ ունի: Մեր ժամանակները» սակայն յամ Jt hp բարգաւաճի չնորձի«. Qu. մեր վենավփառ. կայսերութեան ; Pp նաստատելով բանակատեղի այս քաղաքը, գօրաց նե. զօրապետաց ներկայուխքեամբ ա-— պանոված է, ե աւերակներ դեղեցկացած է ՀՔեղ շչէնքերով, առեւտուրով, արունսահե-— բով, ն քաղաքակրթութեամբ: Հաղորդակ» ցու ժեան dE 9 կբ գտնուի Սերաստիոչ, Խար- բերդի), բոլոր Տէրսիմի , կարեոյ ն. Տրապիզոնի կԱօգտուին Շրզնկացիք բաղդաւորութիւն Է իրենց Համար չորրորդ. բանակին սպարապետ վսեմ. ° Նածֆրզ վփիաչան , np երկրագործու թեան ե արուեստից քաջալերիչ է ,- Bub պարձկաշչինուԹեանց զոր նսկող, . 4 fan — թեան ն ճարտարապետութեան ծազկեցոշ- ցիչ, ե որ մեծն է ամէնու ձետ հայրաբար դիտէ վարուխիլ, ն յառախաղիմութեան ու կենցաղագիտութեան ձոդի ներշնչել, աշխա. — 49 — «ասեր ն խաղաղ պահել մեծն ու փոքրը) զօրաւորն ու տկարը: Միթ արական էր տեսնել մեր Սղգ ung by Մ անիսայի ե այլ տարավուց դործարան- ներ ե դործողներ» ուրախալի էր տեսնել` : վարժարանաց Գամար ունեցած այնքան ե- nul ն ու արդիւնքն: Պատուարեր երի- տասարդութիւն մի կար սյդ քաղաքին մէ- ջո, որոց մի խումբը ձիմնած ե յարդ կը կառավարէ Ընկերական վարժարանն կանո- Tc np A արդիւնաւոր բնթագբով: Պատիւհ էր Երզնկայի օրիորդաց փրիստինեան վար- ժարանը, է կեդրոնական ուսումնարանն տգայով: բերկրութեամբ կըր տեսնուէին ն նախակրթարանք փոքր մանկանց $ lk կրթու Bեան նպատակաւ հիմնուած րնկերութիւնք : Գիչերօթիկն չկար մեր առաջին դնալուն N լած տեսանք զայն վետ երկու տարւոյ, ե lc ե Ր չայ «յլ bus Ափսոս , որ ասուպի մբ պէս երեւյաւ կն անցաւ անչետ Ր _ ՐԵՑ ին Ներսիսի Պարթեւ հայրապետին Ս. Հ իրին ե սրբրազնագործ Աջն ձամբուրելու երջանկութ եամբ լցա» ափսոս որ չժմամա- - նեցի ՉԶարչարանայց Լուսաւորչին կամ Տա- տասկի վանքն երթալու չորի դուռն Su pո- աի, Մեrջան սյօլազին կառուցուած £, գնա ցինք նաեւ-Սուրը Նիկողոս վանքն , որ նի ա- նալի or [Ih տեսարան ունի: Մ եծ ին Ներսի- սի ածը բաղքի Ս. Աարգիս եկեղեցին կր գ տնուքր , ւր կային նաեւ նատըրնտիր fin — ե. սուքներ , որոց վրայ գրուած են մեր Lui— ւաքած յիատակարանայ կարգին, ինչպես նաեւ տեսած մ Հեռադիր մատեաններու վ Ր": Ս. Ներսիսի վանքն ալ, br 1 ալ անչուք եր, ընդնանրապէքս շքեղ շենքեր չեն Երզն-: կայի վանքերը), յորս կը բնակին քառանայ ` վանանարք իրենց ընտանեօք yh վանքն Է իբենդ իբբեզ տուն կա ագարակ » Lh անա սուններ , անմաքրութժիւններ, ե տաճարն խիստ Քիչ խնամեպալ : ` Քաղաքի Ս. Ն շան եկեղե ցին, առաջնոր դական ԱԹ ուսն տակ՝ յեցեալ ի սիւն , տայ fp ժամանակին , ե Հայոց եկեղեցւոյն նչա նաւոր Սուփեստոս , Աստուածախօսն ե եր- գախօսն Ցօձան Պլուզ վարդ տետ Ծորձծո- րեցին. | Սաղ, որ զԱեպսլունն դերավզանց նուագ եր էր, ն Հայաստանեույյ եկեղեցին քան գարեւն ի վեր բարձրացուցեր ե փայ- - լեցուցեր էր, ինքն ինկեր էր նոյն a ղեց ալժոռոյն ոտից տակ նսեմ, անտես ն անյի- շելի, որոյ վրայ ամենայն անտարքըերու- Bեամ: կր բազմէր Սրբազանն, ` ե. ոտները կ կախեր: Ցիչեցուցի՝ որոց անկ էր: | Դեռ Գեր. Հմայեակ Սրբազանն Qo իսbն նոր Առաքնորդ պիտի դար, Երպնկայի ժո- ղովուրդը քանի մբ Հազար ոսկի պատրաս- տած էր նոր գերեզiնսնատուն Jp դննլու PA չինելու, վարժարանայ վիճակը բարձրացը- նելու, Թատրոն lk Առանորդ արան lhunnւ— դանելու , որս լրացուցած ե հը վայելեն — 51 — այժմ Արդարեւ Երզնկան կենդանի ե յա- mar freee շաւզին մEջ տեսնալով բերկ- բեցայ ի. Հոգի , կարող էր օրինակել ի քա- աք ւինել մեր առաց FL ip ք աղա- Md t | վիճակագրութիւ % դրուած 27 Քանիչցս ե Sp կուած Լարեր աւելի ըն- բանի առածին ուսուցիչ Պ- Ս» Սմատեան (Ld nunc dնական A նական տեսուժ եամբ : ԿԱՄԱԽ | ւտ մեծ: րաղմեւ Թ եամի Uy վպգայնոց , գո- | ճութիւն իրենց: Հետզնետէ կը յուցնեն մեղ Հայբապետ, Թիլ, Ջուխտակ սուբրեր, Շո- խա, խախ, նն. ե վերջապէս կը Թողունք դաշտը y ու բարձրանալով ձասած ենք լե - : րած մբ սկաւառակի ՎՐ«y ’ յորում է ԿԱՅ Ի ՓՈՍԻ Ս. Յակոբայ վանք ’ ջուրն - օն ,u— բօտե. նիանալ ի ն սառն, դեղեցկակերտ է Ս. § աճարն , յորում կայ չիս մբ ՔրձՀորի ժdեւով, ուր կը ճգներ՝ եղեր Ս. Յակոբ, յամէ խորանին աոիւծ՝ ե իձախմլ եզն, Քարակով՝ խոյակաց վրայ: իսկ դրսի շ5Ն- քերը աննչան են: ud ուղին լեռնային է, Սեպունն ա — 52 — կորն երեք փեղկի բաժանեալ կը անա նուի, առածնոյն վրայեն կերթանք մենք Դու: ՀՔրդերը, ընտանեօք ե ղաւա- կօբ բազմութեամը նստած են այս լեուան գագաթը տօնի ձագ ուստներով ե աղo— Թելու կերպով: ձոն կայ ուխտատեղի մբ ՍԵՐԵ ածուն կե դերեղման ր Ւ ’ ne fui կ — նեն ձոն: Այս Սերէէն մերթ ընդ մերթ կարձակուին կայծակունք ն որոտմունք ե յ", ն կր տարածին Սեպնոյ ամբողջ մա- սերուն վրայ : Տեղայցիք he Lc wnան B£ ալն գերեզմանէն կելնեն այդ նշանները « ինչ որ ալ լ ինի ’ խորձրդ աւոր E wry ne fuss ն Ննանները ե Սերքէ անունն, արդեօք լեռն kr անունն առ նլ ասկէ, BE զուպ.ա— դէպ մի եղեր է: Զառ իվեր, զաս ի վյը յառած կերթանք: Վեր փափաքն ու նսա տակն Է դիմել յԱւադ վանք, մեյրիք է մադառոք մեղ ձամբայ կուտան, խճր, խել կԱ իջնանք, ե ակա կուզես նեղ Հոր րսծ-, կուղես նեղեղատ մը, սեղմուած բարձրա — բերձ լերկ ե լեոջ ժայռերու մէջ: մուր կոխեր էր, վանից ճրագները տեսնալէն յա ոաջ վանից գամբոեր Թնդացուցին ձաջիւ- նով այդ անդունդը, ե մեր խումբին ատրլը— մանակ ու վանքէն նրայաններ դղրդեցու- ցին պան մբ այդ Սրովբնական սրբազան, վայրն, ուր, սակայն, ոգիս ձազար յուվ- մանց մէջ չբ : ԱՒԱԳ LOR bpuncpի նակւ Թաղէոս Ա- —z 53 — ուաքելոյ վանք, ե Լուսաւորչի Սնապլատ-. որ Ահպճձոյ բոլոր ուխտատնե ղե սց կամ մատ- րանց աւագագոյնն Eb, bk dիւս փոքրերը այս վանքով կ կառավարուխին Ի Զարմանալ ի st Թէ «յսպիսի խոր ն անտես ձորոյ մբ մէջ Թա nu Սոաքելոյ օրէն հիմնուած եկեղե - yի եղած լինի hk Քրիռտոնչ ու իւնը իբ Զալած անաց օրերու մէջ մինչ ի սուրը Գրի- Դոր Լուսաւորիչն՝ Քանանայ ն. ձազատացեալ- Ները սնուցած լինի աստ հանդերձ անապսլա- տա կաններով ե ճգնա որներով. որոյ J" ր մար քարայրներ, խոռոչներ, ե ծածուկ ձորերը պատրաստ կբնծայէր Սեպուձն, ե իրե ապառաժ ու անրնակ լեո ն՝ կրնար խուզար- Mուելէ Թադուն մնալ, ինչպէս Վարագայ լե- րան դառնար կբ կարծուխ BE նաս քան պծոխփսն անս , 4p գտնուէին Հայ փՔրիստո- նէից ծածկեալ ք, որոց քով ապաստանեցան ձՀուովմայնեյի կուսանք: ի Սեպուն ես կոյսն Մանի սրբոց սրբութեան նոտ մը առնլով դ ի- ած: էր, ե Ս. Լուսաւորիչ այդ լեոր իրեն «աղօթժ արան ընտրած, յոր hp մար երկար Ժամանակ անծանօթ դինքն որոնողներնն. " յլ սակայն կենակից Հոգեղինաց, երդակից նրեչտակաց, ե. Սերովբնք զինքն դտած էին, febl կը գասակյցէին հ ըիսսպասաւորքլին, ե երֆանիկ ձովիւք իրեն կը Հանդիպեին։ երանեալ ձովիւք ) Բե լէ ձէ մի քարայրին մէջ ինկած Uumnc ածը գտան , ծադեալ լոյԿը տե- swն, hk րեչտակաց Lk «առք ի բարձունս» — 34 — երգեցին: երանեալ ձովիւք Սեպճոյ Մանետսյ պյրին P34 Սստուածարեալ անձին Rr ns — գայժը կը տեսնային, ե լուսաւորչին [ոe— - աավասյը 5ոգ ին ի լոյսն անմատոյց ցսլանալուն նանդիպելով , սրբասնեալ ` մարմինն « փառք ի բարձունս» երգով կամիովփնին « Արդարեւ այս անդնդային խորեր, է երկնաբրարձ լեռները այնքան | վսե մու թիւն. ն սրբութիւն կազդեն ձայու մի ձոգւոյն, որ կը կարծէ Թէ երլնից կամարի Վէծ կբ շրջի, ամենայն քարինք լոյս կարձակեն, Մատուած կրշբձի ձոն, ճառագայթներով լցեալ, անմակուլեան բուրմամբ զմայլեալ , «խորին խորձրդով, գեղասլանծ լուսով բերկ- րեալ, կենդանի կաոօք, զօրօք ձրեղինաց պարփակեալ, աջն Ցիսուսի «պատուեալ, Գողգոթայի խաչելոլն տեղւոյն նամանման- եալ» » ինչպէս հր նու ադ t: dng ւով 6 օնանՊլուզն իւր մեծ ե սքանչելի քնարովն, «Լերինք ամենայն , այսօր ցնծացէք րնդ մեծ ապայ- ծառ փառ. սն Սեսլունւոյ E գերազանց լե- բին»... Տեղ կայ, ուր մարդու ոիրան ու քնար ՔՐ կը դառնայ: քար կայ՝ որ քար կտրած - սիրտեր եէ խորտակեալ քնարներ կբ արժէ: ինչպէս երը գտնուի մարդ. տեսարանի մբ` Լջ, ե իր չորս դեճչն գայն Քաղցրանուտդ.՝ զինքն շ ըֆապատող հազարաւոր բեբնէ հշ գործքերէ փոփոխակի լսէ, կամ լուսաւոր երեւպթներ, չշարժմունք ն բոմբխւնք յա- —z 35 — ֆորդաաը: ցոլանան ի վեր ե ի վայբ, առջեւ ու ետեւ, յաջ ն ի Հախ, կը չարժե: մարդն Fr դէմքն nւ աչերը լսելու hk տեսնալու tI— ոնց բաղցբութիւնն , անոնց ձրաշալիք, այս վիճակ կունենայ Սեպուձի ուխտաւորն , է բարձբանայ ի բարձունս լերանց, Թէ իջնայ մատակա ՀՃորոց , Թէ: անցեի այրերու «աո ֆեւէն, ԹԷ ջրի մբ Հանդիպի, ԹԷ ժայռի մր ե Թէ քարամէծ քուսած ծառի մը: Սնպճոյ ամենէն բարձը duu E « nA ա— նամք )(', որոյ գլուխը dn Ghnne տեղերէ կերեւի: իսկ դեռ չէն մատուռներն են այդ լերան մէն ու վրան ՄԱՆԵԱ3 ԱՑՐ, ՀԱՆԳԻՍՏ Ս. ԼՈՒՍԱՆՒՈՐՁԻՆ , ուր ամիոփուած ու գըրա- Ln mwd Է մարմինն Սստուածարեալ- U ԵՐՈՎ.» ԲԵՐ ՔԵՐՈՎ ԲԵՔ, կամ ՍԵՐՈՎՐԼՒՑ ՎԱՆԻ: Ցանկալի վայր մի Է նանւ Մաղկու մարդ Ր"- տւած : Ա J“ լերան վրայ եղած ազ գ ային սրբազան աւանդութիւն մը կսյ, Թէ սուրբն. Ցրդատ, որ իր վերծին օբերը ճգնութնամբ բնդ Աստուած լինելու նուիրեց, ձետեւելով «ետոց իր ե բոլոր ձայոց վարդապետին, լուսատուին , քակեց իր մէջքին այնքան յաղ- HB անակներով պսակեալ սուրը, որ ծառայեր Be ջնջելու Ա Jրարատեան տան Թշնամիները , Ցծաւսյնլ էր ուղի բանալու քրիստոսի աւն- նյան Ս. խաչին. այն դիւցազնական ե. անեղ աուրը ի Հեռն Սուրբ Լուսաւորչին ձգ նց —» 56 — այս լերանց Վե, «բր չինկաւ դետին, այլ Պա կախման օդին ժն, ի ձեւ խար չին, որոց շուրծԸ-ՀՐխանակեալ շող մբ կր փայլի, որ ըյսե Է լուսոյն մտավառ կան-. . եղին Ս. Լուսաւորչին, որ նոյնպէս կը կե- նայ անչուան կախուած, անջ վառուած ,. երկուքն եւս կը տեսնուխն աչ արժանա ւորաց : (*) Ո՞ սար ե խաչ Տրդատայ, » լոյս ան- 2է9 մեր Լուսաւորչին » ko lp դակն ու կր հաւատամ Զեր խորձերգ ւոր գոյութեան Ր ԱՀա ն ասոր երդը» « Խորձուրդ խաչե- (յն գերանրայ, տեղւոյն Գողգ ոթ ատյ ծածկա սլէս ի սմին լերին տեսանի, գինն արքայա կան, սպանման գործի կենայ, արքային՝ ի կենաց դործիս նուիրեալ: որով փրկեսցէ զմեզ յաւիտենից մանուանէ » — մէն —- Նշան ե խորձուրդ փրկութեան յւ իաննից hun... Bօճան Գլուզ, վաւփտեան անման քո երգն ու քնար, յաւիտեան օրձնեալ բո բան ե յիշատակ: Ո՛վ քեզ նման, n$ ռp քեղ Lifes dy կրցեր է շարժել այս ժալոեր, ոչ ոք քեզ չափ` շարժել մեր «իրտեր: Աւագ վանքը երեք տաճար ոնի, Ս- Աստուածածնի ե. սուրը կարպետի տաճար ները փոբբիկ են, ե կ՛աչանդ են Թէ Ս. Աատուածածինը՝ Թադէոս Սոաքելոյ իմ \ (¥) Shu ի Համով-Հոտով. երես 361. 362 : ածն Է, իսկ Վեծ տաճարե՝ որ է յանուն Ս. Թադէոսի Առաջելցն, վայել չակերա- ն.Ս. կարապետինը՝ Ս. Լուսաւռրչէն դի Tp կեալ կ ասանդ են : Առանց գի են տաճարները, իսկ փայտեսյ գոները՝ իրենց երկփեղկին վրայ ունին քանդակներ. Մ. Թադեոսի դրան վրայ քանդակնալ տասն պատկերք Առ աքթելոց, ե ի միջի Յիսուս, ե- բեք Առաքեալք եւս իներ ձանդերձ Գօղոսիւ , ե յիատակարան վփորադրեալ խո-. շոր Է երկարաձեւ երկաթագրով: Վանքիս Ս: մասունքներ ն. Հեռ ագիր ՎՎատեանները իրենց յիշատակարաններով LL “hp betty կարգին: Ս . մասանց ճետ կբ դատնուի ար» ծաթ. կլորակ տուփի մէՋ ծրարուած: ՏԵՂ, ՏԱՓ մկաչաւածըր, ձեոքի մբ չափ, մեխ-. րագոյն փայլուն քար, որոյ վրայ նուրբ ար- ուեստով քանդակուած կայ երկու արծուի, յարմլ Թագաւոր ի ձախն Թադունի յ ն ի կեգ- բոնին՝ մասունք կամ ակն դնելու տեղ մի, Պր Ս. Լուսաւորչի ակրայն գրած են եղեր, ռր ինկած էր ե. տեղը պարապ մնացած Այս գործ ձիանալի կե. աննման, կաւանբեն թէ կոստանդ իանոս բնծայած է մեր Տրդա Վ տին , կա Սեղբեստրոս՝ Լուսաւորչին : Շատ անցորդ .ք A ննախոյզք յատկապէս ձեռի տե ղերէ եկած են զայս տեսնելու, ե ձիացեր են, յատ ալ Սանայեր են : արծաթով dal apc uy իոստմամը hk Gun ցամ գանել գայն վանքէն , ինչպէս նաւ ննարբքներ ու երապոյը ի գործ դնելով, սակայն չեն յա- Ջոզած : Բրոխոքանեան տէր Յարութիւն քանկանայն է վանանայըր Ասադ վանից ն առաջնորդ bt մից, օբրք են Արմոտանի, ԿէրՀանիսի,. ե կամախու գաւառները : Մ ի նակայ, “ատ կառելի, ծարիւր երեք ամեսյ, պարթեւ ճասակ , սպիտակ ն երկար մօրուք, ո ժեղ բազկով, զօրաւոր ձայնով , Ցծանրախօս ե ("րջ ծերունի մը, իւր տոկմը Հարիւրաւոր տարիներէ ի վեր քանձանսյ ե վանանայը ե առաջնորդ են եղած բնակելով իբենը բնե- տանեօք այդ վանքը: Տէր Ցարուժիւն ունի պաւակներ , ժոռներ , ն ժոռանց զաւակներ , որք առ գԿասարակ կը բնակին վանքը, ԹԷ թած մակ նն, Թէ բքաֆազնն, որով կրնան պլանկպանել վանքն Տերսիմի աւաղակներքն ե սյլնւայլ կողոպտիչները , երբեմն ալ զո- գեր տալով առնելով. արգարեւ այդ ամայի վայրը` էիր շինութեամբը ե սրբութեամբ պաճպանել ամենայն չարչարանձք lk չարեօք, որքան գոնութժեան արժանի է, նոյնքան նե պարմանալի է որ ազգ այիններէն եղեր են ն կան ոմանք որ կը չարանան ե չարակա- մուժեամբ կը խօսին ու կր ֆանան ձանել. դի, վարդապետի, կամ ժողզովականներէ- կազմեալ տեսչի ենթարկել, որպիսեաց Հեռւ- Քով միտ խանգարմունք աեսնուեր են, իսկ — 59 — չինաԹիւն երբեք: մանաւանդ ԹԷ այգ: դերդասթանին վարձատրութիւն ալ բնել արժանի է, որ իրենց կեանքը այգ սուրբ տան վրայ դնելով, անոր ձետ կը պանպա- նեն ամբողջ ur րբ Աեպլունն՝ ե. սրբավայր: ուխտատեղիք , որ վարդապետեեր չորս օր | չեն կրնար դիմանալ, I/a բան մը իբենք կn— ղոպտելով պիտի փախչին ն մացեալն ալ. ՔPEY ե յլո] կողոսու©տ տալով Թերեւս $ Stp Ցարութիւն Քանանայն uu վերջին տարիներս կորսնցուց իր աչաց տեսութիւնը . նե Սանակ նակապետի պէս տեսայ զինքն երկ- Րորդ ուխտիս նստած ի մանճի , զաւակունք , ճարսաւնք, Թոռաւնք իր չուրծը,, մծտնցաց ԿԳամբուրեցի ածը ե. օրձնութԹիւնը խնդրեցի» ինքն hu համբուրեց le օրձգնեց չ Ապա նաքցուց BE գիտէի արդեօք աչքը լուսաւորելու դեզ մբ, — Զեր աչքերը Վիտի բացուին, ձայը', սլատասխանեցի,յն. լուսաւոր տեպեամբ զբրիս- mnnu պիտի տեսնէք» « Խոստովանիմ ե Lus— ւ ատա, ասաց նա կոգւոյ ամենայն գօբու- Piuadp - յոյս ունիմ զքրիստոս տեսնելու, բայց բանի որ նա կամի մնա այս ա, խարձիս ՄՋ, աչխարձի լդյսն ալ կուզեմ վայելել, օրծ- նեալ եղիցի lyudp տեառն»: նւ ապա սկսանք ձարցումներ «Մի կենդանի պատմութիւն է us ամբող 9 մէկ բարու, չատ . երկիրներ շՐՋաՑծ-, 2a ականաւոր անձանց ծանօթ ա-— ցած, դէսբերու ն. անդքերու ճշգրիտ նկա- բադերը կ'Ըեչր, իբ Դլիխչն ն ձեռքեն ան- —_ — 60 — ցածները կը Թունր կանոնաւոր ոով ե եռանդալից, Վարապ չէր ՀՐ) , ծարեւան- ցի չէր անցած, ամէն բանի խորամուխ ն իր դ ատողուիւնե ու դիտողու թիւնն ունչէր իրաց Վվբոց) կօրԴնէր գյիշատակ վարդապե- «ի մբ, որ զինքն Էմիածենն խրատեր իր տեղը ղրկեր էր իր «ատանեկութԹեան օրե. ՐԸ, «պա Թէ ոջ պիտի կորսուքի, կրսեր» ns Ang cnju k ng մարմնոյս յիշատակ «Վիտի մնար ... kh, ne մեծապէս hp դգոնանար իւր զաւակաց ն. Թոռանց վրաց» Տէր Ցարութիւնի որդին աեր Վրթանէս քանանայն այժմ կը վարէ նօր .պայտօնեները » վայելելով այա օրձնեալ տան ե օրձնող հանապնետին շնորձալի ձիւրբնկալու թիւնը A եղե ղատն ի վար կբն անանք $ երկրպադե- լով սրբազան ձողին ե քարերուն , կ անցնինք վանքի Ջաղացներէն , ն տնկով ի ծառ. ag «լրակներչն , ովասիսի նման են այո ապա- ռաժներու մէջ, կը մոնենք` Գառնի դեզգբ, կը տեսնենք Թրվկրներ գեղ, ե կելնենք դուրս ձորչն, Քիչ մբ յառածանալով կը դ.տնենք մեծ պողոտայն՝ որ Երզնկայէն կու- դայ նփրատայ քովեն: Մնձութ՝: որ Ցերսիմի այս մասին անունն է, մեր x ակտին hp զար- նչ իւր զովը, ե մեր աչաց առծնւ կ արձա- հանայ բարձրաբերձ պարսպանման սպիտա- կավատ Վիւնագարդ., որ իբ վրոցյ ծագած մայիսի արեգակն արծաթափայլ կը շողլողա- 5Րնչ ե մեր բիբերը կը խտղտեցնք : Մեձու- ի այս երեսը որքան վեն ե անաւոր՝ հոյն- Քան LLeYs hk դեղադեմ Է, ժայսեր ե. պա տառուածքներ ունի , կանանչներ ե դ ալարխիթ փոուած են միւս տեղերը : Շէն ե աւերակ դեղերը բազմաթիւ կերեւան, ե անա հր Ժիշեյցնեն մեզ այն մեծ գաղթ «կանու իւն Հայոց, որք ոյս գաւառծն վոխաղուած են ի Թէբիրտաղ, Կելիպօլու քաղաքներ ե գիւղերը: Այսպէս նան քիչ մբ յառած եր- Թալով պիտի տեսնանթ կամախի բերդ ոքա- ղաքի ամայութիւնն, ե անդին գտնուած գեղերուն մինչեւ Ակնայ սան մանը ’ ե Lay իսկ Ակնայ գիւղօրքից չշատելուն փոխադ» բուիլը նիկոմիդիպ կոները, ուր նապտատ ունելով Հայք՝ իրենց Թողած : գեղզերու ա նունները Frենց նոր բնակած nib pուն fey դրեր են, որպիսի է Միծագիւղ կաս Օրթա 4եղ, Բաղչանճիկ կաս Գարտիզակ , եւն եւն. lk միեւնոյն անունները դեռ oi op գեղերու վրայ, Հեռուանց կերեւի մեղ մեր պատու թեան lk 9 անուանի անառ իկ ամրոցն կա բերդն Անի » be ետեւի կողմէն կանյցնինք , աւերակ յորում կան ստկայն չէեքերու մնացորդներ ն եկեղեցեաց, ն. ձին մկկիթ մբ իր Վինարայով: Աւերակ, որ իբր դիրքով զարմանալի Է, ար - դ արեւ ամրոց անառիկ. աւերակ, յոր Վան- ուն ցաւ գանձն Խոսրովքդ ուխտ Արշակունին Արշակունեաց արքունի գանձերով . աւերակ որ` կը խօսի անխօս մեր սրտին նետ, ե նփ- —_ 62 — . 'բատին նետ, որ իրաբու լեզուն Pp Շակնան ե իրարու վրպյ կուլան Ի Բերդ ին. տակ ,. dn-— բարերանը չpնու ած I այս «անը վտակ մբ կր ձոսի Մնձուրէեն ի վայր բերին ոտնեբը Թբջելով,` Է կբ բաշխուի բնակչաց: Թաղը արտերուն l պարտէզներուն., այա ջուրը կր բերէ իրեն ձետ դարնան հ այնան առ ատոը-. եան միջոցին՝ ննուժեանց կատրներ , դրո հեր, վոքրիկ կուռքեր , քարակներ , զորս կը ճանի աւերակաց մէջէն, կամ պակուած Gn- ղադարանեերէն, ե. ջրոյն նուազման օրերը մանուկները կերթան կր ժողվեն,. որոցմէ էին ու կբ վանառեն շրջող ենախուզաց» ` Գղնձագ ործ ncuffu Յարութիւն, ռր +e wp նեստին բերմամբ կր շրջի քբդերու գեղերն ալ, շատ այդպիսի նխ թերը ձեռք բերած ու ձեոքէ ձանած էր, ես գնեցի իրմէն փոջրիկ կուռք մի կանացի, ոտները բեկած- ht մի կարմիր քՔարակն՝ քանդ տկեալ մծրուծք A դ լուխ մի Կաղաւարտով , որ ունի նետ եւ աղեղն ե մի wart ben իբ վրայ, զոր — | եք կողմ դարձնելով՝ երեք պատկեր Ը ներկայացնէ, գլուխ մարդո, Հի ն աքա- PT: Օդն անառ ողջ էր աւ անիս , բայց գրեթէ տասն վայրկեան անդին մի գեղեցիկ Թազ յելուչ տուներով, ձոս կը նստին նին տոն — մակհանք կամախու, բայց ամենեն աւագ ° — 63 — “տոնն է Սաղը» օղլի ին, որ տակուին իր. բարձը: ազդ եցութիւնն ունի բոլոր գաւառին վյ, կր արդե զինքն կառավարութիւն, Ը վալխնան իրմեն Քրդերը, բոյց 35 Դիա- ցած դեռ երկրին խաղաղ բնակչաց նամա կրութիւնեն. ու: գոնուժիւնը վաստկիլ, զի երթ ընդ րթ դժգոնութիւն էեւ գան- դատի ձայներ նանած է իւր դեմ, Թէպէտ - ինչպես կառավարութիւն, նոյնպէս եւ ա- JEL անուղ արզ ընողնելաւն պատուաղվ.իր նիւրրնկալ գտնուած է եւ քաղաքաժվար nfl է: իր տունը աւանին մէկ կողմն առանձին ՞ շինուած է ճայակով: ` եվրատայ ձախ կողմեն է մեր ուղին, կբ նանդիպինք չէն եւ աւեր գեզերու, աւեր | եկեղեցիներու , եւ միւս երեսը: գետոյն կը տեռնենք նոյն տեսարանը: ՎԱՍԻԼԻԻ կ'ան- ուանեն բքպրի տակի մեծ դեղ մի, այս րա- որ Ս. ԹԱԳԱՒՈՐՆ է, զոր յունացուցած են յետաբնակ յոյնք, «յս գեղի բնակիչ Հայք իբենց Շետ տարած են Թիքիրատագզ Ս. Թա- դաւոր եկեղեցին եւ խաչը, զորունէին աստ եւ այսպէս կը բացատրեն , թէ այն եւնո Է այչ Ս. խաչը, որով դ ամած- էին Քբիս- տաի խայավայտին վրաց Պիղատոսի գրածը «ԹԱԳՈՌԻՈՐ ՀՐԵԻՑ » . այս էր Քրիստոսի n— - ճապարտուլժն ան յանցագիրը, եւ որ եզա պատել ի գաւատացելոց |. Թագաւոր, որոյ մի մասն է Պօլսոյ Գատը դեղի Հայոց եկե- ղեցւոյ Ս. Թագաւորն: — 64 — a Լեռնակող է մեր ձանապարձր, եւ երե- կոյեան իխեւանն բրինք Հողիս գեղ, որ բնակիչք ձայ-նոուոմ՝ են: Հետեւնալ օրը 1018s — կանոն եւ վտանգ. աւոր Ճ ամբրաներով կ իջնանք Ավշեն գեղ, Bողով Եփրատը որ կրժմոնք նեղումեզ կիրՀերը , կորսնյցունելով իր երեսը բայց ոչ ձայնը , սոսկալի bc ամենի ժայունլ, պտոյտէ պտոյտ եւ խորք խոր վիժելով նա- 1ելին Եփրատը չարաչար կընարստանկարեն , որ սակայն վոչ րուելով ու փրփրալով «աղատ եւ աւելի աղւորցած կելնէ դուրս թանի մբ ժամ յետոյ: Ավչէն ծառազարդ է, եւ շեն գեղ մրե- ղեր է, բայց «ղ ինկած էր, իրմնն ձեռի չէ Խանի գեղ, որ ձորի մր էջ T7—8 mnւնէ եր բաղկանայ »- խԽանինն կելնենքթ դժուարին ել ժբ, ուստի կերեւին յիր եւ ցան գիւղօրո«յթ `» սարսափելի է «յս ուղին, Տէրպխմի Քրդերո« որջ եւ ասպարէզ, ամէն Քարի տակ ստուեր ներ կերեւան, եւ BT սարսոի անցորդի ոս- կորը, զի «պյն ինչ կը քալնս, գնտակի մբ գայն կելնէ , եւ ակա ինկած ես, կամ կո- ղովտնալ կամ դիակնացեալ: Ս ակայն այա տարիներ մեծ տարբերութիւն կայ, զի շե- ռագիր, աթարի անցք, գօրաց անց ո դարձը եւ լաւագոյն նսկողութիւնք ձնետ- վնե տէ աննե տ կբնեն այն չարերը ու չա- (իջ արդքն նոր պողոտայ մի եւս երզն- կայէն յԱկն Էւ ի Խարբերդ կրշինուփ, որ ասլաձով կըրնէ երթեւնեկն Ր Այլեւս սպառած է կամախը , անգած ենք Ակնայ սակմանը, կիջնանք: Բաղրոսախ տերk- սին, աղեաց ձոր, որ կրնայ բսուիլ մանու _ Հոր , եւ անկէ ելնելով զու արճ ալ ի ֆաղագք- Ներու եւ Ջրերու մէջէն կր բարձրանանք ԻՈՍ- ՏԱՑ լեռն, լեռն բարձր, ցուրտ , քարոտ եւ Պակոտ։ սքանչելի է իր աղբիւրին Ջուրը m— Ն: եւ սառն: Սրդեն քարի աշխարձի միջեւ քենք, Թէպծտ1—2 գեղի պէս շեներ կը տես- DՖենք » £6YY ամենեւին քարերու Ի (34 ենք $: Ակն նկարագրուած է Թորոս Սղբօր Ա. մասին մէջ: Մայիս 286. մենք պիաի մնանք միջոց J «yատեղ bees Ակնայ Առաջնորդ Ի ԿԱՊԱՆ ՄԱՏէՆ ԵՒ ԽԱՐԲԵՐԴ Թորոս Ազբօր Ա. մասն Մալաթիոյէն արեւմոնան գծով տարաւ զմեզ ի Խարբերդ. y pul այժ հիշսիսէն կ իջնանք Ի Եբզնկայի ե կամախի Եփրատը, որ սյլ եւս Ակնցի է, կը տանի զմեզ Սկնչն, անցնելով Ծրաբկիրու Հայաբնակ գեղերեն , որոց նկա- ր"Գիրն եղած է, կր նծանէ զմեզ ի կապան- Մատէն, ուր մեր նփրատը միացեր է արդէն Մշո կոո Բալուտյ մեծ ճիւղին: Սյ այն ճիւղն Էէ որ կր բԲղիխի Բագրեւանդ էն , մեծ մաս մի եւս Բինկէօլէն, ե ժողվելով Ալաշկերտի, Խնուսի, Մանագկերտի, Պուլանրխասյ, Մշոյ, կինճի, մասաղֆութի, ե Բալուի լերանց ու ` 5 — 66 — աւազանաց ջeերբ , մէկալ ճիւղէն Քանի մը պատիկ աւելի Znfu ն զօրաւոր կուգայ. կr ԴՐկէ իբ ՔՉՐԸ։ Այ» ճիւղն Է որ ի գիրս lp wնուանուի ԱՐԱԾԱՆԻ, այլ Մշ hk միւս ֆաւառո այ բնակիչներէն կp կոչուի ՄՈՒՐԱՏ ’ իսկ Բալուչն ասդ ին՝ Բալուայ գետ, որ այլ եւս, կապան-| ատէծնի առջեւ` կը կորսնցունէք բր "անունը, ե միւս րոյն անուամբ ե վփրատ կա Ֆբատ հը Jորջորջուի մինչեւ ի Ծոյն Գար- սից, որ կերթոյ լիացնել Ովկիանոսի ար- գանդ ը: | կապան-Մատէքնի առջեւ կոչտ Նաւերով անցուդարձ կընեն մարդն ու գրաստ դան- դաղ kl. վփոանգալ ից:. ժամանակի կորբստ- եան ձետ, ապրանաց, անասնոց, երըե- մրն ալ մարգոց կորուստ կը պատանին: էո- Քն պէտք կայ կամուրջի մբ :չ ինութժեան- բայց որովնետեւ շոգենաւ ըանեցնելու ալ խօսքեր կար ասկէ ջրին ընթացքին նետ» ուստի կը մնալ աոանց կամուրջի շոգենա- ւփն չինուիլն ալ դիւրին չէ: կապան-| ատէն oo նչանաւոր եղած £ իբբ երսուն տարի յառած. մեծ կուսակալ կը նստէր նոն. որոյ ենթակայ էր Դէրսիժն.» Խարբերդն ե Տիգրանակերտն՝ իրենց գա ւառներով։ մեծ քանակուժեաժմը արծաթ կը նանուքնր ասկէ , բովերը կը կենան ե նետբերը կը տեսնուին դեո տասն տարի յառած կրպեղ- ունր» այս ձանքերու առթիւ դործաւոլաց , — 67 — վարպետաց, առեւտրականձց, չանկադի- տաց կարի բազմութիւն մբ կը բնակքր հոս Յունաց, Հայոց yk Տաճկաց: Uկնայ Սապո- չեխցի Արփիարեան Հայ ամիրայք՝ ամի» կա տոեսուչ էին նանքերուն, ե իրենց ազդ ե- ցութիւնը շատ մեծ էր Թէ բոլոր գաւառաց kp be BE նոյն իսկ կուսակալին ե ամենայն պայչտօնէ ից առջեւ, զանազան արտօնուժիւն վայելեր են եղեր Արփիարները Օսմ. վեն. կայսրերէն իրենց գործունքէութեաժմը ե չա- ւատարմու եամբ. ոչ ոք կայ այն երկիրներու մE9, np չ' գիտնայ Արփիարենց անունն. ու- նին ադոեք իրենց ետեւնն Թողած օրձնու- սակայն ե զիրենք անիծողներն : իրենց տու- երն յԱպուչեխ խիստ ընդ արձա ն. ձոյակապ, այժ բոլորով ին տեղն անյայտ , GSrկէy եղած A այլ ցարդ իկ մոխիրներու մէջէՆ կր -տնուխին գնով նիւ ժերը: Ոսկին ու արծա , մարգ ա- բիտն ու ադամանդ պերճ անքն ու զարդ, ծառ այք 7 երիվարթք ձամրանքով չեն եղած t Անոնցմէ էր Մ. Գասպար ամիրայն , որ գը- բեթ է վերջին փառքն եղաւ այդ. տան: ե ո» գանուած է գուչակաւոր Օսման փայային ե . կայսերական բանակին ձետ, որ Վանայ լե-— բանդ ապստամբը կան Մանմուտ հ. խան Ս վտա- Ը իրենց դեղերով ձերբակալեց a Այ» անձն պետութեան ն Na ազդին օգտակար ծառ ա- Jութիւն ըրած է, իվեր նորեն վանը դարձեր, ե նոն կր Հանգչի, Կոն է խր գիե- — 68 — րեզմանը Ի Արփիարենց տոնմի մեծ ճիւղը եր ներկայացնէր Յարութիւն աղան, որ իբ տու- Lp վոխադրած էր Խարբերդ ու Մէզբէն . սյ- Ժրմ նանգուցեալ , Թողած է որդիք , որոց աւագն է Նշան էֆէնտին , յառաադ էմ lyur— ո ավարուժեան պայաօննելրու մէջ ։ կան այլ ե. այլ մանը ճիւղեր ալ. ցրուած աստ ե անդ, մ Աոուչեխի Տ, «յլ սակայն եին Արփին չունին 3 կապան-Մ ատէնի այժմեան կերպարանքը կարի տխուր է, քաղաքի երեք մասեն աւնե- ma աւերակագ կոտ ՎS'է. Յդյնք երբեք չեն մնացած , որք թողած են նոյակասպ ն. ոսկնե- od եկեղեցի մր, իսկ Հայոց 100 տունք կբ մնան, որք ունին Ս։ Աստուածածին եկեղե- ցի մբ շքեղ զարդերով, պատուական բն- դարձակ շէնք մբ, որ կը մաց յանախ ա ռանց բանանայի- կար ե մէկ եկեղեցի wdin— JE» վարժարան մբ` առանց վարժապետի, Սու աջնորդ արան Jp որ Td ծառայէ հիւրե- ոուս իրենց Առաջնորդն կը նատի ի Ձնկաւ- ծագ ` [rh Զմչ կածագ ու դայմադ ամն կը նստէր F կապան-Մատնն Ր | Ծանօլժ Է արդէն BE կապան-Մ ատէնը Տաւրոսի կողն է, կամ Տէրսիմին ուտք[' մենք Երզնկայէն ելնելով` կամախէն ն. Ակնէն մին- FL աստ շարունակ ա լերան շուրջը lk եր- բե մն ալ թեւոց վր»յ կուգայինք» mu dey— «եր ե. կապոյտ կողերը գրեթէ wtb mabey գիրենք կը մատնեն (է առատ. նանքեր ու- — 09 — նինք կապաբի, արծաթի, պղնձի. ինչպէս Ulնայ Ս. Փրկիչ վանուց առջեւ երբե ն բան ուած ո մգուած պղնձի նանք ե այս տա- րիները դանուած ածուխի ձանք ; որ մoտn է Սմրնայ՝ Չն կածադու Վարդենի դեղին տակ, Եփրատի եզերբը Ի կապան-Մ ատենի օդը ա- ռողջարար չէ. ունի տեսակ տեսակ մրգե- ղչնեեր, ե. բանցաբեղինաց ու մրգեղինաց տակու թիւնը Jաջողակ է. առեւտուր, ար- նեստք: դաղդարեալ: Մարդն ու քաղաքը Ln— դեվարք էր: Նեղ, քարուտ» զառի վեր ե գառի վայր ճամբայ մի ունէր. սակայն այա տարիները շինուեցան բ ուղեւորն հր նանդ ի- Վի խաներու ե դիւղերու, ն. ապա կըր կաս- եի Արվփաւուտ դեղը» ուստի նաճոյական կ'ե-. րեւի դաշտն Խարբերդու, լի մեծամեծ գե-.. դերով, մակեալ արտերով, վաստակաւոր" գեղացիներով : Կապան-Մ ատենէն ի Խարբերդ Քաղաք կը տեւ ուժն ժամ: խարբերդի գիս-: ղօրայք կա ձով իան երու մասի բաժնուած է, Ուլ-ովան Գուզ-ովա Մենք Մալաթիայէն Սորսորու վանք էկած էինք Ուլովայի միջով: իսկ «յժմ կը ձանգիպինք Դուլեի-վանքին, որ ԳՊուղ-ովսյի մէ9 Է: Ուլովայի դեղօրայք: աւելի արգասաւոր են ե. ծառազարդ ն. այ- դե-քտ քան զֆուզ-ովային։ Ուղղակի կիծ- նանք al էզրէն , որ քսան տարիէն աւելի է կառավարութեան կեդրոն եղած է իդ իւ- րութիւն գեղացւոց, քաղաքեն ժամը ձեռի Բուն Ք"ղ1"ԿքԸ կը գատնուխ. լիուան մ ծուն—. — 70 — կին վրայ) բարձրադիր» ուստի կը նայի ըն- տուրն Jոջողակ Ի ունի նին բեՐդ մի , py շէ նքն ne պարիսպները դրուած են ապա- Խարբերդը կոչուի Քար-բերդ, ղի բաղում ուրեք կը դատնուին «յդպիսի բերդերը) որբ սովորաբար կոչուած են կս շՀինողին ան— nւամբ, կաս գաւառին, սանին wn wd» . ինչպէս Վանայ բերդ, կարսայ բերդ, Բալ- ուսյ դերդ, Մուշեղկայ բերդ, Րա-բերդ Վաձկայ բերդ, Կ այլն: Վերջին տարիներս մեր լբագիրներ ն Թղթակիցներ իբրեւ նոր գիւտ մբ` փոխեցին Խարբերդի անունը ե ցարդ կը գրեն Քարբերդ, ես ձետաքրքիր եղայ ն գտայ այբ քաղաքին կամ լեռան մծտ nc ստորոտն՝ դէպ իֆուզ-ովան , Քաղաքի մբ դից չափ ընդարձակ աւերակ մի շինու- ԽԱՐ, ե որ այժմ գեղ է Թրքարնակ. այն տեղն Է Ծառուկ անուն դեղ մբ, Հաբսենկ ի Խոչիկ ' Զախրլի միզայ, կոր Մեզոե ն. Քորփ գե- ղերը, ե իրենց մէՋՆն ու շուրջը մեծամեծ շի- Նութժեանց աւերակներ, ու նիմերը հ տե u— նուին։ ֆորփեցիք կը պատմեն Թէ իրենց Դ4եղքն ներքնուղի մբ կայ, որ բերդը կը ա Նէ, ե կոր մեզոհի մստերը նոյնպէս unn— բերկրեայ վիներ բացուեր են երբեմն, որք J տկապէս կերտուած են եղեր: Աւելի չե ուզեր երկարել տեսութժիւնս, ասկէ պարզ — 11 — կերեւի ,) որ Խար-քաղաքին կամ աւանին բերդե է Խարբերդ, ե քարի բնակիչբը Ի ժամանակի Վպատերազմաց կաս ասսատակու եանց կ ապաստանէին այս բերդը, ե նոն կբ վոխադրեին իրենց ընտանիք ե. կարասի- ՔԸ: ե վերծապէես Խարն ամբողջ վոխադրբ- ւեր է ի բերդ, բնակութիւննին նաստատե- լով Կոն. ե շիներ են քաղաք, որ «ակայն երբեք քաղաքի տեղ չէ իր բարձր ե զառի վեր Դիrend: Այս բացատրու իւնը ես նրատարակած- ե Սրեւելեան Մ ամոյ մէՋ եւս, սակայն մեր դրաղծտք տակաւին կըշարունակեն գրել Քարբերդ, փոխանակ Խար-բերդի, զար մա- նալի է Խորին պգուշուժիւն պէտք է մեր դրողներուն , երկիւղած լինելու է հ պէտք 3 ռր յնդ. գնին փոխել տեղերու անուննե re զի կրնայ շատ անդամ' մեկ բառ միայն մեծ լոյ J ընծայել պատմուժեան. մանա- ւանդ մեր ձին մատենագրութեանց , յիչա- տակարանաց , ն. ժողովրդեան բերնի մէջ եր- քք լսուած չէ Քար-բերդ., կամ) րստ ոմանց՝ կար-բերդ ,քուզէ ինճիճեան Լինի այսպէս կոչողն . lուղէ Գազանճեան , ոչ կuաr-pեrդ hk ng Քար-րերդ , յլ ԿԱՐ-ԸԵՐԴ, ն անա ԵԱՐՆ, է անա ԲԵՐԴՆ: | նարբերդի շուկան` ն խաները բաւական ճոխ են. չէնբերու Ր 34 Նշանաւոր են մլ կիթ- ներ, բաղնիքներ, Ասորւոց ե Հայոց եկե- ղեցիք: ե երեւնլեաց տները. ջուրը առատ — 72 — չէ, բայց ընտիր նե բաւարար: Բերդն իր ձը- նու ժեամը՝ դեռ ամուր է ն շէն տեղեր չատ ունի, կրսունր է բեւեռուագիր ունեցող Քար մ'ալ կայ: Փողոցները լոյն ե նեղ, ել ն էջ, տեղ տեղ մաքուր , բայց մեծաւ մասամբ. անմաքուր» նոյնպէս են ե բնակիչթ , կենցաղ- նին, ձագուստնին , խել քերնին ձին ե. մժին, դժուարին է որսչել ունեւորն ե չունեւռրն» Քաղաքակիրթ ն ու անկիրթն e բացի Քանի մբ ծանուցեալներէ : Ա Jt ոեղի Հայ ազգն որքան կրօնասէր ե եկեղեցասէր, նոյնքան զարմանալ ի է տեսնել թէ մասն մասն ներձ-— Բողոքական, կաթոլիկ, Լատին. դարձեալ ` Հայ, բողոքականուժենէ Լատին, լատինա- կանէ: Կաթոլիկ, գարձեալ Հայ» Հաց ն վե- բստին Բողոքական. քաղաքացւոց չորչով դպած է նան, գեղացւոց, որք մի ն. նոյնը կ'ընեն ։ Լատինք ունին՝ Փաթ էրաներ , կա— Թոլիկե ունի Գերապայծառ , Բողոքականք ունին Մ իսիոնարներ : Այա վերջինները one են` ե. զօրաւոր: բաւական չ քեղ են այդ. այ— լ«կրօնից Աոաֆնորդ արանք ե Առաջնորդ» ունին եկեղեցիներ ն վարժարանները , Yu— թոլիկաց աւ Լատինացը՝ Մեդրէի մէֆ. իակ Միսիօնարաց՝ քաղաքի մեկ կողմբ եւրոպական ճաշակով ընդարձակ [/ մեծածախ շէնքեր» Գojhd Ս rմենխան , զոր կբ կառավարեն Մ ի~— սիոնարք, ունի իր մեծը ոչ միայն բողոքա- կանաց, սյլ ն: Ֆայոց մանուկներէն , ազջիկ- — 73 — ներ “ոլ hp դաստիարակեն hk վարժարանը` դխշերօթիկ Է Է ցերեկետյ: | Ասորիք շարժում մը չունին դէպի կրթժա- կան յառաջադիմութիւն, Թէպէտ հարուստ եկեղեցի մբ կայ, որ նու չակաւոր ու խտատե- ղի է, ե իՐենց մE9Ն ալ ընչաւէտ մարդիկ os կը գտնուին: Ասոնք կը խօսին ձայերէն: իսկ Հայոց վիճակը ողբալի եր «արդարեւ: Արդեն տեղացի բեկերքն ու կարդայողներքն՝ տգիտուքժեան Թակը ծանրացած էր Հայ ժողովրդեան վրայ, որում սովորած էին տա- Նիլ, ե յոյս ունէին Թէ բարեխնսմ կա- ուավարուխքիեան շնորձիւ պիտի անեետին այ ոp: բաները , ինչպէս արդարեւ բաաան տա բերուժիւն եղած է գայժմ, սակայն իրենդ մոաւորական ե ձող եւորական վիճակին ան Jy եը Թունին: Shղ մբ` ուր այնքան o- տարազդի վարպետ որսորդներ կը գտնուին, ձարկ էր հոգեոր ժիր տակներ ե ծաղկեալ վարժարաններ ունենայինք , կարգով կանո- նով ժողո փներ, ձաւատարիմ ե Ld գործիչներ, վարդապետողներ : Հայոց Աուաջնորդուժեանց մեծագոյն Վի- ճակներեն մէկե է խարբերդ , ն սակայն խը ձովիւներչն ոչ անձնադիր, ոչ դիւրիչ», ոչ ուղղիչ եղեր են, «յլ կուուարարք , կեղեքիչք) ատեկողք սրբութեան , աննող լուսաւորու- Bեան, անփո կրժութեան. ոչ միայն չեն: առաջնորդած, այլ գայթժակղուԹեամբ լ ցու- ցած են սյդ երկիրը Իրենց վարքը շինարար — 74 — Հւինելով, ԷԹէ երբէք խօսած ալ եղեր են բան մբ $ ազդեցութիւն չեն կրցած գործել» «Հան նախ զգերան յականէ Pre ddt ».: ի՞նչ շի- նութիւն կրնային ստանալ dh ծանօլժ եպիս- կոպոսք , ն անոր յաջորդող մի վարդապետք, որք իրենց ուխտն առ. Հայ ' Սուրբ եկեղեցին , ն. անձնական աո աքինուժիւնը չկրցան սլանել: Դոքա երբեմն առաջնորդ էին կարըերդի» Աղ աննամեալք ` ի՞նչ շինուԹիւն տեղացի վարդապետնե- րէն, որբ յաճախ ն մէՋ ընդ մեջ Սուաֆ- նորդ կաս Ցծեղապակն են եղած , ե կամ վանանայր, բնակելով ի գիւղս ե ի nունս ն յայսօր քարինք գայթակղութեան, վէմ գլորման եղած Բոլ" ժողովրդեան ն նա- խատինք ծայ կղերականուժեան 3 ի՞ն շինութիւն կրնային ստանալ մի այլ Առաջնորդ վարդապետէ , որ քաձանայի մբ մծրուք կածիլէր այնքան չնչին պատճառի մբ ճամար $ որ՝ Քաղաքական ժողովոյ Ատենա- պետին աքացի պարնելով , նանդ երձ նայնոյու թեամբ, բարձր սանդուխն մբ ի վսյը կը աա- պալեր Թաւալգլոր: որ Ս. վարդապետին նետ կուուելով՝ նայնոյալ ից ,) « ֆնծա... կանաչը ես Td կապեմ գլուխդ » կԸ- սէր» որ՝ կառավարուժեան մէջ ն. կուսակա- լին առջեւ Պ. վարդապետին Ll իրարու վրայ յ"րձակելով , միմեանց մօրուք եւայլն կ անարգէին նաւասար անպատկառուժնե ամբ Ր որ՝ Սուր Բարթողն իբր ձեռքին ն խելքին ` — 759 — գոր ծիք բԲ«ծ, կը դատափետէին փեսայն եւ արան $ աղջիկն ու: ՒՐ նչանածն $ Մանրած ա- Նրբ գեդծու մներ կր գործուէին յանուն օ- րինագ « եւ րոլոր տգէտ ժողովուրդը ստու թեամբ ու ՍԱզգասիրութենամը , շոգ -մոզ զպատ- բանօք եւ սպառնալեօք իր ետեւր կբ Հգէր Նա շուտով wL եպիսկոպոս պիաի լինքր ¢ . ետ նորա wd Bդ նաւ որեան Սրբազանն է Առաջնորդ, որ բաղգատմամբ իւր նախոր- դաց արդարեւ l նգնաւոr կբ սեպուխ» բuyy անվայթ- եւ. անպտուղ ոք է: | fo նչ բնէ ժողովուրդը այսպիսեաց ետեւէն առաջնորդ ուելով, որոց. dեռքը լոյ" չկայ, որոց ձոտն անո, չգար: Bգնաւորեան Սրբազանի Նախորդի րոն էր մեր այցելութիւնը, զոր բաղմեցուցած է- ին Քաղաքին ամենէն անչնորձք Թաղբ $ վարձ4-, . եալ տան մր վերնոյարկքր: Ա Jt Առ աջնոր» դարանին 9 իզուր կարդացուեյցան մեր տարած դրերը $ եւ ի ղուր՝ մեր խօսքեր $ Ոչ ոք էր որ լսեր, ռչ ոք որ նճասկնար, ոչ ոք որ օրուան պանանջն զգար: կարի բորբոքեալ էր գլուխն, « Գինի նոր ի տիկ ձին», kc տիկն պատոեր էր: Եթ: կային. բանդեաներ » ծածկեր չին 4 իրենք $ Մենք ան Հանը սկսանք տքնիլ վիՀակագրու- թեան ; be քանձանաներէն մանք ,y aէ- ֆչրեան Գեորգ էֆենտին եւ սյլք օգնեցին: Քաղաքի եկեղեցե աղ Ր (34 ամենէն պայծ առն — 76 — էՍ. Յակոբ: եւ ասլա Ս. կարապետ. իսկ Ս. Նշան եկեղեցին ի Սինամուտ Թաղ, գբե- Թէ ամսյուք եան կերպարանք ունէր: Ս. Ստեփաննոս նոր էին Ննորոդեր ի նիմանց՝ ծանըր գումարնել: մսխելով , որ սակայն Fe դմբրէլժով նանդ երձ վերէն վար ճեղքուած էր, եւ դադրեցունչին պիտի նոն ժամեր- դութիւն։ Այս եկեղեցւոյ բակը կը փնչին կարգ մը սենեակներ , որ կրնար վարժարա- նի կամ Սո աջնորդ. արանի J"րմարիլ « վարժարաններն այցելեցինք « եկեղեցեաց սրակները փոչինելրու JEջ նստած: էին ման կունք: քանի մբ երգ երգեցին սրտառուչ, որ կարծես ծանըր բողոք ՎS'էր բբենց ծնողաց դէմ, քաղաքացւոց ե. ժողովականաց դէմ Խեղճ ու լքել մանկունք , իրենց տան քուն) . 2c պուճախչն նանուապած դիրքեր մբ կբ գոր- ծած էին իբր ընթերցարան hk բնԹ երցողքն էին 7-8 տարեկան փոբբեր » Թան ու ֆալա- խան ամէն վարժարանագց 34 կար, ե թաթի մր վրայ սոյն բարպականը արձանադ րուած , « Գանք [A կշտամբանք վարուց ուղղութեան $ կարդեալ ի խրատ բարուց մանկուժեան» : Հասկցաք , ” մանկավարժ.ք le դաստիա» ` բակք, բան սորվեցնք «Մանկանց վարուց ն բարուց ի խրատ» ...: Ս. Յակոբ եկեղնցւոյ բակը, նեղ սենեկի մբ մեծ ցոյց, տուին մեզ 14 ճատ մատղայչ աղջիկներ, եւ մի նասակա- ւոր՝ նոյն սքան , որ կր կոչունըր Վարժ ունի), տարեկան 400 դրուչով վարձեալ: Այս Թա- — 77 — զի Հայք կարող անձինք են, ե իրենց մօտ աչքի առջեւն է Միսիոնարաց երկսեռ կրբ- Bարանն, ե. անոնց ժողովարանն, րաւական ալ տրամադիր կբ տեսնայի զիրենք լուսաւո- ութեան ն. յառածադիմւթեան . րայց, վար- դապետ ե. վարժապետ չկայ, կրոնին. վար- Ժապետք bw դրամ տուող չկ, կր պա տասխաննին - երկու կողմանց րսածն ալ ձրչ- մարիտ ձին, Py wմուլ [A անպէտ ճշմար- տութիւն Pd ն. Նշանի բակի վարժարանը անկախ էր, նոն վարժապետ մր ունէր իր առջեւ ծնրա- կապ նստեցուցած 23 ի չափ մանուկներ փո- Թ աթախ, ե ինքն նետեւող էր Արիսստտտն- ւի) ճեմելով դաս կուտար : Մ անուկ՝ dE y մը. 4rջին վրայ, մէյ մբ վարժապետին վրոյ արագ. արագ աչք կը տնկեր , կրկնելով անոր ըսածը մեքենաբար ’ [ra երերմամբ անձին $ տելով ընկեր զրնկեր, ե նեգնութեան ցոյ- փայլակի պես կր դառնար կը տեսնար վար- Ժապլետ , ե կայծակի ուժով ձեոքի փայտը կի- ֆեյցնքր զարնելով խորտակելով անխտիր թեւը Bիկունք , ճիտ, քիթը), 4եջքr) 4-ը) “չ- ՔԸ» բերանը : Անչուչտ շատ մեծ պատիւ կր գտնէր երեկոյ ոյն ջախֆախեալ մանկանց ծր- նողաց առֆեւ, որ կրկրթեր իրենց տղան» Այս վարժապետը ամեն մէկ տղայնն չարա Bբ «ասն փարայ կստանար, եւ այս էր իւր Թոշակն . սակայն այ մատաղները երգեցին — 78 — մի երգ մելամաղձոտ եղանակաւ. այն էր «Ափսոս քեզ Հայոց խեղծիկ ժողովուրդ) Ցիրուցան եղած անմեղ, անխորձուրդ a Հարիւր ու ձազար ցաւի դիմացաք, Ձեր Քաղցրիկ երկրեն դուրս ոտ չդրրՊբ Հիմի ձեր ձօր օբ գերեզման ժողաք , Ցներն ու, ժամերը ուրիշի տուտք....» Մանկունք , Հերիք , ie bop Hp *®o. մանկունք Pi շէնքի Վէջ էր. ցե լեցի, տեսայ ընկերու թիւնր, տեսայ կանոնները , տեսայ վար- ժապետներ, վարժարանի դգրասեղաններ , ե սրաձի պատկերներ . նարկ չկայ ըսելու Թ: միակ բարեկարգ ե յուսալից վար- ժարան պիտի լինէր, որուն շատ` ալ Sng տարած էր ընկերուԹիւնն. բայց այդ օրերը ինկած էր. այակերտաց երդեր լսեցի, իրենց կարգերը տեսայ, ուսմանց ցանկն բնթեր- ցայ, ե. ուսուցչաց բացատրութիւնը լսեցի: կարժէր որ այո մեծ դաւառըր nyժ ընծայէր ոյս միակ յարկին, որ կրնար մբցիլ Միսիօ- ՛ նարաց ֆանքին դէմ, այլ աւաղ մարելու վբ- րոյ եղած կանթեղի մբ կը նմանքր։ Մեր դիտողուժիւնք եւ քաջալերութիւնք Թողինք իրենց: խարբերդցւոց ձագուստի եւ կանձուց նիւ- Թեր գրեթէ բոլորովին տեղական է. մա- նաւանդ երկրագործներունը. կտաւն, կա- պոյտն , մանիսայն , եազման , կօշիկն , եւայլն. — 79 — BE Քաղաքը: be. BE դեղերը արուեստաւոր- ներ շատ կան . երկացժագործ , ձիւսն, կա- չէգործ , ոստայնանկք , իրենց մանրաձմասնու- Phadp: Հայոց ձեռքով բացուած էր գոր- ծարան մբ ի քաղաք: գործարան մբ իՄեզ- : րէ, Հայ գործաւորք եւ ձայ վարպետք կը նանչին Շամի եւ Հալէպի ապրանաց տեսակ» ներ բամբակի եւ կերպասէ Քաղաքի եւ Խոյլու դեղի մէջ մեծ քանակուժեաժմը դո- մէ, ի եւ եզան կաշիներ Td Տարաղին փՔար- «այուժիւն, որմնագրութիւն, pրոemnւ— Թիւնն ալ անուանի է: Այս գեղեցիկ եւ ծաղկեալ աշխարհ, իբ ժողովրդեան քրտնաֆան ws fususnnc fF bw արգաւանդ Է ոչ միայն գացի բերքերով «յլ զանազան նունտներու մակութեաժբ « որոց Կամար Ջանացի քիչ մբ ընդարձակ տեղեկադ- բել, դաղավարելով՝ որքան կարելի էր հաշ Լաստի աղբիւրեերէ Ի Ափիոն, որ դեռ երեք տարի էր սկսած էին, եւ այժմ աւելի յառաջ տարան , տարին 10 000 ոսկւոյ $ խԽօզայ եւ Թեյ աբրչում. 41 ,000 ոսlւn Ի Մո»թ այծու եւ ոչխարի՝ 2 000 ոսկւոյ: Մուշտակցու աղունս, կուզ, գայլ նապաստակ՝ Ny 000 ոսկւոյ կթուն՝ Ln, be ՎէՀլէպ՝ 2,000 ոսկւոյ: Մեղբամոմ` 250 ոսկ- en: Ասոնք Թուրքիայէն դուրս կամ Եւրո- պա կը տարուին։ իսկ Թուրքիո պանագան գաւառները հը ղրկէ Բամբակ եւ կտաւ 30,000 ոսկւոյ, Փինի 500 ոսկւոյ, այնինչ ` — 80 — 1,800,000 քաշ գինի կ'ելնք, գոր ամբող- ջովին տեղացիք կբ ծծեն- Մորթ գարու ղած , այծու ն. ոչխարի, 2 000 ոսկւոյ. Շուշ- մայի, Կչտաւատի, նքնե hhvչhի peg, 1,000 ոսկւոյ: իսկ իփնկլի ե Թիրելի կեզի է մաշ նիսա, խէժ, դարի ե ցորեն, եւն. 4 000 ոսկւոյ: Սսոնցմէ դատ գաւառին «9 կր մեխու իե, յորեն 1 ,200 ,000 Պoլuny Քիլօկբ աժ» dիcu բերքերն են գարի, եգիպտացորեն, գր: Բրինձ , սիսեռ, լուբիա , բակլայ ն զանազան բանջարեղծնք ն միրդեր։ Ընտանի կենդ ան- bաց Lop ե Snlp նուազ են, զի արօտա-— վայրեր քիչ են, երկիրը բագմարնակ ն. մակ- եալ լ ինե լուն նամար. սովորաբաը Ալաշկեր- աի, Կարնոյ ն. Մշոյ կողմերն կը գնեն եզն, գոմեշ, խաշինք , իբր 5000 ոսկւդյ« կաշի ( 5Ը բանուած), գոմեշի ե եզան՝ 4 ,000 nuկeny : Տիգրանակերտեն , Հալէպէն , ԱյնԹաբեն զա- նազան պէտքեր, ե Soul այ դաւառներէն աղ` իբր 30,000 ոսկւոյ: Չուխայ, Սմէրի- գան, Սուրճ, Շաքար, կաղ, Կլայեկ, Լե- ղակ, Գրրմբրղ, Մանած, Պղինձ, երկաթ, Քէշսելի, եւայլն. Եւրոպայի ապրանք՝ bee 200,000 ոuhկny: Աւելի » անրամասնուիւնք կը ողունք նութիւն էին ն Թափուն իրենց վրայ Ըրած Քիչ բացառութեամբ: Գեղացիք «տ. Lust րակ Մարարայ էին, բայց ձոզատուրք մա- րաբաներ կը տային տէրութեան: կային Մեզրէ բնակեալ Ակնցի Հայք ե քաղաքէն ոմանք, որ բաւական ձողերու տէր էին kr զած, ն մարարայ ունէին: խարբերդի բե- կեր կամ ձողատներեր կատարեալ աւ ատներ եՆ, ն նին օճախներ ու վուճուններ են, ի- բենյ երկբագործներն ալ կատարեպլ ստրուկ»- ներ, այնքան ստրկացած Էին որ չէին գի- տեր թէ. իրաւունք ունէին կամ կարոգ էին Հայն ունենալ բողոքելու իրենց բէկե- րուն կամ տչրերուն Լ(լկանաց, ն. զրկանաց դէմ , զորս իբրեւ սովորութիւն hk տիրական իրաւունք ի գործ կր դնչին գդեղզացւոց: ե անոնդ ընտանեաց ու. զաւակաց վրայ: Անենր- կարագրելի են ն անասելի մեր իմսցած- ները » սակայն նուտ զած ն նետզնե տէ le կբ նուազին բարեխնամ կառավարուքժ եան չՀնորձիւ: Ցաւալ ի էp տեսնել է այդ ե- ղեռնագ ործ ն. սրբապիղծ անձանց առջեւն ne ետեւը նայեր ալ hp գտնուէին, իբրե գործիք ե իբրեւ ընկեր» Խարբերդ ու դեղերը տեղ տեղ ական բա- նաղով (eb5րիղ) բեր նաներ են , "րոյ նմանն անայ hk Սալմաստի հողմն ալ կրնեն, BէE- պէտ տեղ տեղ ալ ինքնանոս առուներ կան Ի ՍԵ ԳԵՏԱԿ կանցնի Ուլ-ովայէն hk ԱՐՇԾՈՒՐԱԿ գետակը՝ Գուզովայէն » ՊԲ կ ոռոգ են ար- տորայք, կը դարձունեն աղօրիք, ե յար- մարութիւն: ու ի 400 արաններ. righ {Pe $ —z 82 Ցորենոյ , գինւոյ առատութեան երկիր Է Խարբերդ իւր դաւառներսվ: Քաղաքի Ln— ղերը, է գրեթէ ամենայն դեղերը, ն. մեծազ diwuwdg Ուլ-ովան այգիներով ւի են, PeyYg շան չեն գիտեր նանել։ um չավ անչափ kh պատուական գինին գրեթէ բնակիչներու մէջ եր սպառի , անն) ան է մերձակայ այլեւայլ 4»- ւառները ղբկուածն վաճառուածն : Դիւրին Է գուշակել Թ արբեալներ բազմաթիւ են, ե իւը ձետեւանքները շատ, մանաւանդ ձմեու- ուան պարապ օրերու մէջ: կոիւներ չնա- մանքնկ լ $ [Ph անվայել վարմունքներ՝ BFէ իխօսս ե Թէ ի գործս կը վարեն զիրենք յաճախ ի դատ, ն տուգանաց կենթարկեն « Նոյնպէս այս երկրի Ազգային ն դատական ընդձանուր խնդիրներ են յիեալները, ե աղջիկ ու կին յափչտակելու, առեւանզ ե- fre, հասի չեասի ն այլ զբաղուժմներ ) որոց երեսէն շատ ալ. դրամ կը մսխեն։ Առած մթ ունին Թէ Աստուած խարբերդցին ստեղծած ատեն նարցուցեր է. Ի՞նչ բանով գոն եր լի- նիք երկրի վրայ, ինչ կուզեք որ տամ ձեղ: Գատասխանած: են. —' Հաց, գինի, հին» Արդարեւ կարծես այս երեք բառերէչն ատ իբենց Կամար գոգ կամ փափաք չկայ: ԲԿցց կենաց սյդ երեք պայմաններն ալ չարաչար կր վայելեն » 4 իբրեւ Աստուծոյ օրհնութիւն այլ Վատիժ : Մարդ կրնոյ ըսել Թէ էրիկ մարդերչէն աւելի կանայք ե. աղջկունք կարի աշխատասէր են, սփոուած դաշտին lk uy— — 83 — դիներու Ր 34 արեւակէզ Td տքնին մակու- Թեամբ, խտիր չկայ մոտղաշին ն տարեւո- րին, գեղեցկին ե անգեղին, ե իրենց սո- վորուժիւնն է երեսենին պատատել նոյն իսկ դաշտին մէջը. ե կոչտ ու անվայելուչ her — ուիլ by իկ տներու մէջը . այսպէսով նան- դերձ կը վոանգուի յաճախ իրենց ձամես- տութիւնը բէկերք , աղաները , ն սրիկանե- բէ: Գինիի չարիք խօսեցանք արդեն, ն որ թաժին Է հա Jիշեալ երեք դասերուն չ իսկ. ցորենոյ նամար, որ այսքան առատ է, կան դեղեր ոբ կարօտը կր թաչեն, ե Թէ աւել- ցած են՝ հետեւեալ տարին չ ապրիր : Rd բակն ե միա ձունտերը կրնան ազնուա- նանալ, լովանդ ակ երկրագործութիւնը es - մը դիւրացնելու կերպեր եժ է գործադրուին , այս գդաւաոր արագ ասպէս. չափազանց ն նարստանայ : Մ տածեր lk գործագբել ձեռնարկած էին Մով քէն — մեր Թորոս աղբօր լիճքէն , — վատ մը բանալ Ջուր նոսեցնելու Ուլ-ովան ’ որ շատ դիւրին ն չատ օգտակար կր լիներ, բաւական ալ աշ խապտունը էր,. նորեր ն ա- կաններ բացուած էին պատերազմէն առածֆ , բայց խափանեալ կը մնային : եվփրատն ամե- նամեծ սգուտներ կրնայ ընծայել գաւառիս , որոյ ետեւէչն առջեւէն ծովածաւտլ կբն ա- Ley Ի f/ իբ այժմեան { իճակով Ա} a միայն ան-— էտ կ՛անցնի , “յԼ ծանըր վտանգներ ն վնաս- Ներ “լ կր գործէ : — 84 — Մ շ"Y » Վանայ կամմ' այլ աւառաց նման բազմալժիւ պլան ուխտներ չեաներ երկրէն՝ Խարբերդն, Թեպետ կերեւնան Թիֆլիզի ե Կ. Vopuny 9 ցանցառ ) բuyg մեծա eu — udp. Ատանայի կողն կերթան ի գարնան բամբակի ե այլ + հակու թեան կ աշխատին A hk աչունը կը վերադառնան Մ արդ կային Ծննդոց winւ մն կանոնաւոր Է, ծեր ե. ալե- ւոր մարդ. շատ կան. առոյգ, պնդակազմ ' lc առողջ են. գիւանգութիւնք Bեքցեւ , ժան- տաման չկայ, ձազիւ բժշկաց նետ ծանօխժու- Թիւն ու J"րաբերուժիւն ունին. անչույատ իրենց Քրտնավաստակ կենաց արդիւնքն է ն կլիմայի շնորհքը: բայց եթէ մաքրու- եան ե Lbs dp առողջապակուքժեան ղգու- շու ժին գիտնան, աղ աւելի բարեբաստիկ պիտի ապրին: ԵrկիՐԸ մեծաւ մասամբ դաշտային է. Ը"yց իւր զանազան դիրքերն ալ ունի y Lu— տի ե րստ տեղւոյն տարբեր է կլի շյն « Տեղ կայ որ ձմեռն մու շապատ է, un Tr ՛ մանիք կ'բնչ, եւ աժմառն՝ տօթ ագին փաղաքեն քիչ ժբ վեր քարագադախժ մբ կը ցուցնեն , զոր րուզլու Արսեն, այդ ք" րին տակ գտնուած այրը խիստ զով է J մարան՝ ն Սերժի գմերան , ջրեր կբ կաթին Քարերչն ն. սառն կը կտրին. տապ օրկե- րու մէջ այս սառոյցը Td գործածեն, ե զուարճ ուժ եան նամար քարայրը Կերթան ուտել ն ըմպել: Այդ տեղը կբ գտնուի նան — 85 — Ապսոբւոց վանք df » Դր անուանի ուխտատե ap է, ույ Ըեռուստ հր դիմեն Սորիք եւ Քաղաքիս ու շրակայից Հայք հւս կը յա- ճախեն 4 ' Ե0ԹՆԱԿՆ՝ քաղաքի եւ Հիւսէյնիկ դեղի միջոցն է, ձոր մբ որպ մեկ կողմի լերկ ք»- բերչն եւ պատոուածքներէն ջրեր կը վիժեն իբր էօթն ճիւղ, նովոց էւ չութ տեղ մի է, աւազաններ չինած են, ուր զուարճանալու կերթան ' Հիւսէ յնիկ գեղը ամենէն մերձ լ թաղա- Քին, բաղզմանայ, մեծաւ մասամբ արունս- տաւոր են բնակիչք, Դրեթ: երկրորդ Քա ղաք մի է: Նոյնքան եւ. աւելի ծաղկեալ է Գապզրիկ (քեսիրիկ) դեղ եւ այլ քանի մը գե- ղերը ։ Մէզբէն , որ եւ կր կռչուի՝ ՄԱՄՌԻՐԱԹ- ԻՒ Լ-ԱԶԻԶ , ւր կը նստի կառավարուժիւն $ եւ ուր այսքան տարին իվեր Թէ պաչտսնա- տուննելր եւ Թէ հարուստ եկաւորներու տու ներ շինուած են, որոց մեծ: մասն Ակնցի Հայեր են, խան եւ խանուժ բացուած են, «վ գեո չկրնար ըսել Թէ ես քաղաք եմ: Դեռ դիւղ է արդարեւ: Բուն քաղաքը նա- խանձելի Ջանքեր բրեր է ու կնե որ կա- «ավարութիւնը իր մէ փոխադրէ, սակայն չի յածողիր, ընդձակառակն անխնամ ձրդ- ուած է. ոչ պանակ, ոչ ոստիկան , ոչ դ ատա- կան եւ առեւտրական ատեան, եւ ոչ ե այլն» որոց պակառու թեան նամար մեծ տ-— պէս կը բողոքչին քաղաքացիք: դեպքեր «լ — 86 — Ժաճախխ տեղի կունենային. արդարեւ կ ար- ժէր ապակովութեան եւ խաղաղութեան Lae մար բան մբ ընել «յդ քաղաքին, ուր տյե- Քան ապրանքներ եւ ապրողներ կբ գբա- նուքին: Խարբերդը ձետղնետք: իւր դիրքով կարե- ւորուժիւն ստացաւ, եւ միւԹէսարիֆուխքժե- նէ վիլայէԹի վերածունցաւ Գտնու ելով Տէբ- սիմին եւ իւր գաւառաց մշտ, կամ աւելի լաւ է ասել, ի մէջ Տաւրոսի' լերանց, ունի Jարաբերուժիւն այդ լեռնագօտիներու եւ լեռնամիջեայ բնակչաց Lh ’ hp Gամարուխ կեդրոնավայր . ուստի կրնայ քաղաքակրքժու- թիւն ափոուիլ յիշեալ երկիրները «ուր ար դեն յառած բանակատեղի է եղեր, ինչպես կր կենան դեռ մեծամեծ էն եւ աւհրակ զօրանոցնել , եւ այս տարիներ ալ կր խմբուխն Կոն ի ձարկին զօրաց բաղմւթիւն: Թեպքա Տչէրսիմին մեծը, ի Խողաթ , նոր Վվիլոյեթ ժբ կազմունցաւ եւ խարբերդի ինչպէս նաեւ Երգնկայի Քանի մր գաւառներ անոր են- HԹարկուեցան , բայց մեծ գործողութիւնները կբն Խարբերդ: Բաղդատի ճանապարեին ալ իբրեւ «պորտ կը նկատուի Խարբերդ - նոս կը միանան եւ կը բաժնուին Տրապիզոնի ու կարնոյ ճանապարձնը , Սամսոնի եւ Սեւազի ճանապարն , ոլոց մեծ մասն կառուղի չին- ուած է, եւ մնացեալն ալ յառած կը տար- ուի փութով, եւ արդեն մինչ ի Տիգրանա կերտ շինուած Է ճանապարձ — 87 — Խարբերդ ձեռի է ցամաքային ճանապար» Զավ` իւպկիւտարնն կամ Գօլ իսէն 260 ա, Սեւագէն 60 dud. Մ պլաթիայէչն 18 Դ Կկիբասոնէն 60 ժամ (Շ. Գարանխիսարով ե. Ulbuյ վրայով). կարինէն 00 ժամ (Շeզpն- կայով, բայց 30 ժամ'է Տէնթսիմի միջով). իսթէնանրունէն, որ Հալքպու նաւշանան- գիսան է, 80 ժամ. Մու շէն 26 ժաշ. Sիգ- րանակերաքն 25 ժամ), Բազլատէն 240 Ժամ ժամերը բեռնակիր գրաստի ընթացքով նաչ- ունալ են: իսկ Բալու, Զարսանճագ , Չմրչ- կածակ, Ակն, Արաբկիր, կապան ժմատէն, Արդգբնու մատչն Խարբերդի չուրջն են եւ միշտ անմիջական յարաբերութեանց մէջ ի- րեն ձետ իբրեւ pep մերձակայ գաւառներ : Վանfեր։ ի Խարբերդ չորս վանք կար ձա- Jոցս , երեքն Ուլովայի Վէ9 են, ե կր կոչուին | բրենց մերձակայ գեզերու. անունով ։ Ա. ԾՈՐԾՈՐՈՒ ՎԱՆՔ, Սոբսորի գեղին մծտյէ , Մէդրէէն մեկ ժամ նեռի , տասնի չափ գեղաց- «ոց տներ կից շինուած են վանքի պարսպին , հ. տանիքները՝ վանթի տանիքին , մեծ տդե- ղութիւն ե ան, բութիւն է այաս՝ վանքին | մար, որոյ մէջ նսաաոզներն են վանքին մա բաբաներ իրենց ընտանեօք ն անասնով ք Վանքին աենեակները պպականու նամ. ւ քին ե աւեր դարձած. միայն երկու մեծ ռկնեակ կար վերնսյարկ, շէնքն ամբողջ ձող- աղիւս են: Տաճարը. Ս. Փէորդի անունով ք, փոքր, անչուք, մթին, խրթին, խոնաս, — 8 — նկուղի մբ կբ նմանի. եէ չցույնեն ե չբ- պեն քեդ, կարելի չէ գտնալ դուոը, ե ոչ հաւատալ. BE WU: S աճարն Է այդ «Մ իարան, ժամասաց ոչ ոք կայ, ոչ աղոթող, ոչ խունկ, "չ$ կանթեղ, ոչ պատարա. , as ինչ վերջապէս Այ» վանքս իբր ԹԷ Սարգիս ն qետբոս վար- դապետաց նախապասպ քոանանայ մը հիմնած Լինելով , ասոնց ցեղին սեպլնականութեան պէս ձամարուած է, ն. վանքին արդիւեքնե- ՐԸ երբեմն միութԹեամբ, երբեմն փոփոխակի, երբեն զիրար յաղթանարելով՝ կը «փրեն- իսկ եթէ իրենցմէ զօրաւոր Առաջնորդ մբ գանուի, նա կը տիրէ, երբեմն ալ սչ խար» նականաց՝ բաժին աւարի կուտան: վանքին գբաղմունքն է. երկրագործուիւն մարա- բաներու Հեռքով։ անասուն երբէք չունի: 81 Zu բնտիր «արտեր ուներ, Ջուրն աոատ, Bափու եղած չէին հոդերը : վանքի պարըո-. պին մէկ կուչտն էր մեծ այգի ն. պտղատու ծառեր , ունէր նաեւ Քանի dp. հազար Lr բարդի ծառեր, որ նետզնեն տէ կտրելով ու աճեցնելով ր" շան կր բերէր: վանքին hu այն էր իր արտերձն ձարիւր քիլէ ցորեն, (1 Pիլtն 36 Lofuw է) « իսկ Թեմական դեղե- րէն՝ 24 Քիլէ ցորեն ու գարի, ե. 2000 դրու շի բամբակ կամ բամբակի գին, իբրեւ պրա- ղի: Վանքն ունէր եկեղեցական ընտիր 4 hum ներ: ն անօԹներ, որ կը պանունին ի Մեղրն Գետրոս վ. ի anh . hk մաս մբ ի քաղաք ®. Վանքիս պարսպի դրսի մեծ դրան ճակա- ~— 89 — «ին դրուած քարի մբ վրայի արձանագրու- թիւնն է. «««. Ամին անեղին Աստուծոյ ե. տն մանին շինեցաւ դուռ ի Թվին Ջ. Կ. Ա. a p Փատիյչանուքեան Շան Աբբասին Emp | բապետութեան Տէր Ցվս. ով. կարդաք, Աստ- ուած ողորմի տսազէք աչ խատողաց » : Բ. ԴԱՏԵՄՈՒ ՎԱՆՔ. դատեմ գեղին մօտ, շեղ ե կամարակապ գմիեթԹաւոր քարաշէն տաճար միունի Մ. Աստուածածնի անունով , կ'աուանդեն Թէ ի ձեռն Ս. Թադէոսի Սո աքե- լյն ձիմնեալ, չէնքբ ձին բայց անեղծ մնա- ցած Է: իսկ խուցեր ե բոլոր միւս շենքերն աւեր, կործանետալ, ապականութիւն տիրած էր ամէն կողմն, ոչ եկեղեցական կար ն. ոչ տիրացու. վանանայրն էր պառաւ տնտես մը, են տուն մը Հայ մարարայ | Թուրք մվարաբրաներ տալ կային, որոյ կանայք ն. մանկտին լեցունր չին վանքը: բայց բուն պանապանքն չին Քանի մբ խոչոր գամիոեր։ Ընտիր այգիներ նե պտղատու ծառեր կան վանքին չաուրջբ: ու- ներ 130 բիլէ սերմամուտ արտեր վանքին ձողը, 60 քիլէի ս«երմամուտ արտեր Դատեմ գեղին ձողը, 45 քիլէ սերմամուտ արտեր՝ խԽոյլու գեղին ձողը: ամէնն ալ մարաբայի տրուած, ե Թափու եղած չէին: Սյս աք- աերէն կ ստանայ վանքն տարին 100 քիլէ ցորեն , 50 քիլէ գարի, 100 ձօխա բամբակ: ինն գեղ Թէմ' ունչէր, որոցմէ կստանար պաղի: Այ» ձասոյժները Առաջնորդ. պարանին վատկագեալ էին. BSUS | —z 90 — Գ. ԶԱՐԴԱՐԻՉԻ ՎԱՆՔ. Մoտ Զարդ արիչ 4bե- զին ե իչմաին , ուսաի կը բղխի «առատ Չուր» Այս վանքը իւր Վարիսպներով, խչշերով ե տաճարով աւերակ էբ բոլորովին. Թէպզնա ունէր իր վանանայրն կարապետ վարդ ասնա անաւնով, որ կը նստէր գեղը, ե կբ կուտեր ու կուտէր կասպթները : Արտերէն չատը գե- ղացիջ ն դրացիք »իբեր չէին. ուներ պաթ- տէեպզներ, այգի ն. ծառեր, ե ԹէS "24 gira Աբդեանց որքանուիւնը չկրցի իմանալ. ավաս վանքն ու վանանայրը Սոաքնորդարանի տբ» նօրչէնութԹեան Ներքեւ. էր: Սուրբ տաճարն էթ Ս. Աբրդլմաենի անունով. Դ. ՂՈՒԼԵԻ ՎԱՆՔ. Ղուլէ գեղին Som - Գուզովայի մէջ, ն Մէղրէնն ու քաղաքեն 1 (|լ ժամ ձեռի: Նայելով միւս վանքերուն՝ այս վանքը քիչ մբ կբ նմաններ վանքի: Տա- ճարը՝ Ս. Գէորգի անուամը. 14 կտոր սեն- եակներ ունի, նին li նոր , բաւական կոկիկ» վանքին շրջ ապատները կային ծառեր ե. պար- տէզ։ 60 քիլէ սերմամուտ արտեր ունի, զորս կը Ճակէ մարաբաներով, կը պանչ կովեր ե խաշինք: հիբբ Թէ ֆերման ունենալով` Թա փու րրած չէին նոզեր : Արտերչն կստանար 60 քիլէ ցորեն ն դարի» 60 քիլէ «ալ պաղի. Թեմական դեղերն են 10: վանանայրն kp անուանի Գէորգ Վ. ծերունի, խորադնքա, հնարագետ, բազմափորձ կաս փորձանք ան — ձրն, որ վախճանեցաւ անցեալ ձմեռն: իք եղբայը Տէր Բեբովբէ քանանայն յաջորդած —91 — է իրեն, որ կր բնակէր վանքին գի իր` ըե- urasllrop ն np nd p Ր 'Այe փվան,թր պատմու Bեանց Ր 34 hyn aud ԷՄ ովսիսավանք -« Մբ- չոչ Առաքելոց վանքի Ս. Թարգմանչաց մո- հարձաններու նման բարձր խաչաքարեր ու- Նի գերեզմանատան մէջ, որոց ոմանց 4վրսյ արձանագ րութիւնք ն. Թուտկանքկան, զորս օրինակած եմ իլատակարանաց կարգին: Նոյնպէս՝ Ս. տաճարիս Lnpովուքժնեան ժա մամակ՝ 1839 թուականին y snւփad dp diner սունք ն փոթբիկ չշիշով ժբ Ս. Միւոոն գրա նուած էր» Ն . Շնորձալւոյ կնքով զմուսած ե. մագաղաթի Վրայ վկայագիր, Հեթում Թա- դաւորի կնքով, Ո... Հ: Ե. Թվ. մի այլ մա- դաղաթ՝ երեք եպիսկոպոսաց կնքով, որպ մանրաժմասնու թիւն հրատարակած: եմ Սրեւ: Մալոյ 1884 մարտ ամսաթուով, եւ յիլա- տակարանաց կարգին սիտի յիշենք: կորսր- ւած էին այս բաները , մեք աղերս եւ սպառ» նալիք ի գործ դնելով, ձազիւ գՓնունցան Քանի մբ բարեսէր անձանց անից շնորձիւ , որբ չին Տեարթ, Գեորգ Յաֆերեան, Մ. Սեդ րաք Միսաքեան , եւ Աոաքել Թ իքիճեան Ի Մեծա. փափաքանօք կուզքի տեսնել այդ. ցանկալ ի սրբութիւններ եւ նամրուրել . i տասխանեցին —Վաղ wun aiom: BL wn wom բերին փայտէ տուփ ժբ բաց, որոյ մէֆ մա- սունքներ կային, եւ երկու կտոր մոմչոր վ վրան դրոչմուած կարմիր մոմով կնիքներ Հեթում թագաւորին = Մէկն պարապ էր, — 92 — իսկ միւս մանորի մէՋեն պատառ մի ննագոյն Bey be վրան խոչոր տառերով գրուած (0բինակե տես ի յիշատակարանաց կարդին) Գարապ մանորն ծրար էր այն մագաղաթին, որո վերայ գրուած էր վկայականն կամ վա- ւերականն Ս. Միւաոնի չիչին, եւ որ շշին Lb կորսուած էր: — Ո՞ւր է մաղաղաքն եւ շիշ: Գատասխան չեն տար: Գէորգ Վ. ի փո- բին գդալարը կբ բնէ, կր դեղնի, եղբայրն ու եղբօրորդիք շփոթ մբ ունին, երկիւղի Վէջ են, կերթան կուգան, իրարու կը փրս- պվփսան, եւ վերջապէս կրսեն — կորսուած Էէ շիշն եւ մագաղաքժ: կայծակ զարկաւ ըղե- դիս, եւ նետ մբ սրտիս.... Իբր Թէ Վեց ամսէ իվեր կորսուած: են եղեր ու վարդ ա- պետին չեն յայտնած —Ոբ 4կր պանքիք, ըսի» Տարան զիս վարդապետի սենեակ, ուր լատի դարակի մբ մեֆ գրուած էին վարդա պետին քթԹախոտի թենհքէ կլոր երկար տու- փեր, գավանօզներ ,— Անա ասոնց մէ9 bre այս տեղ դրուած չէին . կյբսեն է— Ո՞վ կբ մտեք: այս սենեակը — Ոչ ոթ բաց ի վար- կամ կը ծածկեք, կասկածելով որ ժի գուցէ ետա տանիմ ' կասի վաճառեր էք բողոքա— կանաց կամ հաթոլ իկաց (Դ) $ (*) Զի ադոնցմէ ոմանք գեզէ գեղ, տնէ տուն, ն վան- Քեր "ւ եկեղեցիներ կը շրջին ձեռազիր մատեանք, կամ տոր ե իցէ ճնունիւնք կը գնեն, ու կը ղբկեն ձեռքէ dbnp մինչեւ Լոնտրա ե այլ ուրեք՝ իրենց յանճուն ճամար . այսպիսով բաւական աւարներ տարեր են գաւատներէն : — 93 — կ'ուրանան եւ չջմեղ կր Գեւանան վարդ ա- պետեանք. կառավարութեան յանձնել կրա» պաոնաժմ զիրենք: ՑՅիչեալ երեք ընկերնե րա կերա, խաւորեն : bu ԶՉարսանճաքն էի, գրած էին Թէ գտնուեցան, եւ Տիգրանակերտն վե- ըրադարձիս տեսայ եւ նամբրուրեցի շիշն , ՊՐոյ Ր 4 Թանձրանալով Ս. իւղն կիս չափ iene — ցեր'չր- ե շչխին ձեւն ու չափը, կեխիջներն, մագ աղախթն օրինակեցի Մեր տէրտէերի տղայք. ծախած էին be bn առած : Ռբբջան Ldn զեցի որ կար Ս. էջմիածին, կամիմ" Ե- բուսաղէ մ, կամ ԳօլսոյՍ - Փրկիչը դրեր «զան պանունլու նամար. այց անձնար էր ծե- բունւոյ յամառութեանը Bh Վախնամ օր մբ Հկորսուին : Խարբերդի մէֆ «յս չորս վանքէն զատ, Գազրիկ դեղին կից բլուբի ժբ վբայ կար «- ւերակ մըր Ս. Մամաս wlng նով : Նոյն գի«- 1 բնակիչ բազմածանօթ եւ բարե պաչտօն Մ. Ցօoշան էֆ. եաղճեանն ձեռնարկած էր չՀինել մատուռն - եւ սենեակներ, ուր կուզեր հաստատել նաեւ վարժարան մը, լալորը իր ծախքով: Մ եծագումար ստակներ մնխխած է Յիշեալ wնձն եկեղեցւոյ եւ վարժարանի hus— մար, ն շատ յիշատակներ ունի աստ ե անդ, մանաւանդ. իրենց գեղի: հոյակապ եկեղեց- չոչ կառուցման ե զարդգդարանաց: կտակա- Դիր Jօրինած ե վաւերագուզած է Պատրի» արքարանով, ն Ս. Մամասսյ շինութեան նամար րաւական ծախք ըրած, այլ Թերի -- 96 — ԱՂԲԱՐ նաւ քին բնակավայր: Ութն ժամ Lke— ոի է Ծովք Խարբերդեն դեպ յԱրեւելեան Հարաւ, Ցծիգրանակերտ գնալու ճամբուն բե-— րանը: Սոյն գծով կերկարին լեռներ դեպի Մ ալա իա » որոյ գօտւոյն վրայ կի յան կար- կառ եւ Պուճ ախս Ր Ծով՝ լերան վերայ եւ լե- րանց մէջ խնկամանի մբ կը նմանի բաժակա- dk. ջուրը վճիտ՝ այլ Քիչ մբ լեղի y bաw— կով 4 ժամ կբ տեւէ kr երկայնքը եւ 1 ամ լայնքը: իսկ խորունկ տեղերը մինչեւ 170 գրկաչափ է. ծրերը Թէ իր Վեն կր բղխին հեւ Թէ շրջապատով լեռներեն մէջ կը թափին « Մով.բ հոս կԿէօլճիւկ դեղը շինուած է Մով— Քին ձարաւսյին ափը , զարդարուած ծաոա տունկերով, ճիշդ իբ ձանդէեպն է կղզին կամ դղեակը, որ նախ թերակղզի է եղած կից «յժմեան գեղին ցամաքեն. բայց երբ հետ- զպնետէ ջուրը կտրեր Է ցամաքին պարանո- ցր, գղեակի բնակիչքը դուրս ելեր են եզ գաստատեր են արդի Կէօլճիւկ դեղը . ամէնքն ը ալ Հայ են. ծերունիթք կը սպլատմէին Թ; ի- բենք ծնած են ի դղեակն եւ մկրտուած ի Ս. Նշանի աւազանն։ Հազիւ 50 տարի կայ այս փոփոխութիւնը: Լիճն զանազան Թո shiny Հետ ունի եւ քանի մը տեսակ Հուկեր , զորա ուռկանով կ որսան ծովեցիք , յորս անբաւ կր գտնուի տեսակ մր մանը ձկանց ,) զորս կ ան- ուանեն Խրտուտ -~ bc եր չորցնեն աղելով ու հը պլակեն՝ ամբողջ մերձակայ գաւա- ռաց բնակիչք: Մենք ճաչակեցինք Հկանց —- 97 — ամին ահսակէն, խորովելով գբակետղի Վրայ առ ծոփեզերը Թարմ Թարմ, կերանք ու կե- րանք: բայց ինչմ չէինք մկշտանար «.. սուրբ. ե պատուական Zw nւ ոտ ,. Շնոր- նալւոյն կերած ձկանց զար ե սերունդ. : Նաւակով Քառորդ է մբ հասանք f հղզին, որ իսկապէս ապառաժի մբ կատր է, որդ ճո դյին մասերը լափեր Է Չուրն. այս քարին վրայ կը մնան որմունք փլած տաճարին Մ. ey : աճ արին սեմէն դուրս gp ու ցան Քանի մ րխ գերեզմաններ կը Նշ մարու ին՝ կր o- be որաց ն. Քաձանայից անչու շո շտ շա- Նաւոր անձանց ոսկերք եւս կային ամփովի- ուած $ ՊՔ անն, մարել ի են դարձեր + «dn- 4engy ըսինք uy ձանդգուցելոց , '’ արաաս- ուալ ից: փափաքանօք ձամբուրեցինք Քարեր որմոց ե. սեմոց Մ. տաճարին , Jորս Թոչունք բոյն դրած էին, ե շարժումներ Ըբնելով Վայն կարձակնեին դէպ ի մեզ: ի՞նչ կրսէին, ինչ 4 ցուցնէին. ..S աճարին կամարն Քակուած , ե քարեր դլորուած կային յայս ն. յայն կողմն, մանրերն ալ շաղախով մեկտեղ պաղաղվ պա- ղաղ ինկած: — Տխուր օրինակ Հայ ազգին կենաց: Թեպետ բան մ՞էին, շէնքի մբ կր վե- բաբերեին , բայց իրենց բուն տեղէն ինկած խումբ խումբն յցրիւ Թէպէտ անշարժ, ան կենդան, բայց կբ խօսէին կր նասկցնէին ԹԷ՝ մեք վեմ ենք «պարանից, գղեկին, տա ճարին, այլ աղ ող ne վերցնող չոeւ— նէին ։ 7 —08 — Շատ նետազօտեցի գրուածոց Limp dp գանալ սյդքան քարերու վրայ, ծազիւ սյա փշուրները ժողվեցի : աճ արխի որմին աջա կողմը վոք խաչքարի մբ վրայ վարադրուած ՑՇՏԿ Է ՍՈՒՐԲ ԽԱԶ0։ ԱՄԸՐ...». be Sաճա- րին արեւելեան որմին դրսի մակատին վրայ դրուած (070) լերջ Քարի մբ երեսը խոշոբ Ո փոբադրով փորագրուած : Ծոփաց Lm չակաւոր դղեակն a իբ Ս. ՆԻ - շանայ վանքն՝ այսօր ծովակուր եղած լինե—- Վ, մեր տեսած բեկորներն ալ պիտի ծած-— կուին ջրով ն. աննետանան բնդ ժթ, զի ջուրերը orէ op կ աճին ե կը բարձրանան. բկ եթէ վտակներ ձոսեցնեն ծովէն , մեծ դանձեր պիտի բացուին մեզ այդ. ջրոյ տակէն: կէօլ- ճիւկ գեղն Է նայարնակ, ե ընակիչք կը կո-: չուին «Ծովեցի» ։ կար ե. մի գիւղ (ճակիս dou ՔՐՂ «նակ, զոր կանուանէին «fՔիւրդ Կէ-օլ- ճիւկ» , իսկ Դայանա «կավուր կէ օլ- ճի կ Ր 5 ` Մնան բարով թոյունները Քան բա- րով Հուկեր, Քարեր ն. աւերակեներ, ay բարով Թոբոս Աղբաշը»-- ով միւսան- գ auf beu տայր ինձ նամբուրել ե ողջունել զԶեզ: ես տեսայ կրկին այս սուրբ ծով իկը ant — Րիէ մը զկնի, ե կըր տեսնամ ae զինքն ի սրախս, ն առ ինքն զիս... — 99 — նրբ դարձանք ի Կէօլճիւկ , ուռկանեեք գած. էին վերստին ծովուն մէջ, ուռկան ինքնին էր ծախ, որ ձայ եզողի սրտերը կ'որսայ, Հայուն որ միանդամ իր “2p i “LՔԸ նոն ձգէ: Կէօլճիւկի եկեղեցին շինուած Է 0. ՆՇԱՆ անունով , ունին ն. մաս մր Ս. Նշանչն , wn. որ ուխտաւճրջ կբ դիմեն չրջականերն ։ բսցց անչույչա Շնորձալւոյ Ընդ ձանրականին մ 9 միշատակեալ Ս. Նշանը՝ ԱԹոոոյն ճետ փոխա դրած էին ի Հռոմկլա: Զարմանալի էր ոթ միայն երկու Հեռագիր: աւետարան կրցայ դանել, J՞PՐոց մինն գրուած չր Վարագ այ «Քովի Սրդելանոյ կամ Ս- Գրիգորի վանքը» Օբինակներ տես ի կարգի յիշատակարանաց Շ Բայց ինչպես կ'աւանդեին Թէ գրջեր ե ԹԷ “յլ թանկագին բաներ Բարձրանասյեաց վան ՔԻ Ր պանպանունին : Նայելով սպլատմուքժեան մեզ աւանդ ածնե- բուն , տարակոյս ունեյած են ոմանք Թէ Շնորձալւոյն ձօր Սպիքատ իշխանին կառու ցած դգղեակն, կամ Դրիգորբիսին ու Ներսի- աին ծնած վայրն ու կաթողիկոսական ut — Թոռն՝ չլիներ այս Ծովք-դղեակ: այլ զա- ՝ Վետեւցնեն BE Ապիրատին կասի Շնորձալւոյն Tp դ ղեակն պէտք էր դանունը Մ արաչու Քան մանին JE ջ ե Ub սուրբ լեռնէն Lhkmnae չլինէր: կամ ՝ դտնունլու. էր Ճօսլ ինեն- բու երկիրներուն մօտ, եւայլն: Սակայն ինչ- | “WFQ — 100 — սլիա յայտնի է, Մարայու քովեր իճ կաս ծով իկ չենք ունեցած ն. չունինք, baկ Խարբերդի այս Ծովիկը լոխատ մետ Է Մեա լերան, զի Սեա լեռն է Աղճատաղ, որոյ վրայ գրած ենք Թորոս Աղրօր Ս. մասին մէջ, Մալալժ խոյ Gh ? Աղճատաղի մէկ ծայրն կբ վերխանայ նազի-փխան բսուած ընդարձակ nn ամայի դաշտավայրը Lk եազի-խանն Եվ- բատով բաժնուած է խարբերդէն։ Մեր այս Ծովբ ունի կարճ գծերով ճանապարձներ Hs լերան նետ ձնաղորդակցելու , ալ աւել ի կարճ` Հռոմկլային նետ , մի օրե այ գնացիք ¢ Աղ- ճատաղը երկարօրէն կր dg ի մինչեւ Մարաչ- Քեսui ոբ մօտ է Մարաչին, նեռի 34 Խap- բերդեն. ե. զարմանալի չէ Թէ Մարաշի տի- բապետովասց սան մանն ասած լինի երբեմ, մինչեւ մեր Ծովքն: Նոյն իսկ Խարբերդը շաա յարաբերութիւն ունեցած է իրրեւ մերձա- «որ` Կիլիկիոյ Է Խաչակիր պետաց նետ , մին- sh իսկ նգիպտոսի սուլ անին, Հալէպի՞ա- միրայից ե Ֆրանկ իխանաց, ԱՍնախոքի ն Եդեսիոյ տիրողաց Հետ, ուրեմն կրնար խառ նուիլ Վեր Մ ով քն Jիշեալ տեղերու ն տիրող- ներու անուանց նետ չ: ինչպէս կրնայ տեսնուխիլ Մատթէոս Ուո- նայկցւոյ պատմութենէն , ն ուրիչ կողմով ալ նկատելով, Արեւելեան ձիւսիստային ն Արեւ- մրտեան Լ Հարաւային Հայոց Lim նաղոր- դակցելու մեծ յարմարութիւն ունէր այստեղ իսկ դղեակն՝ շինուած է իրրեւ ամուր դիբջ — 404 — մբ ե ապանով տեղր, պարսպեալ չորից կողմ անգ պարսսազձնեւ լեռներով le բով պատ»- եալ, ինչպես էր դիրքն Աղթամարայ իւր բերդով են. տաճարով, յետոյ երկոցունց ալ ` ցամաքը կտրուած, դղեակն կործանուսհծ » թէպէտ Սղթամարն մեծայչէն ե. հոյակապ Ae | կենայ իւր տաճարով , են աննաժմեմատ 4 $a ծով կիս , ժայուն ժայուիս « Այսպէս 222000 բերդեր կամ դղեակներ կան երեթ . կողմէն Mad պատեալ, որ f Lin մն զօրաւոր Gp Lmt— մարունը yl Geb կ ապաստանէին իշխանաց քով` մեր եկեղեցական նովուապնետք եւս» Աստ ատելով ձանդ եր դիւրին էր վայելել պաշտպանութիւն Քրիստոնեայ խխանաց, որ fom էին, աստի Սեաւ լերան կրօնաւ որաց kh Ar ouwnնց yg առնել դիւրին էր ap uffu s ԾAՓՔ՝ միշատակեալ պասուց եանց mY երկու են, մին է սա, նին ՀԱՆՁԻԹիՆ մէջ, միւսը Նփրկերատին, ուր մեր Շնորձաղին չէ երեւցեր։ Մյ «նշնորձնք երեսով, վիթ շարվին հասակաւ ե ուժով, Անդ եղեայն Ցորբք ՝ ap «որձաքարեր մատերով կր վշրեր, եղնգով արծուիներ կր ՓՔանդակէր 4իմաց` {ry hk etek 4 վերցներ գներ»: ԽԱՐԲԵՐԴԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹԵԱՆ ԹԵՄՔ ԿԱՄ ZԱՅԱԲՆԱԿ.ԳԻԻՂՕՐԱՅՔ ՊԱՂԱR ունի 4 եկեղեցի Ա. Մ. Ցակոբ , որոյ տարեկան նասոյթն Fer 4000 ղուրուչ — 102 — | Հողովրդենչն « Ք: Ս. Կարասլետ ’ նաս. 8000 դուրոաւշ ժողովրդ ենձն , բաղնիքի մբ չորս բաժինէն մէկն Ս. եկեղեցւոյս, երեքն nw — կաց է, որոյ արդիւնքեն՝ 2000 ղուրուշ: մէկ պարապ տեղ մը ն մէկ խանութ եւս ունի, որոցմէ արդիւնք չառնուր» կալուածազ իրք երկու Gայ մեծատանց վրայեն: Գ. Ս. Ստե- փանոս , նազսոյըժ 1500 ղուրուշ ժողով րդ ենէ A ն: 450 ղուրուչ մէկ խանութ: Դ. Ս. Նշան, Բաս 1000 ղուրուչ ժողովրդ ենէ , 600 ղու- բոշ բաղնիքը մբ, 600 զուրուչ երեք ե կէս խանու ժներէ : իւրաքանչիւթ եկեղեցւոյ «րանը ծաղկոց մը կայ մանը մանկանց, ո- Բոց թիւն էր 150, ե աղծիկ 50: փաղաբի ՎէՔՆ է մրատեան ընկերութեան վարժա բանն, որ ունքեր աչակերտ 70, տարեկան ծախքն էր իբբ 25 ոսկի, ընկերութեան բա Ժիններէ kb հանգ անակուԹենէ : իսկ միւս ծազկոյներու տարեկան ծախքը 3850 qոe— ուշ, զորս կը նոգային եկեղեցեաց ձասոլ- Թէն, Թոչակէ , բարեպայչտօն սմանց նուխ- peancnc hud եւայլն: ՀԻԽԻԱԷՑՆԻԿ գիւղ: 1 եկեղեցի, Ս. Վառ- վառ վարժարան երկսեո՝ Հայկեան ն. վաո վառեան,` ծախք վարժարանին տարեկան 2100 ղութուչ , եկեղեցիէն lk Հայկ. Ընկե - բութենչքն։ Աչակերտք՝ 100 մանկունք, 60 աղքիկ: Տունք Հայոց 418» ՄԻԶՐԷ. — ՄԱՄՈՒՐԱԹ-ԻՒԼ-ԱԶԻԶ. որ է կա- «տավարուքեան կեղ բոն . 2 եկեղեցի , Ս. — 4103 Աստուածածին ե |. Սարգիս: Տունք Հա- Jy 246 + վարժարան 2-3, կր բացուին ու կը գոցուին - աղջկանց նամար ալ կար, նոյն- սէս բաց ու խուփ : bpկսեո աչակերտգուք 200չՆ աւելի, ե եթէ ծախք բեչին՝ 4800 ղ"-բուչ որոշեր էին` եկեղեցիները ն. Թոլակ- Ներէ $' «Վերին Մ'էզբէ. 4 Եկեղեցի Ս.Լուսաւորիչ Տունք յց. 14: Սոranrի. » Ս. կարապետ »~ A733: Կղէգի. » Ս. Գէորգ — » 426° ita mar ԱՍ. Աստուածածին» 314 4 ( q Ին 2 նի վարժարան մը A470 Ի ակեիոս Մ'ոrենիկ ». Ս. Jարսամ » 97. Ծաrայ ) ոչ գոլ | » 44: Դ.ուrpբաթ Մէզոէ » Ս. Կիրակոս D 6: Հոդգէ . » Ս. Գէորգ » 478. Մուբի » 0. Աստուածածին » 57. Ցէմսի » Ս. Աստուածածին » 48 Աrօսիկ » Ս.. Գէորգ » 40. Ծխուr » Ս. Աստուածածին » 36 եԿանավիկ Ր Ս. Աստուածածին » 20: Շբզաչջի »- Ս. Փրկչ. ն Ածծին» 80 Ֆoնագ ալմազ ». Ս. Աստսւածածին » 34 մ աrդենիք » ոչ զոյ » 7 Սաբը գամըօ » Ս. Աստուածածին » 80 Ճաւուկ » Ս. Աստուածածին » 48 lԽրբոաջ —» I. Դէորգ » 38° Մունգաբ օգլու » Ս. Մինաս » 79 Ծ.լամիօիկ » 0. %ope oo մերին Խոխ ». Ս. Աստուածածին» 440. Վ.աrի Խոխ —» ոչ գոյ » A5 Կաբժբrի » Ա. Թորոս » 90 Շճթիլ Ր Ս. Սարգիս »- 408 Խrխիկ » 0. Hog » 40 Ֆաբյանչ » ., 0. Փբկիչ » 220 մ: արլաթիլ 4 եկեգեցի Ս. Գէորգ Տունք 2/9- O14 ԹՎվանցիկ N -0.UՍ արգիս uu Li | Եէնիջայ -» Ս. Աստուածածին D 46 Քէլլի ». Ս . կիրակոս —». ` 30 Մoօլլա-fէնտի » "4 » ss Պեղ վանք » Ս. Նշան » 38 Եrղմնիկ » Ս, Աստուածածին» 60 Պատեմ՝ » Ս. Աստուաժ ածին » 200 lonյլու » Ս. Սաեփաննոս » 279 Այու պագի » ոչ գոյ » 3 Ջաբդաբիչ —» UU. Muy »: 30 Իչման :». Ս.. Նիկոգոս » A460 Ծ-ղրնսի » y.. կարապետ » 60 ՊՔունկ » Ս. Փրկիչ » 19 ԿԷօլճիւկ (Ծdp) » Ս. Նշան » 60 Նազգբակ » Ս. Մինա: » 4 Ըճկբզիկ » ոգ » 4 Հաճի սէլի ` » Ս. Սարգիս » Ag Ծ.cվան Չ » Ս.Գէուն Ս.Սարգ.». 58 Ճաբսէնք » Ս. Աստուածաժին » 37 Եբիլ » Ս Ր Մ ամաս » Ad Ծառուկ » Ս. Սարգիս » 25 Bruins » Ս. Գէորգ » 79 Ջօթալի » 0. Գէորգ » PW Դ.ուլայ » Ս. Աստուածածին » 900 Բզմբօէն » Ս. Աստուածածին ’ 910 Sorsիք » Ս. Գէորգ » 60 Ծ.rզուբուկ -—» U Աստուածածին » 30 Ա.յվօսu » Ս: Աստուածածին , 4190 Ճաբուսի > Ս. Աստուածածին ¥ 480 Rorփայ » Ս. Գէորգ »b 7 ՖԻառ ընկեր» » «Ս. Թովմաս » 32 Սինաճ » ոչ գոյ » Տ Վարժարան չնշանակու ած դեղերեն ոմանք ի Հմեբան կր + ռզվեն իրենց տղայք ախտո — 405 — Ներու մէջ, կասի յարմար տեղ ժբ, ե կը կար- դաւցնեն , շատերն այդքան տալ չունեին : Swab երեք գեղերու Հայք՝ Բողոքականներ ունքն. իրենց ժէ), վեց գեղեր կաթոլիկ կամ Լա- տին ունին Թուրք՝ գրեթէ ամէն դեղերու մէջ կայ- իսկ Ասորին ի քաղաք, միւս տե- ՉՄՆԿԱԾԱԳ Og numnu 11, մեկնեգանք Խարբերդ EL e Գուզ-Ովայքն է մեր ճանրան , որ յետաղ արձ մբ կը համարուի. զի աստի ուրիչ գծով մբ hp դառնան կապան-Մատէնի ե Արաբրկի- րու Ովայի, ne Ս կնաց մէկ մասին ետեւը, ուլ կիյնայ Զմկածագն ե խր գեղերը: Գուղ- Ովան՝ որ Ուլ-Ովայի նման քնքոյ: ն. զարդ ա- բուն չէ, սակայն ունի մեծամեծ ե խիտ գե- ղեր: արտօրայքը Թեպետ քարուտ , այլ չատ. բարեբեր: Հեձոյ օրեր լինելով, դեղացին իր - ամրողջ ընտանիքով տարածուած էր դաշտին մէջ, ուր կնոջ «շչխատութիւնը չատ է Nd արանց ’ [A մանը մանկտին նորթԹիկներու , %$- խարաց, ն քուոակեերու նետ խառնուած հր Թովոսց), կրակե, կերդք ե կը զուսրճա- Lar $ epee lk անե զուք հան Քաղցր անսարան. . Ny Աշվան հպ եղաւ ժեր իջեւան, որ Գուվ- Ռվայէն դուրս է, իալուայ ջրոչյն—ն փրատին վրայ, ե բարձր դիրք մը ունի, բեղաւո- Ր prcfPhwde wնուwանի, ոpր-աmւնչէթ նան. չս «աղարեր ծառեր: Գեղին ձողերը Խարբեբդ բնակող ակնցի քանի մբ Հայոց սեպծականու- ինե էին , որ ԹԹ ենիներ ալ տնկած ունքին։ Լ չերամ կը մակեին, ձծայակով տուներ շի-. նած էին Ի Գեղ իս սեխն ու Հմերուկն. Gn gurl — եալ Էէ Gամեղու ժե ամբ Ր Շնորձնքբով Puawնicy մի կար ձոս, Տէր Կարապետ: Գետն սան մանա լուխ է Խարբերդ ին ,) ՐՉ միւս երեսը Չմչկածագի ձողն Է, կամ Տէբսիմի « Քրդերը յածախ կանցնին ջուրէն Vl ասոնցմէ ոմանք կը կողոպտեն I) շվանցիները տանց ն. արտերու մէջ: Գեղիս Թորոս քանեան նոյն տարին աղէտ մբ տնցուցեր էր: իբրե« ունեւոր ե. խօսքի տէր մարդ.՝ որոչուտծ է եղեր ՔԲԴեՐչէն որ վերցնեն զինքն ե. տունը աա բեն. Գիշեր: մբյանակնկալս կր պաշարուխ kr տան մէջ. են. Թորոսն այլ ոք կեղծելով բնքզինքն, ե իբբեզ կամեցող Թորոսի կորբատ- եան , կսկսի ինքն ձայնոյել զԹորոս բանկան , ու կօժանդակէ քրդերուն որոնելու զինքն. . Ժարկէ յարկ, ծակէք ծակ որոնելու միջոցին, կրցեր է ճարտարուք ետ մբ խարել ե Ֆծած- կել իր անձն . լուսոյն դ էմ չարադործներ Td մեկնին, ժամադրելով. ուրիչ գիշերուան մբ նամար « բայց Թորոսն այլ եւս տունը FLY պառկեր: Դարձեալ այս գիւղէն եօթն տա- բու աղծիկ մբ յավշտակեր էին չարադործք ն. Srէն անդին անցուցեր էին, վեց ոստիկան ե նարիւբապետ մբ գեղացւոց նետ Ջրէն ասգին — 407 — կեցած սպոտոնալեօք չարագործներէն աղջի-. կբ դարձուցեր չին ծնողաց» որսացեալ գառ- նուկը դողասարսափ ծնողաց գիրկն ինկած էր, մանու երկիւղի մէջ»: Այսպիսի դէպքեր Աչվանչիք ն թանի մբ «յը. th ashe կը արատ մին պաղարիւնութեամբ:. Մտիկ ընելով գեղացւոց, յուսադ րեցին | զիրենք բարեխնամ կառավարութեան see — նով. ն. առաւօտ ելանք Վեր ուղին: Թէպէտ Թանձր ե կոտ նաւեր կային , բայց ես որո-: շեցի ձուննն անցնիլ: քանի մբ կտրիճ երի-. տասարդներ Սուրբ մոան, ե մենք ձետեւն- ցանք անոնց ընկղմելով ե յառնելով։ Օրե- Նեպալ ջուր, որ այնքան բարութեամբ ն, փավի- կութ եամբ փարուկցազ Շետս: Հոտ կուգար իրմէն. Cn մանու ե անմակութեան . ջուր՝ որ կր բերեր իր ձետ դրախտի ծաղիկ, ե օ- ու շապիկ» ֆուր՝ Ap կուգար Գայագիաէն , Ալս կերտնն , քնուսէն , Մանզկերտէն ն. Մու- շէն, որ. կրեր էր դիակներ, խառնուեր էր արի ններ, ն. բաղադրուեր էր աղի ու դառն արցունքներէ Ր Արցունք FT ' ավ ff աչերէս Ի Ջուր՝ սակայն չոր ունէր lk կր նուիրեր յոյս Թէ կանցնին չարիքներ, ինչպես կ'անցնին pf ալ իբեերս» l նտե ետեւ մաքուրն ke կենդանին. կր յաջորդէ , բաւական է որ Ակն անսպառ. նոսt , կեանքն իբ ընթ ագքը Kj "կա ած, վտակն իր ճամբան ե իր տեղը Ee խէ Գեստոյն միւս երեսն Ta Աչկան կամ Աչ-Գա- — 108 — նի գեղը, դաշտադիր: Վատակ ժբ կուգայ ուղղակի Չմշկածագ քաղաքչն , մարդ աոանց առաջնորդի hpնuy այս վտակին Ab inop ուղ- ղակի քաղաքը երթալ, որոյ շուրջ գեղեր կը գտնուին, նայելով իրենց կ'անյնինք, չշնորե- Քով շէնքեր կան գեղերու մէՋ Հողն ne մարդը «աւելի կայտառ են այս կողմը, այց Տէրսիմցիներուն ոտնակոխ , Ճամբան վատ» Թար է ու աւեր: Չորս ժամէն մոանքբ 9մբ կածադը, որ ունի զարդարուն սլարտեզներ զուարձալ ի Հորեր, ցիր ե ցան մեծամեծ ն մանը քարերով, կարդ մինեշս բարձրացած ժայռերը պարսպազձեւ y բրգ ա4եւ չե քաղա- Քին նանդ էպ շատ մը շինուած Քարապյրեր, Բեկ օդասի, Բայրամ րարա, են. անունով —ինչեր են տեսեր , ինչեր անցուցեր we այրերը Առտջնորդարանը իանք, բայց ձոդեվարք էր այդ rT Td ’ ուստի իրիկուն իգնատիոս- քնան Մ hpuyty էֆէնտիի տունը իջեւանեցանք Ր» ե ամէն յգերեկները ընդ ունելուԹիւնք , nk— սակցութԹիւնք ե մեր դործ քերը կուգ այինք կատարել Առաջնորդ արանը , ամէն րոպէ նա- յելով սբտատրոփ երկիւղիւ կոտրած գերան- ներուն, փտած նեցուկներուն ե խարխալ- եալ պատերուն . մանա նդ այն. ժամերուն , երբ մեծադղորդ Գոչմամբ կը ժողովէին ի Նիստ Ազգ ային՝ ժողովները ե իրենց արժ &տ- նաւոր Առաջնորդն Տ. Գետրոս վ. Ներկա րարեան րմնով Ll dun արդարեւ դե- - te Ee —— a — BE բազանդ անձին | նախագ ակութեան տակ , պլնոֆտկլով իրարու գէմ: մէկղմէկ նախատելով, որոց բոմբիւնքն կբ սարսեր ե փոշի կը Թա- bp դողգոջուն Jաբկն։ Անչուչտ իբաւունքը միչտ ձուժկու. l շատ բօռացող ին կր լինէր $ Քաղաքիս փողոցները ն ուկան խառն ի խտուոն են, բսյց բաւական կանոնաւոր չէն- Քեր կը գդատնունին , ամենէն ,քեղ ե գեւաւոր շէնքե էր Հաճի Թանար բեկի տունն. ե ինքն էր բոլոր բէկերէն աւագագոյն նե. քա- դաքավար - fեքե էր ամենէն աւելի ձողեր [Pa գիւղեր ունեցող, երկրի բարեաց եւ այլն ձեդինակ, ոբ ունքր զինքն յարգողներ, «յլ բազմաթիւ եւս էին դժգոնձներ ե. նակառա- կորդներ։ Քանի մբ «յլ Բեկեր ալ կային: ե Քանի մբ Աղաներ, որք նոյնպէս նողատէր , դեղատներ էին, ե գեղացի մարաբաներ՝ իբ- բե. իրենց ճորտեր - գրեթէ ամէնքն ալ ե- բեսանց փափագող էին բարեկարդութեան. բայց ամէնքն ալ իրենց պաշտպանութեան տակն ունեցեր էին դատապարտելի մար- դիկներ։: Այլ գեռ Մալաթիպ ե Խարբեր- դի անուանիներէն բարի էին սոքա: Ա J“ եր- կիրը յաճախակի վնասներ կբ կրէր նաեւ Տչէրսիմի քրդերեն, որոց ձետ խառն է բր- նակու թեամբ, ն. քաղաքիս մէ9 կային ԹԷ րը- Նիկ ե Թէ գեղացի անձինք որ կր ցուցնէին զիրենք միականի, ոտնակոտոր, Թեւանատ, երեսը կտրուած « նն. որ չարագործներվ: խեղացած էին ընդ ձանրապէս Ի — 110 — փՔաղաքիս արուեստնկերն եւ առուտուրն խիստ սանկմանաւոր էր» եւ կառավարությի«- նբ Մ իւտիւրութիզն , կապան-Մատէնի գսյ- մազամուժեան տակ, աստ պայտօնապուն չկար : Յետոյ առանձին ~ psy dup ian, — թիւն եղած է, եւ «յժմ Տէրսիմի-իոզա- դու վիլայէթ ին ենթակայ, յորմէ Ց ժամ նե- ոի է: Թագերը զանազան դիրքեր ունին: Իւ չ-Բեկ Bաղը զատ մաս մը կր կաղմ քա- դաքին : Բնակիչք են Հայ եւ Թուրբ : եկեղնե- yp Հայոց 2: Ս. Աստուածածին եւ Ս. Թո- րոս: Ս. Աստուածածին եկեզեցին՝ մթին. նսեմ Ի դած $ bi գերաններ կախուած էին ա- դողաց գլխին, «րոց ներքեւ կը ծնրադ- էին: Վարժարանն երկու: Մաղկոցը կաի նախակրժարանն խիստ ո- ղորմելի էր, անձուկ, անլոյս, առանց օդի, ՛ներքնսյարկ, ուր տեսայ քանի մբ Թօչնած ծաղկունք-մանկունք։ եշ: դեղնած մարած աղջկունք $ եօթԹնամեայ աղջկան dp ձեռքը դասագիրք մբ կար, որ ծանըր եւ մեծ էր Քան զաղքիկն , Բողոքականաց տիպ մեծադիր Աստուածայունչ մբ, ըսին Bէ՝ բոլոր feu դասադրջերը լնցուցեր չէր եւ «իսկզրանք արարձէն մինչեւ «չորրորդ Թադ" գիրքի» «ալ ասոր վրայ կարդացեր էր, էեւ իրօք ծոր պես ալ վարժ էր, կրվագքր: — § եսար Մ անկավարժութիւն oes. oryee— պէս մեկալ աշակերտներն չին ` Վերին յարկը որան մի եւս կար իբրեւ ու- —-1 4 — աումնարան $ ն neanւypչ( [ee էր, puyg դգժգոն։ Հայոց Միացեալ Ընկ. տեվզացւոց նպաստեերով բարձր Նախակրթարան մբ բա ցառ: նոս, որոյ չեքն շքեղ է եւ ընդարձակ: Ա յժ: կառավարու նան սլայտօնտատուն be’ Ազդ - Առաջնորդ տրան ալ շինուած 4+ Քաղաքից ե դեղերու բնակիչներչէն չա- ահրը ԹԷ Հայ ն. ԹԷ Տանիկ Պօլսոյ մէֆ սn- վորաբար գործ ընելով, ԹԷ նաղուտստով եւ Թէ կննցաղավարութնամբ կոկիկ եւ բաղա ավարի են, անոնցմէ չատերն ալ կալուած &c նաս ունէին, nt հանգ իու կապրեին ։ Ազնուականաց տուներ , որոց նմաններ J ե Արաբկիր ալ կը գանուին։ Անդ որրութիւն կենաց եւ ապանովու թիւն ից կարի դոացուցիչ էր «յդ օրերը վա- սըն զի Ալի-Շէֆիք բեկ Գայսերական կա- ռավարուժենէն եկած էր բարեկարգելու Տնրսիմն, եւ իր նրամանին տակն mւbէր զօրքեր , Նորին. վսեմու Թեան նետ կր գրատ- նուէր: նաեւ Երզնկացի Կիրակոս էֆէենտի - Գազանճեանն : Միւս կողմանէ տալ -խարբեր- դու կառավարութիւնը բանի մբ արեւ խնդիրներ կարգադրելու վայ կր ցուցնէր, որ «պլարտաւորած էր զիս մասնաւորապէս, եթէ կարգադրելի՝ բայց կարելի կարգեն խնդիրներ: տեսնամ, գրեմ եւ արդարեւ Քանի մր բաներ կարգադրունցան : Զօրաց մաս մր քաղաքի մեջն էր, իսկ Ալի-Շէֆիք rth ներսերը կբ գտնուէնր: իմ պլայտob աս — 112 — լնցնելով՝ փավխայք all gs կա rմիr վան ն երթալ: բայց նոյն դիերը 1օՐրՔերը Քաղա Քէն մեկնած էին Ագրակ գեզբ՝ Քրդաց մէկ ցեղապետ Տիապ աղան ձերբակալելու նիւ ա- նոր անասունները ո. գոյքերը գրաւելու : Ադրակին կից էր Կարմիր վանքն: Մարսս տիրեց քաղաքին , կրնար ճ ապկատամարտ տե — դի ունենալ, կրնային փրդերը փախչիլ էզ 4եղերն ու բաղաքը աւաբել ճամբաները ` բռնել, եւայլն» այս էր իրենց ենժադրածբ « ուստի եւ գիս կբ նամոզէին ոբ վանքը չեբ- թամ: — Գիտի երթամ րաի: Ոչ ոք ընկե- բացաւ ինձ, որպէս զի չերթամ: Բայց ես հետս առի իւ չ-Բէկի ուքսունամեայ Տ. Մ ա- նաւնլ սպխտակավայտ տերածչրը, որ իբ ման- կութ ննեն ի վեր Տէրսիմի լերանց միջն ան յաւցեր էր, Հալւորիկի սուրբ կարապետ վանքը նալով, եւ ծանօժ էր Հանապարձին , չարին եւ բարիին, Դաւիթի Սաղմոսին եւ Գողիաթի երկաթին. աշխոյժ եւ բարե պայտ ծերունին նե տա եկաւչ Ափսմս միայն իբ ծեծած երիվարն միականի եւ նարստանկար- եալ էր» բոլորովին ձակոտնետյ խր ձեծ- եալին։ Մեզ ձետ կար նան անմազ գլխով ոստիկան մր, որ կբ գորդողար: Հազարի գեղը մեր Վալ կողմէն հր տեսնանք ն. կ անց- նինք, տեղ տեղ ծառերու նտեւէն, ա- փերու ն. քարերու տակէն, ձորերու Վէ ջէՆ շարժումներ կը նչշմարենք , որք իսկոյն կ'ան- Հետին, Քրդերու աղջիկ եւ կին են, փախած — 113 — Թագչած սյ տեղերը, զմեզ «ալ զօբական կարծելով՝ վախն լխռտներու մէջ կp պակուէքին Ի Ժամ ու կէս երթալով նասանք վանքին Դ ի- մաց որ շինուած Է բլուրի մբ վրայ, անա ժու եանց մէ9։ Բայց նախ ելանք Սդրակը: : Գեզբ լոին եւ տխուր էր» Քբդերու կա- նայք միայն կերեւնին, քանի մբ ալեւոր- Ֆերբ yh Հայերը Ի Զօրբն եկեր ու Տիապլին ե Դօչոդլի Մուստաֆային անասուններ ե 4yՔջերը տարեր չէին, սակայն Տիապն ու Tosoq pն խոյս տուած էին: Մենք տեսանք Sիապին մայրը» ճուժնկու եւ յաղթ անդ ամ կին, զոր քանի մբ զօրքեր կը տանեին , կամ նքն կերթար, նժոյգի մբ վրայ նստած, Թուրը մէջք ատրճանակներ կապած , եւ Քանի Ր a դրաստները բարձած: Գեղին Սէ- յիտը կբ բացատրեր մեզ Թէ` Տիապը դեո 25 տարեկան բարեսիրտ երիտասարդ մի է, բայց իր րը խիստ չար կին մի է, որդին իւր ր չարուժեանյ զոն կերթա: Տիապի տունը փառաւոր շէնք մի էր դեղին dEՋp, - ամէն,ք NT պատմէին անոր նարատոուժիւն klk Քրդու կանսյք կաւաղծին զինքն: ձայոցս, ննագոյն եկեղեցի մի կար գեղին 4լ"խը, "բուն բով կը բղխին երկու ակունք սառնորակ, 9ինջ, ն առատ Ջրոյց , այս ականց վրայ բեդ նովանկ աւ ընկուզենեաց նստանք , ե Աէյիտն ու գեղացի Հայք պատմեցին զօրաց գալն. ու դնալն bi իրենց. գեղին նին եւ նոր անդքերը։ նս նայելով դեղին սքանչելի դ րից | 8 — 114 — ընդարձակ գերեզմանատան, հրապուրիչ տեսարաններուն , զանազան նարցու ժներ կբ- եչի: փիւրդ Զանթիկ եւ Մողորձորցի Մար- դար Քեանեան կը Վատասխանէին։ Նոթա մեր քովի երկու ականց նամար բին. «Այս մէկին ՎէՋ կոյս աղծիկ Վի կայ, որդ ձայնը երբեմն երբեմն կբլսուի, ն ջուրի եկող գե- ղի աղջիկներուն կերեւա, նրեղէն է: Նա կբ բոն կը գոցք շջուրբ երբեմն, եւ երբ մատաղ կտրենք , ջուրը Թող lnc այ) : —Ա նաւ ասիկ նայե ադ. Dd 3 Ջուր մը , արդ ա- բե արժանի Յաւ էրժանարսանց : «իսկ մէեկալ ակնչն էլած ջուրը Անկջի ջուr կ ըսենք» որու ականջը ցաւի կամ գոյցուի, կուգայ կը մրտ- նչ: այս ակնէն ներս, որ ական շինուած է, աւազանի dp, ուստի wu ջուրբ կբ «ղի: նոն մոմ կը փառէ. ջուրէն կը կալժեցնէ wm— հանջը , եւ դուրս կ'ելնէ առողջացած» Ր —Աբդարեւ ջուր մը, որոյ չափազանց սա- ղուԹենչն գուցէ այս բանը կըլինի: Ունին աղբիւր մի եւս դեղէն վար « զոր Դողի աղրիւ» կբ կոչեն. որոյ Հրով կը լուացուին դողցը- ւորներ եւ կբ բժշկու ին :չ Բազում սուրբ ծա- ոեր ալ կային. որոց վրոյ լաթի բժժանք- ներ կապած էին: Գեղիս նողն ու բոյսն ալ դօրաւոր է: Ա՛յս էր Ագ րակն երբեմն Lure բիւրաւոր տներով նայարնակ դեղ մբ, որոյ նուիրական , արժանի պատել ի լինելու ` բայց —~ 145 — Քուրդը խրթնեյուցած էր զինքն» Ագրակեն դարձանք կարմիր վանք. որոյ սակմանը Հորով մը կը բաժնուի: ընդար- Հակությին վանքի ձոզերուն երկու ժամով կր շՐջապլատուփ։ ընտիր երկիր, իխոոտւնտ եւ մացառոտ 200 քիլ էի սերմամուտ արտեր ունի, պորաս Թափու բեել տուած էին Մ ուրատեան Ա«ետիս էֆ-ի անուան, բայց մեծաւ մասամբ Ագբրակցիջ: կամ Տիապ տիրած էին` իրենք կը Քակեին. ուրիչ անուանի քիւրդ մբ Դր awd էր վանքը՝ իբրեւ պանապան bi fբբե« մարաբայ մնայեալ ձողերուն»չ կարմիր են " Զոն եւ ՔաՐինք այս բարձրաւանդգ ակին , a- Ր Վվբրոյ շինուած է վանքը, «յս Է պատ ճա կարմի»-վանի կոչունելուն: Տաճարը՝ Ar Ր տեղը միայն յայտնի էր, եւ քովի փոբբ մատուան մըր կամարն ու երեք որմերբ միայն կային Ս։ Նշանի անու ամը կառուցեալ եղեր է. երբեմն նռչակաւոր ուխտ , ուր բազմա Թիւ ձեռագիրներ դրուած են (Usk Սեւ լերան կարմիր վանք, ուր Բարսեղներ եւ Ստեփաննոսներ ծաղկեր են) : Տեսայ կուրա- նալի աչքովս այն տաճարին սրբավայրը ա- նասնոց աղբերով լի, ուր երբեմն «խումբ պուեալ դ ասք Քանանայից , աարկաւագ աց , դպրաց եւ կղերիկոսաց կը մատուցանչին կինամոնաց» : Յաֆջկոյս որմին Քակեալ խորա» Նին քարի մբ վբայէ օրինակեցի «Յիշատակ է Ս. խաչս Մխիթար քանանային ի Թվ. ՋԵ» — 116 — իսկ ի Գախմէ՝ «UY ° Bose Մ ինայ տնտեսին » թվ: 2 beep - Քանի տարիներ առաջ` Խարբերդի Ղուլսց վանքի Գեորգ Վ: Առաջնորդ լինելով Չբ- «կածագի, իբր 40 նազար ղրուչի նանգա- նակու թեամբ եւ ժողովրդեան funn թեամբ պարիսպ մբ կանգնեցուցած է չբբ- Ջապլոտ վանուցս եւ երկու մեծ սենեակներ , ընդարձակ ախոռ մի, եւ մարագ մի, բոց մատուռը մնացեր «ւեր, աջակցութեամբ Մուրատեան Փիլ իպպոս եւ Աճետիս էֆէնտի- ներուն: Երբ կը ճասնիս պարսպի դրան առ- ջեւ, դրան չէնքն եւ ճակտի փառաւորու- ` Թի«նբ կը ձիացնէ զքեզ, որդ վրոյ քանդ ակ- եալ Է Օսմ. Թուղրան, եւ երկու կողմը աստղ ու մանկիկ: իսկ ներսը տեսանք արդէն: Դրա- նչն քիչ մբ ձեռու նորաչքն աղբիւր մբ կայ, զոր շինելու ձամար Հրաշագործ Սբբաղզան վեց նազար ղուրուշ հանդ անակեր. էր ժողո- վրդ էն Ր Ադղբի«րին ճակաստոր գրուած £E «lJay- թան Հատ Խան, կեցցէ յաւիտեան $ Ադ- բիւր բարենամ՝ բժշկութեան ,) 2աւ ատացելոց սրբութեան»: նւ այս աղբիւրի աւազանին Ր (34 խաչականդ իստ կ բնէ եդեր ուխտաո- բաց: Շատ քիչ է մնացեր Սրբազանն այս տեղ: կերեւի Թէ շատ չէ բաներ իւր Վրո- պատիկեն..... վանքիս գրքեր եւ գոյքերը Քաղաքի մէՋ կը պլաձուքին»: Զնկածադ՝ ԹԷ ի քաղաքին եւ ԹԷ ի գի«- ` օրայս ունի աւերակները , արժանի Lk — — 117 — ղզօտու եան , նանգար եկեղեցիներ եւ վան- Քեր o/h կան » J" երեւելի է Խաչտիշարու Ս. կարապետի վանքն, որոյ շէնքին մնացորդբ դեռ Հոյակապ եւ գեղեցկակերտ՝ իրաւամբ կը գրաւն մարդոյ հիացումն եւ արցունք կը ամէ տեսնողաց աչ քերեն - ուր «ԻԶ վարդ ա« պետք կային երբեմն բացի սարկաւադներէ- տիրացուներէ եւ սպասաւորներէ» » ճշմարիտ դպրութեան վանք մբ եղեր է- իւր բազմա- իզ ձեռւադիրներ եւ անօժներ տեսանք նազ- Թուկ գեղը, զորս տես ի կարգի յիատա- կարանաց: Մեծայչէն վանքի մը աւերակ brew leony վ ասկաւան դեղին կից, զոր 4Ը կոչեն Վասլիկայ-վանf, որդյ մեկ խորան դեռ շէն, եկեղեցի է գեղացւոց: ԳՄՆԿԱԾԱԳՈՒ ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹԵԱՆ ԹԵՄՔ Բաղաf. Տունք ձայոց 280: Վարժարան 3. տարեկան ծախք վարժարանաց 6200 զբուշ ` Ա,. 480 մանկ. 15. աղջ. (բացի Միաց. Ընկ. վաբժարանեն) : ՀԱՑԱԲՆԱԿ ԳԻՒՂ ՕՐԱՑ Ք Հազաի. A. եկեղ. Ս. Երբորդունիւն . վարժարան A Աշ. AB մանկ. A0 աղչիկ: Տունք ձայ, 80: UՄամսա. 1. եկեղ. Ս. Գէորգ Ի վարժ. 4s Աշ. 90 մանկ. 10 աղջ: Տունք ձայ 40: Fee 36 տան չափ եւս Հայ Հոռոմք « Խճգrկիկ. ձայ«Հոռոմ են. § տուն: ՍԾաթիբկէս. եկնղ.ոչ գոյ: Տունք ձայ. ւ — Հայ-Հոռոժ 2 տուն: Բազաբուն, 1. եկեղ. Ս. Աստուածածին չ Sունք ձայ. - 34 t — 118 — Միատուն. (կեմիճի). 1. եկել. Ս. Աստուածածին : Վարժարան 1: Աշ. 55 մանկ. 5. աղչիկ Տունք Հայ. 54: Կաբմբի. `. եկեղ. Ս. Աստուածածին ։ Վարժարան 4. ` Աշ. 20 մանկ. 5 աղչիկ » Տունք ձայ. 40 ` Մոբrcրխայ. 1. եկեղ. Ս. Աստուածածին : Տունք ձայ, իսնա 1. եկեղ, Ս. Ցօնաննէս : վարժարան |: Աշ. 25: Տունք ծայ. 32 $ (Մանկասիբական անուամբ Ընկ. մի կայ) : = Բբեխի. 1. եկել. Ս. Գէորգ « Տունք Հայ 26: Բբrաստիք. A. եկեղ. Ս. Ասսուածածին : Տունք ձայ 3: Թակէ. (Թkեfk) 1. եկեղ. Ս. Թորոս: Տունք ծայ. B: Յաղթուկ. 2. եկեղ. Ս. Մինաս ե Երեք Մանկունք: վարո ժարան 1: եչ. 25: Տունք ձայ. A Խա իօաբ. —Աւերակ հոյակապ վանք Ս. կարապետ 3 ունք ծայ, 3 $ Dpնձոr. 1. եկել. Ս: Աստուածածին ։ Տունք Հ Գայ. 3 ։ Ֆաօա-մէզբէ.` եկեղ. ոչ զոլ»: Տունք ձայ. 3: Մանկուճակ. եկեղ. ոչ գոյ : : Sունք ձայ. 3: Ա.օգաճի. 1 եկեղ. ց. Գէորգ Ի Տունք ձայ. 6: Բբrադի: եկեղ. ոչ գոյ: Տունք ձայ. 6: Բադբաթիլ. 1- եկեղ. Ս. Ցակոր ։ Տունք Հայ. 42: Pacwetqek. 1. եկեղ. Ս. Լուսաւորիչ: Տունք Բաղչէնիկ. A եկեղ. Ս. Աստուածածին: Տունք ձայ. 45: ՊԴ.առասաբ. A. եկեղ. Ս. Թորոս 4 վարժարան A: Աշ 30 ։ Տունք ծայ. D4 3 Եrեց-Ծգոակ. 4 A. եկեղ. Ս. Խաչ, վարժ. 1: Աշ. 30: ունք ձայ 34 Ծrղականճ. եկեղ. ոչ գոյ: Տունք wy. A նօաչտուն. եկեղ. ոչ գոյ ' Տունք Հայ 6: Ագրակ. -արժիր վանքի dow: եկել. Ս. Յակոր: Տունք Ճայոց «I .Հասկաւան. եկեղ. վասլիկայ-վանք: Տունք ձայ.. 18: Ուլուղալայ. A. եկեղ. Ս. Մ ինաս ' Տունք ձայ. &« Կապտան.մառէն. Աւան,. Չ. եկեզ. 4. վարժ. Uչ. 50. ունք Հայ. 100 : —41I9— ՝ Հայաբնակ. գեղերէն. գրեթէ շատ քիչկան ռր Թուրք եւ Քուրդ խառն չունենան. տեդ տել Բողոքական ալ կայ: Թուրքեր առ նա« սարակ բարեկիրթ են եւ դժգսոնուԹիւն չեն պատճառեր : Աւելի ազնիւ են Ս. Թորոս նանիքի դգեղերու բնակիչ Թուրքեր, որբ ընդ նանրապէս Պօլ իս hun. ավարուժեան դրո ները , նախարարաց տները, եւ մինչեւ. կայս» պալատան JdEջ սլայտօն վարողներ են: Մա» Քոր zn ծանրադնի կան կարասիներ ունին Ի եւ ճաչակաւոր տներ: իրենց գեղերու անուն- ները զուտ նայերեն են. ունին Թաղերու ’ տներու եւ այգիներու անա նները: գսրս կթ կոչեն «Տէր Պօղոս բաղի, Մինաս Թաղի, Թորոս էվ ի» եւն, եկեղեցեաց տեղերը , ի- բենց գործածած բառեր եւ ինչ ինչ. սովո- րութիւններ կ ապացուցանեն այն me aslo Ae — Թիւնը Թէ Հայ են եղեր, եւ յետոյ տաճ կացած : Ւրենյմէ շատերն ալ Ը խոստովա- հ զայս: ՋԱՐՍԱՆՅԱԳ Մ Եկնելով Ly ը կածադ էն , լեռնոտ ուղիով ’ տեղ տեդ ալ Հորէ: եւ փոքբ շով իտէ անցնե- լով, իխնւանեցանք իՅազթուկ դեղ, որուն «Խտիկ են Ռրաստիկ եւ Թակն փոքրիկ գիե- ղերը , սիրուն, Spach be ծառազարդ. , n- Բոց բնակիչ Հայք Թէեւ սակաւաթիւ՝ սլ շենքով չնորձեքով չէին. իրենց խօսքեր եւ — 120 — . կենցաղն մարդավարի Աստ չենք ուզեր ՔԸԲ- դի մբ անիրաւութեանց վրայ խօսիլ զորմէ դեղացին խնդիր աու ած էր կառավարու- թեան, մեծ ջանք կըեքիչէն եւ մեծ յոյս aւ—- եչ ին hun ափարութնեան վ րայ Ր Յաղթուկ դեղի ՎէՋ մեր ասպնջականն էր Գետիկեան. Յակոր ազան, անկեղծ, բարեսիրտ եւ w— ոատասեղան անձն , նանապլեչտ՝ իբ անուան Lաdայն . դեղացիթք ամրողջ դոնու թիւն հր յայտնէին Թէ ինչպես անձնուիրաբրար հա սարակաց օգտին նամար տիւ եւ գիեր 4p անայ ’ զոնողուիւն կ'բրնէ We 72 դեղի վնաs— սիչները՝ իրեն անձին Թշնամի են եղեր, բս- սլառնալ իք ու վտանգ. հասցնելով իրեն ) P43 Աստուած պանպաներ էր զինքն , եւ օրձնու թեամբ 19եՐ էր բ-Ր շտեմարանն եւ pep pե- տանիքն : | ` Այդ հրեջ գի-ղի ոյերն ալ ժողված Է- ին Գետիկեանին տունը, եւ իrbby գիտու- թեամբ ձոն իպան դրած էին Խարդիչարոս Ս. կարապետի վանքին եկեղեցական անօ - ներ եւ մատեաններ։ ԶՁեռագիրներու յիչա- տակարանները օրինակեցի։ եւ ամէնքն միա- սին ձաճեցան ընծայել ինձ մի մեծադիր Աւե- տարան , ընտիր, մագաղաթ» «գրեալ ի Հր- ուռովմկլայ , յաւուրս Հե յ արքայի եւ կոս—- տանդ ին կաթողիկոսին» + Արդ արեւ asks frke պարդ եւ. օրձնու թիւն bc գոնութիւն իրենց « Այդ Աւնտարանը Frrե- ի” յիշատակ bu նր- «իրեցի Ղալաթիոյ Ազգ ։ Մ ատեն. պարանին չ — 1234 — գրելով նուիրողաց յիշատակն եւս: ° Og nun Ի 20 էp մեր Յաղթժուկէն ելած օրն , պան մբ ձորերու միջով գնացինք, ապա ելի եւ -մացառներու կր պատանինք։ ժեր մէկ կողմն կր տեսնանք թաղիչար եղբ լեոան մբ գոգը, եւ գեղի տներն վեր յաղթ ըե- կուզենաց մէջէն բարձրացուցած իր ֆախ- ֆախեալ գլուխը կբ ցուցներ մեղ Խադիչա- բու Ս. Կարապետի նոչակաւոր ուխտին Ln— JՊկապ տաճ արն՝ աւեր ն. ամայի: Երկու ժամն կիխահք Սակէտի դեղբ՝ երբեմն ձայերով լի, այժմ 7 տուն միայն ու- Նի, ընտիր ձովիտ մբ, զոր Քրդեր էշ աղա ներ տիրած են ամբողջովին. ուր կայ կար- միր քարերով աղւոր եկեղեցի մբ- խաչքա- բեր, մանարձաններ բր շուրջը: կը վազե Կամբուրել, բշսյց տաճարին դուռը քարերով շարուած է, JES խոտ են լեյցուցեր: »»` Այլ bu Զարսանճագն ենք , չարչարանաց այ- խարձը: Մեր դնաց ջը եարբերդի ետեւքն է « Կ'անցնինք Փայիկ եւ Աղզոնիկ գեղերեն. վերֆնոյն մծտ կայ մի դեղեցկակերտ եկեղե- ջի, եւ գրեթէ կից անոր մի մեծայչէն տուն, որ եուսուֆ աղայինն է: Սպա Ավչաքար դեղն ընդարձակ ke վայել չաղ իր ) "ր Ըան- գստացանք թիչ մբ, ուտելով նամեզ Ճուտ» զել եւ մածուն, եւ մեղրակամ՝ ձմերուկն Աստի Քարուտ ճ ամբրաներով ձասանք Գոմ rաշ գեղը Քրդա«ց, աստ մեզ առաջնորդ ող ոստիկան Թէլօն յանձետրարութիւն ունէր ի» — 122 — րեն Lh որոցմէ որ անկ էր, եւ զմեզ Թող- վ` առանձինն յառտջացաւ գեզապսետ փէյ- զգին վրանը, եւայդ անձեթԹեթ յաղքան- գամ բրդուն քանի մը բաներ աւանդեց». Ֆէյգoն Քաղաքավարութիւն բնելու նամար եկաւ զմեղ ձրամյուց որ նստինք հւ ճաչնենը, մենք շնորնակալութիեամը նրաժարեցանք,: ` 0բԸ կո մնի, եւ մեեք Թեպետ կը տես նանք գեղերը եւ Բերգակու բարձր բերդին գագաթը, բyց բաւական Lbեnnւ է Բերդ ա- կրն, ուր որոչյած ենք իջեւանիլ: Րամազանի լուսինը երնքօրետյ է. Բալուսյ Չուր կասե վփ- բատ սկսաշ փալ փլիլ եղջերաձեւ Մանիկին լուսով -— 0 , ի՞նչ ոդեւորութիւն կ ազդես յիս, ո ջուր: Բայց մենք ճամբան կորուսինք , ինկանք Հին Բերդակի աՀերակաց մէջ, եւ կողմէ կողմն դառնալով ձազիւ Բերդ ակայ այգեստանները մոանը Ի գիշչերու պան ժամ ե- Րեքին մշա էր՝ դժուարութեամբ նայու մի գուռը գարկինք , տանուտէրբ-Մ անուկ ke Գասպար ալեւոր եղբարք, ձազար զգուշա ւորու եամբ: ներս առին զմեզ: Գառկեցանք տանիքը ` Բերդդակէն անդին մեր ջորեպան եւ ոստիկանն ճանբայ չգիտեն. պայչտօ- նագիրն դրկեցի Միւտիրին հւ ձիաւոր ոս- պփկան մբ խնդրեցի մինչեւ ի Փերին: Շատ Քաղաքավարութեամբ ներողութիւն խընդ - եց ոստիկան չունենալուն : PuYyg վստանա- ցուց Թէ երկիւղ չկայ, եւ Թէ կր ջանա մէկը գտնել մինչեւ առաւօտ: Աոաcօտ էր, — 1253 — մենք ծառերու մէջ, ջրերու եզերքը նախա մաշիկ կ բենինք, կ'րաչինք եւ կը լսէինք ՌԲեր- Դ «դի Հայոց Bhm: be mu տասներկու տա- Րեկան քուրդ տղայ մի ներկայացաւ աշխու» Ժիւ, յայտնելով Թէ` Միւտիրեն ղրկուած էր lb Lowe ի Փէրին ուղեկցելու Ի —Անունդ. F նչ Է -—լpլo: ba Զաւթիա bf: fps Jp վարա նեցանք : Նա մեծ աշ խուժիւ խօսեցաւ ; —bu կտրիճ ե, ճամրաները: Քա9 գիտե, կրնա Հեզ ապանկով տանիլ, «յդ կողմի Վարդիկ Բոլորն «լ կր ճանչնամ ես: Չուարճացանք իր ձեւին եւ խօսելուն վրոյ, եւ ընդունեցինք զինքն « | Քանանայն եւ բանի մբ անձինք ՇԸետս b— կան, ժամի: մի աւելի կր տեւէ Բերդ ակսց մէկ ծայթեն միւս ծայրը, տներ եւ այգիներ ցրի ցբիւ տարածուած , չէն Bւ աւեր, դիր- Քբ Հաշակով ընտրուած է, եւ րստ այնմ նակն դբախտնելր ու բնակարաններ եղած են: խր Հին բերդը Բալուտյ րոյն երկու կողմի կբ գտնուի, այս ջուրը կբ կարէ Խարբերդի լեու- Ֆերբ եւ Տէրսիմն իրարմն Բերդակն ամուր եւ գեղեցիկ դուոն մի Է նամնյն Տէրախմին, ե. PT 2 pre bring sue ttn rg. բնակչաց Գլ խաւոր տե- ղին, ուր դեո ամէն չարթու օբ մը կր ժող- իւ fit ի վաճառ (բազար) Ի Ռերդ ակ չատ չու ` կր ծաղկի, ԵԹԷ քաղաք կամ կեդրոն մբ լինի: Fp մէջի Հին շէնքեր կը ցուցնեն Բերդակայ ձին բնակչաց վայելչասիրութիւնը: իսկ արդի բն կիչեծը Gk տվզնե տէ կ'եղծանեն մնացե ալնե- —_— —134 — րը) եւ իրենց մէՋ Թեպետ չշէխի- կարդացողի » Bieeth) Bարէսեի uh ս ptt ունին, P09 es Հայք bu թու թԹենԷ զուրկ he ա մանակի անտեղեակ են, ունին արտեր, այ- գիներ, բանի մը մանը արու հստներ Pg աղքատ են: Գեղին վերին ծայրը Տպյակա տաճարն Ս. Թորոսի կանգուն կր կենայ, մեծա- մեծ վիխք, դմրէթով, ընդարձակ եւ գե- ղեցկակերտ շինուած մր, որ նիացումն եւ պատկառանք կ'ազդէ մարդոյ: Թեպետ գրմ- բէԹն ինկած Է, «յլ կամարներ եւ խորան- Ֆր հը հկենան un աջին կամարին մէջ. Linge պատ մի քաշելով, ըրեր են եկեղեցի Հայք ռրողմէ fer 30 տուն "ր բնակին don: UY. Տաճարի: hee մասերը ւF էին Ք"րերով , Ln— ղերով, աղբերով: իսկ դրսի դրան տակեն կր բղխի մեծ ակն ջրոյ սպիտակ, բարեկամ bc սառնորակ չ Ս. Թորոս մեծ վանք £ hr— ղեր, կրսեն տեղացիք, եւ ասոր Թեմ) է «Ս. Թորոս նանիքն » , «յժ Չն կածագու 4 ա- uh. համարուած yu Jt դեղերու Հայոց նամար գրուած է արդէն է տաճկացած են ժա» մոնակաւ: Ս. Թորոսի տաճարը կ անուան- ուի նաեւ Ս. ՏԻԿՆԵՆ: Vo Հայ տիկնոջ յիշա տակն Է արդեօք. կբ յցույնեն մեզ նաեւ եր- կու. աւեր եկեղեցիներ. եւ եԹէ րնդ ունինք՝ ամենուրեք այս գաւառիս մէջ լի էին վան- — 425 — Քեր եւ եկեղեցիներ : Համբուրելով al). Sի- Կինն , մեկնեցանք : Դեռ դեղին ծառերու միջով կանց- Նէինք, եւ անա խումը մի մարչոց, ո- բոց ամենի ձիոյ վրնջիւններ, անոնց վրայի wpծաժետայ be սայ ծ աու սարասներ , Sus— «տաներ, եւ ճեծելոց հագուստն ու կա- պուստը կր ցսւցնեն BE Նշանաւոր անձինք են: արդարեւ Զարսանճագի կառավ արու- [եան Տաճիկ եւ Հայ ազանե»ն եւ Sայոց ti ռաջնորդ Ցովնձաննէս վարդապետն էին, որթ բողոքած լինելով իրենց գայմադամին վրայ, կանչուած էին ի Խարբերդ՝ դատուելու: Sե- սակցեցանք , եւ Սուաջնորդն խոստացաւ tub վերադառնալ: Հինդ: ժա անցեր էր, ձասանք Փաշավանք գեղ, որ իսաք «լէ յի սեպնականուժիւեն էր, «ւր կըլնակէին ուժսուն տունէն աւելի Հայք, որոց տները, «յգփներ, ձողերը, մա- ցառները , լեոները ամրողջ պեյին կը վերա- բէրչին- եւ մէկ րոզծի մեծ կրնար պեյն գի- բենթ գանել այն տեղեն , կաս մէկին տունն ւ այգ ին՝ միւսին տալու Ս սոնց վրայ «ոի խօսինք: Ապա կը նանդխպինք: Հայոց Վվասկելրոտ դեղը ծառազարդ եւ սիրուն դիր- Քով: որէ մեծակառոյց տունն Fիւչիւք wu ղային, որ տէրն է. այս գեղին: Ժամէ մբ զկնի կ իջնանք ՄՆՁՈՒՐԻ «տետր, (մունզուր սույի) ,» որ կուզղայ | Ֆձուր լեռնէն, ջուր յոտակ, երկնից օրինակ, պատուտկան կար- — 126 — ախայտներ իր մեՋ կը խաղտան- իսկ վր բայի կամուրջը կը յիչեցնէր վերջին գատաս- տանին մազղէ կամուրջն, բեկբեկուած , կախ- ուած , վրայնն անցնողն զինքն կը պատրաս- տէր յաւիտենական աշ խարձին նամար ft երբ անցանք, խմեցինք ու խմեցինք «յդ ան- J"դելի Հրեն, լուայցունցանք, եւ կազգուր- ունեցաւ մեր ողջ անձն : Աստի փոքրիկ ել մբ ելնելով, մեր wn flee տարածեալ կը տեսնենք նեղ ձովիտ մը, ո- Ր մէկ եզերքեն կր նոսի գետակ մը: Փէրի- նի մծտնն կանցնի այս Ջուրը, բայց խԽիոտ ծանօթ հը Թուխի ինձ «Ր տեսքն եւ իւր Lr — մրն ու նոտը։ Ջուր, գու կուգաս Տարօնոյ Ս. կարապետի սարէն։ իննակնեան աղբրե- բաց վերեւքն., դու Մերգքմերու Չուրն ես, Բինգդօլի Թոռն, որ Վարդ գաւառեն կր մinնեru ի fՔեղի ) եւ Lo Քեղուայ ջուր հր կոչուխս $ - Ջուր, նր այդպես շտապ շտապ, փախեք փախ , նարցմունք ունի Ph, պլան մի պան ’ բան մի բան, ասա ինձ ու գնայ P Կը փախչէր նա լալագին, կարծես ձալա ծիչներ ինկած էին ետեւէն, եւ կերթաթ կը փարչը Մնձուրայ վտակին, երկուքը մե- կէն իբրեւ բր եւ եղբայ կը մոնեին Ռալ- nւայ եփրատին մայրենի ծոյը : երեկոյեան ժամն 1? է, հասանք Զէրին դեղը ՔՐդ"9) կալւորները այս զովադին ժա- մուս խաղ կանչելով ցորեն կը կասեն, Դեղին — 497 — դամբոնրը ձաչելով վրանիս կը վազեն - քրբ- դայ տոքք, կրձէք եւլամուկները զմեզ կբ դիտեն: Դեռ ժամ մբ կայ մինչեւ ի ֆէրին։ Քսան վայրկեանքէն նասած ենք Փէրինի այ- դեստանները , այգիներու միջով է ճանրան : Ի՞նչ գեղեցիկ լուսնակ գխեր, շէն սյգի- Ներ, գետակին տեսքն ու ձայնը: անա ֆէ- բենի կալերը, եւ գեղի տներն ճրադների- րենց չառաւիղները կը բլբլացնեն։ Նեղ ու Քարուտ փողոցներէ: անցնելով մոանք Հայոց եկեղեցին. be p վերայ տանեաց նագ չեցանք Ի Հոն էր Սուաֆնորդ արանը Ր Հետեւեալ | օրը Սղ գ Ի ժողովականներ եւ երեւել իներ կան- չելով եկան ի տես, բնդնանրապէս մեծ յու- սանկատութժեան մէջ էին, մէկ քանիներ նազիւ կուզեին պատմել իրենց վիճակը, եւ խստիւ կը պականջէին՝ որ Գատրիարքն ու կեդր։ վարչութիւնը ունենային Վեծ ոյժ. Քանլի թագաւորին եւ նախարարաց քով կը Նատէեին , կը տեսնուքնին, եւ կը խօսակցէին Մ'ուզէին որ ձասկյցնէի ասոնց կրածները Պատ բի«րքին եւ վարչութեան. եւ այսքան I=. շիչ ի Վեր իրենց յարուցած դատը գլուխ նանէին , դատապարտել տալով Չարսանճագ ի անիրաւ. բոռնաւորեեր, իրենց տալով մշակե- լու երկիրներ, տեր ընելով զիրենք իրենց տներան եւ այգ իներուն եւն: «Մեր խնդ իբԸ վարուցանելէն առ աֆ աւնե~ ւի քիչ չարիք կբ կչիեք, կըսեին, «յժմ տասնապատիկ ծանրացած: է մեր դատն ու — 428 — զրկանբն, մեր կնիկները եւ մեր ազ- Տիկներ մեր չեն, հմլաք, ի տուրքը մենք կուտանք՝ կալուածն աղային է, հողային տուրքը մենք կուտանք՝ նողն աղային է, եզն ու քրտինքը մեր` արդիւնքն աղային է: Սշ- խարձիս երեսը Թոչունն ու մրջիւնն իրենց բն մբ ունին. Զարսանճագցի ժողովուրդն տուն ու ձող չունի» «լ մեր ինչուն նամար է Պատրիարք, ինչու Սուաջնորդ , ինչու հաշ մար էկեր ես դու կոս... Այնքան սաստիկ յուղզմամբ եւ կրիւք IT խօսէին , եւ այնպիսի լեզուով մբ, որ երեք օր ընդունայն եղան բոլոր խր յուսա բու- Թիւններս եւ յորդորներս, ապա տասնի շափ անձինջ թիչ մբ մեղմացուցին իրենց խստութիւնը : ի՞նչպես ալ մեղադրիր) ԼՐ" գրի երես տեսած չէին , Քաղաքականուքժե- նէ he աշ խարձի ընԹայշքէ անաեղեակ, dմեր-— Հակայ քաղաքներու նետն անգամ աննա- ղորդ , ուսմունք, գիրք իբենց անծանօ , խորի 1 կարեկցուցեան արժանի ¢ իրարու d րյ ալ անվստան էին » hr վախնային ոլ մեկնզ մէկ մատներ պեյին Թէ գանգատ ը- րած է նա պեյին վրոյ։ ԵԹԷ «յրի կին ժբ, կաս աղջիկ մբ, կամ տուն մբ կաս պյդ ին՝ Վէյը կր խլչր մէկէն կուտար միւսին, մեծ պատճառն նայերն էին, որ կաս իրենց din — նութեանց վարձքի տեղ կստանային, կամ աւելի դին, կաշառք, կապալ կուտային պէ- մին, խնդրելով որ զայն առներ Մարտիրո- — 129 — սեն տայր Կիրակոսին: Կային այնպիսի կարդ մբ նայեր ալ, որթ իրենց «յս տարօրինակ 4 արտարութեամը , կայառ,ք կառնուին ժո- դովրդչն զոր կը մատնեն , պատիւ կը գտնէին ut յերէն՝ որ ննարքներ ննարեն Ի Ոմանք beu բողոք J"րուցանել. կուտային ժողովրդ ենէն պէյերու վրայ, եւ ծախք կը ժոդվէին , պար- gk կստանային պէյերէն: եւ բողոքը Ւ իբափանեին : կամ գոնուժեան գրեր անդի- տաբար ժողովրդեան կնքել կուտային» ծա- .ալի էր տեսնել Հայերեն չատեր արբեցող եւ ձայնոյիչ որովնետեւ գաւառը աոատ գինի կբ բերե, եւ զոր կրնան փոխադրել ի կարին եւ ստակ վաստակիլ, բայց լաւ Lա— մարած: են խմել ամբող , եւ անկարգու- Թիւն ու վնասներ անիլ անձանց: Ցծաւելով կը գրենք այս & շմարտուք իւնները : | Գաւառիս Հայն տ En լինելով նանդ երձ՝ էր Վանքին, նաւատքին եւ աղօթքին պինա է, յաճախ փորձ բրած են բողոքականք եւ չեն յաջողած որսալու : ինչպէս բնական է այսպիսի տեղեաց, կախարգական բաննրու վրայ շատ կը խօսին, եւ Թուղթ նայելու , ld դրելու շտ Td նետեւին: Ֆrանգ կարապետ անուանհալ & արտալր ու զուար»- ճախօս ձայ մբ կր խօսէր ԹԷ — «Հայը սուրբ, այս երկիր դիւտնական բաներու շատ կր ձաւաապան, իմ խելքս չնասնիր իմ՝ ճարս LGpemնդ եղաւ, ըսին դիւանական է , օր չորա դլո-խ Ծետարան կարդալ կուտայի: Զօր 9 — 130 — որին i EM ուվք նայել տուր »- Gայել տուփի: . ԱԴ սց, գդիւանական էրան. Ջին կայ վ բերենք, ով չբերենք, Թիլ գեղի Մօլլան բն« րենք, էնի շիներ կր ժողվէ : կնիկ մարդ ան». խելք 5, բայց խօսքը անց է, չկրցոց փոզ-« պատաս (եախխապս) ազատել, մծլան բերինքս եկաւ, նստեր կբ պտպտայ (ջիկ կարդավ)ց եդէդ մր ուզեց, դանակ մը նանեց, գետ- նէն դանակի բերնով կր ժողվէ եղծդի եջ. կբ լեցնէ: — Դօ էդ նչ է կը ժողվես, մծ- այ: — Ջին է, դեւ է կը ժողվեմ: — Ո՞ր. է: — Սշա ա, կասեն ինծի $ su տեսնա « — Չէ, աղբնր, քօոնամ Թէ բան մբ կր. տեսնա: Սչբերս կը շփեմ,. բան չկայ: — Մենք կր տեսնանք, կասեն, — ին, աղեկ» ժողվեց լցեց եղէդը) բերանը մոմեց, որ չԷ. փախչին , տուեց ինծի. nւ ասաց: — Gof տանիս տեղ` մը խորես։ Տեղ մի ցյուց: — Ի, փարայ տուր: — Աղեկ, ԹԷ որ ձարսա աղեկցաւ տամ: — ՉԷ, փարայ տուր: Զօր . արին: Հանինք երկու. ձինդ. ղուբուշնոց - տուինք : Չերց ար : Նեղեցայ: Գնաց որ ետ- . eէն 4 մնացածն առնէ Հարս: չաղէկնար« —_— Իս ու էն կասեն. — Դու չես Gu sare տար: — ի՛, նիմայ դեւերը ժողվեց մօլան — Հա: — կեցեք, ասի: եղեգը զարկեր էի առաստաղը , վար առի» ան ու որոտում ինկաւ նստողներու մէջ, Թէ՝ վայ, . գեւեր պիտի ելնեն դուրս: Մոմբ բացի , եղէ դի dey». ee դրի մէջ բերնիս. — Աղբեր դգոբ 4. — 131 — efi. ,. դեւեր Թող մանեն իտ փորը 3 "Բան չկայ որ abl + ատ այս ս բերա բաներ :h Գ. Գասպար որ դիտնականութԹեան in բա ուներ, խառնակ գրերով տետրակ մի gag MIN. ինձի, «Սողոմոնի » Ld տետրանի անունը , րոյ մէջ մարդոց բղդ կս But— կատթագիբ կբ նայեր: կենդանակերպից ան- ուանք. կարգաւ գրուած են, Խպ, Կարիճ, Կչիո եւայլն: | իւրաքանչիւր կենդ անակեր- "ալին նանդ էպ դրուած է « Ծնեալն ե- Թէ կին Է, աչեղ լինի եւ գեղեցիկ, առատ քին «յրն մեռանի, երկրորդով երանելի լի- ‘bp; իմաստուն եւ բաղ աւոր, այլ ի qm a— "կաց. չցնծայ յ» եւայլն եւայլն: «ԵԹԷ «յբ Գենանի, մեծագլուխ լինի, կտրիճ , ինչ բա նի. ձեռք ձգէ, յածողի , կնո: խաբի, բայց վախճան բրի Լինի. եթէ նիւանդանայ՝ ՝ ոչ մեռանի, այլ նոր բազի տիրանայ » եւայլն 3 ջող 4երոլ ry նոյնպես եւ Կին Heyl Lay կարգին - Խեղճ կինը կա այրը Էաւատմդով թէ ի- բեն նամար հախասակմանու ած է լինել աղդ- ատ, կիւանդ , դժրախա, կը նալի չարու- նակ այն վիճակին 9: Ուրի մբ, Bէ՝ ե- րիտասարոը ական հասակին մէջ մեռանի պի» տի , ԹԸ ամուսինէն կոս խի զաւակաց չ9րն- ծայ: եշ այլն: Միշտ ախով ու փա "fp կեանքը կանգկունէ ։ — 132 — Անդ ին՝ «Դեղեցիկն , աչեղն , բաղգաւորն y իմաստունն» կը զօրէ կր զօրէ որ Սողոմոնի ըսածին պէս լինի, եւ չկրնար: Աւելի du խորդն կայ, մինչեւ անգամ կը գուշակն ԹԷ «U J“ կինն անն ամեսատ պիտի լինի հոս պար- կետ, դոդ կամ արդար , սպանող կա Dr — ւտտարիմ',» եւայլն: Տիբելով «յսպիսի դաղափարը 4իՐԸ bone Jkւ տուողին երեւակայուժեանը վրայ, կա— կածներ անպակաս կը լինին տունէն: Բայց վարպետ Սողոմոնը ադոնց դէմ գրուածնել հնարած է, ոբ դիմեն Թուղթ նայողին bc | գիր dp գրել տան կնոջ կաս առն գաւատար- մութեան նամար, եւ ամէն բանի նամար : Թղթի Վբշյ պէտք է սող մը աննյան գծեր գծել, եւ ասոր տակը Արաբերենի պես քաւ- նի մբ բառեր, եւ սյ Թուղթը կարել պետք է պյն անձին գլխոյն կամ Թիկանց Ֆածկպթին վրայ, կամ արլ անդր, կասի թա - ղել: & անապարձի վրայ եւայլն st « Սողոմոնին » աւելի ընդարձակ էջերը նուիրուած նեն ախյ— տից եւ ձիւանդուժեանց , որ կսկսի այսպէս - «վասն գդլխացաւի եւ փորացաւի , ծննդ ա- կանի կամ ժոքացաւի» , եւայլն: նւ ապա, —« կոչեաց Սողոմոն զդեւսն եւ ասէ. Աոա ինՀ զի՞նչ Է անուն քո։ Ասէ գեւն, անուն իմ Սքրլիք Էէ, եւ մեք Թուով սազում եմք: Սսէ |յողոմոն, Զի՞նչ չարիք առնէք մար- 43 Ասէ դեւն, մեբ բրնակիմբ խիջուրս եւ — 135 — F ֆբձորս , ձարկանեմք զմարդ եւ գարձու- բեցուցանեմք , խաւարեցուցաննե մք պաչս եւ ցաւնցուցանեմք զմէծս եւ զգլուխաս, երեւիմք. երբ մն ի dhe աղջկան ’ երբեմն ի կերպարանս ° տaնասնոց : Սէ Սողոմոն , Uw ինձ, ով պիղծ , aP’ նչ է ձար եւ դարման այչ. ցաւոց: ` Ասէ դեւն. Սե. ագլօր զենուլ, արիւնով Գբել ոյս Թլըսմ, ի շուր գնել DLN եւ խմել, չորս գբ- լուխ Աւետարան կարդալ, եւ Մ- Յակոբայ մո վառել, bc նարիւր ծունր դնել» $ m/l JՉպէս ամենայն ցաւոց նամար մElկdEh դեւ կը կանչէ Սողոմոն , որք իրենց անունը կուտան, եւ Թէ յատւոր են է սակաւ աւոր » Թէ` ուր կը բնակին, Թէ ինչ կերպարանթ կբ կրեն. որը շան, որը ձիու, որբ եզան', որը գեյ", որը խոզի, որը կատուի, որը 4ե- բեզմննները կր բնակին. որը 4ողոցները, որը ծառոց ստուերները , սրը տներու մէջր , որը «անիքը, որը «յգին, որբ դաշտը, որը` Կւերակները : Թէ՝ ամենայն ախտից եւ 5ի- ւանդ ուժեանգ պատճնառողք սատանաներն են, բայց բարեպաչտօրքն կըյայտնեն որ` այսինչ ախտով լտնուածն այնինչ վանքն եր- թյ, Անարծաթ բժշկաց գերեզմանը յուխատ ` կբ խրկեն ծննդականեն , ոտքի ցաւ լ բոնուոզն՝ | Ս. ԽՎչի վանքը, սրտի գաէ բոռնուռողը Նա- բեկ Թող կարդալ տայ, եւ գլխացաւն՝ Ասե- տարանվը $ biwy (ն — : — 154 — -Գխեր մբ նստեր Էինք եկեղեցւպ տանիքը ,՝ ուստի կերեւին. աշտ ke արտօծրայք, եւ գիւ ղօրայք զուարճալ իք $ bc Rbղnc wy գետն ոլորուն hp նոսէր դեղին մէկ Քովէն , Jուdm— փայլելով լուսնակին լուսով, որո Seay ` մEջ մերթ ընդ Վերք: շվուելով ձո խոշորաձայն խշրաոցներ կը նանիր - — « Հայէ , նայէ , հայը. սուրբ, կբսէ Ֆրանգ կարապետն,՝ վիշապ- ներն եկան Չուր խմելու, վիապ կրլինին այն օձերը ոբ եogժն տրի: աղամերդւղ ե-. րես տեսնան, Թեւեր եւ եղջիւրներ կու- նենան. մեծ են մեծ նեա, մարդ, գազան,. կբ ելլեն, Թէ որ Սստուծոյ ձրամանքով Կրեչ- տակներ երկաթէ զբնծիլով չբաշեն երկինքը, երկրի երես մորդ չնար կը կլլեն» Կր քա- շեն կր քաշեն, կը թողեն նանա բանձր լեու- ներու վրայ նազար կաոր կանեն»—: Փէրինէն կէս ժա նեո Հոչէ անունով Հայու դեղ մը կայ աչքերնուս առջեւ ջրէն.. անդին, գեղին վերեւը ճրադ մբ կր վառի,. hp ցուցնեն ինծի եւ կը պատմեն Թէ` « Տար-.. ուտյ չորս նղանակի մէջ Աստուծոյ գիշեր «յս ճրագը կբ վառի. ասկէ պարդ կը տես- նանք: Հոչեցիք չեն տեսնար. մարդ կր ղր»: կենք որ երթան տեսնան Թէ իեչ է այն, դեղին end հր հասնին , ճրագը կր կորսուխ , բայց միեւնոյն ժամանակ ասկն: , կերեւի Ր Սուրբի տեղ Է ինչ է այն, չենք գիտեր, մեր. պապերն ալ միշտ. տեսած: քեն)»: | Ue phe ես ալ կը տեսնայի, բuyg dtp. — 433 — -թնղ. մէՋ կր մարեր փարոսի նման եւ դարձ- եալ կր լուզնրէ Հոչէ ինչու ըսուած: է այս գեղը: — Pr’ "արատմեն VE: « Տիարպէքիր S2pbac ած , ուզեր ‘rh “դ քաղաքը նոս Հինել, բնգ արձակ. fe «մունքներ kc կոփածոյ, մեծ Քարեր կան այս» - ak, նի ն կը ձգեն: he ամէն ծ: Ըիմնսեց «վրան շէնքը hp շինեն y MIA OU կ'ելնեն - հ աե մսնեն որ գործիք կորսուած են... վ արպե- -ար կը նարցնէ՝ Գործիքն ուր £: ‘ԿԸ ալատամ- խանեն « Հոս sk, Հոս 4» + Ուրեմն մեր Հի- նել իք քաղաքին տեղը նոս չէ, տեղւոյն ա- անք կը մնայ հոս չե, նոշե: Յառաջ կեր- Քան չինողները մինչեւ կր նասեին Տիարբէ- "իրին տեղը, ձոն ճարտարապետն իր գոր- Sfp կբ դտնչ - նրողներն են կրած » o- ։ տուծոյ lpuմpն տյստեղն է, կրոէ y TI a Ւ «քաղաթը շինել»: Ցէբսիմի Քրդաբնակ նղերու վր«ցօբ. Ի ծան ծ բաներ կը պատմեն , որ եթէ սաորջ. լինէին, յատուկ նետազօտուժեան արժահի պետք է ձամարել այս լեռն ամբողծ,' ուր ոչնչացած եւ դեո չոչնչացած բանել նրնա չանուխլ Qատմած ներէն "uu Hor Luci} — ան կրԹուեր, կային: չափազանցութինք rou '. մինչեւ առ ասպնելաց: կբ Կասցնչին tft — "նի մը գեղերու անունները տուին որոց ա- Հերակաց մէջէն ամաններով արծաթ եւ ոսկի գրամներ ու զարբեր գտած-են Քրդեր - Այս նաւանական է, ասպատակութեանց -—4— եւ մարտից օրերը Թաղուած գանձեր են, n— բոց տերերը կամ մեռնելով կաս չդառնալով , մնացած են Թաղուած տեղերը : Քարայրերը կրսէին, յորս լցուն ձին ԴՐբեր կան նայերեն. եւ պյրերու դոները շարուած , տեղ տեղ բացուեր եւ երբ dեnք գր են որ գիրք մբ ձանեն, բոլորը փաած ու. ապականուած՝ վար ափեր են մոխրի չս: Այս եւս կրնայ ճշմարիտ լինել դբժ- բախտալար, որ եւ բացատրութիւն: չսլու— նանջեր | փարայրեր կամ քարուկիր շինուածքներ , կըսեին , ռրոց մէջ սնտուկներով լցուն են ոս— կի եւ արծաթ, եւ այլ կան կարասիներ ու գչնքեր, բայց ոչ ոբ կրնայ ներս մտնել կամ dեn.p կարկառել. գի ազաղակներ եւ որոտ-— մունք Td լսուին, եւ. շանէն կր մեռնին Ի Մ ասնաւորապէս հետեւեալը պատմեցին չորա անձինք, բայց «Մենք լսողաց ենք ըսին , տե- սողաց չենք»: իրմոյեան Մանուկն իբրե իր աչքով տեսած այսպէս պատմեց , «ֆէրիեննն չորս ժամ ձեռի Տերսիմի ներսը Ղոան Սշի- բաթչն Ապտուլլան անուն քուրդն բլր ժբ վրպյ իրեն նամար տուն dp կր Հիեէր ասեք քսան տարի յառած: Ղոան մեծ քաղաքի պէս տեղ է եզեր հեւ ունեի յատ աւերակներ , քուր- դն իր տան հիմունքը պեղած ժամանակ Քարուկիր կամարակապ ներքնաշչննք մբ բաց- ուեցաւ , պատուկանչն , դոնէն նայեցանք որ կպատ կոյտ ոսկի եւ արծաթ դրամներ, սբն- — 137 — տուկներ , մաքուր եւ ընտիր զէնքեր, Հիոց սանձ ու թամբեր, եւ կերպ կերպ նագուստ- ներ. Քբդեբէն մէկր զինքն ներա` նետեց եւ «նտուկ մբ գրկելով դուրս վազեց, բայց ին-- fine dh , գանձուց պանպանոզ Աներկե- «թներ չարաչար զարկեր էին զինքն Այդ սնտուկով ոսկին Արդ ուլլաձին տունը կր կե- lerg+ hp տեսնան , բայց չեն կրնար dhnքp տալ կամ նատ մբ վերցնել, իսկոյն կր մեո- հին, Աներեւոյ պանապան կայ քով: Աբ- դուլլան իր տունը շինեց «յդ կամարակա- պին վրոյ, որ կրսուի նաեւ եղերի տուն. ծակեր Թողած ունի , ամէն մարդ կրնայ նա իլ »«եսնալ պատժմածներս, ինչպէս նաեւ տան մեբ դրուած սնտուկն ու ոսկին ար» ծան» —: Ա J“ Աբդուլլանն ուրիչ տեղեր ալ գած ունի. եղեր: Gpն դրամներ , Իրմոյեան թրսէր Թէ, «Նա երեք ձատ ոսկի տուաշ ին- ծՖի՝ ամէն մէկն 12 տիրե. պղինձ. ne fine) Նռցի մեծութեամբ, տարայ Խարբերդը փո- խանակեցի մէկն: 1140. ղրուշի Թվէնքչեան Գէորգ էն »: Այս ստպյգ էր ԹԷ ձին դրամներ եւ այլ նու ժիւններ բաւական կը տեսնուքին այս գուպուի բնակչաց քով, եւ շատն ալ ժողվեր էին ու հը ժող վէին շանադէտներն : Գատմե- ցին նաեւ ԹԷ ֆերինի քովերը տաճիկ մբ վո Րելով գանձ ձանեց, վերցնէր պիտի , Անե- Բեւպյթները՝ սեւ արաբ էին, չարաչար զար- կեր չին զինքն , ցաւէն ու ակէն լեզուն լլ եղա. հւ: ականջները խաւլ«—-Անչուշտ իր է- pPhewluyeւ եան պտու : Մածկեալ գանճուց նամար սեւ արարք կամ աներեւոյժներոզ անպանութիւնը սովորաբար ամեն գաա- ~p. ժողովուրդը կր oof: Sanu մեծ: աւ marp տւնէին րամի , զանազան Հմասյուժեանց , եւծոչ Թող առասպել լիձին մեր լսածները ,. սսր- կայն կը Թուի Թչ՝ այդ ամուր լերանց խխոր- Հերը իրօք բաներ կան յայտնունլիք: Արբջա- կունեաց օբերէ նետէ, իբրեւ ամրոց, իբրես« ապաստանատուն , իրրեւ դարան կրնտեք: նլջ- կատել Տերսիմն, ինչպես. նաեւ: լի են բեր» «երու, գդղեակեերու, վանքերու, չիրիմնե- Ր» ձետքերը, որք ոչ միայն Ազգ պատմու Hեան այլ: նահւ քաղաքականուժեան եւ գի առւ թեան տալ նիւթ կը մատակարարեն : ԵԿ չատ փափաբեցայ շրջել միանգամ սյ փոբրերը , բայց պայչտօնս չէր ներեր, եւ զօրաց բանակն ու քրդերը մեծ շարժումներ կրնէ- փն. միայն Մեծկերտբը դնացի, ուստի երեք ժամ ձեոխ հը գանունըր նոյն օրը Սլի Շէ- ֆիկ պծյն զօրաց ձետ, եւ ձրաւիրած էր ՔՐԴ«ց երեւելիները, որոց առաջարկեր էր երեք պայմաններ. 1. տուրքեր վճ արել: ես պօրք- տալ, 2. մարդանկամար րնել: 3- զէն Քերը: բերել յանձնել: Այս երբորդ «լոց մանը Ֆանը Pai md էր իրենց 7S անննարխին խոր 4րդոց մէջ չին: Մեծկերտը ունէր Քարա» Գայ. բերդ մը, որոյ ուսին վրոյ. գողաժեւ plac ած էին “ տուները» ՝ չէնթեր he աւերակ- — 139 — ները կբ ցուցննին Թէ ինչ կարեւոր` դիրբ: եւ. դեր: ունեցեր: այս | բերդաւանը: որո, չորս կողմն լեոնապանո է, ես խոր մոր մբ nef nm th n 7—8 a եկեղեցեաց աchրակ- b Ֆեր: հր տեսնայինք kr, Low. որ խաչքարել. rd երկու եկեղեցի «լ Փարի նջ փորուած՝ դե- ղէն դուրս ոթ կրսունին . Դալասուրբ հւ Քաուսուն մանկունք : Օդն ne ֆուրբ աննր— dwան: Մ եր գնալու bc գալու ճամբուն fy \ Էին Mac գուլ ջուխխ , կօբթ ափայ եւ Տամիժ աղ դեղերը ձապարնակ: Մեծկերտն ալ հայաբբ- Ֆակ էր» իրր 25 տուն ուրք միայն կային , եւձին՝ այլ գեղեցկաշեն գմբեթով ու մինա բէսվ մզկիժ: մբ ունեին, յորում ար սուրբի dp. երեգման 3 Բեակչաց կեանքը bop ան նախանձելի էր: - մոաֆնորդ. Հայր Սուրբ մերադարձած te Խարբերդեն- իր ուշադրութիւնը ։ խնդրեցի: պլատմական ke իրական ննութեանդ վրայ» Նա ցցյտուաւ ինձ փոբրիկ կուռք մբ եղջերա ւոր ցուլի, որ գտնուած էր փէերինու: արտի մբ. մէ9։ նօտազի մբ ձեռքով. եւ այլ թանի մբ բաներ : Նա ընծայեց ինձ տատասկ բեւեռ մո Ս «Լուսաւորչի չարչարանաց վանքին, եւ մի արլ դատտասկ ունքր, «որ կլոր «պնդո-կի “eth be ce ms ging Sup բեյի Tu ey a ' - Վիճ ակու թեան $ ակսած՝ հ կեդեցիները «յցելեցի, Վին եւ ողորմելի շէնքեր: նոյե- պես. են ետեկեղեցականները - բայց գոնէ կր — 140 — գտնուին, եւ ժողովրդեան նոդեւոր. պետ» Քերը կը նոգացուփն։ Ո'վ նոգդացեր զիրենք» ով կրնայ մեղադրել զիրենք: Օբձնեալ լինի Արարատեան ըեկերութժիւեր , ո մեր առա. շարկութեան վրայ վարժարան մբ նիմնեց ի Փէրին , զոր կը կառավար ցարդ Միացեալ ընկերուժիւնե. մեծ բարիք մեղա այդու երկրին. ինչպէս նաեւ ՉՔ կածադի վարժա- րանն: կուզե ծանուցանել: ընթ երցողաց Չար- սանճագի աղաներ կամ պեյեր յանուտեք, որք ժուով 25 են: 1: ֆաշավանքի իսաք պէյ: Չ- կարեսիկի Օսման պէյ: 3« Վասկերտի Pac snc ly wus 3 4. Մ արջամակհի ՒԻբիչ » Մամ եւ Աբդ աղայք: 5- Բալքշիրի ձիւսքին, Մուստաֆաց եւ միւս եղբայր: 6: Վերին Հաւսիկի Սսղ- ժման. աղա: 7. կալուդ արի Յուսուֆ աղա : 8. Խրոնիկի Մանմատ աղա եւ եղբայրն: 9 « Գալանդ արի Սրու, աղա: 10. Փէրինու Սա- նիր աղա: 12. Ղուչչիի Օսման աղա 13. Սայիտլիի Իսմայիլ աղա 14 Դայաչիի Զիւ- Bf եւ UE ֆo աղայք եւ միւս եղբայրն : 15. Զորակի Իբիչ եւ Մ ան մատ աղայ 16. կո տարեճի Յուսուֆ եւ Թօսուն աղայք եւ միւ եղբայրն: 17. Ուրցի Անմատ աղա եշ եզ- բայրն» 8. կօքթԹավացի եմատ պեյ« 19- Կորճանի Ալի ազա 20. Աղ-մադգ րոյի Իբրիչ ազա: 21. իսմայիլցիկի Սուլէ ման - աղա, — 141 — Աբօչ. աղա եւ Օսմանի որդիք ` 29. վաննայի իսմայիլ աղա: 25 Ի Զէրինի Քուչուկ աղա: 24. Սորվփիայի Անմատ աղա եւ հօրեղբօրոր- Դիք 285. ՐԲաղշիշի Հաճի Մուսթաֆա աղա ti5ա ասոնք են երկրին տէրերը , ամենէն առաւել իսաք «է յն է որ ունի 36 կտոր գեղ ու մազ րայ , անկէց վար ունեցողներ կան 12, 10, 6, 4, &e%. կտոր գեղերը: Ասոնք բոլոր իրենց դեղերու ձողերը իրենց անուան Թափու բրած են առանց բընակիչ- ներէն նարգունլու , միայն Մեծ կերտը եւ Սբղ- snd դեզերու նայք՝ kr չնչին dius մ ալ Բեբր- Դակցիք իրենց վրսյ Թ ափու ունին, այլ սա- լայն հողային եւ կալուածական . տուրքերը ինչպէս նաեւ ի հարկին իան հները դեղա- ցիները կը վճարեն, որ կբ գրուփն ինաշիւ աղաներուն , եւ անոնց անուան fo յաններ կբ տրուին , անչույտ յայտնի է Bէ՝ դեղացին մարարայ լինելով բերքջերը կը բաժնեն աղա- Jy Հետ: Աոանց աղայի ձաւանուժեան եւ Ֆրամանին եղած ամուսնու իւնք Find ծան- Բ«Դնի հր նստի ժողովրդեան: կան աղաներ ալ որ. կուվեն իրենց գեղը եկեղեցի եւ քա- նանայ գտնուի y դոն ապրին ' որպէս զի չփո- խադրուին ուրիչ աղայի մբ ձող: Այս «պե- Jերու անեն է որ Տերսիմի ֆրդեր ամեն կողմ ֆխասներ կը գործեն, բայց Զարսան- ճագին փաս մը չեն կրնար աալ: իսաք պէյը Jճախ ամրաստանուած է, որ Թէպէտ 4ո- Վելի մէկն է, (այց միւ 7 աղաներն են մե- — 442 — du մասամբ. բողոքել կուտան, ՝ որպէս զի ասպարէզն իրենց ձնսյ եէ նա իյնայ, իոկ Թե չյածողին՝ Հայք պիտի նեղուին -իրմեն եւ իրենց դիմեն: Ամէն աղան իր տեղի 8p մարին իսաք պէյ մի է: $ Բարեխնա` կ— տավարաւթիւնը բանիցս. քնեխչներ : գրկած" է Հոն , օրինաց «րդ “pF bet Գործ ադբելթ- ամար: Ի ֆէրինու ձայերէն diwս մբ արձեատաւոր լինելով , մանաւանդ Դալայչի եւ: զինագործ, ազատ ելեւմուտ ունին Տէրսիմցւոց ՎE9, դ նոնյմէ ոմանք, եւ յատկապէս ծերունի Ուս» Pu Ցակոբն ճետաքրքրական տեղեկութիւն հեր տոշին: Քաղուածք մբ կր դեեչք սյտոեկղ «Տէրսաֆքմն երկու մասի բաժնուած 4: Be ոպջին մասն կը կազմեն Մեձուր լերինք ™ & aga. է: Տուժիկ ըրսուածն , wայo shaeifrh մէջ + Ովաճուխ անուանի լեռնանովիտն nur cha , Lp էտ be dg ոտ i ԵՐնԲեր դ մասն է բուն Տերսիմն, որ կը տարածուի Հղիի» Դերջանի եւ Երգնկայի կողմի, ար Է խու- պուլ ջանն: կան ոնք որ Տէրսինն. երեք մե սի NT A բաժնեն, =a նձուրն ու Ցուժիկը`. Wirt դաո առնելով , որք beep dom Hած ա լնուներ են: «Ովաճբիի կամ Տուժիկի բնակիչ հողա նչանաւոր ցեզերն են, որ աշիբաթ կ pun fhe.’ Շեխնասանցի(, Փիլովանցիք, Խաբարալյիխ, Արասանցիլ) 'Քօչ-ուշաղցի(, Ռազկաժանցիք- — Այս յցեզեն են թրո-ուշաղի:. եւ Թօփուղ Nu | — 143 — ու շաղի հուչակնալ՝ եղեռնագդործք ——Q. կավ ուշաղցիք, Շամ-ույախցի, Բանդիացիլ,՝ Րոուտանցիք y Շեխմանմացիք , Խբողածկիր bre sigh $ «aS երսիմի մասին բնակիչ ցեղերու b անա». ւորներն են. Ջրբշանցիք, Սուոանցիք, Ալան-.. ցի, Աոեցի, Փուրեշանցի, Փեխմահմատ-. ցի». Հայչաբանցիք, Դհմանանցիք, Յռւսու-. ֆանցիf, Լուլանցիf, Շատեցիք, -Իզօղլուցիք» Ղոանցիք ’ եւայլն : կր UL Նաեւ ֆojաr. ուշաղի., Բագկաբ-ուշաղի, Ասլան-ուշաղի, Բrիմ-ուշաղի Ի Բեթ-ուշաղի եւայլն» ։ i -Տէրաինն ե» Տուժիկն կը բաժնել մէքտնղքն՝ Մնձուրի գետակը — Մncնզqaւր սույի- —. բայց ներքին միջավայրերը «յս լերանց էի են տյլեւայլ ջրերով, անտառներով հովիտ ներով եւ զարդարուն ձորերով , այնքան դա ժան նաժրառ. ունեցող եւ դրսքն խոժոտ ե- բեւցող այս լեոները գեղեցկութեամբ լի հն, եւ կը գհոյլեցնեն զմարդ : Բմց ի ծանուցեալ գնդերչն, ընդձանթապէս. Քուրդ բնակչաց տեերըք ցիր «ւ ցան են՝ շինուած անտառի փայտերով, իրենց Հացը կորեկ է եշ, գլ4ու» ոչխար ու կով ունին բազմաթիւ, եւ ջորի» \ բոլոր տեղերը կամ նետի կամ Չորիով միայն կարելի է գնալ, զի ուղիներ դիտմամբ աս- րած են, եւ անտառներէ | ժայունրէ, ելնես էջները պետք Է անցնիլ: Այս Հրդաց լե- զԳՆ Զազայի Է, եւ կրօնքը Դղլբաշչի Հաղ»- րչեԹի Ալին է իրենց մարգարէն , Ատաքեալն — 444 — եւ Սուրբն: Ունին իրենց կրօնականներ եւ կրօնապետներ, որոց տոնկմի սրբազան Է, եւ. կը կսչուին Սայիտ, Sksk: Ուղեւոր մբ եէ Սայիտ մըր առնու fr նետը , կրնայ անվտանգ ամեն տեղ չրջիլ, ինչպես կընեն շատեր: Ա- նոնք յայտնի են ամէն տեղ: որք ունին իրենց ծուխեր, զորս կը ձովուեն եւ անոնց- N/a սանմանեալ նասպթներ hp ժողվեն N դիր եւ մատեան չունին , PeYy աղէկ բարոյական խրատներ կաւանդեն, եւ տարեկան տօնե- րուն ժողովուրդ համախմբուած ժամանակ՝ հաղորդութեան աէ ս արաբողուիւն dp. ու նին ձացով եւ գինիով , զորս զատ զատ ա- մանի մէջ կբ դնեն, եւ Սայիտն ձրապաբա- կաւ կբ յանդիմանէ գմեզաւորն, որ եթէ խոստանայ այլեւս չբնել մեղք, իբ թողին hp dq ուի մերձենալ PN ճաղորդուխլ: £19 կան անգեղջ մեղաւորներ ալ` զորս կըր զրկէ Սայիտն եաղորդելէ, եւ իր այցելութիւն ել կտրէ այնպիսիները , յայտարարելով Կասա րակութԹեան որ անոնք ալ յարաբերութիւն չունենան եւ անոր նայցէն չուտեն :? Uda նական սրբութեան կարի. նախանձախնդիր են։ Չունին յատուկ աղօժատեղի, բայց տեղ տեղ սուրը Ss ետեներու գերեզմանները գմբեթով շինած են եւ աղօթոդներ կար- դած , ուր ուխտի կերթան. յաճախ nu fuse կրնեն նաեւ Հայոց շէն կամ տւեր տաճար ներուն , որոց քարերը կը նաժլուրեն , խունկ եբ ծեն , մո կր վառեն , մատաղ կը կտրեն , — 145 — հիւանդաց վրայ Աշնետարան կարդալ կուտան եւ. եբկիւզածութետմը հր նամյուրեն պայն» եկեղեցւոյ զգեստ եւ անօժ կը դողնան , բայց Աւետարանը կը համբուրեն : Կնա ողութիւն չունին jhe բացառութիւն է JՎէկէ աւելի կին ունենալ: Սայիտներ կամ Տէտեներ Թէ այցելած գե- դեբը եւ Թէ տօնի օրերը երգելով կբ կար- դան, կան որ սազ մը կը չալեն նետը, հւ յJափոշտակեալ ոգեւորութեամբ, սրտաճմլիկ եղանակաւ կերգեն Աստուծոյ արարչագոր»- ` ծու իւնը, կամ Աբբրաձամի պատարագել ը իւբ որդին, կամ ակեր նանապետբ, կաս Ցովասեփ գեղեցիկը, եւայլն: բայց միշտ Սլիի անունը կը խառնեն -ESp : թորին տպաւո- րութեան տակ ունկնդ րութիւն կրնեն միւս- ները: Այս երգոց մէՏ կը յիչատակուին Ա- դ ամայ Ըետ՝ եւան, Սբբանամու Ըետ Սա ռան, Յակոբայ Ըետ՝ Ռաքէլ, Ցովսե փայ Cheer” իւր ղֆախոնութիւնե, որոյ բարդականն, երկու սեռին եւս օգտակար կերպով կր բա- ցատրեն : Հայ Քանանաներ եւ վարդապետ» ները կը պատուեն , ինձ ալ պատանեցաւ որ Ֆունկաս եւ կուրծքս հր նամքուրէին bւ m~— ղթ Ը կր խնդրէին: Հայ քանանպյի մբ յի- շատակը կրնեն ոմանք , որ ասոնց մէկ մեծ Սայիտը ազատեր է նա ատոլ նալած չաց dhn~ ՔէՆ , սլանելով. զսյն իր տանը մէջ, եւ անոր փրկանքին Gամոր ro kofdL գաւ ակները qո- ներ £« երգ dp հ շարական մբ Joրինած 10 — 146 — bb քականային օրձնու թեան յիշատակին A յոբժմԷ մաս մը թարգմանելով բ գնե այստեղ: «Մտիկ բբէք, Աստուծոյ մէկ գործը սլատվե մ .- — uy քաձանայն ՒՐ եօժն որդիք Lusher — hb mncwus , Ոդբալով, օրձնենք անոնց յիշատակը Սայիտ Հիւսէյին սպանիչներէն նալածնալ, Հայ ՓՔանանասյին ապաստանեցաւ , քանանայն իր եօժն որդիք զոնեց, Սայիտ Հիւսէ յինն՝ ազատեց: Աստուած օրձնէ Հայ ֆքանանայն $ նա ի վերջոյ ի բանտ մատնսւեցաւ : ԱՍպյիտ Ջաֆար բանտը մտաւ, ծածուկ, Համբուրեց Հայ Քանանային օրձնեալ աջր եւ անոր օրձնութիւնն` wr aML. 3 Բանտին մէջ կաղօթ էր Հայ Քոանծանայն. Անոր աղօթքը երկինքը կը Հասնքր» Վերջին դատաստան պիտի ընէ Յիսուս, Հասան կ. Հիւսէին Յիսուսի քով պիտի կենան , Զարերուն պատիժ պիտի խնդրեն, բարինե- րուն վարձք: Յիսուս լոյս Է, Ալին ճառ աղայ , Լուսեղծն կարմիր թագով Վիտի պսակեն մեր | Դլոխը: Նա դրած է իր գլուխը կարմիր Թադ, Բոյցի պես կարմիր, կարմիր վարդի նման, կարմիր Հիու վրոյ, աղեղն ի ձեռին լարուած « Օբձնենք ծայ Քաձծանային միշատակը ....) — 147 — Այ« բարոյական ունեզող Սայիտներու ձով- ուած ժողովրդեան մէջ, զարմանալի է որ, կր գտնուին այնքան անագ որոյն սպանիչներ ե աւավզակներ, կը պատահի երբեմն ալ մարդ յափշտակել տանիլ. բայց կսպաննեն՝ երբ դի- մադ րութիւն տեսնուխ կս գնտակ արձակուխ իրենց վրայ, ապա Թէ ոչ կողոպտանքով կաս կամաւոր տուրքով մր կր բաշ ականա- նան, զոր իրենց իրաւունք կընամարին յՍս- տուծոյ սակմանեալ: Եւ եթէ իրենցմէ մարդ սպաննուած լինի կսսք բանտարկուած , որոց ձեոքով որ եղած է, անոնց գեղէն ու ցե- ղեն մեծ վրեժներ կը հանեն, մարդ կը յա- փրշտակեն , մինչեւ նոյն գեղացի իրենց բանտարկե ալն արձակել տան , կամ սպանե- յն ծանր փրկանք վճարեն. ապա Թէ ոչ իրենդ տարած անձն չարչարելէն եւ մեոցր- նելչն զկնի, երկար ոխ կը սանեն եւ քանի մբ անձինք ալ կսպաննեն։ Զօրբերէ սառ- տիկ կբ սարսափին, բայց գեղացի ու քա ղաքացի Հայն եւ Տաճիկ մեկ նաշիւ են ի- րենց քով: Երբեմն նաեւ իրենց մէՉ ցեղ ցե- ղի դեմ ալ կաիւներ կբնէ։ Այդ ցեղերը բաշխում ըրած ունին դեղերը իրենց վբ«ցյ» եւ իւրաքանչիւրն իր գեղերեն: տարեկան տուրք կերայ կառնու. նոյն իսկ Սկնայ վանքն, եւ բոլոր գիւղօր«ցք Ակնայ, Արաբ- կիի, Չնկածադի, եւայլն: Բենկսյ դեղա ցիներ եւ Արմուտաններ իրենց Pu9ne hud ազատ են այս նարկէն ) J՞րս քուրդ ն չնա- — 148 — մարձակիր մուտ դործել։ կան Քանի մը այս- պիսի տեղեր » P“YY անոնք իրրե պազայա կբ նայունն Ի Տուրքերն են Թի թիւն, տրեխ եւ քանի մբ ձարիւր ղուբու: դրամ, բսա բնակչաց, Թեեւ բաներ: Գատանեցանք անգ ամ մբ Հասոյին , գեղի մբ մէջ , եւ ձարցուցինք ԹԷ —ի՞նչ րանի նամար տուրք կապած են, երը Աստուած նրամյած է միայն Pադաւորին տուրք տալ: — «Մ ենք ալ Աստուծոյ նրամանաւ կ'առնունք, բսազ ճՀասոեն , պի երբ Աստուած նազրացի Ալին աշ խար ղրկեց , պատուիրեց BE Գեա քա- բոզէ , Քեղմով ձաւատացողզներն ի ղինուռր- Ներս են, զենքով պետք Է ապրին ձազ- րաթի Ալին ըսեր» եա խուտա, հապա վ անոնց համալ նաց ու հագուստ պատրաստն: Ր Աստուած ըսեր: Անոնք որ Քեզմով չեն Lees — ատար ինձ , իրենց վաստակէն նաց ու նա- գուստ Թող տան, իմ զինուորներո ալ Թող անոնց պակապան լինին: Մենք կը պաչտ- պլանենք եւ պոն կուտանք մեր անձր տու րբ r արողներուն , Բ"Yyy eT ES արողնելը կողով - տելով սպլաննելով Hunn dոյ կամքը հր կրա — տարննք։ իսկ գողութեան նամար աղօթքով կը խնդրենք յԱստուծոյ, որ արդար վաս- տակներու չնանդիպինք, «յլ որջ խարքու- եամբ, տոկոսով, անիրաւ եւ զօրաւոր մի- ջոցներով ունեցած են ձարստուժիխն, Թէ դրամ լինի, Թէ ապրանք, Թէ անասուն , զանոնք ղսմաթ ընէ մեզ: NH) J"լէս մեր dեռ.pք — 449 — բերածները Աստուծոյ. Jաջողութիւնն է, ո- Րy արդարուժեան գործիքն ենք »: Անշուշտ ամբողջու թիւն չեն կրնար: հագ- մել մեր դրածները Տէրսիմին bk ի«բ բնակ» չաց վբայ, բայց մենք այսքան կրյանք ձեոք բերել: Այժմ անցնինք Զարսանձագի Աոաֆնոր- դութեան Թեմի վիճակագրուցեան: | ԹԵՄ Ա. ՓԵՐԻՆ. գիւղաւան, nւ(! նը նստի գ այմա . դամն, եւ առաջնորդն, (վիլյէթ Խօզադ)» A եկեղեցի Ս. ՍՄսաուածածին $ վարժարան 1, աշակերտ 100, ծախք վարժարանին ա բեկան 300 ղուրուշ : — Ա յժ Ր Միացեալ բն- կերուԹեան եախակրթարան. — նակիչթ Հայ, Թուրք եւ Քուրդ: Տունք Հայոց 348: Բադնիք. 1 եկեղ. Ս. Մինաս. Տունք Ayg. 13 Դուշջի . » Ս N Աստու ածած ին >» 90 Թիլ վերին » "qy » 8 ՍԷ չիդլի » » » 4 Դ.այաչի » Ս. Մինաս ' » A0 Ծ.յվաղզլի : » Ս. Մինաս » 9 Քոշակ » Ս. ցարապետ » 13 . Կռտաբիճ » Ս. Գլորգ » 37: fiLrg » Ս. Մինաս » 24 | ՂԴուշինա մազրա » ոչ գոյ . » 6 ասու » Ս. Լուսաւոլիչ » a5 ՊՂ.ուզուլջու խ ի) Ս. Աստուաժամայր 3 90) Gof թափա ». | Ս, կարապետ » 40 եorնան » Ս. Աստուած ամայր » 2 tu աչիլցիկ ». /§ Աստուած ամայր » 25 Շոռհմի nck. » Ցանկ Վ.ասկեre Ծղժմազբա Թւռիկ վերին Մաrջումակ Նոr գեղ անց Մաբկիկ Պալաշաr Սոrփիա Սբղնով ՂԴ.աrրտբուղնաբ Ճա«սիկ վերին Ճաւսիկ Ներքին Խանճառ վերին Խանառր ներքին ն .ուսատաբիչ 4 .ալհայդար րrճնիկ Շէնցիկ ՊԿաատսայ | Սրմաղ չԽաrէսիկ -Փաշավ անք Պ.ալանճուխ % Քեrդակ աւան Չ» Փիլ բերդակոյ » Վահնայ » ՍԾաղման » Վեվ-cաfաr » ՄԵՇՆԿԵՐՏ. vu 3 UU Tz Uy BT UT Uy UU Vy Ե U5 35 UY —- 150 — 4 եկեղ, ոչ գոյ Ս. Աստօւաժած ին nt qny Ս. Թորոս Քառսուն մանկունք Ս. Յովաննէս. Ս. Ցակոր Ս. Գէորգ Ս. Սարգիս ոչ գոյ Ս. Սարգիս Ս. Աստուածամայր Ս. Ցակոր ոչ գոյ Ս.Մ ինաս Ս. Անտօն "§ գոյ » Ս. Յակոր ոչ գոյ : Ս. Ցակոբ ոչ գ" Ս. կարապետ Ս. Գէորգ Ս. կարապետ | . Ս. Սարգիս Sebp 2/9 - » » էյ վարժարան 1, աշակ. 40 ոչ գոյ » Ս .Ա3.Ցին ե Ս.Շամուն » Ս. Գէորգ ԹԵՄ Բ. Սւան. դարմադամությիւն N վի- 5 zz SS Ե Tz 3T 353 53 uy UU eT 8 3 5 VY — 4131 — այէԹ Կարին. (այժմ միւթեսարիֆութիւն. վիլայէթ Խoզացթ )- ֆէրինէն, ohn 5 Fառ: 3 եկեղեցի, Ս. «ՍՄստուածածին be U. Bef Ի Sele Suyng 80: հազվան A եկեղ. Ս չ Աստուածաժմայր Տունք չյ9` AS Ցամի-թաղ » Ս. Գեորգ »’ °”5 Պիլան օգլի » "պ .« 40 Դանա բուբուն » » » 15 Թուբուշմակ » » Ր) k Շօrտsան » Ս. Սարգիս » 25 Պաբմսի » ոչ գոյ » 4 նոզրնգեզղ 5» 0. Baւufel (աստ է գերեզ. Սrpոյն) 5` Ջուխուռ » ո$ գոյ i "PB. 4 Հազէզ » » ». 3 Փախ » » » 3 Luff » Ս. Գէորգ »- 8 Մտստան » Ս. Սարգիս «9» 25 Մerխoy. o> oy Գ ԹԵՄ Գ. ԻՈԶԱԴ. Աւան. այժմ վիլայեթի կեդրոն, որ ձետղնետէ սիխուն քաղաք մբ կր Հեւա նայ» 1 եկեղեցի, Ս-ՓԻկիչ: Տունք Հայոց 19 Ըննդակ 4 եկեղ. Ս. Սարգիս Snւնք 2/9. 28 Ծղզունիկ » Ս. Սարգիս » 1 Ծոբբիան » ոչ գոյ » 12 Սազետիկ » » » 8 Փայհ կ » »o »., AՉ2 Եrկան Շկեդեցին է Ս .կարապետի վանքն » 40 Զամբնեղ » 0 Մինաս » 410 Պաշտակ » Ս. Bակոք » 6 Սիճ` » ոչ գոյ » | Ճալէ arp OP Ս. Աստուած աժմայր » 7 —: 132 — Բնակիչբ խառն են դրեթե ամեն գեղի 4 Թpջաց եշ Գլա Ppդեpու նետ, անեղ տեղ ալ Կայախօս Ասորիջ կը դ«նուխին, որբ անխտիր ինամուքժիւն կընեն dugay Lb ki անոնց կրօնական. կարգեր Հայ քանանայբ կը կատարեն: Հայաբնակ փոքրիկ 4եղեբեն ֆՓանիները մi-h Քանծանայ ու նին , “բ այգելու- թեամբ կբ նսվուն : ժողովուրդ. մաքուր Zա— Jերէն կը խօսի, Քուրդն, Թուրքն ալ dm յերէն գիտեն ։ վանfեր- գաւառիս բազմաթիւ վանքերէն միմիայն ՀԱՆՆԿՈՐԻԿԻ Ս. ԿԱՐՑՊԵՏԻ ՎՈՆՔԸ ողջ է- Փերինեն 18 ժամ ձեռի դեսի յեր- գրնկայ, մօտ է նաեւ Չմչկածագդին , չr0y- պատեալ Քրդերով եւ անտպոներով. տուն մի Հայ կայ բնակեալ վանքին մէջ երկար ժամանակէ նետէ , որբ Թէ կը փակեն վան- Քին ձողեր եւ Թէ որդւոց յորդի իրենցմէ Վարդապետ մը կամ քանանայ մբ վանակայ- րութիւն կրենք, մեր օրով էր տէր Գօղոս Փաճանայն , որպ գերդաստանը կը րաղկա- Նար 65 անձերէ : Վանքին աղան կամ տէրն էր Ս«յիտ իպրանիմ, որպ ցեղին տարեց տարի վանքն կուտայ 50 քիլոյ ցորեն. (քիլան 100 Gof էր) Ի ՆՐԿԱՆԻ կա ԵՐԿԱՆ ԸՆԿՈՒԶԻ Ս. ԿԱՐԱ- ԳԵՏԻ վանքն o/h աւելի ճռյակապ bc մեծա դործ չենք է, բայց քանի մբ մասեր Քք«ց- քայուած , ընտիր ճարտարապետութիւն , Դ ՐՊ ձեւն եւ ՓՔանդգակներն եւրոպացի ուղե- — 153 — ւորաց իսկ ձիացումն պատճառներ, եւ օրի- նակած են ոմանք: վանքը շինուած է Հա- 1"5 2-ի :4դ- Թուին: Տաճարն Ս Աստուտ- ծածնի անունով է, որպ դրան ճակատին վրայեն օրինակուածե է գձետեւնտլ ը , զոր Առաջնորդ էն ստացայ» «Այս Է խորան ր տեառն, յորմէ ծնաւ Յիսուս Քրիստոս ի Jyրն ԲեԹղէձէ մ. յորովայնի նաճեցաւ, be ի սրտին բնակեցաւ, եւ Ս. Հոգին նովանա- ցաւ, աղաչեմ զքեզ Ս. Աստուած ածին բա- ըեխխօսեա վասն ծառայի Քո մեծ Մ խիթ «բիս զորդի: քո Աստուած մեր դաւանելոյ», եմ ի Թիւ». ման... գանձէ ... ժշնամ ոյն, որ առաքեալ ք Վեր նակատակեցան Քրիստոս վասն քո սուրբ ծենդեանդ. « եւ պկնի զխո- բանս շինեցի, ի Թվին Ն. իչ գ` Յիշենք ջանի մբ աւերակ վանք եւ եկե- ղեցի $ ֆէրխինու end, ջբին եզերքը կ ամի» վան եւ Ս. Լոյս վանք» եկեղեցի մբ եւս Ասքանդ pancwաd տեղը: Լուսաւորիչ գեղին Ք"վ` բւբի վրայ Ս. Քառասուն մանկունք վանք ձոյակասպ։ Փֆայավանք գեղին քով՝ «Բի Վրայ Ս- Յովնաննեհն ընդարձակ վանք: Բերդ ակայ UU. Barnu կիսաւեր վանք շՀph- ղակերտ, որ եւ Ս Տիկին: Ձորակ գեղին Քով՝ ՎՀսրոյն ky Ս. Վառվառ եւ Ս. Աus- ուածժամայի: Ղուչջի գեղին քով՝ Ս. Սնչօն ։ Հոշէի քով` Ս- Պօղոս: Բաշչխխի քով` Ս- Սարգիս: Մեծկերտի քով` Զեշմակ վանք, Ս: Փբկիչ,. Պօղոս Գետոս, Ս. Գիոrգ, 0. — 154 — Աթանաս, Ս- Եղիա, Ս- Սարգիս, Ս. Մես- rռվր։ Լամբ դգեգին քով` Ս. Աստուածձամայ» bւ UU: RԹոenu: Մասդ անի ՔոՎվ` Ս. Կիրակոս եւ Ս- Յուղիդայ: Խոզրնդեզի /օտ՝ Ս - Յու- upկի կիսաւեր վանքն ։ Դաշտակի մօտ §. Թումաս: Սին, Թուրուչմակ, եւ Փախ դնե- զերու մօտերըբ՝ մէկ մէկ եկեղեգեաց աւերակ: Խոզադու Քրդարնակ ին դեղին մէջ ինն սորոց իննեպակ եկեղեցեաց աւերակք։ Հագք- գին dow չոր" եկեղեցիթ Չուխուրին Jour Վանբ ակ վանքն ։ Հալւորի դեղբ՝ 12 bhկեզե- ցիք «երեալ. եւայլն: ԲԱԼՈՒ (4 nunnu 38 իբն Juaաcomnւն մեկնե ցանք Զարսանճ ագ էն ° Քղիի ջուրն անգնելով ան. միջապլէս կսկսի Բալուտյ նողն: Միտ զառ ի վեր կը գնանք, եւ երկու կողմերնիս Վձո- բերու մեջ լի են փոքրիկ դեզեր: Ուզեկից- Ներս rT ցուցնեն Բալուայ լեռները , 4p mbmn— նանք գլորակ բարձր գլուխ մբ Քղիի Սթոր- ոս լեռն է. կերեւի բուն շղ «յն Stpufe— մին մինչեւ Մնձուր, սուր եւ գլոր ժայոն- բով, եւ Թաfման լեռն րոյ fea երեսն Է Bապաղֆջուր » կնճայ լեռները , որոց միւս ե- բեսը կիյնսյ Մշոյ գաշտը: Պան մբ կը յուզ- ուի սիրտս Մ FL չատակներով : Հինդ. F122 մէն պկսանք իջնալ ի Բալուտալ ձովիտն: ի նե- nncum կողջունենք Բալու այ բերդի Pu pնuy — 155 — գլուխն, սիրտս իրեն կը քաշե այգ կասպոյա ժայոր, աչերս չեմ կրնար նեոացնել իրմէն, այդ. քարին մէջն Է Հայոցս (ream npet $b արգանդն, Հայկական 4 րոց գանձարանն ’ պյն պաշտել ի քարձյըբ , յորում Աստուածա- Jիեծե Մ քարով բ x գնեցաւ $ տբնեցաւ Ր մին չtr hun ազ մի ողջոյն: անտի ծագեց ժեր լ" արեւն: կէս ժամն աւելի զառ ի վար կ'իջնչէինք, ընկերներս ետ էին նացած, ներիվաբս կըր վազէր, կանխաւ որոյած էի որ Հաւաւու fess ցրաձկայն աց Ս. Աստու ածածնի . վանքը Վիտի իխնայինք, ուխտ ընէինք, ձանդչէինք bc անցնէինթ Ի Ռավու 7 Քարին Jn ելով nop be uspy , մոլորած էի. յանկարծ զ իս գաց ընդարձակ այգիներու մէՋ, որոց ծայ- րը Վեծ եւ չնորձքով գեղ մի կայ- Վայներ եյի, որ կը կանչէին զի«- ետ դարձանք կ ամբտուն վրայ: ծՀաւաւ գեղն էր այն եւ իւր այգ եստանն Ի վանքին դուռը իջ Ֆք , սիրուն է վանքիս դիրքը եւ իր շուրջ եղած սյգիք ծառաստանք եւ Չուրք կ աւել ցնեն վայել չու- թիւնր: իր առջեւ կը տարածուի գեղեցիկն Հաւա կանանչագեղ այգեստանեօք. հւ Քաղցը «չքով կր դիտած հովտին մէջ տիուուած EB ձանդ իսըյ լեռնակողման վրայ եղած չէն AL վայելուչ գեղեր: Դոնէե դուրս մեծ: ա- ւազան մը ունի 9 Թենեաց ձովանեաց տակ, . bc ի ներքո վանքին Ջաղացն է: վանքին նեքսը ամենայն ինչ աւերակ էր, ապվակա- — 150 — նութիւն եւ խառնակութիւն: Չորո շուն, չորս ուրդ երկու տնտես կանայք » հինդ hind, dil bo be dbl ձի, եւ մի կաղ վանա- հայը Մանուքլ վարդապետ : Աձա Հաւաւու վանք: Որո նայե ացքը mp դարեւ քաղցը: ԲԿyց մեր տեսածն էր խիսա l բառն: Ս. Տաճարն. փոքՐիկ aD Pande սp- բուն շէնք ՎS'էր, բայց միւս չէնքերուն մEՋ խխճողուած եւ կորսուած էր դրսքն: nu գտանք վիճակին առաջնորդ ական տեղապան Նախ անե ան Qonnu վարդապետ» որ երեք քա նանայից Հետ կրօնական ժողով կազմած էին, եւ կը յուզքէին այս ժամուս վանքէն կոբուս- եալ ոսկի խաչի մբ եւ պանակիի մբ խնդիրը Հրաւիրեցին նստելու fh նաթանեան Հայը սուրբ իւր անտանելի սիբելութեամբը արգելք եղաւ մեզ նոյն օբը մեկնելու վանքին ձեռագիրներ 2 ef անցնելով` յիշատակարանները կԱօրինակէի, բայց Նաչ- BP անեան Հայը սուրբն ժամանակ չտար, կբ խօսի, կը բօռսյ, գանգատներ կնք գա- ւառքն եւ պատրիարքարանեն, որոց կող- մանք կարծես պարտականն ես էի: Իմ վրաս կր Թավփեր իր դարդերը, եւ բրած ու րնե- Lhe մեծադգործուժիւնները պատմելով ր պանանջէր որ իրաւունք տայի իրեն ։ Հազիւ նասկցայ բր միտքը, եւ սկապյ դգովարանել բր առաքինուժիւնները ու իմաստու իւն- ները, ազատելով օձիքս Տանիքը ննջեցինք, որքան կենսատու էր գիշերուան օն եւ չբնաղ՝ երկնից գոյնն ¥ — 157 — Բաւական ձեռագիր մատեաններ. կային վանքս , որոցմէ- Քանին հրաշագործ Սբբա- պանն վասն ի վեռուստ ըրած էր կրսէին։ զի այ տեղն ալ նստեր էր նա եւ հանրագ րու- Թիւն ժողվերքր զ ինքն առ աջնորդ. ընելու ։ Հետեւեալ առաւօտուն արեւուն ծաղ ման նետ յուղի ինկանք, անցնելով Մրջման մազ- բոյ եւ Չինազն ձայ գեղերքն. ձովիտի մի- ջով մտանք քաղաքը: Սուաֆջին Թաղ ուր մուտ գործեցինք, Զովիա կբսունը, բոլորո- վին տաճ կարնակ։ աները նողաշչէն եւ ան- | Հ7ՎPք $ Մ շyY ն փրատն կր նոսէր y Jյնկոյս գե- տոյն բազմաթիւ այգ եստանք , bre բարձրա- բերձ լերինք նանքալ ից : Qան մի եւս, be անա մոանք բուն Ռալուն Բալու բերդաքաղաք Է, բլուրն իվսյը տոարածեալ` bl շէնքերը » իսկ դագախժն է բերդն» որոյ բարձրագ պն կատարը ապառաժ ցցուած քար է: զինքն կր շրջապատն Մշոյ Եփրատն երեք կողմանէ. որավ Թերակդղի մբ կր Հնւանայ, Թավզերը , շուկայն եւ կառա վարու եան պլատօնատուն,ը այս բաժնին մէջն են: Ջրոյն վրայ կամուրջ մթ կայ, յոր- մէ անդ ին կիրճ Է be կապան մՄ ենք դգնտ- ցինք դէպ յառաֆնորդարանն ," կոա» Տն- . դղասլանն Lh £, kc Ընդ. ժողովոյ դի- ւանն , վարչութեան Ստենապետն եւ այլք bru կան ’ սակայն բնդ երկար կսպասենք գուռը, դի Ներսը ւի է անմաքրուվքժ համը , անասնոց աղբերով Ի — 1358 — Համբերութի ւն: Վերջապէս մաքբունցաւ, ներս դնացինք: Ժողվել տուի անմիջապէս ժողովները, եւ ձրաւիրեցի Առածջն. Տեղա պակն իր պաշտօնին գլուխը, որդ նետ դբժ- ած էին , կամ ինքն անոնց դէմ . նարկ b—- դած յորդորներն ըրինք: Ներկայեցի իմ պրաչ- տօնագրերս, իրենց աջակցութիւնը խնդբե- լվ ինձ: Ղրկեցի գայմագամին՝ կուսակալու- ` Bեան նրամանադիրը, եշ քիչ մբ ետքը փո- խադարձ ապյցելուժիւններ կատարուեցան Հոն էր նաեւ Արղզրնի մատէնու Մութա- աարիֆ Րումի էֆ. որ մի եւ նոյն ժամանակ տեսուչ էր Սբղբնու եւ կապան մատէծնի նանքերուն , որոյ խխանութեան ենթակայ էր Բալուտյ գայմագամուժիւնն : ումի էֆ. գիտուն եւ քաղաքակիրթ անձն մի էր- գոն էին իրմէն տեղւոյե բոլոր ժողովուրդ, գոն եղանք եւ մենք: Օդն ու ջուրը խիստ ծանըր Է այս քաղա- Քին, եւ մարդիկ դեղնած, գրեթէ ճերմակ մագերով մէկը չես տեսներ, քիչեր կան որ յիսուն տարին լՐ"ցնելէն զկնի մեռնին : կե— նաց ճաշակը իանդգարեպլ, միտ քերն եւս ՞Sի- ւանդ ուժի օղին ծանրանկամ ն. վնասակաթ , Հրի բաժակով կը խմեն. եւ կոուարաբ , իրա բոզ, ձայնոյող անձինք են մեծաւ մասամբ Փեղացիներ բնդգակառակն գերազանց կեանք ունին, ազնիւ վարմունք, առողջ անձն Ճոս իսկոյն առաջին իրիկուն առւողջուինա աւրուեցաւ, շունչա կը կտրեր, ժՎէծքս ոe — 159 — ծեկներս կտոր կտոր կբ լինէին, հեւ ճակատա կարծես կացինով կր զարնունը: ձինդ վեց տարին ի վեր անտես բարեկամս եկած էր , որոյ dren jun ժամանակ անցու ցած էինք երբե , "գողն եւ Ջերմ Չախորժեցայ իր «յգելուքժե- նէՆ, բայց վերջապես տապալեց զիս ի մա- GfeSe , սաստիկ էր տապն, եւ լեռներ հը Թա- .ալչին գլխուս: Ա՛ն մայրիկ, ով պիտի նաշ Jr ինձ, անա այս ժամերուն նամար վար- դասե տին ըսած են «Աստուած օգնական» : Շատ աղաչեցի զԱստուած : Աոա օտ ողջ br—- (Ս Երկու օր նաց ու Sp ֆճաչակեցի ° Կանգիստ բրի, Թէպէտ կր տանջունի ի տա- պոյ։ երրորդ օրբ Տէր Մեսրովբ քանանայն Lhme առնելով , առ անց այլում իհ mu fm, զի հետս էկողներ հր տանջէխին գիս ի- րենց անտանելի կռուաբրանուժեամբ, ինչ- «յէս կրնէին Սոածնորդարանի մէջը, եւ ե« լբ ի բերդ ' ` Հին եւ վիթխարի պարսծլաց աւերներ ու բեկորները կոխելով վեր կելնենք. քսյք«յ- եալ մեծ դոնէ մբ հը մտնենք միջնաբերդը ուր շտեմարանաց եւ սենեկաց աւերածենկը , գետնայարկ կամարափուլ չէնքերը մէկը միւ- աին ետեւ կըր ներկայանան մեզ. դեռ ողջ Է զնդանատունը եւ մի բանի սենեակ» բայց ասոնք բան մը չեն արժեր Vd աչքին $ Կր դառնանք ի ձիւսիս, ուր ապառաժ եւ լերջ Քարեր են մեծամեծ, նոն եզերքին վրայ Քարին երեսը տայուած , վրան լըեւնոագիր անեղծ , մաքուր, 22 տող վերը եւ 7 տող վարը քանդակուած , մէջ տեղը բաց dg awd էր, ուր տող մր արաբերեն գիր փորագրած էին ° Uo «Գրման Քարի» կողնն զառի վայր a. նեղ, uանդ ղաձեւ, գրեթէ միջ ման շաւիյլով իջանք քարայրի մը բերան, որոյ մէծ փոբ- բիկ քարայբ մի եւս կայ, երկուքին ալ ա» ռասսաղն ու պատերը սեւյած. երկուքի մէջն ալ բեմի պէս անկախ քարերով չար ուածք, եւ պատերուն վրայ բազմացժիւ խուս չեր փորուած —Ս նա Ս. Մեսրովբայ Ճնա— բանն , ըսաւ Ցէր Մեսրովբն Ծունկերուս վբայ ինկայ, ձոն, ուր Սբբգյն ծնկները մաչտուած էին, լզեցի «յն քաբեր եւ. փոչիները , յորս չրցունք եւ ճակատ Սբբ- բոյն բիւրիցս քոուեր էին նուիրելով իր խոր- ձուրդն եւ իղՀերը Աստուածային իմաստու թեան. նոն դրի եբրեսներս, եւ չէի ուզեր վերցնել պյն ժայռերէն, ուր նստեր, կրո թներ, խոկալով եւ տքնելով Հայ ազգին եւ ձայաստանեսյց եկեղեցւոյն (ye bi կեանք ճարելու մգնուժեամբ. eos Rp, a ՔԱՐԻ, Հայոց արեւուն լուսնակամար, «ւսոի ծա դին նկարագրեցաս մեղ դիր կենդանի յար- դանդ մաքուր մեծին Մեսրովբայ, անմա տոյց լուսոյն երկրպագեսցուք»: կից քարսյ- մեծ դ րատախտակի նման , արդեօք Sy 1a — — 161 — ռերը Հեւակերպելու տախատակն էր Սրբոյն: ինչպէս նաեւ երկու այլ քարայրեր, որոց առաջինն աւելի լուսաւոր եւ րնդարձակ է, ունի սրակ մբ, br երկրոր ն՝ Կրկին upwտե— բով սենեակ մր, որոյ առաջին սենեկէն Ներ- սը, դրան հանդէպ, քարայրին ճակատը փորուած: եւ կոկուած մեծ քառակուսի մբ, եւ փորուածոյի աջ անկիւնը վերէն ծակեր կան ականջաձեւ , յորմէ մարդ մը կրնայ իր dkոքն երկնցնել: եթէ արմունկդ կիսածալ ընես դեպ փ լանջքդ՝ գրեթէ նոյն ծակին ձեւը կառնու, եւ այն դիրքով կրնայ մարդ մբ իր Թեւ. դնել այդ ծակին մեջ .—Ս- Մեսրովբայ դպրոց կԱ անուանեն այս քարայ- ՐԸ, բոա Stp Մ եսրով բն yy be կ աւանդ են Թէ այդ ծակէն էլած Է ԹԱԹԸ Եւ այս տա- շածդյին վրայ գրեր ք Ս» Բ- Գ-—: Սրդարես երբ «յդ տախտակին յառնր խոկալսվ Սուրբն իր ո«չՔն ու աչքը, պետք էր որ այս ան- կեան ծակէեն ելներ Թաթն եւ դրեր «ոչ իբ- եզ ի Քուն երազոյ »» | pացgորո, Jայտնուֆ Bեամը Աստուածային «Որ զանմարմին պա- բունակող բանին զգ րաւորական դիմաստ նո- դոյն չնորձէր որդւոց Թորգոմայ, յայտնեալ mbruf udp ի ձեռն սուրբ Վարդապետին. .. նմանեալ Մովսեսին, բերելով զգիր օրինաց PF Հայս, որով լուաւ որեցան “1 որդ ւոց Թորգոմայ » ծ սrական $ Հայոց դպիրք» յուխատ գնացեք այս քարասյ- րին, Երկբզլադծք Ս Մեսրովբայ դպրոցին» Ad — 160 — կան երկու այլ քարայրեր ալ, միոյն մէջ կր գանուի Տրի Հոր մր: Ասոնց մէջը խունկի եւ մոմի մուխերը սեւցուցած են., մանաւանդ. | նգնարանին , ուր բարեպայչտոօն կանայք կեր- թան կաղօժեն իրենց զաւակաց նամար: — Աւելորդ Էէ ըսել Թէ Ս. Մ եսրովբ պլատ- աստ դտած է այս այրու վայրը, որ իրմէն յառած ով դիան ինչ նպատակի Կամար կոնր կոփեր են. դուրսի բեւնռադիրն ալ մտածել կուտայ Թէ շատ ձինույց գործ է, Թերեւս գիշատակարանաց դիւանը կազմելու մոքավ տաչուած: լիեին» Թէ այսպէս, զուղադի- պութժիւն մ'է 1: Մեսրովբին Ա J" ուխտագ նացու ժիւնս 3 միայն նգա qiny մամբ եւ գոնունակու եամբ լեցուց y այլ եւ ֆերմն ու դողն ալ փարատել անձ- նէս: կարի քաջառողջ կը զգամ զիս: եւ ո- բովձետեւ Բալուի պայչտօնականները nf nւ— նէին եւ ոչ ալ ձեռնարկեր էին վիճակադրու- Թիւնը պատրաստել, ձարկ եղաւ մասնաւո- բաց դիմել, եւ քանի մբ գեղեր ալ անձամբ շՐՀիլ: Նբբշի գեղը նոր վարժարան մի շի- նած չին, ուր մեր Վարագայ միարաններնն Ներսէս վարդապետ դասատուուժիւն Կ ր- նէր եւ եկեղեցին կր նովունր։ ծառազարդ , պյգեւնտ, վայել չադիր գիւղ մի է, հշ իւր օդն ու ջուրը պատուական « Հանդիպելով մի ջանի դեղեր եւս, իրիկուն մբ օԹեցինք Հաւաւ դիւղը, որ ամենէն ընդարձակ եւ նշանաւոր գեղն Է Բալուայ մէջ, ոչ միսցն — 103 — իր «յգեստաններով, ջրերով եւ բազմարնաւ- կուժեամբ, բնակիչ Հայք եւս դերավզանց տարբերութիւն մ ունին. եկեղեցիներ, ե- կեղեցականք , վարժարանը , երիտասարդու Թիւնը եւ ամէն դասու անձինք , քաղաքա- վար, եռանդուն , աշխատասէր, սրտոտ , բանդէտ: Հաւշաւ կրնար օրինակ նանդ իսա- նալ 4-աւաոաց ամէն գիւղարնակ Հայոց Ր Դեղին բղորտիքը բարձը խաչաքարեր կան .տնկուած , նման մանարձանաց կս գասման խաչերու , զորս օծեր եւ տնկեր են ի պան- ոլանու թիւն ժանտամաձնէ եւ երկրաչարժէ, որոց յաճախ ենթակայ եղած է գեղն յա- nաջնումն : Բuyg բնակիչք fre աւանդ ուժիւն կըսեն Թէ երբ Թադեոս առաքեալն եկեր այս գեղը քարոզելու, գեղի կուապաչտ մար- դիկ ծաղ րելու նամար զո աքեսպլն ելեր են առջեւն ու ետեւը « Luc, Gu», գԳայնելով շան պէս ձաչեր են, Ս. Սոաքեալն անիծեր դիրենք որ իրենց մարդկային բարբառը կոր- սրնցուցեր են եւ ինչ որ խօսին եղեր «Lu , hue» միայն ըրսեն, ուստի գաւառայցիք զիրենք անուաներ եվ նհաւհաւցիխք , աստի է մնացել գեղին անունը , յետոյ ղղքալով Ս. Առ աքելոյն դիմեր են , nf? դեղն եկեր ’ զի- բենք օրձներ մկրտեր, բժշկեր, եւ ոյս խաչ Քարերն օծեր դրեր է դեզին շուրջը: — Բայց մեր լեզուով Հաւ կը նյ անակլ. նանկւ պապ: Ունչ ինք նակ Հատունիք։ Payne wy գեղերու ճայերը մեծաւ մասամբ — 164 — Bt ի Պօլ իս եւ Թէ ի գաշառս ճարտալա- պետ, ձիւսն եւ որմնադիր են, իրենց տեղն ալ այգեգործ եւ երկրագործ,, Պօլսոյ ազ- դայնոց մէջ նշանաւոր անձինք եւ գ երդ ամ» տաններ կան ծանօխժ՝ Բալուտայ նով իտէն Ր Բալուսյ դեղերու եւ քաղաքի աւերակ- ներէն ձին դրաճներ եւ սայլ իրեր կր ԳԸ նուէին, բայց շատն. վաճառած էին, ինչպէս նաեւ ձեռագիր աւետարան y շարական , նկա- բն, ն մագդաղաթետյ ընդնանրապէս: խար- բերդի միսիոնարաց եւ չշակադքտ ոմանց կող- մանչ չրջողներ պակաս չեն այսպիսի գաառ- ները hk մենք շատ բան արդէն գեռ քէ Lus— Ֆած ենք այսպէս: Քաղաքի ածը Գօղոս քա- նանայն ընծայեց ինձ սեւ փայտեայ խաջ մբ $ որ քանդակուած էբ Հեռ,քի մը չափ տալ — տակի վր«յ, զոր հանած էր Ս Թորոս ըս- — ncud ուխտատեղւոյն նողերէն , եւ ես զայն ընծայեցի Ղալաթիղ մատենադարանին» Ցիշ- եսլ տերտերն յայտնեց ԹԷ իր ձեռքով գիր- Քեր եւ այլ նիւթեր վաճառուեր են խար- բերդ ցի բողոքականի մբ, յորս կը յիշքր նակ ոսկի մբ, որպ վբ«յ յունարձն գրուած էր, ki կարդ այցեր ու թարգ մաներ են « Վասի- Lee, Արմենիոս ,» Արշաւոս։ —- Թագաւոր Հայոց Սրշակ»։ Ս» Սանակ եկեղեցւոյ ձա- խակողմեան խորանին վերեւր դարան մբ կար, որոյ առջեւ վարագոյր մբ կախուած էր եւ կանթեղ մի կր վառին, 46 տարի Jառած պյդ պարանը նորոգելու միծոցին շիշ — 4165 — pr միւոոն գտած էին Ճոն , տեսանք շիշը որ մեկ քաշ բան կ'առնուր մեծը, բայց քիչ մբ նայեր էր միւոտն, զի եկեղեցիները 4որ- ծածեր էին, սակայն i կամ այլ բան չկար Բալուսյ կանանց ազդ՝ Խարրերդու bre Զարսանճ ադի գեղերու կանանց նման չիթ «վ կամ եազմայով կը ծածկեն բոլորովին իրենց գլուխն ու երեսները, եւ չեն երեւար ու չեն խօսիր մարդոց, բոյց կարի աշխատաւոր են եւ տնարար, եւ բարեպայչտ։ Դեո ա- աւաֆինն էր քաղքի մեջ աղֆկանց վարժարան մբ բանալ, որ քսանի չափ մանրուկներ կծկած էին փոչիներու մէՋ, քաղաքի ման- կանց վարժարանն եւս ողորմելի էր: Սստ- ուած գայ Հեզ անմեղներ , այյ գ ինչ դ - տապարտուժիւն է։ Թէպէտ պայտօնական մարմնոց, ձարուստներուն, եւ եկեղեցւո բե մէն ամենեգուն՝ ազ ու JոՐդոբեեր frou— ունեցան, բայց ի զաւր կ'անցնքին մեր խօս- Քեր: Անոնք իրենց կիրքերն ունձին, ուրիչ բան չէին ճանչնար, կիրք հւ թշնամանք ի- բարու դեմ, որոց յարմարած էր եւ իրենց Հովին... Ցաջողակ էին զիրար ձայնոյե- լու, մատնելու, խարդախելու, բվզկտելու 9 , մասնաւորապէս Քաղաքի առ աջաւոր- ները, որք երկրի ԿՎէյերու մարդիկն են, եւ միւլ Թէզիմութիւն եւ ազատութիւն ալ կու— նենան առ ավարու Hեան dg Ր y — 166 — ԲԱԼՈՒԱՅ ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹԵԱՆ ZԱՅԱԲՆԱԿ ԳԻՒՂՅՐԱՅՔ — ԲԱLOԻ Ք"ղաք- (գ mn ef ՝ Աբրղնի Մա- տնի միւթէսարիֆութեան տակ), Աոա Նորդ անիստ: եկեղեցիք Հայոց 4, Ս: Սա- նակ, Ս. Լուսաւորիչ, Ս- Աստուածածին , Ս: Կիրակոս: Եկեղեցիք ունին կալուածք 12 խանուժ եւ ձ մաղազայ: կալուածագրեր՝ S. Գէորգեան Մ. Յովնաննէսին , Արփաճ- եան Մ. Կիրակոսին եւ Թիւթիւնճեան Համբարձումի անուններու էին: Մառնցմէ զատ կան եաեւ Չ աղրիւր, 4 քաղաց, եւ Ց խանուժ bւu Ազգային կալուած : Վարժա- բանք 4. այակերտ 200 մանկունք ե. 20 աղջիկ Տունք Հայոց 550: Սղաժ. | եկեղ. Ս. խաչ. Sունք հյց. 35 2kp » Ս. Թորոս » 70 lԿաաբագէլիկ » » Aa Հազա զոմ՝ » » 20 Պ-աւթիմեզոէ » » 24 RԲաօշաrբաթ » ի) 10 Բէնկէռլի » » 20 անառ » » 15 Ուզունովա » » 25 Ուզունովայի մեզբէ » 6 Պ-ուլիօկէ » | » 30 Սrմրջան » Ր A Նոr գեղ » » 48 Նոrգեղի մեզոէ » » 20 Նոrօoինակ » » 5 Մrջման մեզrոէ » Ս. Գէորգ » a Խաբաբովf » « Ս, Աստուածածին »՝ 23 ~— 4167 — Ա-rգզան | եկեղ . Ս Ր Մ ինաս Տուն Ք pa J9- 34 Ղ.ամ'իօլի » | » Al ՊԴավաջի » » 45 Ապրանք » » 20 Ջինազնճ » Ս Ցակոբ. վրժ. 1.Աշ 45» 45 Սազrատ » Ս. Թորոս » 55 Ջայչիոի մ'եզոէ » » 13 Նբորխի ' » 28 loocfwus » Ս. Աստուածածին » 82 Իսաբէկ » » 30 ՊՖումբէթ » » 20 Պ.ամբառ-cեխ » »: 3 Թափայ » Ս. Մինաս -» 40 Պիլիմիլի » » 4 Կբբբոյ կամ Կբբոցիկ » 8 Եղ կամՕղու » Ս. Կիրակոս ». 27 lԽաբրrախայայ » » A 4աւ աւ vA եկեղ. Ս. Աստուածածին եւ կանո. ղիկէ. վրժ. A, կալուած Vo juny Զուխուր խանի by սենեակ. աշ. 90 մանկունք. 30 աղչիկ Տունք 29-460 Թի կ եկեղ. » 25 Թրբխէ —» Ս. Սարգիս » k4 Նաջաբան » » A5 - Սըոին » Ս. Աստուածածին » AT Պաղիճ » » 470 Քուրբդիկան » » 4 ՊԴԷմ'իrբջի » » 2 Նրբօի % » էշն Խաջաբի մեզբէ » 2 Վան/ե։ երկու վանք ունի Բալու, Հա- աւո վանք կամ Քաղցրանայեաց Ս. Աստ- ուածածին , kh Qe ինne կամ Ս. Խաչի վանք, երկոցունց մէՋն ալ միարան nչ np» միայն առաջնոյն մէ) վանակայը մբ կար Մա- — 168 — նունլ վարդապետ: Հողերը Թափու ըրած չեՆ, իբը ԹԷ Ֆերման ունենային: Հաւատոյ վանքին 30 քիլայ սերմամուտ արտեր կան, (i Քիլ»ն 400 օfu us է) , մարարաներով կը մշակեն, ունի նաեւ 4 ջաղաց, եւ Ց այգի շէՆ, ծ այգի աւեր, եւ մաս մր անտառ : Վանքին նասոյթժն է 10 Քիլ"ւյ ցորեան իր արտերեն (ամբողջը չնակեր), եւ 30 քիլ ցորեն ու դարի Թեմերէն պտղի + 60 o fuacs բամբակ իր արտերէն, եւ 60 օխա բամբակ պաղի $ Ւր ձողային սանմանն ու անտառ հը շրջապլատէ երկու ժամով: Թեմական գիւղ 34. be Քաղաքը: իսկ Ս. խաչի վանքն ունի ուժ Քիլայի սերմամուտ արտեր, | այգի ե« {1 աղաց: Հասոյթժն է 10 թիլայ ցորեն եւ 60 շխա րառդակ իր արանրէն , զորս կր մա կէ վանքն իր լուծքերով եւ մակներով, 6 Քիլայ ցորեն եւ 300 ղուրու, պաղի, Թեմա . կան դիւղ՝ 5» Հողային սահմանի շրջապատն է մէկ ժամ: — Մարդ կը զարմանայ ԹԷ ինչու Աոաֆ- հորդն տրտունջ կ'րնչ իր ապրուստին, երբ պսակադրամին bc նոգերաժնին Շե Pe վանքերու նասոյլժն ալ Առաջնորդարանին Jտկանան Ր զգի չէեքերու ծախք չունին , Fm- լոբով ին «աւերակ են երկու վանքի Հէնքերն ալ՝ բացի տաճարներէն . կամ ինչու գաւա- ուական տնտեսական խորձուրդը դանձելով ասոնք չկրնար մատակարարել չավոսւորա- պէս Առաջնորդի ն Առաջնորդարանի ծախքը — 169 — Մ եսրովբեան ընկերութիւն մի կար ի քա- ղաք, որ կընպաստեր վարժարանին, եւ Բաբեսիրաց ընկերութիւն մր, որդ նսա տակն էր Թաղին աղքատ աղգայնոց գլխա- հարկը վճարել, ունք ին 4 խանութ կալուած k.. 40 ,000 ղուրու, դրամագլուխ, որոնցմէ չան ne: տոկոս Ta գոյանար տարեկան` fer 7000 ղուքուչ, եւ գանձապետն էր Ուզուն- ` եան Աւետիս Անա մի միայն գեղեցիկ դործ Բալուայ քաղաքացւոց Ժողովուրդը մաքուր ձայերեն կը խօսին, եւ տեղական պիտոյից ամէն արուեստները դիտեն Թէ բաղբյիջ էւ Թէ գեղացիք ) շորտ ալ աղքատ չունին: Գաւառին ներքին բեր- Քերն են յորեն, գարի, բամբակ, չուչմայ,՝ կտաատ., ոսպ, սիսեռ , կանեփ, խաղող, գինի, պանիր, իւղ, մեզը, ընտանի անա- սուններ, դուրսեր կբ ղրկէ խեժ, չԲէեզ) ոչխարի եւ այծի մորթ, բուրդ, մեղրամոմ, նուչ, սորս ( խօյուն պլօյա կամ աչի պօյասի, որ ձանքային ձող է), բամբակ, կուզ, աղ- ուքսենի, եւայլն» լերանց մէջ կան պղնձի եւ արծաթի. նանքեր, Հաւաւոյ եւ Նոր դեղի մծտերն ալ Gանքած ուխ : երկու նով իտ ունի Բալաձովիտն ն ժամ երկայն եւ 3 ժամ լոյն Ի իսկ Uo dn nn — UY ruse wwnay ձով իտն 3 ժամ - երկայն եշ | ժամ լայն է: Հողերը պէ յերու եւ աղաներու սեպնագ կանուցժիւն են բոլորովին դրե , եւ անոնց վ rey թ ափու եղած» առանց Թ ափուխ Ln— — 170 — ղեր ալ շատ հան պէ յերուն եւ աղաներուն , J՞Րր" քուրդեր. կը բնակին եւ f|dwrk կր վճա րեն. բնակիչք Հայ հւ Քուրդք յաճախ ֆան» Քեր բրած են, խնդիր մատուցած են կա- ուավարուխքժ եան , սակայն չեն կրցած J 9ո- զիլ Վէյերչն իրենց վրոյ գարձունելու նո- դերը: ձարիւրեն մեկը նազիւ Հտյոց անպնա- կանութիւն կայ, զորս մասն առ մասն դնած են, բայց Anu mn ke այգին դեղացւպն՝ սեպնականութիւնն է: Ամբողջ Բալուն 400 դեղ է, յորմէ 30% վադրըֆ է, Եւ անոնց ճՃողն ու տասանորդ բ Jտկացեալ Է էխերու կամ ճ ամիներու : ԳԼ յերու մէջ ամենէն գլ խաորն է Սատրգ էյն որ քաղաքակրթութիւն սլ գիտէ, եւ ընդ նանրապէս Ռալուտայ պէյեր Զարսանճա- գի «էյերու չավ անագորոյն չեն, եւ աչ ժողովուրդն՝ անոնց չափ ստրուկ, Թէպէտ Gnu ալ հողային տուրբքբ դեղացին hncmuy , ոյնինչ ձողին տէրը Վեյն է, գեղացին իր եզ- ներով, իր սերմով, եւ իր «դխատանքով կր վարէ , ցանէ եւ կը Gնձէ ,- be տասանորդը արդիւնքեն տալեն զկնի, մեկ բաժին իրեն, մեկուկես բաժին պէյին կուտայ, տեղ տեղ ալ հայ որ` տասնէն ութն pեքն կ առնու եւ երկուք աղային հուտայչ Հողատէր աղաներէն եւ պէ յերէն զատ են Պուլանրքի եւ կօքտարայ նանիէի Զազա Քրդեր: Իզօլ, Ղոան, Շատ, Չաքան աշի- րաթներ, եւ Քուրումցիք, Մաղարացիք , — 4171 — Ուզովչիք, Փայանտյիք, Սյբանիխնրեցիք, Կօգէրեցիք, Փիադացիք, փարօրցիք, Թօ- Թիկչիք, Ազմեզրեցիք,. փասաքօփրուցիք ) Ալխատեցիք, Բալխայեցիք, Ոչինցիք եւն» ԹԷ Հայոց նետ խառն հեւ Թէ պառ անձին բնակող այլ ազգերն են Թուրք, կորմանջի Քուրդ, եւ Զաղզայ քուրդ: Վերջիններ ա- ւելի բազմաթիւ են, որք Տէրսիմցոց լեղուն եւ կրօնքե ունին: Մ y եփրատն կամ Սրածանին անցնելով Բալու էն Աշմույատ եւ Մարվոուտ նանիա- ներու մէ Ռրինձի մչակուժեան lod նդ w— կէ, եւ իր վրան նաւակներ ու քալակներ կը բանյունեն : Գաւառին 4 անապարձները լեո - նոտ եւ խանդարեալ են, միայն դեպ ի խար- բերդ դիւր Էէ, որ կը տեւէ (2 ժամ: (ւնի դիւրութիւն կառուղի շինելու, որ U dee — շատի միխով կ'երթայ կը խառնուի Բաղդատի մեծ պողոտային Խարբերդի եւ Սրղբնի միջոց, կօլճուկին Քովեր Ի ԱՐՂԸՆ ԿԱՄ ԱՐԿԸՆԻ Մ եկնելով Բ ալուքչն , դժուարին Hun ի վեր ճանապարկաւ մբ կերթանք լեռնակող մն կապան, եւ տեղ տեղ խիստ քարուտ, որ կը յիշեցնեն մեզ Ակնոց ուղիներ: Բալուսյ Եփրատն քովերնքս կր սանի, երբեմն կեր- դէ, եիրեծն կը նեծԷ, երբեմն կբ սրտմոի, երբեմն կ արտասուէ , կը ծեղնայ , կը լայննայ, —- 172 — միշտ կբ խօսի, ինչեր կբխօսի: — « Գբէ՛, կրո, Թոզ կարդան զիս Հայեր» Թող յեն զիս. սիրեն զիս-..»: — Բայց, Թ ջուր ցանկալի , որու ձամարգրեմ, մեր վոս- բորացիք՝ «յժմ Վոսբորն ու Ոսկեզջիւրն կ'եր- գեն « մեր Տ էլէմաքները Մ արմարայի ափերն ու կղզիները կը ածին. Դանուբն, Նեղոս, Սէն, Թէ յզ: Նէ վան Td պաշտեն, Lac կր ճՀայակեն, եւ անոնց չեն, ձանգիստ, զուարձալի բերկրանաց ու դեղեցկուժեանց կը փարին , բազումք իրենց ձաճոյքն ու քնա- Բբ «յն վայրերուն նուիրած են: Դու դեղ- ջուկ ես, կրսեն, տխուր ու ողորմուկ ես, [gy nc արցունք չե՛ն ախորժ իր այժ $ Դու թշուառ ես: նրբ զարդարուխս, երբ զուար- Թանաս, յայնժամ զքեզ պիտի սիրեն.... — իրենցմով, իրենցմով, գոռացին ծբեբ, պիտի բերկրիմ, զարդարուիմ եւ զուարթա- Ll bus Աշմուշատայ դ այտն ենք, կը տեսնենք իր աւերակները, եւ իր ձովիտին մէկ մասը ո- ղողեր էր գետն: Մեծ գեղն Գաղին՝ կր յի- շեցնէ ԹԷ Պաղնատուն գաւառի մէ9 կը գրատ- նուինք- ակա Թիլ գեղն, որդ կից ԷՍ» Խաշ չի վանքն « Մենք իջեւանեցանք Թրխի գի-ղը» Հետեւեալ օրուան ուղին նոյնքան դժուա» րին է լեռնոտ եւ քարուտ, առատ անձրեւ ալ կը տեղոց, եւ Արդրեու նովիան՝ որոյ մէկ ծայր կը հասնի մինչեւ Տիգրանա- կերտը , աննուն տարած ուխժե ամը կը Վզար- — {73 — գուի մեր աչաց wn9kc երեկոյեան ժամեր» գութիւնն «տւարտած էր, մտանք Բարձրա նայնեաց Ս. Աստու տծածնի վանքլ', ռր չին- ուած: Է ապառաժ ակադ ին բարձրութեան մբ 4ր«յ որ կը կոչուի Արկնոյ բերդ, եզ արշ դարեւ բերդին պարսպի բեկորներ հւ ողջ մնացած: մասեր կան: վանքին Թէ Ս. տա- ճարն եւ ԹԷ միւս: շենքերը քարաշեն են, Թէպէտ նոյակապ չենք չունի, բայց նայելով երկրին այլ շինուածոց, իբրեւ նշանաւոր Կոչակուած է, բազմաթիւ այլ խառն ի խուռն սենեակներ ունի, աղբիւր չկայ ուս- տի երկու մեծ սառնիճ ունի րալ ից» Սուաջ- նորդ արանին դարպասը ամենէն շքեղ շէՆքն է, բնդարձակ եւ կոկիկ, իր ճակատն եւ մէկ կողմն. շինուած են դրադարանները » J՞Ր զետեղուած են տպեալ եւ dեռադ բր բազ- մաժիւ մատեանները բաւշական խնամքով պանպանուած : Ani bpնեpու ցանկն aku ի յիշատակարան : Գրադարանաց անկիւնը փոքրիկ դուռ մբ կայ՝ վրան նկարուած երիբովէն ողկոյզ կրո- ղաց պատկեր մբ, այս դոնչքն ներս փոքրիկ սենեակ մր յախճապակիով, եւ մեծը ձազ- ուագիւտ եւ Թանկագին անօթժներ , սափոր- Ներ, եւայլն: Երկու դարակաց դուռն կր ծածկեն երկու անաւոր պատկերներ Պօղոս եւ Գետրոս առաքելոց, մէկն բանալ ին ի db- ոին, միւսն սուր, սենեակը կը կոչեն շանադ օՏասի $ արքայութեան օժ եւան Մեծ դար- — 4174 — պասին Արեւմոնան ճակատը՝ չինոզ p32 une դրած է հւ ասկէ կը բացուի գուռ մբ վա- նանօր առանձնասենեակը » ուստի կը մոնեն մառանն ու չտեմարանը «io ng չեւ ի տուն գինւոյ: Ս- Տաարն գմէթաւոր Է, բարձը, քաշ ուակույխի, անուր Քարուկիր $ Դրան ճակատը գրուած « Աւ ժանգ ակուեամբ Աստուծո եւ ձրսմանաւ Աժ ման Շաձին կանգնեն ցազ խորան Ս: վերադիտողութեամբ Նդշ- Մկբբ- տիչ եպսի » վ: ֆ. Ս։ ծաճարին մէջր յախճապակնիով է մին- չեւ կամարները , ունի մէկ խորան յանուն Ս. Աստուածածնի. .. սեղանոյն Վվր«յի Sp- բամնը: պատկերը ձոչակաւոր Է, զոբ Ցոյնք եւս կը պատունն ' աւանդ. ելով BE Ս։ Ղու- կայս Սւետարանչի ձեռանկարն է: Մ ենթ շo- չափելով տեսանք որ նուրբ կաճի պէս Ննիւ- Թով մը ծեփուած է, եշ պյդ նիթԹոն վրայ նկարուած էր Ս. Աստուածածին՝ Քրիստոս մանուկն ի գիրկն, արծաթ չբջանակի էջ առնուած , եւ շրջանակին վրայ յունարեն տառերով թուական ’ 1786: իակ Քրիստոսի կուրծքին վրայ հայերէն գրուած «Յչակ Է Մատանու գանանից իշ խւնաց եւ նամօբեն ժողովրդգոցն , աւուրբն Սասընցի կարապետ վարդապետին Nn Թվ. Gայոց Yr, մարտ ժե: Տախտակէ պատուանդանին վրայ, ուր կը նանգ չի պատկերն , սպիտակ գրերով գրուած. « Ննկարեցաւ պատկերս ի Դալաթիա. յիշա - — 175 — տակ եղիազար վարդապետին. ի գուռն ՌԲարձրակսյեաց Ս. Աստուածածնին. ԹՎ: Be ae Poe UY. սեղանոյն hnke. , աջակողմն 4 րուած £ « Են բեռ սրբոց մասանց , ի մատուրնս »: Արդչն յայտնի է որ վանքիս շինողն է նագաչ Մկրտիչ եպիսկոպոս, եւ աւելի բարե զարդ ած Է նղիազար ԱնԹապ- ցին, պատրիարք եւ կաթողիկոս, անու անին իբer դար մբ առած նագաշն՝ Մուֆարղինչն, որ է Նփրկերտ կամ Մարտիրոսաց քաղաք » Շմաւոն եպիսկոպոսի պետեղած բիւր մար- տիրոսաց նչ խարներչքն մեծ մասն փոխադ րած Է er Ld տեղ, be Pade մ ալ Մշ Ս. կարա- պետ եւ Տարօնոյ միւս վանքերը Pg Je ւանդ ութենէ կըսեն BE նագայչէն ոաջ մատուռ կար այստեղ Թադէոս առաքեալեն հիմնուած Ի Ս. Տաճ արին մէջը րադ dp տեսանք վրան արծաթ մեծբր Կողք, զոր կբ վառեն կայծակի օրերը, եւ կԱանուանեն « Սբնք ճրագ. ’ TT ծակի ճրագ», վանքն իր դիրքով յաճախ թին վրայ գրուած « Ցիչատակ է` ճրագն արնէ ի տաճարն Բարձրանայեաց Ս. Աստ- ուած ածնայ y ի նորին Առաջնորդ Աճէմեան կարապետ վարդապետեն,- որ Է ինքն չաղ- եալ արեամբ մարտիրոսաց, ի յ ապանովու- Թիւն տեղւոյս միաբանիցն F կայծական , ՒՌ.-Մ. De. ' Այ ճրագի Հեւով շինուած նճողէ Ճրագ. մը — 176 — Lb nu բերի եւ դրած եմ Դալալժ իո U ատե նադ արանը : Մի «Լ show շենքերու նորոգու- Թեանց։ «Շնորձիւ տեառն վերստին նորո- դեցաւ Ս. վանքիս բոլոր խցներն, կոստան-— ` դնու Գրիգոր Պատրիարքի փոխանորդի Սա- սրնցի կարապետ վարդապետի dեn ամը, եւ Նորին աջորդ Պօղոս վարդապետին, Թվ- Ռ-ՄԺ «Դ. ին a* Սոյն կարապետ վարդ ապե- աին , ինչպես եւ «յլ Սոածնորդաց ' գերեզ- մանք Ս. տանարի դրան կից են, նա եր- կու տապանագիրը Ի Ա. «Աստ ամիոփի նշխար ի դիր, Կա- րապետու արնի պետին , սրբոյ ուխտիս արի դիտին, եւ մեծագործ... զի նամայն էնք M5 արտաքին , միանդ ամայն եւ Թէ ներքին ’ արձւռյս ֆանիւք կերտել յանդին»: Բ. «Սանակ արձի մեծ րաբունիս , abuncs նամժայ եւ սուրբ ուխտիս, Մնեալ յԱՎմիթ, սնեալ յաստիս, Նննջեալ Մանկութենք ձասեալ յալիս, ձոգայր Վի- տոյս մենաստանիս , Զարգք եւ շինուածք եւ կարասխիս, ընդ նոր մատրանս կազմեաց արձիս Բուրման խնկոց միշտ արժանիաս , վարձ իւր գայցէ տալ զողորմիս Դուք որ ունիք զայս տան բարիս, եշ կասք. որ գայք ուխտ տաճարիս : — {77 — կցեալ նազարն. երկնարիւրիպս ’ յեօթժանաս- նին որ Հայիս- ձա տեսչութեան քՔոան եօթնիս, Թիւ կե- նացն վաթսուն ննգիսո»ւ Վանքէն վեր, ապառաժին բուն դագաժը | կը գտնուի Տաճկաց Թէբքթէն զիլժի փեհղամ- | րաբ անունով, ուր շիրիմ մբ կայ զարդար | ուած : Քանի մբ կարդ ացողներ կը նստին Շոն, ունի ուխտաւորնելր : Վսեմ. Արչէդին փաշան վանքը մեկ դիեր «Թելով, իրեն Lh առ իժ ունեցանք Թէքբpէն երթալու եւ Գերեզմանը տեսնալու ։ Գատչժմուժխիւնն մեղ կ րոէ Թէ Այս ասլառաժն էր ձարբիկ խ- խանին բերդ, յորում սպանաւ Lhնգ.ու- թեամբ, եւ Թէ սյ գերեզմանն լինի այն Քաֆ «յլ դժբրաղդ ձՀարբիկին շիրիմի, որ ե- ղաւ նտխատինք Ցունաց: (Մատ . Ուni -) Վանքիս Ս. անօթներ ե Ս. ղգեստներ մhkd նուչակ ունէին , զորս դժբախտաբար չի կրցինք տեսնել, ղի «պատերազմի օրերէն ի դարանի կը պաձուծին. այսպիսի ամայի տեղ մբ զգուշուժիւն եւ փորձառուժիւն թելադրած էր զիբենք ընել «յդ բանը, ե մի նոր պարսպի պէս պատ մըր արած էին վանքին արեւմտեան ժայռերու վրայ, ուս- տի աւազակներ մոած էին Քանիցս, եւ ի վեր- ջոյ այնտեղը: կենալով քարկոծեր էին վան- ՔԻ: Ս յJստեղի անօ ներ եւ մատեաններ եւ պանագան 4ճազուագիւտ նիւ ժերը "գաւառիս մէջ դտնուած վանքերու եւ եկեղեցեաց ա- 42 ’ ne BSN EO aed — 178 — «երմանէն յետոյ նետզնե տէ ժողվունը էին ’ իբրեւ ամուր հւ ապանով վայր, եւ զորս «յնքան խնամծք ու արթնութեամբ պակա պանել ներկայ վանանայը Ցովնաննէս ծերու» նի ու առաքինի վարդաալետին չՀնորձքն էր, արդարեւ սուրբի Վես մարդ մբ, իւր մո- Քուր ու անրասիր վարքով, ձեզ ու քաղցբ բնաւ որուժեամբը, շէնարարուեամբ ba անտեսագ իտու եամբ աննման , համբոյր եւ սպիտակ ալեօք, որ կարժեր ձազար ցուցա- մոլ եւ պոռոտախօս բայց անարդ իւնբ վար» ` դապետ եշ եպիսկոպոս, սակայն եւ ոյն-— պէս Հրաչագործի ձրաչքներուն քանիցս հանա դիպած էր, եւ վանքին կարգադրութիւն ները խախտելէն ու զանազան կորուստներ պատճառելէն զկնի, անգամ մբ եւս յաֆո—- ղած էր պատրել վպատրիարքարանն եւ վա նուցս տեսաւ թիւնն ստանալ, խոստանալով որ գիշերօթիկ վարժարան եւ տպարան կաս- տատէր վանքը —Մինչեւ երբ խալրուի ազդ ն «յսպիսի գեղեցիկ «յլ պատիր խոստումնե- էն , դժբախտաբար միայնակ չէ Հրաչագործն այս նրապուրիչ արձեստը գործածող: — վանաճնօր մեծ պակասուժիւնն էր կանոնա ւոր տոմար եւ արձանագրութիւն չունենալ , որոյ համար ձրականգեցինք ինքն» ` Թեմական Հայք , ուխտաւորք, եւ չրջա- կայ այլ «զդք գրեթէ կը պաշտեն տյս ար- ժանաւոր անձն , որ Թէպէտ այնքան ուս եալ մէկը չէ- բայց բարեմիտ եւ բարեգործ — 179 — է, եւ այս չատ նազուագ իտ բան է մեթ այժմեան կրօնաւորաց մE9։ վանքն «ւLի br— բեք վարդապետ եւս, որք վանական կար» գով հր պաչտեն ին. տաճարին սաղմոսիւք , ժամերդութեամբը եւ պատարադալ, եւ կք ՀԻջին Թեմերը «յցելութեամբ ու ժողովրդոց նադեւոր գործեր նայելէն զկնի ի անոնց նունր- ներ կբ բերեն վանքը: Թեմերչն վեց որբ տզայք եւ եօժն սպասաւոր երիտասարդ ք կային վանքը, ուր կը ծառայեին եւ կը կար- գային uy J4իներ եւ արտերը hp տարածուչին լեռան ստորոտը , 38 կտոր արտ ունէչր, 5 խանում Մատէնի մէջ, 2 խանուժ՝ Ջեր- մուկի մէջ, 4 տուն Տիգրանակերտը , {տուն Արզնի: Մշակուժիւն մարաբաներով էր, Peփուն « Մարիամ դուստր Յովակիմայ » անու ամը : կալուածներու եկամուտէն զատ , Fee 100 ոսկի եւ երթԹեւեկաց բազմութիւն ու. անոնց նամար մսխանքը մեծ տեղ մբ հpթ բոնէր։ արտք երբէք չունէր»: ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹԵԱՆ ԹԵՄՔ ԿԱՄ ՀԱՅԱԲՆԱԿ ԱԻՒԱՆՔ ԵՒ ԳԻԻՂՕՐԱՅՔ ԱՐՂ ՆՈՑ ՄԱՏԱՆ Բարձրանկայեաց վանքր վիճակին աթոռն £. եւ վանաձայրն՝ Առաջնորդ. $ իւր Թ եմե- րուն Քաղաքական կառավարութեան կեղդ- բոնն է ֆախը» մատան կա ՍԱողդրնոյ մատան - — 180 — ուր կը եՖստի Մ ուժասարըֆ՝ նանքաց տես- չութեան նամար yb որ դեռ Քաղաքի կեր- պարանք չէ զգեցած . o.ն ա ծանը £: Յայտնի է Թէ մեր (uf . կայսերու եան ար- գիւնարեր նանքերէն մին Է այս, ուր կան մեծամեծ րովեր, եւ վարպետաց ու գործաւորաց բազմութիւն , մեծաւ dius dp Jyն: վանքէն 3 ԱԲ Ժամ նեոռի է, F նարկին առածնորդ. կ'երթայ կուգայ քոն: Մ ատանը գտնուելով գրեթէ ընդ մէջ Խարբերդի եւ Տիգրանակերտի, երբեմն մէկին երբեմն միւ- սի վիլայնթԹին ենԹակայ է: Բնաիկչք են Թուրք, Յոյն, Զազայ քուրդ եւ Հuy Ր Մ էկ եկեղեցի Հայոց »U «Սատուածածին ed ունի կտլուտած 20 ու կbս խանուլժ ’ 2 տուն $ 2 ֆաղադք, եւ պարտէզ մը, կալուածագբերն bեն « Մ արիա Ցովակիմեան p)) եկեղեցւոյ ան-— ուամբ, եւ կր պանուքին եկեղեցպան Մկրր- րան 1, Աշակերտ 50. տունք Հայոց 163: ԱՐՂՆԻ ԱՒԱՆ Բուն Արղնին , իբ նին ու ամուր բերդով եւ իբրեւ նախկին Քաղաք նետզնետէ ինկած £. Քանի մբ նին ու նչանաւոր դերդաստանք դեռ կր բնակին ձոն Թրքերէ եւ փրդերք, բայց մեծ մասամբ անկիրթ եւ անրարերա- Ր են մնացեալք։ ձայք եւս անկիրթ եւ զիրար բղքոող: — 181 — Միւտիր կը նստի աստ, Մատանի մուխ ա- սարըֆութեան տակ: Ունին այգիներ, պար- . տէվեներ, կը մակեն արտեր: Երկու եկեղեցի Հայոց, Ս Սարգիս ե Ս- Սարգիս: Չ վարժարան ( փակեալ ) : Sունք Հայոց 252: Փայամլի. գիւղ» 1 եկեղեցի Ս. Սստուա- ծածին: Sունք Հայոց 30: ԱԿԻԼ ԱՒԱՆ Ապառաժներու մէջ ինուած ամուր բեր- դաւան մբ, որոյ քարափոր բերդն, բուր- դեր, եւ քարայրը գերեզմանները հիացու մն սարսափ եւ ձետաքրքբութիւն հը պլաոն այ ռեն տեսողաց» դերեղմանները փորուած են յատկապէս, եւ կը ցույնեն իրենց դիրքով Bէ՝ երեւելի արանց Հերի ներ եղած են, wd f Թափուր Ի երկու սեւացեալ Քարայբեր իrենց փորած ոյ ձեւերով կարծել կուտան Bt մեձնենի տեղ են եղած, եւ այս անմա տոյց վայրը ոչ միպյնշիրմաց՝ այլեւ գանձուց, եւ կարասեայց դարան են: Բայց ոյք են Ր ղեր «այստեղի նախկին բնակիչք» որքան պա- կաս են մեր ձին պատմուժիւնք եւ նոր nh — ղադգբութիւնք այս նին ու նիանալի աչ խար- նին վրայ: Բազմաց Թերեւս անծանօժ է Ակիյլ անունն. դարձեալ օրձնեալ լինի մեր ծեր Խորենացին, որ Բ» Արտաչէսի մեծ խնամակալին Սմբատայ ձամար կը գրե.» » — 182 — « Սմբատայ տեղի տուեալ դնաց զկողժամբք Ասորեստանի , իւրով կաա. թողու դիչ իոա- նութիւն զօրացն Հայոց , ընդ որ խանդը Արտաւազդ yb հրամանաւ Արտա, իսի բնա կի ի Տմժորիս, ի յԱլկի նստուցեալ զբաղմու- Թիւն գերւոյն ’ քանզի էր ի ծերուժեան la -արարեալ յԱսորեստանեայց նու J"yն կող- մանս, զոր Jyժ սիրեաց, վասն այնորիկ եւ զնով ին կողմաժիբք բնակեցաւ » : Աբդ wl կողն Ասորեստանեայյ mls Ակիլ , ԴՐ անչույտ Հեռագրի սխալմամբ ե— դեր Է Ալիի« Սմատ գիտէր Հաց աչխարնի բոլոր կիրճեր ու ամրոցներ » Udpատայ ընաm— րութեան եւ բնակուժեան արժանի է Ակիլ» Ւսկ Bէ np Jn աֆ կաս յետոյ Քան զնա $ գիտե Ի ` Այժմ Ակիլը բեկերն ազնուութիւն ցոyy չեն inf, ոչ անձանց եւ ոչ վարմանց մէֆ. ա. Զազայի լեզուով hp խօսին $ Մ wp ht npրա— կան, նոգեւորական եւ բարոյական ախտ b%e դոքա այդ կողմի բնակչաց ) բոց վրայ ոչ Ք: միայն լսելով կը գրենք, այլ մեր աչքով զիրենք եւ իրենց Ըբ"ծները տեսնալով : Ա- baby քանի dp դնտակներ ալ նոյն իկ մեթ «ականջի քովէն դ ժալով անգան Ի Ub aca բարեխնամ կառ ավարու թիւնը Fe աջը կը կարկառք նոն եւ անոր պէս տեղերը, որոց կարդ ին կը յիշեմ Ջերմուկն էւ Չեքուշչն , Jորս կը բնակին ա, խատասէր kr խաղաղ ձպլատակք Օսմ. կայսերուժեան. - սակայն — 183 — «յդաիսեաց լմանաց եւ դրկանաց մէֆ: Ակլայ ամրոցի ետեւէն խոր ժայռերու մի- խով կանցնի Տիգրիսն երթալ ի Տիգրանա կերտ, եւ խր կողն ու կուչտր տարածեալ են պյդ եստան,ք : Ulpoy ետեւի լեռներն են Մշ եւ Կինջի լեոները» | | եկեղեցի Հայոց, Ս. Նշան: Sունք ծա- J" 200: — |. Նշան՝ որում ուխտաւորք եւս կը դիմեն, երկաթը մեծ խաչ մի է, իբր նարիւբ պաստառներով պատատուած , կոբ միայն կը նամբուրեն- կաւանդեն Թէ այն տատին մասն է, J"՞Ր Տիրամայրն գՄ անուկն Ցիսուս կը լուար: կօլճուկէն բերուած է նոս: Ճիշտ այս Վմեծուլժ ե ամը եւ այս աւանդ ու- եամբ Ս. Նշան մի եւս վանա Սրծկէի Սքանչելագործ վանքը կայ: ֆի» ‘ան գիւղ, 4 եկեղեցի Ս. Usa wdee- ծին. տունք Հայոց 40: ծrkդան գիւղ: 1 եկեղեցի Ս ° Աստու ա- ծածին. տունք Հայոց 42: Թիլ բաղդատ- Տունք Հայոց 45» Հօփխկ- | եկեղեցի Ս. Գէորգ - Տ» 2-15: ՋԵՐՄՈՒԿ ԱՒԱՆ Ջերմուկը իր անունն առած Է ջերմուկ ֆրբերչն , որ երկու տւազանով իրարու մօտ կր բղխին , չէնքով ծածկուած , մէկն կա- նանց յատկացեալ, միւսն արանց, յաճախ ի Վէտս առողջուժեան եւ մաքրութեան ոչ — 184 — միայն մերձականերէն, այլ եշ. ինեոուստ կուգան' այա ջբերը , np մoտn bեն աւանին չ Ա- «անը լեռնամէծ է, աղտոտ անճաշակ չէb-— Քերոփ, նոյնպէս եւ բնակիչք, J" Հայէն N Թուրքեն եւ Քրդեն զատ կան նաեւ Հրեսյք» Մառազարդ , այգդեւնտ, եւ ջրաշատ է ա «անը, տեղը փոս, ամուր լերանց մէՉ, որոյ վրայ բարձրացած կարդ մբ բարեր ինե- nncւun hp կարծուին Թէ պահապաններ եծ կեցած բերդին վրայ, բայց տեղացիք «Հարա նեւորներ» կամ Ճնարսնէք անուանեն, ու Թուրբքեր՝ կելինձնիք, ու կրսեն Աստուծոյ օ—- րինաց ձակառակ պսակ աւղեր նե ընել, Սստուած քարի դարձուցեր է զիրենք Ջեր- մուկի օդը ծանր է արդէն, ապականու- թիւնք ալ լի, որք ժանտաթոյնի պէս կ աղ- դեն մարդոյ, բնակիչջը վատոյժ եւ վատա ուողջ են: Խուժաղուժթբ L ոս ալ ւի են: 1 եկեղեցի Հայոց, ՄՍ Արդեն: Մա- տուռ մի լեռան կողն, բայց գեղին մէջ եւս ունէին J“րկ. dp աղօթելու y bc եկեղեցի ilfe շինելու նամար հրովարտակ առեր էին, տե- ղական արգելքներ յարուցեր էին ոմանք, որոց երեսքն բաւական ստակէ: ելեր էին, մենք ալ գրեցինք ի Խարբերդ դիւրացնելու նամար : Գրեցինք նաեւ քանի մբ եղեռնա- գործաց նամար, եւ արդիւնքը տեսած էին ժողովուրդք y որոց ձետ մենք ալ գոն եղանք Վահ փաշայն, Մ էկ վարժարան. Py 48 tgp Հայոց 978: — 185 — Այս գաւառները Թէպէտ լեռնային մաշ սեր ունին, բայց մեծաւ մասամբ դայտայխին են. Բարձրակայն ազ վանքէն անաան ման, նո- բիզոն մբ կը տարածուի դաշտային երեւոյ- Թի մբ, որոյ ծայրն կը հասնի Տիգրանակերտ Քաղաքը, զոր չեօլ կանուանեն. Սրղնդ ծայրը աւելի մակեալ է նողն, աւեր եւ լքեալ գեղեր շատ կան, որոց բնակիչները Յ3կբնալով դիմանալ Jd ախ ասսատակու- Pեանց . ոբ տեղի կունենար յառաջագոյն Քուրդ եւ Սրաբաքուրդ. ցեղերու մէջ, տե- ղափոխուեր են յԱրղնի եշ այլ ուրեք : | կբ մակեն բամբակ, ցորեն, գարի, կտա- uth բրինձ եւ այլ զանազան բնդ եղէնք Ի կր բուծանեն ընտանի անասունք : Ընտիր մրգեղեն ունին, եւ նու, եւ նուռն: իսկ խաղողը «յնքան ագնիւ եւ այնքան չատ, ռրոյ նման Հայարնակ 4 աւ աո աց մE9 կայ տեղ մբ, չգիտեմ ինչու Սբղնոյ գաշառ կո- "ծ են եւ ոչ՝ խաղողոյ: Դեղին , սեւ , կար- միր, սպիտակ խաղողներ , խոչորանատ , w- նույակոտ , մեղրածորան , որ սոսինձի պէս կբ փակչի ուաողին մատները, նրբամորթ , սակաւակուտ , մնոտ: ԳԶատ է գինւոյ իոս- ողն որ նոյնքան առատ է եւ պատուա»զ կան խր գոյնն ու նամի: Գրեթէ լեռներն ամբող 9 որթատունկ են. ձողը դեղնակար- միր է. այգիներ ոչ պլատ ունին ոչ պառի-~ կոն, որքան կուզեն Թող ուտեն, ժող տա» նին ուղեւորք: Ասկէ կերթան չատ նեռա- — 186 — ւոր գաւառները այնքան Վեծ Քանակու- Քեամբ չամիչ, պաստեղ, եւ կերպ կերպ Քաղցրաւենիք ալիւրով չշաղուած , եւ ոուր (բէքմեղ) կւ խաղողոյ մեզը, զոր եփելով կր պատրաստեն Թէ անու, է, Թէ նաց Է, եւ Ք: բաղցբ կեր: Կբ վաճառն նան խեժ, գղԹոր, տորոն , գանգ ուլ (whfժուֆ ) ; pp դղթոբի տեսակ «Է, բամբակ, բրինձ, բուրդ , փօստ ,.ազուքնս , գայլ, նապաստակ , կուզ, եւայլն: Մատանի ՎղինՀէն զատ, որ չատ առատ է, ունի նաեւ Հրէդան գեղին մօտ արճիճ , ծծումբ, գաճ, խարարօյայ, եւայլն: Տեղա- հան պէտքերու նամար արձեստաւորներ են Հայք, որ զուտ Հայերէն կբ խօսին ։ ժանի մբ գեղերու անուններ կբ յիշեմ, որք այժմ Քրգարնակ են, բայց իրենց Վէջ ունին չէն կամ աւեր եկեղեցիք Հայոց. Հարարման, Հասութ, Ախոռնեr , Հալբաթ Ս. Թորոս, ձՀիլսար, Մապլան, (Բալախու, Թրլխրձոrր, Օնան աղբի» կա Բակուր, վ ա- ոի գեղ, Ս: Եղիա գեղ, (քբոր«բ Քելիսաց)» Հեrսրնի, Կամի» fաr, Ագրակ, Մանտիխան, Թլգղատի, Թրլխում', Զանզաթիլ, Եհնի fեօյ» Լադաբի, Խան գեղ, Տօղան, Ալմաչին , Քար- թիլ, կավուր fեoյ, Այլու, Ղուլժախիր, եւ «այլն « Ասոնցմէ զասո՝ Ջերմուկայ է` փլուկ եկեղեցի մբ: Արզն ՎէՉ Ս- Փրկիչ եզ Գա- լիլիա ուխտատեղիք: Ակիլց քովեր՝ Անա- պատ վանք մբ՝ աւերակ, Թովմաս առաքեալ — 487 — եւ Սուլ անըմ վանքեր՝ աւճնրակ Ի Հրէ- դան դեղի մէջ Ս. Յակորոյ վանք աւեր: ` կօլճուկ գեղը Թեպետ վանքիս Թեմ է. բայց Խարբերդի վերաբերելուն նամար այն կարգին գրած ենք: ՉԸՆՔՈՒՇ Ձերմուկնն վեց ժամ գնացինք ի Չրնքուչ » որ Մատանու ենթակայ աւան ի է [ե mdr միջեայ , շինուած քարաբլուրի մբ վրայ ե ի-Ր չորս կողմն քարալլուրներ։ խր երես ներ եւ կողերբ դեղեյցիկ են ծառատունկե- բով եւ չէհքերով, առծեւր փոքրիկ Հովիտ մբ կայ, ջուր մբ կը զատէ աւանն uյս նe- զվիտէն։ Ուղին ՔՊրուտ fre անու է, hese — նաւ անդ Սախալ թութան ըսուած նեղ տեղը» սակայն շատ տեդեր, ալ զուարճ ալի: երկու ամէն աւելի uy bumանն տյ ր 34-1 կ անց- եչր մեր ուղին, պտղաոլից համեղ խաղող» ներով: վանքը Քառորդ ժամ բացակայ է տուանէն , շինուած նովտիկին բերանը, նոն դիմեցինք» Ս իոանայեաց Ս. Աստուածածին "` անուանուի։ կոկիկ եւ սիրուն չէնթ մի է, «յդ իներու եւ ծառերու մէջ, իր առջեւի տարածեալ արտերն իրենն են , եւ դրան առ» Phe գերեզմանք` Զեքու 29e-ոg վ անանայը Մ աղլաթիացի Մինաս վարդապետ կը ասն պեր տապով: Խեղճը երկու տարիէ նետէ #eijա տենդը կբ Ք"շ4ր երկու of անգ ասի fe $ — 188 — Ցերեկը դոներ դոց էին վանքին, մեղ դի- մաւորեցին խոժոռ դամբրոեր, որոց անկա- դին աղմուկէն տանիքն ելան մեղ տեսան եւ դոները բացին $ Վանքիս չէնքերու նման՝ աղէկ էբ իբ տնտեսուիւնն ալ» իբ Lu սոյն էր երկու Սաղագքներչէն ։ ձողերէն ես այգիներէն եկած արդիւնքը: իսկ Bեմ ու- նէր Չրնքուշն եւ ՍԱդիչ գեղը: Նախորդ. վանաձկայը Տիգրանակերացի Բաղ- դասար վարդապետ , որ 40 տարի շարունակ պայչտօն վարած Է. իր օրով շինել տուած է վանքիս Ս. Տաճարն եւ այլ շէնքերը: Զրն- Քուշայ եւ Ադիշց եկեղեցիները, քարուկիր եւ վայել չակերտ , ունեցած EE yun մր ե- բախտիք, եւ իւր բարեվարութժեամը ու բա ըեդոլծութեամբ սիրելի եղած է երկրի ծե- խերուն, Թրքաց, fրդաց եւ Հայոց, որք առ. հասարակ Մեծ Դեհ կր կոչէին գինք, եւ Հայք wt ն պատարագին ր Jիշեն նորա անունը իկարդգի «Հանդ ուցեալ բաբունապե-— տաց եւ շինողաց սուրբ եկեղեց »» ftp գերեզմանին ալ ուխտի կերթան: Այս ե- բանելւոյն անուան վրայ թափու էին դրած վանքին արտեր եւ աղացքները, որոյ ման- ուանէն JErry մահլիւլ դրուած էին, որոյ դատին ընդ երկար աշխատութիւն եւ ծախ Քեր եղան $ bk պատրիարքարան մե ծ ֆան- Քեր բաւ վանոնայրն առաջնորդ. էր' միանգամայն ’ բայց ոչ ժողովուրդն իրմէն եւ ոչ ինքն ա- ———— a — 189 — նոն մէ դոն էին Ր Տկար էր ինքն yy be ան- վարժ արդի օրինաց: Թեպետ կամքն ու վարքը խիստ բարի: կաշխատեր վարժա բան մի շինել վանքին մէ, որ իր օրով «լ բաւական շէնքեր աւելցուցած էր: Հոս ալ խնամքով պանպանու ած մատեաններ gua կային. (ձեռագիրներու ցանկն տես ի J - տակարանս ): Ս. տաճարին դրան ճակատին dey ար- Վժանագ րուած էբ: « Թվին Փրկչին 1841. Հայող 1290: Հան- դերձ բոլոր շինուածովքն ի ձիմանց վերստին կանդ նեցաւ Ս Ր եկեղեցիս, Qu dանեան բարձը հրամանա Սուլթան Մ աջիթ ին , եւ բազում Ջանիւք եւ վաստակով ք Տիգ րանակերտցի տեաոն Բաղդասար րարու նապե տի եւ տեղեազս առաջնորդին: եւ այխաստուխքժնեաժմբ արանց եւ կանանց, ուստելաց եւ դստերաց Qubpnc ny եւ Ադիշոյ բազմուժեան , որք վասն Քիրածի, աւազոյ եւ փայտի կրելն յժ աչ խատեցան. իկ -տրով ք Աստուածասէր ժողով րդ ny, եկամտից եւ մերայնոց Ի բնկալ- ցի Աստուած: «Ստ է դուռն Տէրունական, Աստ բազմեալ երկնից Արքայն , Ոբբ նաւատով դիմեն եւ գան ’ Գտյեն ճարակ :, դեղ Bողուժեան.» « ԵԹԷ ոչ տէր Ly զտուն ի նանիր վաս- տակին Հինողք Նորա » 3 Զնջուշի բնակիչք երբեք հողագործութիւն — 4190 — չունին , այգեդ ործ են եւ տեղական արնեստ՞ ներով ղբաղեալ, գրեթէ ամչն գարուն կը ցբուին զանազան քաղաքներ ու դեղերը կաշի) կոշիկի» գրաստի եւսյլեւտյը եի Քոց փոխադրութ եամբ, առեւտրով կաշխատին , Հմեուները նր ժողվուին իրենդ աները: Հոս ալ չարագործներ չեն պակաիր որոց գործերն կարելի չէ պատմել» Ադիշոյ Հայք գրեթէ բոլորն «ալ ի Պօլիս պանդ խտելով կ ապրին, ձացադգործ են մե- Sm oud t QA fr շ | եկեղեցի Hou Հայոց» Ս. Կարա պետ» | վարժ . 124) + 123: Տունք Հայոց 500 « Ադիշ. | եկեղեցի կայ Հայոց- Ս կարա պետ. ռր ունի կալուած Gopuny խԽասգեղ ի մէջ 1 խանութ, եւ գեղը 1 շաղացք» կալուածագրեր Պղտոյենց Մ. Յարութիւնի անուան են: վարժ. 1, ա) + 100: Sուbp Հայոց 300: կայ մի աւեր եկեղեցի եւս: Խառն կը բնակին Թուրք եւ քուրգք, Հայոց մէջէն կաթոլիկ եւ բողոքական ալ կայ, ու- ստւորուժիւն չէ մոեր մէջերնին։ Աւետաբրելր ԼՐ"Դիր ինչ որ դրէ՝ այն միայն դիտեն: Շա— սակաւոր be ծեր այր մարդիկ oq ունին ti կանջնին , իսկ կանայք քօղով ծածկուտծ հն մինչեւ մանուան օր, երբ ողով. կը ծած կուին: Սեւարակն եւ Shp շն եւս կցելով Ար- ղրնոյ, Ջերմուկայ եւԱկիլդ նետ, մէկ ա ուաջնորդ ական թեմ կազմելու t, կեդ րոնն — 4191 — ունենալով Արղնոյ Մատանն , որ միւթէ- սարիֆն կը նստի, որդ ենթակայ են յխեալ դաւառներ , որք կրնան երկրորդական ա- դաֆնորդ մբ պանել եւ իրենց գործքերը ինամքով նայել տալ» ղայս առաջարկած եմք ` եւ կը կրկնեմք վերստին Պատրիարքոարա- Ֆին: Վերոյգրեալ տեղերու լեռնային մասն կը կազմե հ Աբղնոյ Մ ատէնն. Ջերմուկ $ Ակիլ, Կէզլճխւկ եւ Զրնքուչն։ Անունով լեռներն են Մէնրարեւ Հազար Բաբա, Սիան Տաւուժ, Աբդ /Խեն լեռն, ուր ուխտատեղի կայ սրբոյն պնուամբ, կոմայիկոյ լեռներ , որք Խարբեբ- դի լերանց շդթ այն են: Սրղնպ Թտ՝ կարմիր Քր լեռն—Սաքբդլի տաղ— իլի տաղի եւն: իսկ նովիտներն են՝ Արզն Մ ատենի բով Բէրմասու ովան, Արղնոլ առջեւ Կկէվբէ, Դլխշ եւ լիան ովաներ, որ Տիգրանակեր- տի մեծ դաշտին մասն կր կազմեն: Ակիլոյ հողերու եւ դեղերու տէր կը նամարուին 4րեԹչ տեղացի պեյերը, քիչ ձողեր կան Թափու եղած ժողով բդեան վրոյ։ իսկ միւս տեղեր մեծ ապ insu Թավու են FԲr ՔԷ Գէյերուն վրայ: ւ Փոքրիկ ծբերեն զատ Արզն Մատենի դետակ եւ Ակխոյ վտակն (երթայ կը Թ ափի Տիդրանակերաի Շատը: Խարբերդի մեծ սլողուտայն Մատէնու Fo : Աբղնոյ առջեւնն կ'անցնի Ի Ընդ նանրապէս վատառողջ օդ. ունին Մ ատէն եւ Ջերմուկն — 499 ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏ Սեպտեմբեր (Չին մեկնեցանք Ռարձրա- նայնաց վանքէն՝ ի Տիգրանակերտ երթալու: Միաբան Ս. Հարք «մանապարձ» երգեցին» վանակայրբ « Տէր ուղեա» աղօթքն բաւ: 5: Տիդրանակերտցի ուխտաւորաց մանկունք « Մնասցես բարեաւ »y ke « Ուրախ լուրեր տար ի մեր տուն...) քաղցրաձայն եղանա կեցին: Սրտայոյզ օրձնեցի մանկտին, նամ» բուրեցի պատկառելի Ս Հօր աջը» եւ արա- գօրեն կ'իխնէինք մեծ զառիվայրն, ծանր ու խոր ձայեադքներ ձգելով մեր շուրջը` Արդեն Շեխ աղան յատկապէս խր մար- ԴդԸ դրաւ ձետերնիս, կառավարութենէն ալ երկու ոստիկան ունէինք , դարձեալ կը սար» սափեցննին զմեզ մեր դնալիք ուղւոյն վբ- տանդ ներն սլաոմելով- միեւնոյն ժամ « Շեխ աղայի մարդ ձետերնիդ է, ապանով էք» Արսեն: Uնչուչտ նասկցունցաւ այս prowp + Ժամ ու կէս շեղակի գնալով իխանք խանին դուռր, եւ բոնելով մեծ պողոտայն՝ Jen ա Սացանք «յդ ամայի եւ անեզր դաշտին մէ9». So է օգն : Արտօրայք Ընձուած են: ծա- գի« կը պատակինք Քրդ աց վրաններու. տեղ տեղ անդ եապյք եւ խայինք։ քատ նատ $E- լաձի ցեղ անգորդ ներ սեւ ամարմին , անվալր- տիք, շապիկ մբ եւեթ նագած՝ որդ փող- սպլատով կըր ծածկեն իրենց դլուխը արեւու — 493 — կիզմանէն Ի Երկու ժամ անդամ մր հրնապս- նինք Տրձորի մբ, ուր ԴՉԼ կոյ «ր ԳԼ ՀԻ կայ: փրդաց' մեկ երկու գեղե կանցնինք, ութ բնակիչ կայ ուր չկայ: ՍԱբրեգակն կբ խաշէ զմեզ. քարջինի ծառ մ աղենական դրախտի չափ արժեց մեզ, մենք ձասկցանք Թէ անապատին մէջ ինչ է ովասիս Ի Սակայն uy դ երանուժեան ծառոյն ձովանւոյն Ներ- Քե փուուած էին խումբ մը մերկ ու սեւ ադ. հալ մարդիկ, մանկտիք եւ ընտանիք» բոշա Ներ էին իրենց կարասարարձ էշերով եւ պաչ շապան շներով . արգխիլեցի ոստիկաններ որ ՀԷՎչին «յդ. մարդոց, որոց արդար իրս «ունքն էին վայրի ծառեր եւ անոնց ձովերը » նոքա մեղի Թողած են Քաղաքներ ի շէնեքր եւ պարտեզներ Ի Սակայն մեր բրածին փոխարէն skp որում պատանեցանք քիչ "անդին , Ջրորի մբ բե- բան, ուր դդլով Չուր կըձհանեին իրենչ է» շերուն, Քաջարար մէկ կողմը ձրեցին ոստի կանները , եւ Թող տուին ոչ մեր գրաստ- Ներուն մերձենալ խմելու աւազանէն եւ ns մեզ կաթիլ մը տուին դոյլեն, մինչեւ որ յա- գեյցու ցին իrենց էշերը: Երկու ժամ դնացեր չինք, մի անմեղ Քուրդ իր Թեւին տակ կա-՝ պած Թեցեւ տիկէն քասույով մածնաթցժ ան մատոյց մեզ: ալդ եօք այ 4 2 ամն ունի` նեկ- տարբ » Gամենղ եւ. Թանկագին թան է իրիկուան իֆեւանեցանք կէյիկ Թափա գն- դի Քրդաց վրանները: Բչեր քանեան ձիւր» 43 — 194 — ընկալեց զմեզ: Ռշերի վրանը եզեգեերով երկուքի բաժնուած էր, անդին | էին phere եիջ, եշ կ աշխատեին կաթն ու եղը պատա բաստելով , տղաքնին օրը ելով , "լո ուտ գործելով , ւ այլն: Վրանարնակ կեանքը հաճոյական երեւոյթ կրնծոյեր, գիշերը գեղեցիկ էր եւ զով» սյդ լայնածաւալ գա տին Ճորիզոնը` վսեմ եւ ընդարձակ y up nen աստղալ ից երկինք . Բաժազանի առթիւ մo{— Ըշյ եւ դավբիշ կբ շրջին դեղերը, իրիկուան աղօթ քէն դինի գանդիսաւոր ընթ րիք մբ տե- ղի ունեցաւ , մեղանակից էինք մենք, ե կերակուրն էր: կաթե , մեղրով մածուն, Թան եւ փիլաւ , եւ հացով Rdhւn, զոր եփած էին իւղով սոխի եւ սխաորի՝ նետ « Հայցէն զկնի մարդիկ ելան դաշտին վրայ գոնութեան ա ղօժ.բն բնելու, եւ կանայք ու աղջկունք ժի- բաժիր կը շարժին, անցուդարձ կրնեն, վրանէչ: վրան կր մոնան կելնեն » քաղgp Ք“ՂղI0 կ խօսին. . իրարու տնազ կ'բնեն z Մեծաժմեծ կրակներ կր վառուին: իւրաքան— չիւբ վրանի wn Shi Ր բոցերով լուսաւ որու» թիւն կբ լինի, ծուխերով մժիկներբ կը նա- լածուին, եւ այս բոցն ու ծուխը իրենց ա նոյ: հերապոյըն ունին անապատին գիշերուան dE9: ֆոբբիկ լաքեճները կր խաղան չունե (Չe bc լակոտներու Ըետ, անոնդ Վայնով եր հաչեն ի լակոտներն ալ ցատտկրտելով , կոտրրա- ունելով , աչք ու ականջը սրելով , պոչ երեր ցնելով « հաւթ ու հաւթ» կրնեն եւ կրլի- պեն մանկիկները: կովերը կը բբուռան , Վիե- ՐԸ կը վճնծան, գամբուները կբ գոմոան` եւ Jմերլժ բնգ մերթ անագ ին Վայներ կբ հանեն be յարձակում կընեն. չուն մբ կայ եզեր կատաղած , որ կը վազք վրաններու P (247 ne շուրջ, յանկարծ քրդաց միաձայն լներ, եւ շանց « Aut p ու հաշտ» դղբդեցին գաշ- շր: — Սպաննեղքք կատազին, կբ դոչենք : Բայց տերը կը պաշտպանը եւ չԹողուր, կբ կապեն ամրապինդ: Սնկարելի եզա մեզ ՆՆջել: նւ անա մի նոր տեսարան եւ նոր ա- բարուած » երկու դավրիչներ վրանատեղւոյն մէՋտեղը , բնդարձակ ձրապարակը մեծ կրակ մր վառեցին եւ սկսան Թմբուկ ածել ու խազ կտնչել որոտալ ից, ամբոխն ամրողջ խոնե~ ցաւ նոն, քրդունիքն ալ նազանօք իրաբու ձեռքէն բունած նոն կը դիմէին կիսաժ միտ be զուարթ ագին. խաղին նաքարաթը կը ածինթ մենք, որ էր «Վայ Մաւխթար փաշայ-"" Շեխ ԶՋալալադին»: Դարձաւ եւ պատմեց սստիկաններէն մին. ԹԷ՝ « Իբրեւ հաւատոյ aL. պետութեան պայտպան hp դրուատեն ղՇեխ Ջալալադին A ֆանադի երանութի«-ններ mus լով անոր) : երկու ժամ մնացեր լուսոյն Ի Ոստիկաններ խարնուրդ. կուտան. որ Բշէր. Քեանեան Lb— աերնիս առնենք ապա նեծնանք -. երկիւղալ ից Է ճամբան, եւ երկիւղի մեծն Բ» չէրն ինքն է» կ' ստիպենք , յանձն կ առնու ։չ Մութ, we br դարուվոս կ րնթանանք Ի — 496 — Ամենէն վտանգ աւոր վայրն Դեվե fk irs բոաւածն Լ, ուստի ջուր մի կանցեի, ձոն Քանի օր առաջ վանքէն Տիգրանակերտ դարձող ուխատւորներ կողոպտուած էին A Բշէրը կը պատմեր: սյ դեպքը, էեւ մեր խնամքը կբ խնդ Րէր բարեխօսելու կուստ- կալին, զի իբ վրսցյ կասկածներ կային: Վերջապէս ծագեց լուս աստղը, յուսy աստղը: անցած էր դիչերն ’ անցած. էին վտանգ ներ ¢ Սստդին Lb իբեն երեսնոցի than dp բոցերանդ.: գունով 9Pg"g մեզ (ոe— սինն , որում երեքօրեսյ կետնք մնայեր էր, որ` պիտի նարեք» մանիկն ի« Ր. արուսեակոժվ որքան գեղեցիկ կերեւքնը , գունաւորեալ ա- րեգ ական կայծերքէն, որ տակաւ տակս կ արծածունր ճառագայթիւք» մանիկ՝ Թե- «ակարմիր, մաչնալ, դալկացեալ, իբրեւ գե- իեզմանի դուռր Շասած , նիւծեպլ մանկա հացա մր, որ պիտի Թաղունը իսպառ եւ կորսունր երկու օրչեն. րայց պիտի նորքր նորոգ ունր շուտով արեւուն երեսով, նոր կեանք սկսելով «Օրինակ յարուժեանմարդոյն : Օրն ալ նորեց , լուսացաւ : Անձնետացած են դողն ու գազան. ամենայն ինչ կերպա ըանավփոխ եղած է: Այսպէս կըր փոխուին դարեր, տարիներ , չարեաց ու տառ ապանաց վիճակներ ի գիշերուան մբ անդքի նման. եւ կեանքով ու լուսով կը վայելեն գբկեալք երկնից եւ երկրիս վոյելչութիւնք քաղցը աչօք: Լար յս Է, եւ յոր լգ Էի իշա — 197 — արի նատելոց ։ Քանի՞ մեծավայելու gE ա «աւoտb bb շքեզ ավփառ. ծաղ ումն. արեւուն այսպիսի ընդարձակ ձորիզոնի մբ վրաց: Ողջոյն քեզ, Տիդբանակերտի առաւօտ» ոզջոյն Քեզ, դաշտի եւ լերանց արեգակն - Բշչքբբ ետ դարձուցինք- ձեռագրի Թե լերը կառաջնորդեն մեզ: երամք ուղտուց կարապնետուխժ ե ամը Peng զանդ ակաւոր նելր- դաշնակուեամը բեոնաքարձ դիմացնի«ս hyne.~ գան կ անյեին Ի Անցու դարձը կր onlin Ի ՛ Մոտ մետ գեղեր կը տեսնենք, որք առանց: ծառի եւ առանց ճիւղի են: Յանկարծ մեր ոստիկանը կ'աղաղակք -« Աա Տիդրանակեր»- տի մինարչից ծայրեր Արդարեւ բերկբա» Lop ողջունեցին մեր աչքեր Քաղաքին mh — «իլԸ) բայց դեռ ժամ' ու կէս uլknp է մին- BLS հասնինք : Burn wy երթալով՝ կամաբրաչեն: աղբիւր մբ գտանք ձանապարձեն քիչ ժբ շեղ, զոր շինած էր Հաճի իզզնԹ փաշայն» նոն վազեցինք, լուացունեցանք, խմեցինք arg կենդ անի ջբէն ,» be կամարին չու քթին տակ հանդ չեցանք : Ջուր կենդանի , քո սքան» չելի Տինջ Էրեսիդ , քո սԹափիչ սփոփիչ ձայ- նիչ կարօտը կր քաշեի« Սեպտ. 13, ժամը {չատ 2 չէր, մենք նա- "սած էինք քաղաքի պարսպին գուրս, կա- ոավարուժեան պալատին առջեւը, որ քեդ եւ գեղեցիկ շէնք S'Է- նորա կանգնին Է պօրանոց » Հոն ձիւանդ անոց , նոն արձեստա- Շոց նոն տպարան, եւայլն: Անցքին երկու — 198. — կողմը րեր եւ ծառեր կան: Այս վայելուչ (էէն անդին Տաճկաց ընդարձակ այլ տխուր գերեզմանատունն է: եւ ակա քաղաքիձ «պարիսպները , անապական եւ նաստատ շէLp 5 «ր կը շբջապատք բոլոր քաղաքը: կաբնոյ գուռն կամ իrզոում գափուսու բսուած մեծ- գոնէն Ներս մանք e դրան ճ ակատէն կախխ- ուած հախ Քարեայ եւ մետաղի dուլուած ճի«զաւոր մեծ գնտակեներ , եւ քարերու վրայ փորագրուած FՔիւ ֆի * դբուած քներ » Դրան գրանդ ին կա վերին ճակատը , որ միակտուր ՝ «եւագոյն բար մի է, ունի իր Վվր«յ ծին Ցունարէնի խոչոր տառերով դրուածքը ։ Դունէն ներս անմիջասլքս պանականոցն £, bc մասնաւոր շու huy dp Ի քառակուսի: մի- նարայով մլկիթԹ, բաղնիք, խանութեեր, ատուներ ամենքն ալ տմչուած- սեւ քարերով Հինեաղլ, փողոցներն եւս ամբողջովին քարա վաստակ , տներու չէնքերը բարձը bն եւ ձե-~ nd ու շնոpբնքով կԱերեւին դրոէն, իսկ ifn ղոցներ անձուկ, եւ անդքեր պտուտաւոր Վերխապէս բաւական յառած երթալով նա «անք Հայոց մեյր եկեղեցին Ս Կիրակոս, իիեւանեցանք յԱոաֆնորդարանն, ուր BE Սզդ uյնոց , Թէ կառավաքուեան yb Թէ արի ազգաց կողմեն այցելութիւններ Քնդունեցինք, փոխադարձը կատարելով նե« անւեալ օրը Ի Այս քաղաքը գտնուելով այնպիսի դիի Վ վբայ, որ կապ ու կեդրոն: կը ձաժարուխ — 199 — բնդ. մէջ արեւելեայց եւ արեւմոեսյց, էեւ իբրե գուռն ընդ մէՋ արաւ եւ ձիւսի- սո , նշանաւոր տեզ բոնած Է պատմութժեանպ մեծ: նոս Գաբժեւթ եւ Հոովմայեցիք, Բիւ- գանդ եան պՎետութիւնք եւ Պարսիկք չափեր տւ չափունր են իրարու դէմ» ՍկիւԹիպ հւ Աբաբիոյ արչաւանաց յաճախ ասպարեզ դար ժած, եւ խր սկիզբն ու մէՋ ընդ մէծ ձայ անունով ու գործերով փայլած. ցայսօր իսկ մեր Օսմանեան ձզօր Վետութեան երեւելի ՔՎդաքբներէն մին hp կանդ իսանայ aS մեծ Վիլ էթ է. զօրաւոր ամբոց եւ կարեւոր անցք Գարակաստանի , Բաղդ ատի եւ Հընդ- երբէք. պակաս ih հղած kr մեջ ե իր dee նշանաւոր գիպուածներ, որ յաճախ վովաո- խեր են եւ կը փախոխեն իր վիճակն ու կերպարանքը, բայց միշտ պահուած է իսբ դեբrer: Sիգբանակերտցիք յժ կը պարծին Frենդ Քաղաքով եւ. կ անուանեն պայն. i — բաջաղաք: բայց քաղաքն սյնքան չկրնաբ պՎարծիլ իւր Քաղաքացիներով:. րողք քաղաքի պարապասաստ Է, որ ունի կինը ` Qkk ne. Ukն կոչուած, երկու roby բուրգեր կան. Ուսթա բուրջի եւ Շակիրչ բուբջի, առաջինն ունի 12 ri umdaւm 4ե- դեցկակերտ , յորս ժամը ժամ արեւր Jhcu կ բել կ'ելնք, գործ ճարտարագործ bc վա լու. 2. որում նայիլ, չեիանալ կարել ի չ. $ | — 200 — Հին բերդը, հսքի սաբայը, որ միջնաբերդն Է եղած, կը գտնուի քաղաքին եիսիսային անկիւնը, ձոն էր բանդն, ոստիկանու իւն, նեոագրատուն , ձիւանդանոց եւայլն- ունի ընդարձակ բակ, եւ ի մեծ բակին, քանի մբ գինաւուրց ծառեր, զանազան քարեր, որք երբե մն ծառայած են կախաղանի եւ դլխա- նատու ժեան : Զարձուրել ի 4 շատակեեր , այժ կը մնային լքեալ: իսկ բանտն ճոխ էլ կալանաւորներով չղԹայապիրկ, «անոնցմչ շատերը նո ակա ոբ աւազակապնետ be. սաա նիչներ էին, որոց զոձերն էին ոչ միայն խաս ղաղ գիւղացիներ: կամ կարաւանները , այլնւ պաշտօնական անձինք եւս Sեսանք 1 e— նաւոր Ռրզկօն եւ Մինր Ալին, էւ «յթ ի կապան Բուն բերդը աւերակի կոյտ Է դարձեր, վրան երեք թԹնդ անօթ գրուած : Սյ ա b— բակոյաին տակը շէնք լինելու էր, գի ոտջբ տրոփելուն խորին արձագանք մբ կելյէր- արդեն կրսեին Թէ ծրամիար է, եւ իր ստորոտէեն առատ ծութ կը բղխնր գսյնօր» Սոյն աւերակի կողերուն վրայ պատու նանի կամ փոքր գրան ձեւով տեղերը յին, փի հնումն նչանաւոր անձանց գերեզմաններն են կբրսէին, եւ մէջերնին ոսկերք կերեւնին: ` Բերդիս գրշի գրան կողմի երեսեն դեռ կր տեսնուին աւերածոց վրայ. քարեր, որոց վրայ քանդակուած են առխ ծներ եւ սյլ Ճգօր կենդանիներ: Ջնդանը դեռ. nղջ էր, — 201 — ip շինուած է բերգի: դրան վրան: իսկ ներքին կողմն մեկ անկիւնք Հոյակապ, բարձր: ընդարձակ չէնքերու որմեր: եւ քսյքայ- տած յարկեր կր կենան .. ասոնցմ: մին ե-. գեղեցի է եղած բարեւ Մաիթի Հ-էԹի Ֆան չէՆp Jp (Lp AL LUT կապարով ծած- կուած , ըրած էին Տագպոյ , յոր մոնալու կա- ար նախ պէտք է մանալ աւելի Հոյական re մարդոյ ի ացու մն դրաւող: մարմարեսյ սիսներով եւ քեղ կամարներով տաճար մի, ` Քառակուսի մեծ գմրքցով, բոյց գադաթբ փլած , Թէ դագաթեն եւ Թէ դոնեն անձ- բեւներ ներս վաղելով ամբողջ շենքին ձիմեր mm. e4Ը ապականեր են: Մ անասթը»բ կ ան ուանեն զայս Թուրքեր, եւ կր կարծեն Թէ եկեղեցի է եղած. բայց երբեք խաչ կամ դիր , կաք uy նչան մի stp nb alin bp: Ասիական եին զէնքեր, նիզակներ, նետ եւ. զրաններ, ինչպէս նաեւ նոր զծննքեր եւ դինուռրաց կագուստն ու այլ պետքերը պան- տւած էին աստ եւ ներսը, ուր ամէն մարդ. չկրեար մոնել: Ներսի չէեքն ի Jeph dau Ֆւ յարեւելս եօթ նական Lunn խշոpանաժձե. «եղեր կային, երբէք աննման որեւիցէ չեն- շի մբ» Վերքապէս այս կրկնատանարք » իհչ- at կր կարծէին ոմանք , հաւանական էր Թէ Շէմսի կրօնից տան ար եղած լինչէր, եւ. յեշ- աց մլկիթի փոխարկած, իր ջովբ աւե բակ ալ կը ցուցենին քառակուսի մինա բեով: փառակուսի մինարե քանի մի ձատ — 202 — կայ այս քաղաքը, ոմանք կ աւանդգեին 5 «յք ձեւ մինարէ ունեցող մզկիթները նս Շէմնիներու (*) աղօժ-ավոյը են եղեր, yung «յղ կրօնքըր Մ անմետականուժեան Ր (3d def ունր ու ինքն անձետագցեր է, բայց այգ նշանը Թողած են, Ս Այդլիսի կրօնք ունեցողներու վրայ քա- գաջի. ծերերը դեո կր խօսէին յաւմանդու- թենէ Մ ենք լսեցինք բաւական բան՝ 55 ~ բացեսլ այլ կորովամխիտ. եւ բանիրուն՝ Ste Սանակ Սադ Քանանայէն Ր Ա ` Հին բերդեն ելանք. պարիսպներու day Հրջեցանք, ուստի ամբողջ քաղաքը եւ չբխա- կայքը պարզ կը տեսնուին։ Մեզ առաջնոր դող ծեր ոստիկան մի կը պատմ: Թե Այս Քաղքի շինող Աղծիկ Ղոալը սն պարսվաց վրայէն կբ քովը կ երթայ եղեր ժամ ու բադ- Նիբը է — Տիգբանունի ն Քաղաքիս մէՋ նչա- Նաւոր են շէն քով եւ pi արգձակուժ եամբ մեծամեծ մգկիցթներ 4 երեւելի տները ht pcan անձանց, բաղնիքներ , մատքոասաներ $ Է. եկեղեցիք: գրեթէ ասոնց ամէնի մեջը կք գանուիխն աւազաննեեր եւ նճոսող չբեր : Սdb— նէՆ պատուական ջուրն Է Համբվաբ, np մեծ: առուով մբ ծածկեալ բերած են Գա- բաջայ տաղ լեռնե, եւ բաչխած. քավզքի dp « խաներ եւ: շուկաներ բազմաթիւ հւ բազմամԹ երք. , արունստներն պլ բաւական յածողակ« կերպասի, ա 4 i qm 0) Կբ նշանակէ արեւապաշտ : —~ 205 — նազան եւ նԾաշակաւոր տարազներ երճգոր» ծուքին, 5 արտարապետուժիւնք խր պարա» բայիւք եւ միւս տեղական պիտոյից “Ր ոmւեստք ծաղկեալ էին ` Հարուստներու. տնական կարասիք եւ (եՆ ջաղավարութիւն գեղեցիկ խառնուրդ մի Է պարսկականէ , Թրքականէ , արարականէ եւ հւրոսականէ. բայց բնդթք խորին ասիական ° են: Րնակիչբ եռանդոտ y դիւրագրգիո ,, որամիտ ’ ul ապետ : JPY ընտանի y — բագաշարժ, բայց ԵԹԷ կրթԹութեամբ եւս ազնուանհային , մեծ յառածադիմութիւն կր- նէին: բարեկիրթները ջիչ են. Քաղաքն ամբողջ գան Է, յարեւմոից եւ ի Հիւսիսոյ երկայնեալ դաշտին ծայրը ԴԲՐ- smd + արեւելեան be հարաւ ային lղմէն աւելի բարձր Է իւր դիրքը» կառուցեալ ա» պառաժներու վրայ , ոքոյ ստորոտէն պտոյտ կրել Ցիդբիսն Վանիկագձեւ չրծապատնելով զքաղաքն :չ ի արաւ ձնակեալ են պարտէպվ- ներ եւ մրգդսմքտ ծառերու շերամի Թժենիք գետոյն ափունքէն մինչեւ պարսպի պեն ne ukih բուրգերը» իսկ յարեւելս, յանկոյս դեան է ՂԴթԸրբԸւ գեղեցիկ գեղն: Հայոց 7 &ւ Ասորւոց ° ուր անքժ իւ տաղա նիք he ul — ցանեն յատուկ չէնքերու մէջ , եւ անոնց աղ- ԲԸ շակաբեր վաճառք a «ե խի ու ձմերուկի ակութենան: Հոն՝ գետոյն: երկու եղերք- ները, եւ մէՋէմէջ ձեւացած կղգիաձեշ ա ւաղաններուն մէջ կր նապցունեն խխոչոր, ա- — 204 — nw եւ Վմեղբրաձա Վմեղրապոպն ու lop, եւ ամառն aL աշունը քՔeղաքացւոյ Gանդ ի սավայրն կը կազմեն ջուրն, պաուղն, ե ծառ աստանք , J"րս արք եւ կանոյք her նուկն ու ծնողք, քորբ եւ եղբաբբ Թոչեսց երամի պէս կրլեյցուին, հը լոշացուփն , he — տեն , նը խմեն ի կերգեն $ կր խաղան «TT եծ կենդանութիւն ե. ‘ երբեմն անտե ղու Թինք: | —_ Քաղաքի Հոռոմի դոնէն բուրս ելնելով իբր Քոան վայրկեան գեպի դաշտը գնացինք Ալի-Բուղնապ գիւղը, ուր կայ Հայոցս շքեղ եկեղեցի մբ ընդարձակ բակով եւ սենեակ ներով, իբրեւ վանք շինուած, որ եւ orf — | տատեղի է ՔՆղաքացւոց: Սոյն գեղը NT ee նունը առած է աղբիւրէ մբ, որ առատ Send կշ eղlep 4եղին ՎՏ, անամոք շինուած կ պանպանուած Ի Պարսիկներ be Գրբ ները վ ուխտի կուգան ju աղբիւրին ,) be Mt առնլով նետերնին hp տանին , նաւատալով Թէ Ալին բղխեցուցած Է զայն նրաչիւք, մզ է իrbնց նամար սուրբ Գիւղիս բնակիչք են Հայ, Քուրդ եւ քՔիլդանիք: Գիւզղս զար- դարուած է խաղող «այգիներով եւ մրգա բերներով. առատ Է իւր ջուրն, բարեխառն he զուարճալ ի օդն ու դիրքը Քաղաքի պարսպէն դուրս եւ գրեթէ հից են Գու զլուղ բսուած փոս ու քարաչար ա- «ազաններ ,. J"ր« ձմեռ ր ֆուրեր կբ լեցուն եւ կր սառին, ապա. մեծամեծ կտորներ — 205 — կտրելով hp տանին հորերու Jdէջ կբ պակեն Ny Բոլոր ամառը կըր գործածեն Այս գծին վրայ կը տեսնուի հաղմակամնար երկարաձիգ չենք մբ, որոյ վրայէն կ'անցնի Համրվար մեծ ջուրը եւ կը բաժնուի քա- ղաքի մե): Արեւմտեան պարսպին երկու դռներն են Ցավ գարուսու եւ. Հոուուի 4ա- փուսու ». “yu դրանց առծեւ կը գտնուին Տաճկաց եւ ՀՔրիստոնք ից դերեզմաններ : Մեծ . կառուղին Խարբերդ ին որում կր միանայ կար» նոլ եւ Սեւագի ուղին , կամ Տրապիզոնի ne Աամնոնի դիծը, ուղղակի Տաղ գավփուսին կր բերք. իսկ միւս կառուղին՝ որ Հալերեն. կուգայ Սեւերակի վրայով Հոռմին գուռը կր տոնլ Ի Բաղդատի ուղին Մ էրտին գափունն կ'ելնէ ի նարաւդյ եւ Տիդրիսի վրայեն նաս տակամար գեղեցիկ կամուրջով մի կ'անցնի: Նոք գուռն: կամ նէնի դափուն յարեւելս կր բացուի եւ կիջխնասյ գետր: Կկարնոյ կամ լե- «ան դրան կողմը Թրքաց գերեզմանատան եզերքը խարխալած գմբէթ մի կայ, որդ ներքեւի փոսը լիչ, կրոնին , մարդոյ գան- կելով եւ Թեւոյ ու ոտից ոսկորներով, զորս ի Վատիժ: կը կորեին երբեմն ներքին բերդին Վէջ, ուր դեռ գլխատման քարը ցոյց տուին, եւ հատեալ անդամները: սոյն 4միչթին խոբբ 4 Հգուէին Ր | | Այցելեցի՝ Հայոց գերեզմանատունը , Պր ճետաքրքրական Է տեսնել իւրաքանչիւր UI — պլանաքարի վրպյ: քանդակուած մետելյն — 206 — արուեստի կամ կեանքի նշանը, զորօրինակ» պայտարին՝ մուրջ եւ աքցան, դերձակին՝ մկրատ եւ ձեւի տախտակը , ոսկերչին՝ mր-— ծաժէ կերտուածոց տեսակները , վարսավի- րային՝ սանտը , ածելի եւ կոնք, ոմանց «լ օղիի չիչ էւ բաժակ» կանանց քարքանկ եւ ասղնեգործութեան տեսակներ եւայլն: կարդ մբ կար վարդապետաց, որոց մեջ կային Էջմիածնայ նուխրակներ եւ Սրապիոն հպխսկոսոս Ամթայ, որ եւ կաթողիկոս Է0- միածնի , սռյն տապանագրով «Սա է տապան մարմնոյ տեղի , Ս ստուած աբան վարդապետի Ուոնայեցւոյ Սրապիոնի, կաթողիկոս Գբի- գորիսի, ձայրապետիս վախճան լինի, Թվին Հայսց Ռ. ամի: Ծե:եակ եւ. մի. պարգ Թուռվ լինի (ստորեւ եղեալ) BթՎվ-Ռ-Ծ Ե». Անցայ որոնել ազգին վաստակաւոր, ան—. մոռաց, եւ միտ անման Սիպիլեան Հ: կղե- մէսի գերեզմանը, որ ձայ կաթոլիկաց կար- դին եզրը Թաղուած էր խառն րնդ Հայոց Gողոյն , եւ մի | քանի ub nւ կոչ Քարեր կուտած էին այս ամէնարժան անձին մարմ by վրան : Անոր. որ այնքան տարի տքնած- էբ Հայոց աշ խարեն ուսումնասիրելու 5: Ազգ «յին Թանդ Հնութիւնք իլոյս ածելու. Jիշելով իբ Քրաինքը ) իր «րդի«նաստոր կեան ՔԸ) Ւր ազնիւ բարքը, զոր ուապես գիտեն ամէն անոնք որ ձանչցած են զինքն, լսած են իրեն եւ տեսած. են իւր նազաքածոյքն mn գործքը վերջին տարիներուն մkջ , « Za- AE — 207 —: 4ոg գ» մրմնցացի , եւ կաթ մբ “pane իր Հողն. ցօղելով մեկնեցսյ: ձեռի չէ աստի Հասարակաց պարտեզ կաս ¥ ftp սաղ չասին, շինուած իսմայիլ վայչա- եւ քննութիւններ ծագեր էին. տեղւոյն բնական դիրքը գեղեցիկ էր ապառաժի մբ վբայ՝ կցեալ այլ «արտեզներուն, կր նայեր Տիգրիսի Հրդն հւ տարածեալ բնգարձակ դայչտին, բայց մEՋp դարձած էր այծու դրախ"... Ուզեցի միւս պարտեզները ՀԻծիւ, բոցց արգիլեցին , ըսելով. վատանգաոթ Քապես պարսպին կից են այգիք, սակայն չէի կրնար չնաւատալ, փորձերը կը տեսնեինք շտյնպիսի դեպքեր տեղի. կունենային որ զար- մանալի չեր եթէ սարսպվեն դուրս ալ պա» տանէր: իսկ ինչ որ գաւառներ ու գեղերբ կր. գոբծուչր, անթիւ եւ անօրինակ բաներ. էին» Վիլյծթն խիստ ընդարձակ, ելուզակ ցեղեր ու չարագոքրծներ բազմաժիւ։ օրերն ալ Թեպետ դադրած էր պատերազմն , բայց Նոլաստաւոր էին այնպիսեաց, որ նամարձա- կութժիւն աոած էին պատերազմի միջոցին չշբիբ է դործ դնել բնակչաց վրայ) օգտուն- լով զօրաց եւ զինուրաց բացակայուցենեն ե կառավարութեան զբազմունքներէն + խույր ու խիան գաւառի մէջ. Թէլօ անուն *. «15S SOE — 208 — մէկը, որ անբաւ նարստու իւն ալ ունէր ,. անձնարին կեղեքումներ գործած էր, be անգա մը անձրեւի բունուելով կը մոնէ նով- ուի գոմի, կրակը վառել կուտայ եւ խեղճ ձով իւր երկու ձեռքի ու երկու ոտքի վրայ կորացնելով աթոռի տեղ կը գործածէ , նստե- լով կոնակին վրայ իւր լաթերը կը չորցնե Ուրիշ անգամ մբ իր ձիոյն Թամբբ կը գեն: գեղացւոյն պառեկը, սանձը կը զարնե բե- բանը, եւ հր ձեծնէ չորքոտանւյյ մի պլէպս կ վարէ ժամհւ մբ չափ» Թեյի Թեթեւ նաճոյքներն են այսպիսիք: RY սաւանը, որ 12 ժամ նեու է Տիգրա նակերտէն , բուներ էին Սօֆի Քէմէր անունով մէկը, որ «րդարդ եւ բարեպաչտի անուն, ձանած էր եւ սյդ աւանը կրբնակեր։ Գի-. Հեր մբ մէկին տունը գող կր մոնչ , եւ տեե-— ջիՔ՝ ըստ տեղական սովորութեան տանիքը պառկած լինելով, վար կը վազեն, ճրագ կր վառեն ու կը տեսնան որ մօրէ: մերկ մարդ. մը խառնակ մազերով , խառնած մորուքով , չուանի մը կտոր գօաի ըրած եւ դայոյն pe Վմէջքն անցուցած , կատարեալ ճիւաղ մր կա ուրուական մբ, անձայն եւ անչչունչ իրենց դ9թԹ.քներ կ'ընեն բայցծիւաղը չի հալածուիը չ կը դիտեն որ տանը մէՋ եղածներ ժողված,. ծրար կապած ու. ճիւաղին առջեւ he կենայ ,. կը խելաբերին , Հայն կարձակեն, փայտով զենքով դրացիք 4կը դիմեն, ուրուականը — 209 — ինքդինջն պաշտպանելու կաք ազատելու But մար միչտ անչչունջ տանիքը 4p վաղն եւ անատի վար կր նետուի աւելի ցած տանիքի մբ վրայ, ուր անկողնո մէՋ մայր մբ իր մանկիկներով կր քնանար $ ճիշտ աղոնց ան- կողնոյն վրայ, ցանեն ne սարսափ քն sahuae— Դին կը & ia կինը be մանկունք.» mM pn w— կանը ելնէ փախչելու, վարեն ալ կը նապս- եին, կր պաշարուի, եւ կակա կեզծ մեո քաղ կաս fp ուրուական մի ձեւանալ, ան շունչ դիակի մբ պէս կր պառկի, վրան կր հասնին, կր խթեն, կը տդեն, կբ կսմթեն, Վայն չնաներ , ռրպէես գի չճանչցուխ , վեր- ֆաքս իր տնեցիքն ալ «պյս ձանրական չվփո- Bուքեան նետ ձոն կր վազեն, եւ տեսնե- լով իրենց Ս- Քէմերը «յդ վիճակին մեջ, 4p կարեկցին $ անունը կուտան , ասոր վրայ նայն ու տաճիկը կը Թջեն զինքն, կր կա պեն եւ կբ յանձնեն կառավարու եան ’ ուր գարձեսլ Տիկ չնաներ, կբ բանտարկուխի, եւ անոր տունը նետագվօտնլով դատնուած էին Քանի մբ տարին նետէ «յլեւսյը գողծն- ները: Քանի Քանի այսպիսեաց պատմուքժիւննելր կբնէին, որք ապաստանարան ընծայած էին աւավզակաց, եւ որոց տուները անբրոնարա- Բելի hp կարծուէին, իerbe Unc ծոy Sut ոսի տուն: - իսկ նոչակաւոր Ֆէթան բէկի արալխք որ- թան բաղմաթի«՝ նոյնքան բազ մօծրինակ եւ 4Ձ — 210 — Տլոուած բոտմնելի բաներ էին, ինչպէս kee. այլոց նանե աց Ps wrung dey նոյն իսկ դ իե— «քականներն անդամ բողոքող Էին “hync ines — կալաց, զի չարիք միոյն բնակչաց վրայ չէր Քնար , “յլ կր ծաւալէր: պետութեան չանուն ու անձանց bru , be վերջապ ինչսլէս up ure — ուած 4 ին քանիցս , վերստին պատժուեցան վայոերական գշմխնր Վան Ասրէտին ` փա շայի օրով: փՔաղաքիս բնակչաց տնական կեանքի ե- բեւպԹբ Վարկեշտ Է, պարկեշտօրեն կբ նագ- ուին նաեւ կանայք Թրքունիք փողոց ելած ատեն ubc կերպասէ սաւ ան՝ իսկ Հայք սպի— տակ կր նանին» մեծ պատիւ» է Ի կանանց դեղին կօշիկ կամ Տիզմքն , նոյեր տարածեալ, է մինչեւ Սղերտ, Բաղէչ, Խարբերդ ; Մա— լա իա ke այլ մերձաւոր դաւառները : me— կատներէն, երեսներէն , պարանոցին be լանջ քէն ի վար ոսկի, արծաթ եւ մարգար- տնայ զարդեր ունին wun հասարակ pum an— տիճանի, դագալժանգ վրայ կօտիկ եւ վրան լաչակ կաս եաղմա, ականջներուն վրայ մե— նեկի ձեւով բան մը ունին որ նր նապսնի մին - չեւ երեսներուն կէս, գինդը ոչ միայն կա- նանց՝ յ եւ արանց ալ վրան. սովոր արբճար կը տեսնուի» ձետղնետք շրջազգեստի եւ այլ նոր Հեւերու գործածուժիւնք մնոած: էին, բոyց խառնելով իrենց. արդն ունեցածին Lh: Թէպէտ արանց չափ: Ֆակւ Jpebiey pl — 211 — fhe u pամրասուած են իբրե արբեցող , PIT բացառութիւնք են աղ ոնք» Lropնit-o pug ռոութիւն է որ կին գդինեսան կըր դտնուխ ը Ազնիւ, այխատասէր եւ անարար տիկնայք բազմաթիւ են: Արթ սովորաբար կը նադնին զպուն, էն- թարի, մանիսայէ bc տեղական տարապվներէ : Ծ աղկետլ է ' արունստ մանիսայի ` կէզիի ’ սաւմանի եւ այլ տեսակ կերպոսեղինաց, ասուն ղինաց եւ բամրակնեղինաց չ Իբրեւ ար- ուhստաւոր՝ ճարտար են.՝ իբրե« fuer — կաւոր՝ ամէն գործի Abnաուտ են: եւրո- ոլական ապրանքներ խիստ Քիչ bre նոր սկսած էր dna դտնել։ Տեղական նիւթերու վրայ բնդ արձակ առուտուրներ կրնեն, իսկ գո- բենոյ. եւ ոչխարի վաճառականք մեծապէս Ր շանին տարւոյն J»ջողու թենէն չ Թուր pե- րէն սակաւաթիւ են վաճ առականթ։ րայց ագարակ br կալուած եւ անուղղակի Ls— սyժ ունեցողք շատ կան, արձնստք եւ ա- ոեւտուրք մեծաւ մասամբ փրիստոնեսոչյք h "բնեն Երեւելի օքախներ bc վուճուններ կան Թրքաց , որոնցմէ նյանաւ որ անձինք յառաջ եկած են իբրե դրադէտ be pն- #Քերցող դիւանական , դատական , վարչա- կան մճիւղերու JմE9, be Քրիստոնեայք պա- աս չեն մնար օրէնսգդիտուժեան bre դրա- հկանուլժեան կողմանէ Ի Անդ ղի եւ Գաղղի փոխ նիւպլատոս կաս գործակատար Y Ռուսիոյ նի ւպոատոս եւ Պարս- — 312 — կի շանպէենտէր hp Ֆստին Ք "ղաքը, որք Պ.- Նին իրենց յատուկ. A աշաօնատաւներ եւ w— 154 դէre' Արդարեւ զարմանալի քաղաք է Տիգրա նակերտը, ուր կր տեսնուին ասիական զա Նազան ցեղեր եւ բարբառներ , Թուրք, Ա- բաբ, Ասորի, ֆՓուրդ, եզիտի, Զազայ, Յոյն, Հայ, Քիլտանի, եւ նոյնպէս բաղմա- զան են նան: ի կրօնս. Մ անկմետականու Թիւն իբր բաժանմամբ, եւ Քրիստոնէութիւն Fp տեսակներով : Հայք՝ pum Հայաստան- Ւ TE] եկեղեցւոյ , Հայք՝ Պապական bre Qeus— պականք ե. Հասունեան եւ անտի Հասունեան՝ Լատինականք , Հայ բողոքական , եւ Բողո- . Փականք՝ երիցական եւ եպիսկոպոսական Հաy- Հոռոմ, $ Ասորիք՝ բս նախնի եկեղեց - ւոյ, Ասորիք՝ պապական եւ բողոքական: Ա- սոնք ամէնը բնիկ են, եւ ունին առանձին եկեղեցիներ եւ եկեղեցականներ, բայց ԳԸԸ-. խաւորաբրար բոլոր բողոքականաց: Ֆերկայա- ցուցիչ կր գամարունը Պօյաճեան Թովմաս է- ֆէնտի , np JԱՆդգ ղիա ուղեւորած է, ըազ- մած անօլժ անձն: Յունայ be կաթոլ իկաց՝ իրենյ քանանայն կաս վարդապետ, փիլ- տանցւոց՝ ջիրոանի Սոլտ-փշու եպիսկոպոս, - ոբ Հոովմ ավ դնացած [a Ասորւոց՝ կաթո- զիկոսն կաս փոխանորդն «Բայց Suյոց Աուաֆ- Նորդն ամենէն բարձք եւ գործօն դիՐՔքն nx Նի Frpեe առաւելագոյն ժողովուրդ ունե - F~ old | ՝ — 213 — Ափսոս, սակայն , Ատ աջնորդ պետք էր այգ տեղին | | Բոլոր այդ. փՔրիստօոնեալ տարը շայերեն կբ խօսին, եւ զիրենք Հայ կանուանեն. tr Թէ ձարկ լինի ցեղի մբ կամ ազգի մբ Վրաց խօսիլ, կր«են՝ Ասորի Հայ, փիլտանի Հայ, Իբմանի Հայ եւայլն: Ե ամէն անգ ամ եթէ Քրիստոնեից ձանուրին վերաբերեալ խնդիր մը ծադ էր, միւսները կր հաւզաքուէնին Հայոց Առաջնորդ արանն. ձոն կը խսրձքին , որոչու- մրն կուտային եւ անոր միջոցաւ կր բանակ- 5էին կառավարութեան: իսկ նոդ եւոր պ bn— ekr: ու պայչտամունքներ իւրաքանչիւրին Ln— վիւն բստ իւբ Հիսի կը կատարեր: Թէպքտ այսքան բաժին բաժանեալ էին իկրօնս, բայց գրեթէ չկար ձակառակութիւն կամ չարախօսութիւն իրարու դէ fe եւ կային որ անուանապէս՝ կը վերաբերէե ին միայն mya ու այն ' բաժանման ’ եւ այն՝ անձնական խնդիրներով: Մ, իբ. րանգ էտ առաջնորդ. Y իմաստուն Ln— վիւ մբ, Ս. Աւետարանի ոգւոյն եւ Ս. Հարց ԸՆԹ ացից ծանօթ քարոզիչ, վարքով հւ խխօս- Քով աղ եւ լոյս եկեղեցական ,& չմարիտ դաս- տիարակությիւն մը, մեծ դործ կը տեսնայ թիլ: Ժամանակի մէֆ այդ Փաղաքի մէՏ էւ իւր գաւառաց, ուր ժողովուրդը կարծուածէն առաւել փափաք բնծայող Է եւ պատրաստ բնդունակուքժ եան տէր. կամք ունի եւ վզո- ձողութիւն կրնէ, բայց ուղեցպց չուներ: oo — 214 — Մոլորեյցուցիչներ էին իրեն խշսողներ y m- սուցողներ , եւ Wid wn a էտ Ր Ա- ուաֆնորդն : | ՊԳտնուռղ բարեմիտ: ke qacumdի անճինջ ժողովուրդին աչքին գուցուած էին իբրե. խաբեբայք եւ չարք, կ արձամարձունին նո- Ք". կր նախատուէին եւ կր գանակոծուքին Թէ տեղացի լինեին եւ Թէ եկք, որպքս զի ժողովուրդ. չբանաբր իր աչքը, եւ ասպարեզ, մնար կեղծ` ժողովրդասիրաց, ազատօրէն վ" փշտակելու , խորելու , եւ իրենց յաջողզու- թեան վրսյ խնդալով՝ ազդին մէծ խուովու- Թիւն եւ յետադիմուժիւն աւնելցնելու , վա ձան ու գործիք ընելով իրենց տգետ առաջ նորդը' Սյսպիսիք դժբախտաբար միայն Տիգրանակերտի մէջ չեն, ե իրենց վար պետներն ալ Պօլիս կը նստին: . Ա յսՎիսիք են որ սանկ մանադ րութեան , լուսաւորուխժեան , յառածազ իմու եսն , կրօ-: նի եւ բարոյականի անուան տակ ազգն ու ժողովուրդը կը վբգովեն , օգտակար եւ չար գելի անձինք, որ իրենց դիրքով, Հիրքով, կամքով եւ դրամով օգնած են ի դեպս սյլ եւ այլ նեղուժեանց եւ փորձութեանց աղ գին $ Fephc դաւաճան, մատնիչ , նարոատա- ձարիչ կը ձանդիսացնեն յաչս ժողովրդեան , զորս նայնոյել ke Թշչնամանել. կուտան», ne. | բrենpք անոնց տեղ կ'անցնին գործելու be եթէ չյաֆողին բան մբ ընել, զիրենք արդա» ` քացնելու նամար դարձեալ սյն դասը կր — 215 — ` ցույնեն հրրեւ արգելք եւ նակառոակք իսկ երբ անկումն կրեն, դուրս կը քաշուին պահ մի ձրապարակքն, եւ ժողովուրդ կը դիմէ իր Bշնամանած անձին, յորս . կր գտնուին բարեսիրտներ ու անյիշաչարեր ` որ իրենց պարտքը կը կատարեն առ. ժողովուրդն Ո ժողովուրդ. , քո անունով, եւ նոյն խսկ Քո վնասով, քո անձնականու ժե ամբդ. ինչեր կը գործեն բենց շանուն նամար: Եթէ ինՆ- ` կար, Քո յիմարուԹեննդ եր կրսեն, եչ. Jաջողեցար բախտախնդիրներ կելնեն ու- սերուղ. Վվբսյ), Մենք բրինք, կրսեն։ ՆԹ չարիք մբ չնորձուի քեղ նոյն իսկ մեր Վեն, Սուլ Թանչէն եւ իւր կայսերական կառավա- : րութենեն , քեղ պատրիչներ կբ կայնին առո ֆեւդ. ու կըսեն, Մենք աշ խատեցանք , պյն ինչ fբենց` աշխատութեան պտուղն էր nL— նեցած դ. անկում եւ գրկում Ի Անչույտ ճ, չմարխիտ ա, խաստողաց նամար չեն Տիգրանակերտի toy յժ ջերմեռանդ. են աղօթելու, ամէն օր անպատճառ եկե- ղեցի Վիտի երթան, նոյնքան ջերմեռանդ են նաեւ Ս: ուխտատենզեաց , մասնաւ որա» պէս Ս. Երուսաղէմի. հազուտգիւտ են fi տեսի չեզողներ: Իբրեւ աշխատասէր եւ սակաւապէետ` ժո- ղովուրդ՝ ուրախալի էր տեսնել որ բնիկ- ներուն. մէ8 դրեթե մուրացիկ չկար, անկ» եալք, ձիւանդք եւ կարօտեալք կը խնամ» —- 216 — - ունին Հայոց Աղջատասիրաց ընկնրուենչն , ինչսլէս նակ այլե«այլ երկիրները ու գա ւառներէն յաճախակի «ատակած uslssmbelep be ուղեւորք կր Lng. ացուխն - hp here S oe Ep Gp cwանդգ անոց dp չինել, ո fb puke ub mp ne ներ այդպիսի բաղաքի ժբ ձամար, եւ որ մեծ ապացոյց ժը «իաի կանգենը իրենց մոլո դասիրուժեան հւ պուտուտաւորուետան ա nwt Uunnւծոյ bc աոաջի emp Bhան: - Ընկերութիւններ կացին Անձեու էր, Հայ- րենասիրաց , Մեսրովբեան , որք բացած ու- նէին վարժարաններ մանկանց, եւ կիրակի օրերը չափակասից դրել կարգա ուսուցա-. նելու եւ բանախօսու իւններ բնելու Ի ՊԳա- տանեաց ընկերութիւն, որ Ազգային պատ- մութԹենէն ներկայացումներ կ ընէ ին : Zաu- մազգ ային ընկերութիւն , որում անխատիլ անդ ամակից էին Հայ կաթոլ 4 եւ բողոքա կան: Բայց ցաւ Է րսել Թէ այդ ընկերու Թեանց տեւականութԹիւնը սակաւ եղած t, բուն իրենց նպատակէն դուրս դործ ածելով իրենը բնԹագքբ։ ուսաի հեւ գժտութիւնք , եւ խափանմունք արդէն սկսած ին , միտյն Անձնունբ ընկերութիւնը , “ր կանուխէն կար Y աւելի արդիւնաւոր նանդ ինացգած: է, ե կըր տեւքրձ րկու վարժարան ալ կար` երկու եկեղեց հաց բակերը, բայց լքեալ, եշ մի աղջկանց վարժարան Ս. կիրակոս եկեղեցւոյն կից, — 947 bB4 վարժարան կարելի չր ասել, բոց 4ո- Նէ սկսուածք մ'4րչ "Ս. Կիրակոս եկեղեցւոյն բակը շինուած է Վռաջնորդարանն , եւ սոյն եկեղեցին է մայր եկեղեցի քաղաքին, որ ինչպէս յայտնի է Տրբկէզ եղաւ ,- եւ փութածանուժեամբ րա- բեպաշտ անձանց չուտով վերակառուցին աա- բի մբի յառաջ 4883p% + վաթսուն եւ վեց ` տարի յառաջ եւս նրկէզ հղած be վերստին շինուած լինելուն յիշատակագիրը եկեղեց. ոյն ճակատի քարին վրայնեն օրինակած եմ, որ ակաւ ասխիկ «.« Շկեզեցիս այս պանծալի , hrod~ նՖախորան զարմանալի, զոր էր olen UYhein— ֆոս պետի, սն քաղաքիս առաջնորդի , զկնի ուժսուն եւ ուժն ամի, կրեաց դաղետրս սոսկալի, Կամայն արեամբ իւր գովելի, pF dnc duds. SՐկէ զ զինի re / J3b[0 {Fb eel Shnն Յիսուսի, 45րաշ իւք սրբոյն կիրակոսի., հրամանաւ արքային Պօլսի, յետ եօժե ամ- «ny կրկին չինի, տրովբ եւ արդեամբք Հա- ը N ազգի, ի փառս անուան Shառն Oիսու- սի»: Վարի մեշատակարանին ey 4րեալ tp Թ վական «1818»: Դրան ած կողմի Փանդակուած: ուրիչ Թո- ւական մբ « Շինութիւն Ս» Կիրակոսն Ռ:2:2-Ը-» Նպն կողմը որմգյն դրսի երեսը Քարի մբ վրայ «Մ ug Ս.. Paps 9. 4» E- Թվ Թէ. բերանացի աւանդութցենէ be Թէ dbe— ռագիր յիշատակներ իմացանք որ Ս: Թո- — 218 — րոս եկեղեցին է պյժմեան Դուրչունչու La մին. ժամանակին վփիայչան "ուզելով Lup dls չինել տալ, կբ փորձէ: նետ մը արձակել, եշ FE ուր խնար նետբ՝ այն տեղն էp Աստու ծոյ հաճոյական վայրը, նետն կ'իյնայ Հայոց Ս. Թորոս եկեղեցւոյն վրայ, իսկոյն & ումի կբ փոխուի, եւ նոլյն: փայայն նրաման եւ Հեսնտուութիւն նրնէ. Հայոց որ փոխարեն Ս. Թորոսին 4p շինեն Ս. Կիրակոսն այս- տեղը, ուր դերեզմանատուն էր Հայոց ։ Երկրորդ եկեղեցին է Ս: Սարգիս, որդ տաճարը գդեղեյցկաչքն Է, ընդարձակ բակեր, խուցեր եւ առաջնորդ արան մըր ուհի պար» տիզով, ձանդ երձ Հբյ մեծ սազանաւ մըչ Հոս կ իջեւ անեն ելեր Ա: Եքու սաղ էմոյ bc Իջմիածնայ նուիրակներ։ Հոն իջեւանեցան նաեւ կ. Պօլ իսքն ղրկուած Ազգային upա— ` ուիրակներ 1879pb ’ Պոյաճեան Յովնճաննէս էֆչնտին եւ իք ընկեր Գարեգին վար դապետ, այս. տողերը գրողն: Այստեղ գործուեցան այն ազգասիրական փխրժ- դժաւթիւնք, ոբ արիւնշաղախ բբին մեբ անձինք եւ վփշրեցին մեր երեսներ » dip կուրծք եւ մեր Թիկունքը, նախատանաց, երկաթներու եւ. բփրերու ձարուածներով, - յառաֆխաղաց յարձակմամբ երկու մէյնա- նէճի ամավոններու ե բագոսեան դ իւցա- զանց, բոլորն ալ գինով՝ որոց դլախ կբ գանունը պատյան ապէս մականուանեալ ց. Քացախն. զանգակներ կը ձնչուծնին, Փիլիպ . —~z 219 — սոս նպիսկոպոս օրձնուիւն կը կարդար եւ իւր քարտուղարք ու խորձրգդականք նրա հանդ. եւ խրախոյս կուտային: չուկայն կը. դոցունր, քաղաքն կր դղրղեր, — Դուրո. նետենք : պատուիրակներ , սպանենք Գարե - դին վարդապետը Bt 3p ունի Առաջնորդ լինել մեր Քաղաքին մեր եպիսկոպոս կ'ու- զենք որ». եւ ամչէն բանէն պիտի ազատէ զմեզ» որ kogdն Դոռալի նետ ելով hp խօսի .. կեցցք Փիլիպսլոս Սրբազան —»: Այս էր այն արյաւանայ հւ յաղթանակի. երդը Յետ այնորիկ պիտի Դղրգծր Գօլիսն , երես- փոխանայ ծանօքժ մաս մը, Լր"գրուժիւնք , պատրիարքական պաշտօնն ամիսներով շա-— քունակեցին մեր վրայ իրենց բուռն դա «ոաստաններ ’ մինչ մենք 4p նեծէինք dkp վից տակ, եւ կր գործէինք Վեր պարտա» lyn եան Lud han + Սրդարութիւն uw. կայն ներկայացոյց այդ եՎիսկոպոսը Ա» Պաոո- բի«բբին , որում չնանդուրժելով ներող եւ նեզանոգին Ներսէս գաւճազանաւ խօսեցաւ bw $ Ներկայացաւ նա վեն «Դէորդ կաթ ողի- կոսին, եւ: աքսորի եւ ի կարդէ դադարման արժանացաւ Ն: ՕծուԹենէն ° ժողովուրդն ծանրագնի զիղջ կրեց, անագան ուրեմն հասկյունդաւ Թէ ձիւպատոսի մբ խաղն էր su ամէնը, որուն խաղալ իջն էր Drea, &ե«.. ֆբ ներոսներ Ի Աu Jքpան. մր եւ եց չարուանցի կիչ ատա — 220 — կաւ փակենք այս անգքը, ի Վատիւ նոյն Քաղաքացի բարեխիզՏ ազդոյնոց, չուզելով. դատել կամ վշտացնել նոյն իսկ գործող միա- միտներ, որ խաբուած լինելով ըրին ինչ »ր որին, կարծելով ԹԷ Ազդի օդան կը ծա ռայեին. «Ոչ գիանին զինչ գործչին» Ս. Կիրակոս եւ Ս- Սարգիս եկեղեցինել ունքին բաղմաժիւ եւ ծանրագին զարդեր » be Pid մասունք Ի Սուրբ Սարգիս կայ Ս. Բեւեռ, բիւրեղի մը մէջ գետեզուած , ցու- ցամատի մը չափով, ըամրակի մէջ Ֆրարուած- արծա է պատուանդանի մը վրայ յանգու- ցած, որ երեք կողմն կնքոյ ձեւով յունա- էն եւ լատիներէն փորագրեր կան. բիւրե- դին վարի. կողմը ճաթոտած է երկու «տոե- ղով, Ս. Բեւեռըր չերեւիր» արդեօք մէջէՆ նանուած չէ՞. Թէպէտ «յժ fc Bulag — Թեաժմբ կը պանուի արծա տապանակի մի dk9, եւ միայն Ս ° խաչի տօներուն , ու խաs— վերայցին կբ ձանեն ի տես, հւ բաղում ուխ տաւորք կերթան. կը նամարին Թէ փրիս- տոսի խաչափայտի մէկ բեւեոռն է, կամ PD մի, որում` յիատակագիր մի չկար: Րայց կաւանդեին Թէ ասկէ իբր 160 տարի յա- ռած պսպատակուժիւն մը տեղի l'mւbbbig Բաղդատի կողմերը, եւ փիլտանցւոյ մեծ ե— կեղեցի մը կը կողոպտուի, լուսաբրարը այս Ս. Բեւեոր կըր զետեղէ այտանակի. մը JdkS9 , եւ աւարողաց ձետեւնլով կր ձասնին Sիդ- բանակերտը , ուր ի վաճառ. կըր նանուխ — — 291 — տանակը) , լուսարարն է աղաչէ Հայոց որ ` գնեն զայն , յայանելով անոնց Թէ F նչ գանձ l կար: անոր dbp, bi ապյսսլքս Ta գնեն Հայք եւ կր դնեն յիլատակ իՍուրբ Սարգիս Լու սարարն բնդ.ունելով հայութիւն կբ մնա | # Ս. Սարդիս եւ. կր պայչտէ Ս. Rեebap, ` բայց կիմանան Հայք ԹԷ նա միտք ունի գողնալու զայն, կը պանեն , մինչեւ hp մեո Lի լուսարարն — ՆԹէ արդէն նանած. չէ Ս: Բեւեոն, զի այդպիսի օրինակները, եւ բիւբեղին ֆախքափխու մն կասկած: կբ ա nեն դժբախտաբար Ի Շկեղեցեաց մէջ տալն ալ be ձեռագիր juin մատեաններ կան, ձեռադբոց ցանկը պիտի տեսնուի միշատակարանաց Ր 34 , տանգ մէջն ալ շատ կը գտնուքին: Սւգալեան Գ. Մկրտիչ -ազնուարարոյ kc nւunւdնասէր երիտասարդն բ այժ հանգուցեալ, առաջնորդ եց ինձ ի տեu Զէնէսիզեան 5. Մեսրովբին, որ Վիննսյի TF ԽիթԹարեան ուխտն էր, բանասէր եւ՛ դրասէր անձն մի, որ շրջած էր Հայաստանի | զանազան կողմեր բազմաթիւ Վեռադիրներ - կրկաած ու նորագոյն ծանօթութիւններ 4գանած tp , bi 'Ցիդրանակերտի ու Միջա- "գետաց: ատանձին պատմութիւն dp յօրինած ճբ դեո ձեռագիր ու Թերի, դի աչաց (պոր ոուժած էր, եւ անլոյս hp Նստէր Fr ubtնե "հին #9. ունէր րամճական թուով ընտիր Ճե- ոադիր մատեաններ , որք Fe անձեր եւ միակ IEP egh չին $. ¢ — 299 Տիգրանակերտի Հմեռը խիստ կծու ցուրա կ'բնէ » Թէպէտ շատ ձիւն չտեղար։ իսկ ա- առն չափազանց տաք է * uc wb ig uրա— իջներ be փողոցները $ սալայատակնելր ra չէեքերը՝ ամրողջ ube. Քարերով շինուած են Ի արեւու ֆերմուժենքն կարծես She ացած բոաղ- ` նիքի ՎէՋ կը գտնուխս, պյնչափ կը տաքնան «յդ բարեր եւ իրենց Հերմութիւեր կը զար- նեն մարդոյ երեսին էւ մարմնոյն : մառն ամբողջովին տանիքները կը ննջեն իայտաչէն բարձր մանճակալներու վրայ, ուր, իբր ԹԷ ազատ պիտի մնային տեղական կարիճի խայ Թելչն, որ ամէն տուներու մէ9 գրեցժէ ան խտիր կը գտնուին, սեւ, թանձր եւ hep եՆ, զզուելի եւ սոռկալի՞- Չար ագոապ կր ՝ կոչեն: Թունաւոր եւ դժնդակ է իւր fro — ԹոցeԸ, սարսափելի կը ճչացնք խսյԹուած անձր , անմիջապէս հը նասկնան Bt կարիճ խայթեր է, կը վագեն օգնութեան, պատ- բաստական դեղ ունին, կարծե կkoզթաշի է , որով կր խարեն խայթԹածն եւ չրխապատն , որ նոյնքան կը կսկծեցնէ մարմինր: Տանիքը բացօդ եայ Ֆնջելով՝ ճառն նովերէն ալ տենդի կը, բոնուխն, գրեթէ չկայ անձ մբ որ պար- բերաբար տենդ. չունենայ, եւ այս պատճա- ռաւ ընդնանրապես դժգոյն են բնակիչք Սմենամեծ փորձութիւն է այս Քաղաքին uh պալարը, գոր Տիարպեքիոի եարա 7 կոչեն, եւ զոր կը անեն ոտից եւ ձեռաց վրսոյ, երեսի վրոյ, ոմանց ալ քթին, ճակայոին եւ — 235 — աչքին կր պատանի ’ տարեկան bu lwնու©» ձեն, զի տարիի մբ չափ կրաեւք, «սա կ աննե տանյ , տգեղ նետը կաս սալի մբ Թողլով տեղը. գրեթէ բացառութիւն չկայ, երկու սեռէն ավ մեծու փոքր կբ նանեն , նոյնպէս եւ դուրսեն գնացողք, որոնցմէ: ո- մանց զաւակացն ալ կ'անցնի երբ իբենց ՛եր- կիրը վերադառնան: Դիտելի է` սակայն որ մարմնոյն բաց մասերուն վրայ Td նանուխ $ &ւ կարծողներ կան Թէ ծաղիկի նման ճան ճեր վերջի բ Bp կ փոխադրեն ուշ իշի 4 կարիճէն պատ, օձեր եւ այ Ձխասիչ ot ղուններ եւս կր գտնուին , սովորութիւն dp տունին որ մանկանց "ոաներ ու նեղները « ժոջրիկ զանդակաց շարք մբ կը կասեն, ո- մանք ` նաեւ բաgու կներն |, որսի ծ Զի պան- գակաց Վայնչէն փախչին b չՀՎին մանկանց խ«այթիչները , բվց այս բանը միանդ usurp եղած չ մանկանց սիրել ի Gաճոք մը եւ զարդ, շատերը. արծաթէ հր շինեն մանուկն | շատ կը գուարճանայ ոտքի ելնելու եւ Թա- Թիկները շարժելու: Յիշելու արժանի չատ րան կը նայ y dn— ֆաանդ. տնական վեանքէն , իեչպքո պrգեշ $ որ նացէն ա 9 կբ պատրաստեն մեծ սինիի մ վ րոյ գոյնզգոյն տեսակ տեսակ Թունդ. բՎ4լելեօք , Ճոն նր դասաւորեն Fre քսան տեսակ մեզե $ շաքարներ , պանարններ, բո- ված կթԹունեեր, չամիչներ $ արմաւ Ի լխ մորե՛՞- + — 3994 — ղէեք եւայլն» կը խմեն ընդ երկայն, ծխխե-՝ լով Թէմվեքին եւ Թիւթիւնն, կը գրգոռփ` արիւնն եւ ռւ ղեղներ , տաբ տաք խօսքեր եւ վէճեր կ՛ակաին ,` ոմանք կր Թմրին , ub. հետեւ նայի սեղան կուգայ, ավաս Ab կուրներ ոչ ոք կճւտէ - Պատուական օշարակներ, bk: ©Շ արապի նաբիո կր շինեն, վարդ կամ մանխիակ չա Քարի ձետ եփելով: Գտղոց եւ գրեթէ ամէն տեսակ մպ եղինաց առատութիւն Է, իսկ իւր Հմեբուկն nc սեխը Թէ ձամով եւ ԹԷ մեծութեամբ ոչ ՝ մէկ տեղ չկայ Sh4 reg urn wut dn կ կ րնծսյէ , միսն ու կարագը Ui ժան սն եւ ընտիք BE դաշառին մէջ սպառե- եւ Թէ դուրսերը վաճառել իք նիւ Թելրն a ցորեն , գարի, շերամի նունտ եւ բոժոժ , ափիոն , չուչմնյ, բրինձ, կորեկ, սիսեռ, ոսպ, կոաւատ՝, բուչնայ, ճօլպան, Հրեշ» բամբակ, ընկոյզ, պտում, պրնաուկ, 4րղ- Թոր, տորոն, խեժ, անթԹուֆ, փորիկ, շաղ- կալօբ չ նուշ, Թուզ, խաղողի չամիչ, չոր- ցուցած սեւ սալոր՝ այպապին:, մեղը, մոմ, պյլեւայլ միրգեր, ԹիֆԹիկ, «եկ, չբանուած - կաշի եզանց եւ խայանց, բուրդ, կարպետ եւայլ վոոյցներ, նձադուստի եւ զարդուց տարապնել՝ որ իրենց մեծ կը գործուին , բամ բակեսյ, կերպասեայ եւ չալնղքն. իսկ խխո- շոր ՀիԹապտուղ կելնէ Տէրբկեն, որ 42 ժամ ձեռի է քաղաքէն. եւmյլի « Դբսեն կը ներմաւծէ տարին իբր 80 ձա զար ոի ներկեալ մանած. եւ մալ իֆա- Թուռսյ, եւ իրր 20 ձազար լիրայի վանա» զանք » այսինքն լեղակ՝ մեծ Քանակութեամբ ’ գորղ, սուրճ եւ շաքար, քեօսելի եւ վիշ ` տօլայ, անԹերխէ եւ Թունաֆին, քարֆփի- ցոց, ապակի, ղալայ եւ նիչատիր, երկախ he Վղինձ , Bilt he վառելու կազ, եւ այլն . Ասոնցմէ զատ Գարսկաստանէն , Բաղդա աչն, bi Հալէպէն եւ ձի«սխիսային Հայաս տանչն տեղական ապրանքներ եւ այլեւայլ «ետքեր իբր 25 ձաղզար լիրայի» Որոնող մը կրնայ չատ ,ննտիր եւ նազ- ; ուա ւտ Թանգարունաառ նիւթեր գտնել : Տիգրանակերտի մէջ. Հնգ կաստանի , Ձաբոնի ’ Գարսի եւ Չինի ապրանքներեն ke անօfժ Ներէեն , նոյնպէս կբ գնու փն նին դրամներ $ նին դէնքեր, եւն. ասոր անոր end: | Քաղաքն ալ կը Թուի Թէ իր չէնքերու եւ վիլատակ` տեղերու տակ ունի ձեուիւններ՝ ’ -վփողզոցներու dp 9 Jաճալխխս կր տեսնուխն աcկ- րակներէ նանուած զանազան Ճեւով մար մարեայ Քարեր էւ սիւներ: եւ կը պատմեին - ոբ ԷԹ Է ԹBգոուութիւն լիննր կրկտել, ձին շէնքեր եւ այլեւայլ ձնուԹիւններ Jրեւ. պիտի գան» Շուկայի մեֆ տեղ մբ կը ցուցը- նեն, որոյ ներքեւ ծածկեալ կայ ձին tip » կրոեն, որ ունի ոսկի դօտիով սիւն մբ, bra. այն աիւնին տակ՝ դանձ hy , կորա շին tH — ւուրց մխեր հւ կարդացողներ միայն դիտեն | 45 եւ իrbby a wy burt. անդ են yy be seg snl Th 4p կարծուխն Շէմսի գ4բօնին hpobauyh — տաց սերունդէն, ժամանակին ժածմէ տական Tub Ր Lom Yhbpwe ’ cinq cool pe - մութեամբ' լի է «յդ թաղաքն եւր ֆան Cuenf, աս գաս կանայք D227 Maud, եւ արք, ունին նկարներ իրենց ճակատուց , երեսաց, ձեռաց, բազկաց վրսյ- անոնց տե- սակները եւ զայնս ունեցող a ցեղերը he 4Ը- րաւեն դիտողի մբ ուչբը: ես օրինակել տր- ւած եմ Շիչմանեան Գ. Մկրտիչ Խոսրով ին ’ "ր հանճարեղ be աշխատասէր պատանի . SE ւի beg Le գեղարունստից bl աեր իրեն յառա իմնլու be կատարելագ'որ- ծելու ասպարեզը: Թէ-նա եւ Թէ իրեն նր- մաններ որքան Ը դանուին ազգին մէջ. n— րոց հանճարը կը նալ անմակ. որջ կրնային մէկ մէկ լազ "վարպետներ լինել, եւ մեծ: օ- գուտներ ընծայել գիտութեան A ատամ — թեան: Յիչնալ պարոնին օրինակել տուի նանս պեն ու սհնի բուրգերը, որոց պատկերները usb sss կբ դնենք այստեղ: երանի Թէ 4իe- 7 բութիւն լինէչր մեզ պէս ուղեգրաց, ա- մէն նշանաճոլր ՀիՆից , աւերակաց, վայրաց բ եւ անձանց պատկերներ առնելու , որով մեծ օգուտ ու նաճոչքը կր լիննր նթ երցողաց ճամար չ Բայց առ այժմ կը մնանք. զրկել: Մարմնոց վրայ նկարը, որ սովորաբար ա- — 237 — ասեղով կր ծակեն ու կապոյտ մելածի «ն մբ. lpn dae » ինչպէս մեր մրգտեսիներու ձեուայ եւ, բազ կաց վրայ եղածները: Աճն բանդ էտը գիտէ Թէ` քրիստոնէութեան կամ երուսա- ՎՏ «ւխաի գնացողին յատուկ չէ այն նկարն , sey: un Gին է մարդոց Վէ9. Նկարն fh p- Դե դարերը գանաւած վայրենի մսբդոց վբ- Py mp nbuնo md Է: bo pl հանըապգք ս Ավփ- իկի կամ Արաբիոյ աչխտրեաց , փաս անոնց Չերձաբնակ ցեղերուն մծ չաճսախխեպալ: Աբդ- op այդ նոր գտնուած | երկիրներու մարգն մեր. հարա տրնակաց հատուածն է եզեր ժա- hobs , "բր kr dey կր անէ ռyգ anվu—- ryԹee: (agg ինչ որ լինի կբ թոփ Թէ, «յդ նկարը խորձծրդանչան մբ, իշատակ մբ կամ յուշարար մի Է կրօնական գաղափարի ժբ, սիրեր մը, կամ նուիրական ու նաճո- Jական առարկայի մը, որպես մրղանեսիք կը եկարեն Քրիստոսի Ս. Ցծարութիւն, Մնա նդ. , եւն. եւ ինչպես երբեմն Մարգարեն իդի- մաց իսթայելի, որ դերի կերթար ի Բաբի- լն, Սիոնի կարօան գգալու, մնո անալու yh dp wspի on oho ունենալով պայն՝ օտարու Bեան չվարժելու, այլ միշտ յիշելու. նամար Ատտուծոյ քաղաքը, կրեր «Ի վեքսյ. բազ- կաց իմնց նկարեցից գեղ, Նրուսաղծ ի « Այս Boone. pope mol eushe ke J+ ախրալ ի. դաղաֆարին Շե lwp ուրեմն «յդ նկարի աբունստն ու unվոթուժիւնե եւս այն օբ: ` You pe — 228 — Վիճակիս գաւառները ու գեղերը Թէպէտ անձամբ #'4eg"y ՀՐջ իլ անրսսմասնօրէն , PuYy "արդէն նախածանօթութիւն ունէի ,» ke pp- նակիչներէն շատերը գանուեցան Տիզ րանա կերտը: որք գոնացաւցիչ տեղեկութիւններ կրցան տալ: Թեպետ Առ ացնորդարանի կող- Jէն ալ գրողեեր ղրկուած էին - բայց as lentp "ուրիչ: մանած ունչին Ներկելիք: ke Սղերտ՝ Տիգրանակերտի վիլայէթին կարե- «որ մութասարիֆութենէն մին էր, որում կր պատկանէր Սասունք bre. գրեթէ այն լեռՆա- գաւառաց մեծ փոսն, յետոյ այդ. տեգերը եւ Սղերտն տրունցան Բաղի վիթ ին - ` J"Ր" քր4աց մեծ բազմու իւն մբ ն բաւական Եզիտներ կր գտնուին , եւ ադոնց բնակակից Հայք եւ սակաւաթիւ Ասոռրիք ամեն կերպով | հը Ն մանին ՔՐԴ աց՝ բացի կրօնական տարբ — լրութԹենէն - շատերը նոյե իսկ քրդախօս են, եւ արանց ու կանանց ձագուստն, կենցազն Ֆմանօրինակ են, այնպէս որ Թէ եկեղեցի, Քաձանայ, եւ քանի մբ կրօնական բառեր, իրենց անունեերը: ու Գէսերը ֆտեսնուին , գժուար է զանազանել , Թէ եւ յաճախ ssherse To — Ներ ալ կան ՔՐդերէն: եւ որովնետեւ ՔՐԴ զանազան ցեղեր ու սակմտանակիցներ ատն սլ չնչին պատճառներով զինակոխւ կ'բնեն dd եանց ձետ Հայն ալ անխտիր իր գատնուսծ տեղւոյն nւ ցեղին նետ կուուի կ'երթայ Lm — կառակորդին դեմ, ուր կը գտնուի նոյնպչս — 229 — Հայ. uu է պատճա. որ զինեալ են եւ վարժ , dfs անդ մ կանայք, ի: նաբկին : un- նյ մասին ԷՋ ամիրա- ցեղք ջրդեր կան. որ ունին իրենյ իբբեւ ստացու ածք դնղացինե- ՐԲ» apրոցմէ Թեթե.ւ՝ այլ աննրապժարել ի I րեկան տուրքեր կ առնուն. ուստի շաա ան ամ եթէ մէկ ամիրայի Հայն ուրիչ ամիրա. Jb մբ մարդոցմէն կամ այլում) սակնմանին մէջ. կողոպտուի կամ' կեղեքուի, ի պաշտպա. ութիւն Ճայուն կոփ հր ծադի ամիրայից. bp մինչե գոնշացում՝ տրուի : կըր պատանի. այն մարտից օրերը որ ամիրսյք ի վրչժ միմեանց ինչպէս նախիր կամ ոչխարը կը յա. իչտակեն ոսոխին, նոյնպէս եւ անոր հայն ’ apոցմէ ոմանք կր խողխողուին եւս: Զարմա-. Ֆալի է որ «յդ ամիրայք իրենց վրոյ բոաւժնած են նաեւ նեռաւոր դաւառներէ Ճոն գնացող. անձինք, զորօրինակ, Իզմիրցին մեկինն է, Գօլսեցին մէկին ,Գուրսացին ասոր , կարնեցին , Վանցին յ անոր եւն հ այսպես եթէ այդ եր- կիրներձն ոք Հանդ իպի կամ բնակի այն կողմն , ԲԲ աժիրայն ծանօթ չէ, իբր իբաւասուժենան wp lum նae Ի kh անոր անունով կր & անչցուխ $ Ա JԷ կողմերու Հայոց Վէջ Թէպէտ Ռողո-- Քականները. չոուց J4Ջողած են մուտ գրտ- նել բայց որսեր չունին « Ինչպես Սղերդի, Նոյնսէա bre. Ռբնտվանի dk , Հայոց Միագեոլ Ընկերութեանց ձեռքով եւ Սովելոց Ցանձնա- 4ողալոյ նպաստիւք բացած վարժարաններ մեծ: 3 emrte եղան ,յն ժողովրդոց» — 256 — Shp Աուոննարդական վիճակը muh gaunt be qumnակներէ կը poe կանալ: Բայց ասեց մեծ. մասն Մտ» Ս. Ռo- ճաննու վանքին, Ս. Առաքելոց վանքին , եզ Սասնոյ Մատին Առաքելոյ վանքին Թեժերե եՆ. յորս Pe a տարի` Lee իրակեեր (Tu 21M - ներեք տարին ‘usb asso f "դ Voy Ս. ` կարա— պետի: նուիթակն կաւղայ. կւ սյա թեմերը այդ: վանքերուն Jy¢ արդիւնաւոր պատզատու- Ֆնրե են. որք ունին անկեղծ Չերմեո անոչ ու ԹիւՖ եւ զնդությիւն Ս. եկեղեցոյ epինաց:, կանոնաց, սրանոց եւ աղօթից Fribe Ր մեծ բազմութեամբ կբ դիմեն ուխտի, եւ քր» տումներ, ու զանազան: նուիրանքներ կր Վա- տուցատնեն: Այս Թէմերեն Սլիփսնաու, Գբ- շbpfiկոeւ եզ իանրամի Հայք քբղ «խօս Խն. փսկ նացնալք Հայերեն կր խօսին | ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱԿԱՆ ԹԵՄՔ ` ZԱՑԱԲՆԱԿ ԳԱԻԱՌՔ:, ԱԻԱՆՔ ԵՒ ԳԻԻՂՕՐԱՑՔ 8. Sh patra Քաղ«ք» sare se foo es — տիճանի ՎիայէԹ, կեդրոն Աոախնարդաս- Phy: — Bimhfse Pecpes Pիepp ph » ha տանի, Ասորի, Յո, Հայ: Քրիստոնեոյթ «ունին կաթոլիկ եւ Բողոքական մաշել Շեղեցիe Հայոց 2- Մ- Կիրակոս ե Ա Սարդիս Ր Վարժարանք Em pny 7: mn umlany 400 մանչ » 80 աղջիկ: Ծախք վարժարանատց — 234 — տարեկան 22,800 դրուչ Ph նոգացունր եկե- ռեցիներեն, ըեկերութիններեն, եւ փոթբ ս մբ Թոչակներքն« . կալու ածք: A bկեղեցնաց՝ pen սուն wnւն , 2k uN nen 2 Հիթ աղացք» 6 fue— ln , 2 ատրնկ. պուզծանչ , | պար- whq» | արտ տասն քիլէ սերմամուտով» - րոց աարեկան նասքն էր միջակ Guչուով 42,250 ղրո«շ Ս» Կիրակոսին, 10 ,200 դրուշ Ս- Սարգսին - իոկ ժողովրդեան նասոյթ: կաշի անուղղակի «րդիւնջը՝ 22,000 դրուշ երկու եկեղեցեաց: Ազդ: արի կաղուածներ կան Քաղաքին EL. bh nc lke nneն |. Իջ - 7 y պծնայ , be 28 fbn mn 50 տուն Ս. Ե- բուսաղէմայ: Ս. նրուսաղէմայ տեսու չն ke գդանձապետն էբ Յօնաննէս էֆ: Մ ինասեան պատուաւոր bre պատուական անձն : Քաղաքին շուքը դ. nbուած Հայաբնակ դի«Հղօրպ«գք խառն՝ Ասորի, Bիլտանի , ba- տի, Քիւրդ» Հայ՝ Բողոքական եւ կաթոլիկ» leper Secbp Zum 20 Հայ-եղիկ { եկեղեցի Ս Եղիա » փախիկ » Ս-Տրիստափոր » ՎՀՔատիան վերին » Շարարի » "Զրղսօr a ». | երմերի | » Բաղչաջիկ N ,Յրոնիկ 1 եկեղ Ս-Սստ- վրեժխնդիր » Դաrk-qof » 9:0 6. w wa St — 282 — | Թրլխաս 7 Smնp Հայոց` 2 Գարարաշ 1 եկեղ. Ս Upto սիւնեց- .B 8 Զաոյ » 40 Սադու-գեղ 1 եկեղ: Pros fotiomcly » 82 Գարա Սախդլ | » 8 Անշայ-գեղ 3.6 Դավալու | BS s EE iw Ալի-բունա | եկեղ. Ս. ԱՑ ծին » 45 եrրնչիլ » 20. Չարուխչի od 6 Գաբա-fիլիսայ 2»? Ց Քաչտիան վարին Ը » 6 Ub | » 2. — Բ: Թեմ: Sէրբկ "աւան եւ գաcառաl : Միւտիր ընդ վալիութեամբ Տիդրանակեր- տի: Բնակիչք՝ Սաորի, փիւրդ, Հայ» կը գտնուին կաթոլիկ եւ Բողոքականք: Sեrրկ աան 1 եկեղ. Ս. «ֆճորդ : Shp 4 Fkjrol » Ս. Դանիել. — Վանք Է Հայոց» B Գ. Թեմ: Բշէրիկ գաւառ: Միւտիր ըն դայմագ ամութեամը Ռրնավանու. Մ pe f սաթիֆութիւն Սղէրատ : Գաւառագլուխն ք - ելմեի գեղ Sունք Հայոց 22 Շանադեբիկ » 8 uf » 6 — 233 — Wtq04 a | ` Տունք ծոց . 5 Դանքաբ - » 3B. Բալաբրալայ » 8 երկ | 1 եկեղեցի: ». — Pkrbնան ) »- 20 Գոնդե-չջանոյ » » 108 ` Դոչջան » » 50 Սինան » » 50 Դեrpկոյ-Ամոյ » 44. Միզայ-րեկ | » 2 Շեխչօրան . ». 4 Գոrk-սիրան » 7 - ԶՋիգաբյու » 30 էլեն 1 եկեղեցի 2» IS Ռլեյ-դա» » a | » 830 Բաբրրսըլ թ | » 15 ` Rաժեrզոյ » 3 PՔափերզոյ միւս Վ » BB Բազ-րութ — g » «6 Շhմu, (շpdpe) » 5 Զեrչրլ 1 եկեղեցի » 32 Բuunrpl » 4S Բասո»թիկ միւս 4 եկեղեցի » 25 ` Բա-նազբիկ ը » 10 Prksh | >» 40 Քոռիկ Ն ». Af Թրլ-մեrջ » Ց նմայ | | » 40 _Phoիկ-մօլայ եմեր » =~ 2 —= TBE — Քեշխամս։ — Auhանուն buwնfe my 5 Ջրճագկա» » 10 Ազիկ վերին » 5 Մեղրավաշ է եկերեցի > Սուլան Dp 3 | Դ։ Թեմ: Սլիվան գաւառ Գայմող տմ բեդ վալիութեամբ Տիդրանակերաի» նաշ կիչբ՝ Նիւրդ), Բնչու, Ցոյե, Ասորի, Հայք» Գասառ աղ լուխն է Մուժարղին Աւան. — ի ձնումն՝ Նվիրկերա , lpanef Մ արտիրոսաց Ք"ղuք —: | եկեղեցի N ն- Սարդիս: Տունք Հայոց 80: Երկու կե ղեցիք հւս կան ձոյակապ, աւերակ . vy Աստուածածին եւ Մաբրտիրոսաց urs eof Ս-UՄ արութժայչն կառուցեալ: կայ kc dp. եյակապ ԴլկեԹ` Պարաից՝ աւերակ: Բաշոյ Sark duyng 7 Թրոպի սրրի 1 եկեղեցի » 60 հԽոշավայ | » | 5 Ադի-բհնկի » 3 Հելեն 1 նկեզեցի » 70 Բա-մայտան y 4 Հաչշիջայ | եկեղեցի » 50 Քոռիթ y 5 Կավշան Kn 4 Ֆերայ 1 եկեղեցի > 80 Սալրկայ 1 եկեղեցի a —25— | Sոնք ձսյոց Ցբորկ Pinirk, Քրնիադ 1 եկեղեցի Հիւսեյնա 1 եկեղեցի Tkr-kլիա Մաոյ Ազդի Շարափիկայ Բրչ-րըչ Զրնզրն 1 եկեղեցի Հալդայ Բոշաչ Բաշխայ 1 եկեղեցի Մալհե-Մրչոյ Ֆարնանդի Բա-շրմըդ ձՀաճի-Զա»բազ Տեrկե-վան Hork ՛Գոնդե-լալե v3 8 TUT EE VT VV Uy VU UV 3 y UU TV 9 VBePDAnOHOSR SRD 2. «SE3SE Skrnih | » Տասրնայ Be Բատրկանե-(եշե Թրլմին Փերուշան Տեվիշ-փեյիվան Վեյ-սրկան Բա-խուս Odkrwյ Գուզալ-դաբայ Ալօդինայ WO Gm NR Se ե- Թեմ. Հազրոյ գաւառ: Միւտիր ընդ գայմագամհւթնամբ Սլիվանու: Բնակիչթ՝ Քիւբդ Ասորի, Հայ , ուր կան նան Fear քական $ Գաւառադլուխն Է Հազբոյ աւան. 2 եկեղեցի, Ս. ՍԱստուա- ծածին եւ Ս. Շամունէ։ Տունք ud 476: 1 | ի արժարան A, Աշակերտք: 80. ԼZԱՑԱԲՆԱԿ ԳԻԻՂԹՐԱՑՔ Տատաշ Sp Suy"ց 1 Այնտչաւ » 2 Շեխան » 6 Րասուլ-այնը » {2 Քուվերձին » 30 Ագակ 1 եկեղեցի | ». 43 Shrupլ » » My Բաշնեղ » 1 վարժարան ` °» 70 oS — 257 — Խրճման, Smւbp Հmyny 10 . ֆիբաման ». 6 ձայտեոիկան »: 40 Պուլհ-միբրան » Al Մահոան » 6 Perey ». Ց » a 'ԳՓոման 9: Թեմ Lest գազառ է: Գայմագ ամ բնգ վիլա ԹուԹեամբ ՑՏիդրանակերտու։ Բնա- 4իչe Bere) Phepy » Ասորի, ձայ Գա Lorn wre {oc fools - ՛Jրճե Սան. 1 եկեղեցի ց. Uunne wծwա- ծին. Sունք Հայոց 9200: ZԱՅԱԲՆԱԿ ԳԻԻՂՕՐԱՅՔ — Օփում (ֆու). 1 եկեղեցի Ս. Կիրակոս: Sունք Հայոց 90: | ՛ Սառնիս Ց եկեղեցի Ս - Թովմաս ,-Ս « Սալ գիս, Ս. Յակոր, Ս. Թորոս, Մար-չամդյ, լած: Sունք Հայոց 17: Մ ալախտան (do (oy) 1 եկեղեցի Ս Շամունք Sncbp Հuyng 20 | չա Իրա խնայ » 49 Գրո » 30 ՛Հեզմաս » 4 Շրկակայ 34 sbrwf »` | | Բա-մրթին » 2 Շամ շամ 1 եկեղեցի ` » 44 Ա B38 — Ծատայf Snclp Se 40. Հալնալ 3»- BB Gmւնbwս 4 եկեղեցի | » 7 Անջադղ BT Հեզան Ա» of Սարդայ ». 6 Գոյման 1 եկեղեցի » 440 hb Ried 2b gնby qacwn Միonfp py ogg uth Fadl Life + Բնութ here Sy Գաւառագլոսխն. է. g Zkյնkյ Աւան։ 1 եկեղեցի Ս. Upsarme— Հածին. 1 վարժարան, աշակերատթ Ց0- - Sունք -Հuyny 398 ԼԱՅԱԲՆԱԿ ԳԻԻՂՕՐԱՅՔ կարաս » Համոն ». 7 Զառայ ». Ց Ճումայիկ » 14 Բալինչնե » 10 Բաբ-րըշ » 3 հոչիկ. » Ss Sets 4 Խկեղեցի » 60 Ը» Թեմ: Բիչար գաւառ Միւտիր նդ. գայմադամուԹեամբ Լճչու : Բնակիչք՝ Քիւրդ Հայ Գաւառագլուխն Է Բեյար գեղ 4 եկեղեցի Տունք Հայոց 42 Ը ԼԱՅԱԲՆԱԿ ԳԻԻՂՕՐԱՅՔ Րիզ 3 եկեղեցի աւերակ » 6 —mT™ Քնծքար 1 եկեղ» Ս- Պէորգ — 299 — targk Sncbp daugny 30 Vorpնդառ ». a 2hkrfh p 4 | Շղ-մուկ` » 4 Անյու 4 եկեղեցի աւեր » 8 Մrզակ 2 » » » 50 "Դալանիկ » 2 Թ. Pid: fin pf ամա Մ, ի«տիք ' pեդ բ այմաղ. sche freed Ut pվdne Ի Բեակիչք՝ Pep y Հuy ' Pure won song pie eb է Ահաբօնf nly. | եկեղեցի Ս: ե oF Ն Մա- i Lուկ Ր | Տունք Sujոց 60 ԼՀԱՅԱԲՆԱԿ ԳԻԻՂՕՐԱՅՔ ». Գեղրվան | եկեղ. Uy. Ստեփանոս »’ §8 թնուպ 1 » Ս. Սարգիս » 20 Fաuunr 1» wikp » 15 Շողեf 1 » » » 45 "rk-dorի » 10 "ՖՓալիե-մսու» » - 3 Գայրրոնեն >» 5 Խոռոչ ». 5 Pink. » 132 Ժ. Թէ: խԽիան st + Միշ տիր բենդ ի էսարըֆութեամբ Սդերաի: Բնակիչթ՝ Fhe y Հայ - Գա առագլուխն Է —-1 240 — ֆաբկայ գեղ, 3 եկեղեցի» Տունք Հայոց 405 ՎJաղտու (սրլորն) 1» BD 38 Ընկուզնակ 1 եկեղեցի » 60 ղի 1» Ube)» 76 իշխանձա » 70 "Սեւփդ (տ գիւղիս Է Սեւիդդ վանք . Ս. Աստուածածին) »o 42 Աբտկունք (երկու թաղ է) ». 20 Հարգ որտ) 1 նեեաեցի Բանմեդայ 1 եկեղ «Քառսուն Մանուկ» 30 Աrխունդ 1 եկեղ: Ս Թովմաս. 3 Բերմի 4 եկեղեցի: . .» 90 Բացի 1 եկեղեցի ». 30 ubke > 8 Հաւկուհf | եկեղեցի աւեր » 8 Խպովիկ » 10 ֆուrխ | եկեղ: Ս WL ութ. գեղեր » 7 Տրվալինկ »- 1 Ը կոչուին Տալլո- » 10 41/1 ման »o- աւական ա- » 13 py rh Ւ fw հր» ` 5 Znubնns նանեն իրենց fան-» : ծ ' Հաբթիկ Քերէն . » 5 Վերին գեղ ' » 42 Ukqrk | » AS Հաբթխոյ 1 եկեղեցի » 15 Շրմունակ | եկեղեցի աւեր » A Ռարայ 5 եկեղեցի աւեր » 5 ee (դ) Ս. Եղիա եկեղեցւոյ վրան ոզ չեն լեցուցած , մի- այն տերեւներով ծածկած են: հւ կ՛ըսեն՝ «Մ եր սուրբը չէ մեռեր, ճող չճեմյեր , կեիկլէ չը 5եմլեր յինէն կոյս էե»: — ձէմլել՝ վայլել կամ ներել կը նշանակէ .. ը-խոբան Այ» գեղերուն վիճակը դիտ- դաիշտան| ցող չկար « միայն գիտե Թէ Ծստղան բե» ” Գալ իչ -գոզան բազմանայ գեղ Տափըկ մի է, եւ բնակիչք We ունին արիութեան ։ ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏԻ ՎԱՆՔԵՐ 4 » Մակաբայեցւոց վանք կամ (Սո աքեալ: Lak աւանէն 3 Ժամ նեռ ի՝ JU րեւ ելեան հարաւ , որ ունի 12 կտոր արտ Չ1 քիլէ սերմամուտ, ` արտերն 8 Հատն ջրարբի են. ունի { տուն Ագրակ գեղը» Չ Ջաղացք, 3 այգի նեւ 3 ծա- ռաստան պարտէզ վանքին շուրջ եւ Շամամ գեղը: եւ 2 կտոր անտառ : Հողերը afr եղած են: վանքն իր լուծքով եւ մակներով կբ վարք դանի: Թէմ ունի 15 գեղ, որոցմէ կ' ստանայ տարին 109 բիլ ցորեն եւ գարիչ Ջաղադքներչն՝ 10 քիլ: Այգիներեն՝ դինի 400 Լիբ ,» ՊՐ է 2400 նօofխայ $ ui J“ վանքին վանանայրն էր Յովձնանեէքս Վ. Ատանացի - իսկ այժ մ` Տիգրանեան Սրբա» գանն է: 2. Թբջլդ վանք, Ս. Թովմոս Առաք եալ, որ կընստեր Մխո անունով աչ- խարձական Հայ մի իւր ընտանեօք , վանքին «պլարտեզներ եւ այգիներ կը մակեր, վանքին չնունով ժողովք / ըներ իբրեւ վանանայը t Սբ«»եր չունէր այս վանքը: 3: Այե-բբրբղ վանք Ս Թովմայի անու ամբ, Ճազրդ աւանին մօտ «ուր երբեմն վարդապետ , երբեմն աշխարձական վանանաչը կը դրուի) MW 46 — 242 — մակելի արտեր չունի, բայց պարտեզներ եւ այգիներ կան , եւ ընտիր ջրոց երկու աւազան, որոց շուրջ զուարճալի օրեր կ անյցունեն՝ քա- ղաքբէն եւ պյլ տեղերէ դնացողք , յամարան : Այն-բբրող կր նշանակէ Պայծառ ակն, բիւ- rեղեա J ակն Spոy $ 4. Ս- Դանիելի վանք Տէրբկի ա, որպ Կողային կալուածներ երկար միջոցի իվեր ՔՐԴ «ց din pi E, be dou Jp երկու տնւոր Հայոց, որ կը նստին վանքին մեջ: վիճակիս դիրքը մեծաւ մասամբ դ աչտա- յին է: Անտակ՝ բայց տակել յարմար ձո- ղեր կը գտնուին» բերրի՝ «յլ Չուր չունին , եւ or ն med է մասնաւորապէս Դարբ նանիչէն A ոբ մեծ դաշտին նարաւ բ կ իչն bi hp Ht — րածի կարաֆայ ըսուած լերան կողերը էւ ստորոտը, ուր 60 դեղի չափ աւկրակներու հետք կան. այս նողերէն մասն մասն Տիգ - բանակերտի Քաղաքացիներէն ոմանք Pափու բՐրած են. բայց ամենամեծ ասն կըր fous ասոր անոր ձեռք առանց Թ ափուխի su J" լե- րան ստորոտն ու վրան նձազարաւոր. ՔՐԻ- դեր վբանարնակ կբ շրջին. լերան մերձա- կայից օդն ընտիր Է, եւ ուրն Է Համրվար վտակն , Դր կը նոսի Խարաջասյ տաղն hi Քա«ՂՔին բովերը կր ոնչ Տիդթիսին ծոյը: Աւելորդ Է կրկնել լեոնային գաշառները , «ր կը վերաբերին Սասնո եւ Մշոյ լերանց» իսկ անոնց միջով հոսած ջրերն են՝ Աժմբար դետ, ոբ Հէ յնէէՆ անյնելով արտեր կ ոռոգ է ' — 245 — Jաղացքներ կը դարձունէ, եւ Գէրիկէն ան- դին կը միանայ Տիդրիսին: Բաթման դետը, որ Սասնոյ Րռնայէնէն կուգայ Խիանը , անտի կերթայ Պշէրիկը եւ Բաթման գեղեն կ'անց- նի, ուր կամուրջ մի եւս կայ, եւ Քէօփրիւ դեղին առջեւ կր միանայ Տիդրիսին՝ արտն- ՐԸ ուց ելէն եւ Ջաղադքները դարձնելէն յետոյ: խարզանայ համ Ռըրնտվանու դետ, որ նոյնպէս արտերը ոռոգ ելէն եւ Ջաղագք- ները դարձնելէն զկնի կր թԹավի ի Տիգբի»: Ամենէն մեծ ջուրն է Շատ կամ Ny Td , որոյ ծադ ումն եւ ընԹժագբը գրեցինք կան- խաւ Բոլոր սյդ րերը իրենց մէֆ ունին աշ ռատ եւ ընտիր Հուկեր: փաղաքացիք Շա- տէն կ որոտան. ww անոնց տեսակներուն ոմանց անունները , Շարօ , Որբբ, Կարմի բախոայտ, Օձաձուկ, Գանրան , առո, Ավ- rի) Զուլ, Զրձուտ՝ որ Մ օրուքով dուկ mT կ'բսուի, Խալղան-բուղայ որ կրիայի ձեւ ունի, եւն: ՅԻՆԱՏԱԿԱՐԱՆԱՑ ԱՌԹԻՒ RԱՆԻ ՄԸ ԽeՍUR eee Bf Qe ret «Գիբք փակեալ կուռք են:» —. Ի յիշկնէ Ս, Կի. վանից Շրզճկայի—: - Մ եր օրէն ker 500 տարի առած, խաւա- Րի եւ նալածանաց դարուն y Հայաստանեայց եկեղեցւո գրոց լուսաւոր մի խօսքն է, զոր կը դնեմ գրուածքիս ճակատը «Գիրք վոսկ- եալ կուռք են»: Հայոց եկեղեցին եղեր է եւ է ամենայն ինչ Ազգին նամար: ձայ ազգն ոչ միայն իւր դգութեան պանպանութիւնը կը պարտի իւր եկեղեցւոյն, այլեւ փշրանք եւ նշմարք նախնեաց եթէ ազատուած են հւ մին- չեւ մեզ ձասած, ի շնորձա եկեղեցեաց եւ վանօրեից է: Ասոր նամար Թագունիք իրենց գանձերը, տիկնայք իրենց զարդերը, բն- շեղբ իրենց դրամն: նողն , այգին , կալուածն եւայլն, ի կենդանութեան be hw կենդ ա- նու Թեան նուիրած են, եւ ցայսօր ունեւորք կբ նուիրեն այն սրբազան յարկաց եւ հաստա տութժեանց , «Յիշատակ ի Սիոն» ։ Եւ , բազումք՝ խաչ, սկին, զգեստ, աւխ- տարխն, շարական եւ այլն, կո ել, կարել եւ գրել տալով, կամ խորան մբ, յարկ մբ կա ռուցանելով, իրենց անունն օրձնու թեան ար — 246 — Ժանի րբած են, եւ ի Քրիստոսի: վարձք: ստանալու ճաւատով ա խարձէս մեկնած , եւ Jաշխարձի ապրած են: իրենց եւ իրենց սիրելեաց անունն նուիր- եալ մատենից մեծ եւ շինուածքի մբ Վվրսց դրոշմել տուած են, ոմանց ալ պատկերները նկարուած կամ քանդակուած կան, նան- Դ4երձ իրենց տոկմական պատմու չժ եամբ ke փրիստոսասեր ձոգւ իղձերով. որք արժա- Նի են տեսնալու , զմայելու, եւ խնամքով պանպանունլու ազգին dEջ անմանապէս : Սրդարեւ կորուստ մեծ կորուսած է Հայն , եւ այն ոչ միանգամ, եւ ոչ երկիցս, «յլ բազմիցս, կորուստ մ' ինքնին եղած է Հայն անձամար բազմումժ եամբ ցիրուցան լինելով, տեղէ տեղ վփոխուելով, ազգէ յազգ անցնե- լով, որք ի գնալն եւ ի մնալն աւանդած են եկեղեցւոյն ինչ որ զերծուցած են աւարէն ke մակուանչեն, ընդ որ եւ իրենց վիշտն եւ փափագը, ե շինուածոց ն. աւերածոց , լսո աց եւ վատայղ, դիպուածոց եւ արարուածոց Վմիշատակները , որ կը տեսնուին մադաղաոխժ- ներու վյ, մատենագրուժեանց մE9, ա- ւետարանի կողը, եւ ամենայն մատենից մէջը, էր »« վերքբ: ժամանակի դժբաղդ պատանարներ: ար- դարեւ աւարեր, այրեր եւ ապականեր են անթիւ եւ անդին կեանք ու գպք Հայն, տապալեր են չէնքը քաղաքաց, աւանաց , բերդից եւ ապարանից, իտեղիս տեղիս — 247 — | մուրճն ու փայտատն Քանգեր են նան սրբավայրից Կոյակապն ու ամաւրն, բայց, այբ այն ժամանակները միայն , երբ մարդն ա- պաստաներ անոր մէջը, զի յաճախ դիտենք որ արչաւանաց երեսէն վարեալ ք bc վտ ար հալք իրենց դոյքն ու կեանքը ամրացուցած են վանօրէից եւ ամրակուռ եկեղեցեաց մեծը» wh 1s յայնժամ սւարիչ.ք պայարեր bre. Քանդեր ու կողոպտեր են զայն : Սուանց այա պատմ առին՝ կը տեսնան,ք որ սովորաբար մեր վանքեր եւ եկեղեցիներն չատերը մնացած են զերՖ, պատկառանք կարծես ազդելով ՝ անագ որոյն աւերչաց Ր Բոծառւորներէն եղեր են ոմանք ալ որ զիրենք յանձնարարած են հրօնաւորաց աղօթից եւ շնորձներ Թողած վանքին: Վանքերէն եւ եկեղեցիներեն չա- տերը Հայ բնակչաց փախստեամբ լքեալ մնա- լով արուներ են ամայուժենէն , գիտենք տյն- պիսիներ ալ որ ներքին յափյտակուլժեանց եւ անկարգուքժեանց երեսէն տւերակ գար- ձած են: կարի տխուր է տեսնել մեր վանքերու ան-. շէն եւ ինկած վիճակը wy իսկ մեր ձեո- քով, մեր օրով: Ո pքան մեղաւոր եմք որ մեր հախնեաց - մեղ a ողույածր գոնէ պանել եւ վայելել շջիտենք: ի՞նչ դժուարութիւն կայ, որ ի բաքանչիւր գաւառը իր մէՋը կամ վանք մբ կամ եկեղեցի մբ յատկացնք Թանգարան նին — 248 — մատենից, ինչպէս ըրաւ իվարադ տր Ս Հայրիկն ,y be Zab խնամքով հաւաքեն, կար- գաւորեն ու պանեն այդ գանձերը ապա» կանու ժենէ եւ յափչտակուժենէ . Ju from — կու ժիւն, զոր չեն կատարեր ելու դակներ ’ «յլ ղօշաքաղք) որոց ձեռքով կր վաճառուխն Սւետարաններ եւ զանազան ընտիր dhbnw— դիրներ ու կը փոխադ րուին յարեւմուտս, իբրեւ ձնուԹիւն եւ նրաշալիք արուեստից, մնացեալներն ալ նողոյն տակ ,, կաթիլներուն տակ , վոչ իներու մէջ կ ոչնչանա be կ ul — նետին Ի Ա՛Հ, որքան մեծ J'ye ունէինք Դաաքիոյ Մ ատենադ արանի նաստատուխննէն , բ նչ b-— ղան ձիմնադիրք եւ ընկերք, ինչ եւ քանի ձնութիւնք կրնայինք հաւաքել այնտեղ, եւ զանազան ձեռադիրք եւ յխատակարան ի յս ածել, պարբերական ձանդէս մբ նրա տարակելով, զոր տյսօրուրնէ իսկ սկսիլ չան է: ես զիս կր դնեի «յդ քաղցը ծառայու- թեան մեի խն ակարութեանս չափով աջ խատելու Թէ պյդ յարկին տակ, եւ Թէ վասն այդ յարկին չրջելով դուբսերը։ ես JY" ունիմ Թէ կան ու hp դանուին գերա- զանց կարող անձինք յօժարաբար ալխատակ- ցելու, եթէ միանդամ գործն սկսեր: Ստոյդ է Թէ Ս. իջմիածին , Ս. Երուսա- ղեմ, Վենետիկ, Վիքննա, Սրմաչ, Վարադ, bi այլն , իրենց չափով արդիւնաւորած P27 Հայ գրականութիւնը եւ ունին մատենա —~ 9249 — դարաններ ; ունինք բաւ ական աննկատներ ալ, որ փայլած են ու կը փայլին պիտանի վաստակեերով . Բeyy Pe զամենեսեան w— ուաւելն կրնայ բնել Ղալաթիոյ Մատենա- րանն , գի յարաբերութեանց ամենէն JԿՐ- մարն է Թէ նայրենի գաւառաց նետ եւ Թէ նեռագեալ դաղ ականաց նետ. uy , bւ JYy¢ դիւրութիւններ ունի a Այդ յարկը կարող Է եւ ազգային մատե- նագ րաց: be գրադ իտաց ընծայել միջոց , ւր դոնան իրենց պետք եղած գիրքը էւ օգ- տուին Ի փորՀով գիտենք թէ որքան բան գրողներ կան մեր մեջ, որ առ իչդոյէ դրեանց՝ ստիպեալ են չԳ4Րել, կամ սխալ եւ նդ տարակուսանօք գրել: Դառնալով մեր յիատակարանաց վրայ, ընթերցողն կը տեսնէ Թէ ուրեք ուրեք J" սլա ած ենք կրկնուԹիւնները , տեղ տեղ: ալ արդի տպագրական օրինաց անսատյաճ - ները» այսու ամենայնիւ դարձեալ կր մնան նետաքրքրական: եւ բանասիրութեան ար»- ժանի t. Հայոց մատեաններն ալ Հայ մարդոց պես գերութիւն եւ դաղցականուիւն կրած kն, IT տեռոնես վանը գրուածներէն եկած են Ակն, Բազեշէն՝ Տիգրանակերտը, Տիգ- րանակերտէն՝ յԱյրարատ , Սասունէն՝ Կիլի- կիա, կամախեն՝ Նիկոմիդ իա եւ Պրուստ , կա- րինէն՝ ի Խարբերդ - Մուշեն՝ իՍեւազ, կի- Լիկի«յէն ի բազում գաւառս եւ ի Vo իս N — 230 — ԱնՆիէն՝ F Րումանիա եւ ի լննաստան , Sp փ- խփսքն՝ ի վան y ԻջմիածնՆէն՝ F Հնդ կաստան y Ջուղայէն՝ ի Զմիւոնիայ եւայլն. է որ դաղ- Թողները ձետ տարած են, է որ գողերէ եզ յափշտակիչները գնած ու դերեթափ բ- րած են: կարի օգտակար կր լինէր եթէ ծանօցժու- թեամբ Կրատարակէինք յիչատակարանները , բայց ես անձեռննաս: կըր դտնուիմ ժասմա- նակի եւ այլ միջոցներու առֆեւ, այդ գոր- ծր որչափ օգ. տակար՝ սյնքան ստուար կը լիներ: Սբդքն մեր Վարագայ միարանակից Փիրղալէ մեան Գեր. Ղեւոնդ վարդապետ կատարած է զայդ իը ճոխ օրինակութին— ներով, որոց վրայ բազ ատուժիւն եւ պատ- մական դիտողուքժիւն աւելյցույցած Է խր կողմանէ , Թէ Նորին Հայրութեան փոյժն ա տքնուժիւնն, եւ Թէ ազգային բանտսիրու թեան փափաքն իրապէս գոն պիտի լինի» եթէ Jաջողէր wy աշխատասիրուք եան հր — տարակուժիւնը : | Ցիչշատակարանաց տպագրութիւնը յժ պիտանի գործ մի է, որ կը լուսաւորէ ստտ- մութիւնը , կբ ցուցնէ անյայտ եւ շվփոցժետլ անունները անձանց եւ տեղեաց, կ ուղե աարեգրութիւնները, կր յայանէ իրողու թիւններ եւ սովորութիւնները: ԶՋերմ՝ օրի- նակ կ ընծայէ: Աստուած պայտուխժեան yy o- րինակ ձայրենասիրուժեան չ Նշանաւոր մի ցանկ կր բանայ մեր աչքին առջեւ անուա- — 95| — նակոչուքժեանց արանց be կանանց , Jp թեպետ այլազգի անուանք յաճախ են, տյլ կան նակւ բնտիր ընտիր ազգային անուն- Ներ: կրբայցատրուի Թէ ինչ բոել քէ եզեր Վանք, նչ Անապատ, ինչ Դպրոց, ինչ Մենաստաան, եւ, Թէ ինչպէս եւ քանի՞ գե- դեցին վաստակներ ունեցած են պյն արտաս- ուաց դարուց Հայ կրօնաւորներ ու անապա- տաւորներ , որոյ մատանց արդիւնքն է որ ցայսօր դեռ այնքան բազմախժ իս Աստուած ա- շունչ, Սետարան, արական , մայտոց , Pe Հոդ, ժամագիրք, ճառրընտիրք, «ատմու- թիւնք, եւսյլն եւայլն - գեղեցկադիրք ն գե- ղանկարք լի են մեր մեծը, այնքան դերի եւ կորուստ տալէն զկնի ։ Մարդ կը նամար- ձակի բսել Թէ՝ տպագրածներք աւելին ու- նինք, եշ որբ իբրեւ չքնաղ գործ եւ ար- ուեստ եւ զարդ եւ նկար եւ վայել չաւթիւն արժանի են յատուկ ու չշադրութեան, ինչ- պէս արդեն կը գնակգատուխն եւրոպացի գի- տուններէն : Այապիսի աղդի մբ ու աշխարձի մի մեի մեր երկրի | նակոտնեսյք եկեր են աւետարան կը տարածեն. ազգի մը ու աշխարնի մբ որք. այսքան ունին «հեւ իրենց ձամար՝ «Գիրք փակեալ՝ կուռք են», եւ այս գրքերով կրբ- ցած են ապրիլ ու չփճանալ, որոց կրածին քառորդին չափ եթէ պատաներ այլ ազգաց, այդ աղգաց, Թերեւս չկային այսօր Այժմ հրատարակել իքներն են քանի մբ — 252 — օրինակ Բաղէչէն եւ վանէն օրինակուած , եւ այնունե տեւ unyն գրքուկիս բնԹացքին Lwt— մեմատ կասկսինք Երզնկայեն կը վերջացնենք ի Տիգրանակերտ : Անչուչտ ինՀ պատակնած- ներէն զատ դեռ բազմաթիւ ձեռադիրք եւ ղերը: Ինչպէս շատ եւ շատ hp դտնուին ies — նաւանդ վանայ կողմերը ԶԵՌԱԳԻՐՔ ԵՒ ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՔ ԲԱՂէնՇ Ի ՎԱՆՍ ԽՆԴՐԱԿԱՏԱՐ Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾՆԻ A Ա ետարան * « Փառք: ... Սբբանըր եւ իմաստուն Pu- նանայ խաչատուր» «. ստացաւ զսա անջնջելի արձան ի մխիթարութիւն անձին բpy հւ JY փրկութեան անձին իւր եւ ննջեցելոց իւրոց: նս Jոգնամեղս եւ փցունս ի դՐչաց Աբրանամն... յանձն առեալ կատարեցի» »» գրեցաւ իկղզիս Լին, բնդոովանես. Ս. Աստուածածնին եւ |: կարապետին եւ Ս. Գչեորգեսյ զաւրավարին , յիշեցնք 4:- հետն Զաքարիա որ զնաւատս Հայոց նոր "նեաց ի յանաւրէն առաջնորդ աց եւ ղեկեղեյցիք»ս ազատեաց Աստուծոյ տեսչութժեամժմբն եւ ձե- ռաք իւրովք: Ընդ նմին եւ զառաջնորդ ս տեղւոյս յիչ։ Տէր Boշաննէս , իԹուխս ՋԶ. ԾՆ. երբորդի Հայկազեան սեռի ի դառն bi ի Վշտաքբեր ժամանակիս , յորում ամի եւ րստ մեղաց մերոց այս ամենայն նարկապանասն- շութիւնս եկն իվերայ մեր: Յիշեցէք»: —- Այլ գրով — «Փառք... Զվերջին ստա- եւ... Թվին Գ-Ղ.Գ.». | Մայտոց bin. «eee Գրեալ ` *. ի մեծ Թ վականիպա՛ Հայոց իՌՀ-Ե: ամի ի քաղաքս որ կոչի Խիզան, բնդ նովանեաւ |. տանարացյաս Ս. Յարու- եան եւ Ս. Աստուածածնիս, Ս: Սարգսի զօրավարին եւ որդ դյ նորա Մարտիրոսին եւ սրբոյն Գէորգայ որ Է սակաւ մի նեռի yy be աւարտեցաւ ընդ. ճովանետաւ Ս. տաճարիս որ յանուն |. Գամաղիէլ առաքելոյն կա ոույեալ կայ: ի կաց ողիկոսուժ եան Sէp Գրիգորիսի, ի թագաւորութեան այ խարձկա- կալ արքային Սուլթան Սուլիման խոնդ քա բին, եւ ի մերոյ Քուրդ պարոնին Uo Feb UG dum բէ կի : խի յայսմ ամի գրեցաւ Ս. գիրք", ի դառն եւ ի չար ժամանակիս, գի յամէն դիմաց դառնուժիւն եւ վիշտն պատ— տեր է Հայոց տառապեալ ազգս, զի յամէն դիմաց դառնուժիւն , պատուկաս hnc qe ի վերայ Հայոց ազգիս, սով, սուր, գերու- թիւն, ման, շարժ եւ տապալումն, ժաենկ, մարախ, թրթուր, Ջորեակ, դալուկ, ձեզեղ ան իւ be աննայչ իւ , որ ոչ կարե ընդ դրով արկանել: Այս ամենայն եկն խիվերայ մեր վասն մեղաց մերոց, բայց գոնանամբ զԱս- տուծոյ Թէ զայս կեանքս չունինք, զքրիս- տոս ունիմք յոյս եւ ապաւքն։ Բարեխօսու- Bimudp U «Աստուածածնին եւ ամենայն pնտ- -բելոց բարձցէ Sէբ Աստուած զամենայն սա- տիժ պատունկասխի յարարածոցս $ ոնա անյ. ի Հայոց mun wu ալ աղդ էս եւ նայտեսցի ամենագ ուժն Աստուած: ամէն Աստուած լուսաւորէ զՅովձնաննէս վարդապետի նադ ին ’ որ զմեղ կերակըե ի դրել «որա.- յիշման — 235 — արժանի առնէք: .» զքանանայն Պետրոս ՄիԽիթ «ը զստացող սորա եւ զծնողսն իբ զեատչէն եւ զԹիլ իփաչքէն. .. he ղիս. « գծողս, Աարգիս սուտանուն եւ գծնողսն իմ. զպկարապետ քականայն եւ զքնարն եւ զու- սուցիչն` խի գնորհաղարդ եւ զբանիբուն Յովսէփ: վարդապետ Աղթամարցին, նւ զնո- դեւոր նայրն ի զվարդան Քանանայն » be գիս, եւ զկողակիցն իմ որ աշխատեցաւ իկո- կել Թղթին, եւ գմերձաւորան իմ եւ պզե- բախտաւոլան. «իւ արդ կացցէ սա խի դուռն Խնդ բակատար Ս. Սսաուածածնին, եւ ատենի սաղմոսարանս եւ ղատիֆփա շուրջառն վա- կասովն եւ կլապիտոն խաչոֆն, եւ ղխաչա- հալն կազմել ետ, եւ զեկեղեցւոյ սալերն նո— րոգնաց Տէր Մխիթարն: եւ արդ գրեցաւ սա յառաֆնորդ ութեան Ս. Ու խոփս խԽնգ րա- կատար Ս. Աստուածածնիս Ներսէս մեծ բաբունապետին , եւ այակերտաց իւրոց Ներ- ub u վարդապետին , Հերապետ վարդապետին եւ Դաւիթ վարդապետին եւ Յովնաննէս վարդապետին , եւ Գրիգոր աշակերտին , Մարտիրոս կրօնաւորին, եւ Ստեփանոսին , Ղազարին եւ Աբրաձամին» |... (Անմեղադիր “he անէծք): —mֆի լուսանցս ուրեք ուրեք «Վայ bւ b- ղուկ ՌՌՌ» եւ զուարճալ իք կային: Անա մէկ քանին: — «Աստուած լուսաւորէ զտէր Վարդանի ձոգին, գի մեզ խաղող եւ խնծոր կու բերե»: «Ոտնալուապյն աւարտեցաւ, իմ տէր տէր» ¢ — «Եղուկ ու վայ է ակագին ’ մե-- ղօք մեռեալ խեւ Սարդսին, որ ազտոտեց քզի հոգին, զոր չէ պատեն կարգաւորին» —_— «Աստուած լուսաւորէ Ց ով - վարդ ա- պետի ձոգին , զի զմեզ մեղրով ու Ռ։ բա- լով կու պատուք»: — «Սստուած լուսաւորէ — 256 — զվարդան կրօնաւոր ՓՔանծանայի նոգ ին , «ի մեզ մեղր ու խնձոր կու բերք»: (Թաղման գանձին էջ գրուած) «Ոտանաւոր £, զինչ կասես կու mq այ» Հ — (յս մայտոյցխիս dմէՋp Քահանայի dhn— նադրութեան կարգին մէՏր նզովբեհրը յան- ուանէ չեն յիշուած , ինչպէս: Lube «a fb— տեւ իս»ները Uy JL միայն ի կարգի աստիճա նացն այսպէս ' «Ունի՞ն զրաւանուքիւն ուղ- ղափառ խոստովանութեան hur wry ի սուրբ երրորդութիւնն եւ ի մարդեղութիւն փՔրիս- տոսի Աստուծոյ մերոյ ըստ երից Ս. ժողո- վոյն he հրաժարի ն յամենայն 5երձուածո- ղացն BE. ng: — Այո նայր սուրբ. հւ նզովե մք զամենայն ներձուածողաց դասքն զԱրիոս , զ ակեդոն, զնեստոր, եւ զամե Ֆայն երկաբնակաց դապսքն)» *... A Գ ան Ճ ար nu Ր —_—| «Փառք ... Արդ hu յետինս ի կարգ ա- ւորայ եւ անարժանս ի Քանանայից ... Վար- դան սու ոանուն , խաբրերայ եւ ոչ Ք աձանայ , շնորձիւ Տեառն սկսայ եւ աւարտեցի զսուրբ տ i NL. 04 + ° ի Թվ. Հայոց Ռ . եւ ԺԶ . ի Բաղէ, Քաղաքի եզերն, ի գեօղս Մարգորդ, ընդ գովանեաւ Ս. Գէորգեսյ զաւրավարին, «.cժագաւորեաց »» որդեսէր սօլ ժան Սէլ իմն ի կաթ ողիկոսուքժեան մերոյ Sfp. Բարսեղին , որ յայսմ ամի փոխեցաւ ի Քրիստոս be Տէր Միք«յնլէն, եւ ի մերոյ սուրբ ուխտի առ ած- նորդուժեան, խնդրակատար Us: Uumacw- ծածեին Ներսէս բանիրուն եւ երջանիկ րա- բունապետին, որ զգանձարանս ետ գրել Jշտոկ... Շնորձաւորին , եղբօրն Մ ուրատյչէն եւ քուերն Քեքույին. . դարձեալ Jhobstp — 257 — պՐաբունապետն մեր զՏէր Ներսէս Բաղ իչե- ցին, եւ զնեոդգ եւոր զաւակսն , որ են mt tt — կերտք իւր զՆերսէս բանիբուն եւ քաջ րա- բունապետ Ամկեգին , պ ծէ րապետ վարդ ա- պետ զֆաւիթ վարդապետ, գՅովնաննէս վարդապետ եւ զԳրիգոր աշակերտն , եւս-ա- տաւել զմիաբանքն իւր զՂազար աբեղայն, որ յայամխ ամի ձերպետ էր, եւ զնակօր կրօ- նաւորն եւ զԱ բրաձկամե kc զայլսն ամենայն զօտար եւ զրնակսն , զտնտես եւ զնարկաւ ա գունս, զմյակս, եւ զայնոսիկ որ երախտիք ` եւ աշ խատանք ունին Fp վերայ Ս. Վանուցպ Դարձեալ յիչեցէք-։- պատեր Ներսէս, որ lean գրել զայս գանձարան be պաւնտարանն , եւ ղզերկու dnp ժամու նանդերձն , զպղնձա- գործ Մ ախսուտի արտերն , պմանտեսի UՄոmւ- րատի արտն, եւ արծաթի սկին մի ետ չի- Նել եւ եդ ի դուռն Խնդրակատար Ս. Սստ- ուածածնին ոխ ֆ եւ միշատակ «+e ?: Դարձեալ յիշեցէք զգքիչո- «եւ զԱնղալատն (մայր BE), be զկողակիցն իմ որ աշխատեցաւ ի կոկել Թղթ ին, Եւ զեղբ) զբուսիկ , ղքուներ- ՔԸՆ զֆուլստան , Սալ չուկն, զՆունու ֆարն եւ զիթԹարփաչնն» -» — Լուսանյներէն բաղուած Քանի մը կտոր- ները : — «Lap կիրակէին was (գանձս) , ու կարմիր ճաւկիթ կեր, ու գառին միս, ու գինին մի խնայեր $ եէ ի dn դ ընկնի De «Փանձ Ղա զարու աստ գրեցալ, յառած մատիր Գօզալ բաղա , ԹԷ Վայն ունիս ար'եկ ասա, որ ժո- ղովուրդն զուտարճանայ , ապա Թէ Վայնդ sk սրբա , ի զատ կայցիր բու եւ հազա »? — «վեy կիրակին է, Գօզալ բաբա» *. ուսա ի մրսքի» : «Փանճս գբեյցաւ |ուսաւորչին , Հայաստանեայց հայրապետին , էր նա զաւակ LV} — 258 — Պիղծ Անակին, զոր leg ի սուրբ Հշիր- մին, չունըն ծնա զգառն իշեղծին, զլու- սատու այր նրաչալին, որ ի շնորձացն Թա- դէին ծնաւ Գրիգոր upանչելին»: « Golub նու եւ նպիփանու, անոյ, ասա որպէս մե ղու, չբլնի զրոաս նրման խոյ, կատակ լի- Նիս ծաղր ամենու»: «Աստուած լուսաւորէ afեքոaւ, hudhe նոգ ին , Դր պմեպզ հազար բա- բով կու upuտուն» ։ «Շբբորդ կիրակէին ասա պանոց, Է իասրտեդ: նան զմեղացյ բոցե, զբո բնկերոջ սիրտն էներ խոց եւ ոչ լսես գ էջ պառ աւոց» զինանար ի qu կացիր անկող- նոց, զի արժանանաս անման Չրոց»: «Եղ- բայը ընտիր գու զգանձդ աստ, որ չլինի տեղըն մնայ, ես գրելով՞չի ձանձրացայ, ա-— սելով փորդ չինչ կու ցաւայ, աչքդ ի յեր- դիջrն կու մնայ, կաղաղակես Թէ կը լուս- Նայ » կ ասես ասա, զբաներդ. ասա, Թէ չԷ զարկի , Uuinnec nd վկայ»: «Թէ գայն ու~— նիս անոյ, եւ լազ, ըաներդ քեզ է քան րզ փլաւ , ապա ԹԷ չես իրանդ իրաւ, վեր կալ ասա Թէ լուսացաւ»: — Գօզալ բաբայ , Գօ- զալ Քաշի" -.» | Յայսմաւուրք « Աւրձնուժիւն. .. Աստուծո , որ ետ կա- բողուԹիւն ... մատնադեդ եւ գրչիս Վար- դանի նասանել յաւարտ այս ստուածա- շունչ կտակիս, յամի ՌԻ. Թրվականիս Հայոց, ի ինդ րպ Ս. րաբրունապետին Ներ- սիսի -..: այծառ Սանքն եւ անաղօտ (աս տերքն եկեղեցւոյ տեր Գրիգորիս վկոյասքրն եւ տէր Ն երսէ«ս շատաշնորկն եւ Կիրակոս ut նուն ոմն բանիբուն վարդապետին նոգ mnut— բան եւ ամենայն ազգաց ժողովեցին պապաս մութիւն նանատակուխք եան սրբոցն... եւ — 259 — ստուգ իւ որոնեալ քննեցին Թէ յոր«ւ a մանակի եւ յորում ամսեանն եւ կամ ի քաe— եհիս ամնոյն է զիպեալ նանատակու թիւն նո— spb, նան ւ զտէրունական տանից պատան doւնսն ի Քանխիս ամսոյն , ե. զԱստուած ած Նին եւ զխաչին եւ զեկեղեցւոյ, զամենայն ի մի տուփ ձաւաքեցին եւ դրեցին Հայի եւ Հոովմայեցի ամսով, եւ անու անենցին զաս Յայսմաւուրք: իսկ ի վերջին: ժամանակիա, որ էր Թուականն ՀաBa Y- be To foe prp. 12t — պետ ոմն շչնորձկալ ի Գրիգոր անուն ի մրա Քաղաքեն Խլաթսյ՝ Ծերենց կոչեցեալ, յժ hapndվudfen , ձանճարեղ եւ բանիբուն, եւ անն ամեմատ Քարտուղար, որ է դրա իր A ոչինչ նուապվ գոլով 11444 յռ աջին Ս. վարդգա- պե տացս qh (պա Jիշեgep յանուանէ , եւ այն- չափ փԹեր եւ Թեզ ի դբելէ , մինչ գի ան- թիւ են եւ անն ամաժմար գրեալքն ի նմանէ. , bւ պամենայն զոր ինչ եւ առնոյր ի գին դրե- լyե՝ աղքատ այ եւ կարօչտելոց բաշ խր « f0ar գրեալ եւ նթ երցեալ բազում անգ ամ գա-— ռաջին կարգեալ Մբբոց դիրք") եւ գի էբ կարճառոօտ բանք նոցա, եւ ինքն ըստ իւ- ում շանաւ էտ եւ աւգ տակար բանս ի Հա- բանց վարուց եւ ի պատմագրոց , եւ տէրու- Ֆական hobից եւ Tee սրբոց Kn եւ գովասանուժիւնս, Է որ յինքենէ եւ է որ ի Sօնապատճ առ է ի յառաջին Ս. վար- դապետայցն ասացեալ, եդ ի գիրք" եւ նա- բբշտացոյց զսա: UՍյլ եւ գանձս բազում» ae tren յիՆբենէ՝ ի վերայ. անուան իւրպ, եւ տար եւ մեղեդիս, եւ եցող գրովբք յիշ»- տակ խը իսայծառուժիւն Ս. եկեղեցւոյ եւ ի պուարձութիւն մանկանց Սիոնի: ե« պկնի սակմաննեալ կենաց ժամանակի իւ — 260 — մարտիրոսական dina wd ել յա ախարձննս Նանատակե ալ սրով յանիծեալ ղօրացն fno;— կանից, ի վանքն Ցծիպնսյ ի Պ- եց ՀԴ- Թվականի Հայոցա - եւ անդ Է թաղեալ Ա- նշխարք ոկերաց նորա ի վանքն Ցիպնայ (Սի- փանայ վանք ): Արդ այսպիսում՝ [He uen— զարդ. տառիս յգանկագող եղեւ Տէր Ներսես մեծ բաբունապետն *+. pug վայ Է. ինՀՃ *.. ոp "ns ետես կատարեալ զգ իրք » e//h փոխե — gan un Uunncwածd ++: be bu JՊւարտ նան ի զսա ի յԱատուածապան մայբաքազաքս Nan— դէշ) զի «կիզբն գրոցս ի գեօղն Հօրմբղ եդի բեդ նովանեաւ |). Քրիստափոր դօրավարին N եւ զաւարտ գրին ի գեօղն իմ իՄաբրդգորդ pնդ նովանետւ Ս. Սարդիս զօրավարին , գոր ի նեղել Բայիկցուն (գեղ քրդաց) ելայ էեւ ե- հի ի PՉ2ղ2քY Բաղք,» be. wun աւյարտեցի գգ իրք" ծաղկելով եւ կազմելով , ընդ նովան- եա Ս. Սարգիս զօրավարին եւ Ս. Աստ- ուածածնին եւ Ս. Ստեփանոսին եւ $Enpգ- buy զօրավարին , ի հայրապետութեան աքը Գրիգոր կաթողիկոսին եւ մերոյ Առաջնորդի Խնդրակատարխի Ներսէս բաբունապնեչտի ԱՎ- կեցւո yն» .. p փա չակուժեան ա խարձիս ինքնակալ խոնդ քարին Սուլթան Մ ուրատին , որ յայսմ ամի .. .- hb նոր փալժ չան, Ւ Ի Թուականին Հայկազնեան տոմարխիպս Jինն | նարիւր եւ ի ԿՉ « ամին A Jիշատակ *. Be | ՄեկնուԹիւն Սաղմնսայց. «Փառք .... Գրեցաւ մեկնու ԹիՀնս ang E— նուադ. սաղմոսի Դաւթի Սստուածակօրն , ի մե ծ- Hուականին Հայկազնեան waրի Ռի. ի մայրաքաղաքս Բաղք, ընդ Lm— վանեաւ Ս. Սարգսի զօրավարին եւ Ta սուրբ եւ Աստուած աբնակ տանարացն » ՊՐբ — 261 — հան Ls user ի միասին: ի նայրապետու : Թեան * իջմիածեխի Se Յակոբայ :չ եւ quurus— ցող լուսազարդ տառիս եւ զփափագող Աստ- ուած արան մատենիս պա իժ երիցս երան» եալ նուետորն եւ պանյաղ փիլ իսովփասյն. .. ոp ամենայն Yun ածաչունչ դիրսն PY բնքpն նաւ աքեաց , ռրովէս մեղուն զենիւ (ժ» ծաղկանց, զորսո- ինքն դրեաց Հեռաժբն իւ բով եւ զորս ետ գրել այլոց, եւ զպն ամ 4բչացն լիապես նոգ այր » be dիչտ Քանա» պաղ կաս յրնթԹերյու di Աստուածատրան din— տենից , եւ անձանձիր է խրատել եւ յուսու- ցանել -»« նանգումցէ (տէր) զետգի" պնա- բաղատ եղբօրորդ«ոյն իւրոչ (Դաւթի) զիսա- նակ դպրին , ր մինչդեո F վարժա nւuduան կայր) յանկարծ ենաս մրրիկ դառնութեան սուրբն Աստուած առ աք ,y bc երարձ գնա տա- բաժամ ման ուաժբ Jաշխարձէս , որպէս վկծա- ղիկոս նոնենեաց նկարեալ ի կարկաք:, եւ ե- ը Թող դառն կսկիծ վարդապետին $ զի սնուց- եալ էր գնա իբրեւ զվարդ ի ժմեՋ կոկոնի. «. Դարձետլ ղայս bu ծանիք ’ սիբել ի նայ րք եւ նղբարք մեր ըստ հոգոյ, որ Բ. 4իre է ի միում տվի, առածին գիրքն որ Է Մեկ- նու իւն Սաղմոսին Դա BF այն Թու մայի la դրեալ, եւ միւսն որ է Մեկնութիւն կա Թողիկէիցն՝ «յն ի քաղաքն վան է գրեալ | ձեռամբ Գ բիգորի երիցու»».».՝ — կրկին էր վիշատակարանս նոյն իմաստ "Լ տարբեր ոճով: - Սաղմոսի մեկնութիւն ունէր սոյն խորադիր N «Աչ խարձալուր եւ տիեզերալոյս վարդ ապե-— տին Վարդ ա(նայ) պարզ fc լMւսաւոր խորին: խորձրդով bk դժուարագ իտ լուծ մամբ ke բանիւ , մեկնութիւն արարեալ սաղմոսիս, շարժեալ ի Հոդ ւոյն սրբոյ եւ յարձիականեն» — 2602 — Հաղբատոյ եւ յաչ (ակերտաց) խրոց, չժ այ խատեալ մոաւոր բանիւք զոր գուցանէ աաջիկայ ամբրարեալս: ի վարժումն մանկանգ Սիոնի, նաեւ գսրբոցն ամենայն ի մի har «աքեալ ձեուննաս սիրողացն eS Իսկ Pf ակիզբն Մ նեկնուժեան կա ոզիկետյց BղP rgb փ ստորին էՋն գրեալ էր. «Տեառն Ներսիսի Հայոց կաթողիկոսի , արարեալ մե կնութին Առաքելական բանին» t — , վերջն Մեկնու- Ընդդէմ նոյա՝ որք ասեն ոչ գոլ Ue— ուած: երկրորդ ճառ՝ Թէ մի է Hun ած « (rep ԴԸ չկար): Չորրորդ Գլուխ ընդդէմ կուապաշտիցն : Չլուխ ե. ընդդէմ Մանեայ» : Ս. ԱՄՐՏՈԼՈՒ ՎԱՆԻՑ ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ () A Աստուածայունչ N Պատկերա- զարդ , ոսկէնկար , չքնաղարունստ Ի «Փառք .. os? Ս e կտակարանիս- Ր « Աատուա— ծայունչ տառա, եղեւ լրումն une վ: դիրն ba ծաղիկն F մեծ թուականին Հայոց բՌ. le + հ. ամին , dhn wd Մարտիրոս քանանա— l sh եւ եղբարբք br. որդով իմով Սարդիս fre Գրիգորիս Քանանայիւքն , ի Ք«Ղղաքի« Խիզան , ընդ ձովանեաւ նրաչազարդ. սուրբ տանճարացս սուրբ Յարութեան եւ սուրբ Աստուածածնին եւ սուրբ Յովձաննիսին be սուրբ Ստեփանոսին եւ սուրբ Գրիգոր Լու- սաւոբրչին, Ս. Սարդսի ղօրավարին եւ որ- դռ նորա Մարտիրոսին, ի ձայրապետուժեան | գերաձրայ եւ սուրբ Աթոռոյն Իջմիածնասյ (*) ձամբաւաւոր է սոյն Մատենադարան, ցոյց չեն տար «այլոց. դուրս եղածները միայն տեսայ ես: — 363 — տետոն Դաւթի, եւ ի կաթողիկոսուժեանն Աղթամարայ Տէր Գրիգորիսի: «-- ի ղառն bւ ի նեղ ժամանակիս » Jոpու նեղ ի մք ի նար»- կապականջութենէ . .. bu Jy աղդ ի ազգի պատերազմաց , միթէ եւ խաղաղարարն Աստ- ուած ա, խաւրձնիս խաղաղութիւն պարգ ե- abhugt : Աբդ «յոմ լուսազարդ. դրոյս ցանկագող ե- ղեւ սրբասէր եւ նեզանոգի բանիրուն bc Աստուած արան երիցս երանեալ Քաջ բաբու- նապետն Տէր Բարսեղ եւ ետ գրել զսուրբ գիրք" յիշատակ"... Կրկին աղաչեմ յիշել զՏէր Բարսեղ եւ «.. պնոդ եւոր որդ իբն զՅօձաննէս եւ զծայրապնետ այակերտքն , “YL bre զնոգ եւոր ծնօղն իւր զարի եւ պերջանիկ ՁԲրգացենց ՑՅովնաննէս բաբրունապետն ...3b —Նախ Քան q J շատակարանս կար ու Թոտնեայ ոտանաւոր 67 տունէ ք«ոատող » ի վերայ ի- մաստից Ս: Գրոց» եւ վասն յիշատակարանի Ի slit Քանի մը տող» 1. « ‘ose o Մ արտիրոս նող լա Հիզանցի ի Ցօոժարուժեաժմբ ի յանձն առի ,. Սիրով արատի կատարեցի" դՀուրն ի սրտէ pf անցուցի $ 2. «be յե գ4րոյն ռր ծաղկեցի Բազում Ջանի bu նոգացի- Մ ինչ զամենայն ժողովեցի , ի մի տեղի ամբարեցի: երանդ երանգ ծաղկով լբցի, եւ զանազան պարդ արեցի » ` Ոսկի յաճախ ոչ խնայեցի» Ս բաւական լիացուցի ։ Որպէս լուսին որ լբբասցի, ե. արեգակն մէջաւ րեի N Մառն որ ծաղկի պտղով իլի, Գարնանային յեղանակի Ր oi bo — 264 — 5: U Jute եւ uw է նազելի , Աստուածայչունչս հիանալ ի - ի տեսանել բզասա JեՐկբի , Ստեղծողն երկնից փառաւորի: —_— Նոր կտակարանի դասակարդութիւն Ju ձեռագրի է այսպէս: Bbn OnqfGubhne Աւետարանի՝ Յայտնութիւն ՑՅովնաննու :չ U- պա՝ Գործ. Առաքելոց տ Ապա՝ կաթողիկեսյդ $ Ապա՝ Թուղ ք Պաւղոսի , ճանդ երձ ընդար» ձակ կանխաբրանուխժ եամբ» ցանկօ,ք Lushan. o— տութեամբ , տնով.ք ki. նամարով.ք $ վ կայու- Թեամբք» մանրախոյվ Հ —ի վախճան ԹղԹոցն Գօզոսի ի կարգին՝ « Գրեցի եւ կարգեցի բոտ կարի Ստիքերոն, զգիրսս Պօղոսի առաքելոյ չ յաւրինեալ եւ դիւրանապս ընթ երցուտածովք եղբարց մերոց, յորոց ամենեյցունց չմեղաղ- բութժիւն Jանդ գնու Թեանս po նայցեք $ ղի աղաւթի«ք որ վասն մեր լինիցին, ղղի- ֆանելդ Ձեր ընդ իս ընդունիցիմ: Սրդ օրի- նակեցան գիրքս այս րստ կեսարացւոց օրի- նակաց՝ որ կան յարկեղս գրոց սրբոյն Պամ- բիլե«յ, իւրովք ձեռ աւք գրեալ»: Յետ այսորիկ գրուած կայ «Թելադրութիւն ' «Գլխաւոր ե եւ Սատուածեղէն կրաւնիցն վաո ապետ , եէ ումեք զիսյանաւժ տայ- ցես՝ ազնիւ օրինակ փոխանակ ընդ խի. առ- նուցուս ° գի ճատուցանողքն J “PՔ են: » — Qատասխանի «Գանձ ունիմ զքեզ հոգեւոր բարուժեանց էւ ամենայն մարդկան գանկա- Լի յօրինուածովք եւ պլեսպէես զարդուք ղար- դարեալ: Այս« ասեմ ճշ մարտուխժ եամբ 3 տաց զքեզ վայրապար յանաւժ, եւ ng դարձեալ նախանձեցայց րնդ. աւգուտ ու- ՐՔ, “Լ յորժամ տաց զքեզ յանաւժ սի- Րբելեաց իմեզ՝ ազնիւ աւրինակ քո փոխանակ “nfց »# — 265 — -:_| Ստ գրուած է նաւարկութիւն Գաւ- ղոսի Առաքելոյն ի Հոովմ « ...Հարիւրա- պետն՝ որ տանէր ղաւ դոմն ի Հոովմ՝ Bne— լիոս անուն էր, ի գնդէն որ կոչի Սեբաստ- եան, հւ ելին բեդ նմա Ղուկաս եւ Արիս- սորքոս , եւ նաւն էր Ադ րամինտայի. մտին _ fF նաւն կեսարէ մինչեւ ց9ժՎիւոն Lիկքացւոց , եւ անտի առին Աղէքսանդ րացի նաւ մինչեւ E Մ նել իտէ. նղգի he դարձեալ ալ Աղնքսան- դրոդի նաւ դատին, որ ունէր զԴֆիոսկուրացւող նշանն , Jոp ոին եւ ելին ի Հուովմ'» ։ Ասկէ զկնի են Թուղթ կորնթացտոց առ Ս. Առաfնալն Պաւղոս, եւ Ս. Պօղոսի պատաս- խանի թղթոյն» | ԿԱՐՄՐԱԿ ԵԿԵՂԵՑԻ amin ետարան . «Փառք» » Որ ետուր կարողումժիւն վար- դ «նի ... բանի Խնդրողի , նասանիլ J արտ «.. չարագրեցաւ ի խնդրո» .*. Սիոն միայ - նակեցի «» «ոչ ունելով մանկունս ըստ մարմնոյ ստացաւ զսա որդի բստ նոգ ւոյ. զաւակ ին իոն. եւ յիշատակ բարի յերուսաղէք մ" .. վարդան արե ղայս» » . յանդ նանե ալ կատարեցի րստ իմու կարի գխնդիր «որա ի թուակա- եին Հայոց ի: Ժ. ամի, յոմնեանս մ — ճեկի '««* Սկիզբն սորա ի վանս որ կոչի կո- ղուց, բեղ հովանեաւ Ս. Լուսաւորչի եւ կարմիր այն Ս. Նշանի. *. ի ժամանակս nft դնե ի Սադ բերին ի յեծմիածինե- ի հայրա պետութեան §. Գրիգորի: .. ի Թագա որու Bեան Զնանի, որ ազգս Քրիսառնէ ից ի Զա- լածական հայր» ty — Վերջին Jիչատակա- բան մի եւս կար, «Ռ։ Ղ-: Թուին, եդեալ «ի դուռն |. Կիրակոսին» : — 266 — 4 Աւետարան. «Qdpay անուան եալ, ոսկեզօծ , բնաղերանգ պատկելրօք be մաքուր տառխիւք Սն Աւ տարանի դիրն եւ պատկերքն նամանփմսն են UԱրոoօլու Աստուածայունչին» ի «հիզջն յիշատակարանին կայ ոտանաւռքր Մաբտիրոսք»» որոյ եզգբայրն Է Տէր Սար- գիս նօտար Աւետարանիս Ի +. «Շնորձիւ տեառն սկսայ. եւ կատա» բեցի: ՝: զլուսազարդ Աւետարանս pF poe be Jբն տիք աւրինակէ , ի մեծ թուականին Հա Jոց ի Ռ. եւ ԾԴ. ամին, ի քաղաքիս որ կո- չF Հիզան « ընդ նովանեաւ . Ս. Տաճարացս ’ Ս: Ցարաժեան, Ս. Աստուածածնին, |. Յովնաննէս Մ կրոչին Ս. Ստեփանոսին ւ U. Գբիգորին, Ս. Սարդսի զարավարին հւ որդւոյ նորա Մ արտիրոսին : ի Հտյրապետու-— եան Հայկազեան սեոի Իջ միածին Մ bլ- Քիսեդի, եւ մերպս կաթողիկոսուլժ եսն Աղ- Թամարայ Տ. ԴԳրիգորիոի: ի ժագաւորու Թեան սուլ ժան Մ wնմնւտ կոնդ քարին , ՊԲ ի յայսմ ամի մեռաւ, եւ արեւելեան ա դաւորին եհդիլ փաթչան Շանաբասին «.. Jիշէ, gkp: Ր . զանարժան սուտանուն Սարգիս Հիզանցիս yb զպատուական ձայրն իժ 1554p Սարգիս վարպետն եւ գխանումն, եւ զin- գեւոր ձայրն ի եւ զմարմնաւոր եզբայբն իմ զՏչր Մարտիրոս վարդապետն, որ բա- զու մ՝ այչ խատանք ունի ի վերայ մեղաւորիս է ի սաղմ եւ կամ շարական , կաս du — նաւորք պայչտեցնել, եւ կամ դիր bre ծաղիկ ուսուցանել: «.. Նահւ զմեծ պապքն իմ պկարասպետ Ք անանայն եւ զվ արդան Pom նայն, եւ պմեծ մարքն իմ զբնարհ եւ զՍ ա- նիչակն , kc զաներն ի զմ անտասի ԻԴ չէն Ր «.. Դարձեալ յիշէ զստացող Ս. Աւետա — 267 — բանիս բարեմիտ եւ զԱստուած ասէր Ht — նուտէչրն զ: Booey Ատոմն եւ զծնողքն իր զՄխիթարն եւ զնանաղէն bec qեղբարքն prof ey Աստուածատուրն եւ Hof Սխի- Jանն, եւ զկողակիցն զնյանաղէն , եւ զորդ.ի- Քոն զնմիրադին զԶիրաքն, զծեիրաքն եւ Մ իրաքն եւ դնի քսիանոսն yy bu դumb— Ր" զlՂարիպխաթուն եւ զՄ արգարիտն , եւ. զբքուներքն զՍօլ Թանաղէն, պՋանա- ղեն ba զֆո«աղէն eo. beds կացցէ uw ան- Տջ յիշատակ... ի դուռն Մ. տաճարացս Գետրոսի Ս. Առաքելոյն D: — Երկրորդ յիշատակարանչն։ « Յիշեցէք». զ վերջին ստացող »» « Սւնտարանիս , եւ ողոր- ի ասացէք մեծանաւատ եւ կուսակրօն միղ- տեսի Զմրութին. bl... ետին անջինջ Jիշե- the--- f գուռն կարմրակայ-՝. Ս. Նշանին եւ |. Աստուածածնին եւ նկ. Կիրակոսին եւ Ս. Յուղիտային «««« ես Մ. Զմրուխտ որ գբ- բեյի զՍուրբ զԱւետարանա պայս վ կայու» PFեամը Սաստու 3ny ամենակալի, եդի Jիշա- տակ ձոգաղ իմդյ ի Ս. կարմրակ եկեղե- ցին «. յխեցեք:-- զՏէր Իգնատիոս քանա Նայս ղվաճառող Ս. Աւետարանիս անգին քւ ul Gaselle fiosn .Ճ. ղրուչ։ որ Է Հրի տուլ,ք Ռ a. կի. Թվին: » ԿԱՐՄՐԱԿ ԵԿԵՂԵՑԻ A Debus արան ° Ցշչտկրեր. թափած կ Ի վերջն Մ արկոսի դրեալչ « Տարտավմս Jիհանտա սուրբ գրոց, որովք սնա | ` Jարբունս տիոյ. «Աշա. կարաւտ սոցին նամոց , դաայ գերեալ cf . Jւaար նո. ւոց 3 — 268 — « Ուստի հարեալ սբախաս ի խոց ; be nnsapվա "երս որ կայ յիս բոց- « Զայս արակեմ կացժս անձրեւոց , pda m- գիւսբս սուրբ գրոց: « Միթէ դնացիւթ anja գետոց, իմ' զովապս- ցի ծարաւ կոզւոց, « be ափոփեսցի Jի-րոց ցաւոց, սրբեալ տա Ճար տmbեanն աւ անոց $ « u յու յուսով յերկ վաստակոց , կամ ի Ln— ` գունց մեջ ի նագոց» « Զի արծարծել ճրագիս իմ բոց, մի խրրթ- նասգցի Jam p ZSողմոց «+. De ՆՈՂԻԿԵԱՆՑ ՏՈՒՆ ' 4 Սւեաարան . «ֆառք.» «+: Շնորձիւ տեառն սկսայ եւ ո- . զորմու իժ եսս նորին կատարեցի զՍ: Ա«ե- տարանս ի մեծ թուականին Հայոց Ռ: եւ ի ԻԷ «մին» ի քաղաքիս որ կոչի Բաղէր եւ ի վանքս nw, ի դուռն ց. Ցօնաննիսին , եւ ձէրպետին Տէր Թումա մլտեսի կրծնաւո- Րիչ:ի Հայրապետութեան Տեառն |) Իջմիած-- նին Տէր Թադղէոսին չի Թագաւորուժեան Սուլ Թան Մուրատ խԽոնդ քարին, ոբ յայս wh *.. Սուլ ան Մուրաստն , գաւրագլուխն իւր զնալափայչն դ4. ո, ողւով առաքեաց ի յԱռդոում զի շինեսցէ զՂ արս :չ be առեալ պաւրսն եւ եմուտ ի Վրայ տունն , դիմնեաց ի Տփխիս քաղաքն, եւ «« .« միսրանեալ Ընդ Վրացւոցն գիմեաց յարեւելս, անցեալ ղկուր գետն եւ էառ զՇնրուան եւ զն ամա Խի: «« եւ ինքն դարձաւ եւ եկն եւ բնակե- արարեալ ի յԱռգրում անթիւ անձնամար', ե. Խոսրով փան ի վան Քուրքուտանաւ քն —~ 260Y — (Քուրդոատանաւ քն) մի ամու ’ եւ Շա- րառ խանն՝ Շարա Բէ4կի Bab ասլստամբե ալ ի Շանէն փախուցնալ եկն ի վան առ իյոս- րով փայշչէն, եւ նա բանիւ խոնդքարին գե- րադգոյն փառաւք մեծարեաց եւ զպապու տեղն զՐաղէշն իր Թումանովն պարգեւնեաց նմա եւ կացոյց զաւրագլուխ զաւրաց fe- բոց: ««» Բայց յայսմ նետէ զլինելոցն Աստ- ուած գիտէք» ».»: Այլ «Յիշատակ Տէր Մելքիսեթ կրօնա- ւորին. .. pf դուռն Ս. Սարգսի եւ. Գէ- որդոյ զօրավարացն... գծող եղիա վար- չբասետ... ծաղկեալ եւ կազմեալ ի Բաղէչ ի վանքս Գոմոց ի դուռն ամենօրձնեալ Ս. Աստ- ուածածնին եւ Ս). Գէորգեայ, յառաջնոր- ուժ bw տեղւոյս S- Սարգիս արձի եպիս- կոպոսի . «oe owտnւած «ղորմի ասացէ. Ք Մի- բաքի որդոյն կարապետին որ բեմի ծածկոց մի երետ |. Գէորգ զօրավարի դրան... չյի- շեցէք զվանգայ Մուքայելինց Մուրատն որ արտ մի ով խխ ետ Ս. կարապետայ »» - զՐաւ- զու Թումէն որ արտ մի երետ |). կարապե- տի. Աստուած ողորմի Բաւղայու Մխիթա- բին, որ մականուն դդում կոչի, որ զարտ ետուր Ս .Կկարապետալ »» `: Աստուած ողորմի .վանգայչ Դիլաքին- «» որ զՄ ամայի կտորն վե- րեւ Ջաղցին ներքեւ Գ. Sun չէին ոնվ արար բու» Ս. Գէորգայ, յիչշեցքնք զԴիլանն, որ եաուր զկքծկրդար գետով դեն արեգ դ էմի acu , Ս. Գէորգայ» .*-— be Us Սւետարանիս ոխ ֆ «. յիշեցնք գԱւկտիս եպիսկոպոսն, որ սարիբ. ա... Yunnan md ողորմի անդ այ Տէր Սարգսին, որ առաւ երկու արտ իՄըրբ- թի Բքեզիկանց մեկ Տէր Սախակից, մեկ Վարդյից եւ արար ոխֆ Ս. Գեորգայ:-» Աստուած ողորմի Ցովանիսի հաւրն Մարտի- — 3270 — րոսին. .. ռր գկարմբրնճի - րտ մաթ ազ նֆ արար Ս. Գէորգայ դբ ավարին .... ԱՆԴ ԳԻՒՂ | Buy uiliare ուրք » «eo. «Նկարեցաւ wus dbn ամը կարապետի , ընդ. ձովանեաւ Ս- Գէորդի որ ի Բաղք: քաղաքի» անմեղադիր լերուք ծաղկի» եւ ասացէք տէր ողորմի «. որ յայս տարիս ube nc unc— գի yb յամսեանն Մ եշեկի , յանկարծ ան— կայ ես իսըգի, ոչ գիտէի զինչ գործքի» -» ունիմ ( յանձինա) բազում նեղիչ, եւ ի սրտիս կրակ պյբիչ-«» «բ մոլորեալ Եմ իցափասս.. գատարկացեալ յիք արուեստից «` կու գառ նանայ սիրտս ի փորին , եզ կ արտապսուք ear fer լալագին... գիրք եւ բանք Սստուածային , յառաջագոյն ինձ ծանուցին , Vi մի գնար բնդ Թշնամին , ձայբ քո եւ մայրն բարի կա- մին, եւ խմ չլուեալ զպատունրս նոցին , ան այ ի գուբ խիստ խորադգին... ով հղբսցր մ ես քեզ ասեմ, դու մի լսեր չար ընկե- ` բին, զի նանց կսկիծ որ ես տեսայ, գու չի տեսնես չար եղբօրէն. ..« Է Քանանայ bc թէ դպիր, եւ Թէ ձայբ (սուրբ) յանասա- տին... յորձամ' առնես զպատարագ , յիչնա պնոգ ի կարապետին. Թէ նարցանես a զայս տարին, էր ի թուին #2 ԽԵ փն —ԼԱո տէր վարդան քածանայ, գրող տա ռիս... «Քո գալդ լինի վեր երեսիս, բո դարշասարդ ի յիմ սբաիս, քո պատարագ ի յիմ ձոգիս, եւ քո աղոթք ի յիմ մարմինս, մխիթարիչ ինՀ դու լինիս, որ գու դիտես զիմ gաւ սրտիս , Tr Քաձանայ $ be buy <<. ( Jhobgbp) պրալունեցի վարդ ան Քանանայն — 271 — եւ վպնայրն պսարկազ ma թաչատուրն ) “Pp մարտիրոսական մuGac wp կատարեցաւ «ee *» ՎԱՆԻԿ ԳԵՂԻ ԵԿԵՂԵՑԻՆ A Աւետարան. « Յիշատակ էր Մարտիրոս ճգնա որին եւ ի-Ր ծնողին... գրեալ ձեռամբ... կարա- պետին, ի Թուականին Ռ Լ. ի եկիր» Խլա By , ի դի«ղն Սողած, ընդ Gովանեազ. Ս. Ք ա. էոսի mL ծեալ խաչին, (որ)խոզու d որոյ յաց անուանի , եւ Ս. Ստեփանոս նախավկային A եւ Ս. Ատովմք զաւրավարին , ի յիշատակ Տ - Մ արտիրոս մածնատեսուն» »» (wb p Աստուած) դասաւորն զեոգի ungա J"յն փիառ քն՝ որ ոչ անցանէ , ի յն կեանքն որ անկողոպտելի է, յայն կերակուրն որ անքաղցելի Է ի յայն կեանքն՝ որ անծերանալ ի է ’ ամէն» $ | Սե աարան bւu. «eee ՈբYy ցանկացող եղեալ մ. Սւետիսն be կողակիցն Մ ուղալ խաթ ունն , Պր պատեալ եւ մեկնեալ էր ի մանկու ժ ենէ իւpdէ յամենայն կրից Էւ ի նոգոց աշխարձիս, եւ բարձեալ դիխաչ իբ նանապաղ եւ բն անայր gal կոչողին Քրիստոսի ... դրեցաւ uu ի Bուա- կանիս Հայոց Ռ A Լ ° din wp կարապետ ԴդՐչիս»- ի սոյն դառն ժամանակիս... բա- պում ֆանիւ եւ աշխատութ եամբ , JԸնտիր աւրինակէ. ,.»» . — 272 — ՎԱՆ ` ՍՈՒՐԲ ՎԱՐԴԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ լ Աւհատրան. Մեծադիր ’ երկա- Pate մագ աղալ » -« Անէնի աղախին Քրիստոսի դուստր Ref Խաղբակեանց ( իսաղրակես bg) 1 — լ մուսին կուկին որդւոյ Աբասայ Սեւատեանց իշխանազեանց միաբանեցաւ Խորանյատոյ սուրբ Աստուածած ինա Jիշելով զբանն Ե- սայա մարգարէի երանի որ ունիցի զաակ ի Սիոն, եւ ետու զծախխա Ս. Աւետարանիս ստանալ զսա ինձ զաւակ նոգեւոր Jեկեղեցի յի մանալ իս ԵՎ. (Երուսաղէմ ) չի ժամանակս թագաւորութեան դստեր Թամարին թոռին Գէորգեայ, եւ ի տէրութեան Այրարատեան նանանգ ին եւ Խաչենոյ մինչ ի կողմանս Զարե - Քին ՍԹ արակ իւանէչի, յայս ժամանակի ինքնակալ տանս սնա Վարձկս եւ Ասադն եղբայր իւր: ի նայրապետուժեան տեառն Ցովանիսի, ի Ո-2Հ-Գ։ թվականիս, եւ շինող եւ Առաջնորդ. վանիցս վանական վարդ ա- պետն նաստատեաց ինձ սւուր մանուան ի- մnյ U.- բառասունք։: Ը: աւր անրիծք, եզ Ju db տարի ՍԱ. «ր ժամ յիշատակ ինձ Ի Յինանցն )J“ւուր wucի Ui ab wg Uunnւա— ծածնին Ր Արդ եթէ ոբ զայս Սւետարանս Ju եկեղեցւոյս նանէ ի մերոց կասի J mnm— րաց, նզովս առցէ: եւ իմ իղՏոյս nlp Էէ. կատարիչք ձրամանի դրոյս աւրձնեալ եղի- յին յԱստուծոյ : UՍdkն»: —իմիւս երեսն գրեալ -«Ս րդ ղայս ոլատուա- կան Ակնս Շափիւղա գնեցի եւի գերոյենէ ազատեցի ես Մելիք Ցովասափս, որ «տանէ —~— 273 — զիս հանդերձեալ կեանս յաւիտենից be yի- շատավկ Ang ny իմոյ եւ ծնողացն նաւրն Վար- զել ին եւ` մաւրն Սզ իզին. եւ կողակցին Մ ար- . գարիտ խաթունին, եւ դեռաբուս վարդ Ui— 4B ծաղկեալ արմաւենի Մելիքղատին, եւ դստերացն Աղայուն եւ Աղայ unc անին , եւ զոք անչին Սուլ թանաղին , եւ կողակցուն py Բ էկիսխանին ռր գանգ ուցեալ Է առ fր- բիստոս.. լին. բերանով Աստուած ողորմի w— սացէ ք պապոյն իո y կարապետին եւ կողակ- ցուն Փուլ իխասին , նաւրեղբոորն Մ ուրատին եւ կողակնգուն Դունալ խաթունին, եւ Գր- Բէգ"բՐին br կոզակցուն խանու մին , Պար- սամին Փայաջանին, Մ ակարոսին եւ կողակ- ցուն թ աան եւ եղբաւրն Սուլ Թան Was եւ կողակցուն Շանում խաթունին, եւ Ի We Sw Գարսաժմին եւ կողակցուն Գաւզալաղին , եւ. որդւոյն Սսլանին եւ դրս- տերն խԽանումազին , եւ միւս եղբաւրն Սղա- ֆանին եւ կողակցուն Գուլբանարին ե որդ- ւն Սխիխանին եւ կողակցուն Մարդաբատին, Աբիջանին եւ Նուրիխանին. եւ միւս եղբաւր Sէր Մ կրտիչ կրաւնաւորին ° նար եղբաւրն Ցովձաննէսին եւ կողակցուն Ջանաղին bc դստերն առին, Թաթարին , եւ որդւպն Մ ուրասոին » ՍԱղայ Մ էլիքին , կարապե տին եւ կողակգուն Թուրվանդին: Սյլ եւ Աստուած ողորմի ասացէք Մէլիք Յովասափին , որ Ս. Աւետարանս դնեց եւ յիշատակ եղեր ի գու- «aրն Ս. Վարդանայ զաւրավարին պանապան եւ զաւրացուցիչ դեոաբոյս մանկանն Մ էլ իք- զատին , եւ քաւիչ մեղաց Մելիք. Յովասա- ֆին եւ կողզակգուն Մ արգարտին եւ զոքան- չին Սուլթանադին, կենդանեաց եւ ննֆնցե- լոցն Ր) A - - -ի միւս երեսն Նօտր դրով դրեալ —» uu 18 — 27% — «Դարձեալ աղաչեմ qi ով ՍՄատուածասեր Քանանայք եւ ժողովուրդք յիեցնք ի մաք- ըբափայլը յաղաւ ս ձեր զնեղանկաոգի տանու տէրն զՊվարոն Մ էլ իքնազարն եւ զկողակիցն ի«Ր զՅամասիայ խաթուն եւ զորդին VS ղվարդավփթիթ դՍմիրգատեն եւ ղայս խախունն եւ պմեծ պապն գՄ էլ իբ Յովառափն եւ զծնողքն իւր զնեսյրն վարզէլ եւ զմայրն Ազիզ... Է զգեոաբոյս եւ զփթթեսլ վար- դենին եւ զծաղկեալ արմաւենին եւ վարդ ա- փթԹ իթ բուրաստանն գԱմիրզատէննն ee oe ye —ի չորբորդ երես- սյ գրով գրեալ «Յա- նուն տեառն ամենակալ ին Աստուծոյ bas ՎՆ: ու Գոնաթրն : զմեր որդիս Յակոբ: Ա ամաց» տուաք Խսրանյչատայ Աստուած ած - նիս յրնծայումն իզձեռն։ Տր: Ցով։ Տբ- եցի: Ոբ ոք արտաքսեալ քանսյ՝ ինքն ել ցէ ի կենաց գրդն»։ —Դարձեալ պյլ գրով «կամաւ նզաւրին Աստուծոյ ես Դոյը միակե- ցրս վախուցեալ ի մեղաց իմոց , յոյս ունե- լով ի սուրբ ուխտս Խորանայչատս Ւ նաղալ արդեանց "իմոց միաբրանեցայ ի dեռն ՑԸ: Յով5. Տվեցի : Աղաչեմ զձեզ որդիք եշ բս- պասաւորք սուրբը ուխտիս յիշեսջիք յաղազ- Bրս Հեր զմեղուցեալ Դոյբս , be wասասջիք Տէր: Աստուած բարեխաւ սո եատմը սուրր Աստուածածնիս ողորմեա եւ Թողու թիւն շՀԸ- նորձեա ամենայն յանցանաց Դոյրին: եւ որբ shcbe chy Laldhe b frp Use ny ...» — ի ka բջն Ղուկասու Աւետարանի գրեալ— «... կազմեցաւ Աստուածայունչ Աւետարանս » Ff gjugane Սի նետդ Ստթա- դէի սուրբ Աո աքելոյս , նորոգ ել ետ Nasunec dh Jիշատակ խր եւ իւբայնոցն ամենայնի: Զե- nw ° անարժան (լէ քսիանոս արեղսյի t Ջ:կ.շՉ. Թուականի, ի յաթոռակալու եան — 275 — Stp Շմաւոն եւ Տէր Ստեփաննոսի Up «Lb uy նանանդի Ի Սրարիչն Սստուած պամենեցուն կեանք նանդգ իստ be արքայութիւն պարդգնե- ւէ աստ ե ի ձանդերձեալն ամենայնի: Դարձ- եալ աղաչեմ զձեզ ով քանանսյք, որ կար- դայք զՍուրբ Աւետարանս, յիշեցէք զ1ա- սումն, որ ետ կազմել զՍուրբ Աւետարանս , յիշշո իբ եւ ծնողաց իւրոց ձաւրն իմյ Խեին եւ որգւոց նորին, ՊՊարաթին, եւ նաւրեղբաւրն Ալ Թոշնին եւ որդւոց նորին , եւ զնեաւքաքոյրն իմ Ջանաղէեն , Այնամէլ իքն» Դարձեալ յիշեցէք զՂասումն, եւ զնանգուվ- եալ որդւոյն կոնդաժիրն , որ ի քրիստոս փո- խեց աւ hn կենդ անի որդւոյն իւանի , Ախ ’ Սարգուլ, Փիր Սուլթան, Գապին » յիշատակ dha եւ մեր ծնողաց. .«.sap իվերքն Մարկոսի գրեալ կես երկաթագրով « bu Վանական գրեցի իմով ձեո ամրա ի Տփխիս Ք" զաքի ի դրան սուրբ փառ ասնիցս $ զի գերեալ էր Աւետարանս ի Տավրչպ ի Մու- ղան ի Թաթարէչն եւ յետ երից ամաց աստ. բերել անվնաս վաճառեցին իՈ. 2: Ե. Թբ- «իս, զոր փառաւոր աւադերէց Սարգիս նա- սարակ պատուական Փանծանայիւք եւ (ստ- ուած ասէր ժողովրդական տանուտն լաք բազում ծախաւք եւ աշխատուժ եամբ գնել ետուն ի մեղ: Որոց տայցէ Քրիստոս վոխա- դարձ զՍուրբ արքայութիւն եւ զգրախտն , արձակել ի կապանաց մեղաց, եւ նանել ի ոաւարէ ի {yo անձվատոյց - աստէն պանելով —# շինութեան եւ ի խաղաղութեան Բարե- pասուժ եամբ Աուրբ Աւետարանիս bre. wn— մենայն սրբոց իւրոց: Ամէն»: — ԱWյլ 4nd — «Գրիգոր յիշել աղաց , ով սուրբ եղբաբք: Աւետխիսն է ողորմուքժ իւն խնդ րողն ի Բբիստոսք » « — 276 — ԱՅԼԵՒԱՅԼՔ | Աւետարան. (Բերետլ ի Մոկաց փաշան ի Վարսյբ)» .... « ցանուտէրն սիրուն տեսեալ զՍուրբ Աւետարանս անկեալ ի dbnն անաւրինաց պվա— սրն մեղաց մերոց $ ծաղիկն bc դիրն anbas{ 0s — կանեալ եւ տւերեալ եւ թուղթ» բաժանեալ ի միմեանց, յայնպիսի նեղութենէ՝ նա նտ կայաոս եւ. ազատեաց եւ ետ վերստին նորո- Գել եւ զարդարել ձեռամբ կիրակոսի» -« յի- , Հեցէք զսիրուն եւ զծնողսն իւր զՍտեփան եւ պՇաժիկն P'eo oe ime «Տանուտէրն Պետրոս uD stent. (զսա) ... յիշատակ իւր» եւ մաւրն թեբր- խալժունին , եւ կողակգուն ՌԲաղդգատին..՝ եւ ՔՐ«-երն Գոնարին եւ քւեր դսաերն Մրջխա- նին... յիշեցէք գԳչխոն... զՇաքարն... եւ. զայրն զեզտին» «. եւ զիախթժունչինն. «. եe որդին Մուղալն--.-։ Գրեալ ի Վան քաղաք ի Թվին Ջ- հ Դ-ի կաթողիկոսութեան իֆ- միածնի Սարգսի, եւ Աղթամարայ Ստեփան- Ֆոսի , իթա... Հասան բակին». յիշեցէք Զաքարիա գծող». եւ զուսուցիչն իժ զկա- բապետ Քահանայն որ նանատակեցաւ F JԱբ- LY 33 քաղաքիս «+». 3b "Մ այաng. oo. Աւարտեցաւ սուրբ 4իբքս dl ld UՄա,- տոց յընտիր աւրինակն , ի կղղիս Աղթ աար, ընդ. ձովանեաւ սուրբ Խաչիս, ի Հայրապե - տուխժեան Տեառն Դաւթի, եւ թուականիս Հայոց Գ. Մ. Գ. ի դառն 4ամանակիս : Արդ ցանկացող եղեալ սմս պատուական քանա նայն Կիրակոս, եւ ետ զսա Աստու ածապան — 277 — Չի«ղն Գանձակ ի դուռն սուրր եկեղեցեաց Sppmrdwcp Աստուածածնի եւ Մ: Ստեփան նոսին նախավկային եւ. Սարգսիզգօրավա- Բին , յիշատակ ձու իւր հւ. հլխիա- Թունին... եւ Ստեփաննոս կրօնաւորին».» ե. դատերցն Շնոնվորի, Խոնդ խաթունի եւ. Խաթուն մէլ իջի, հւ պապերցն Թադէոսի եչ. Յովնանէսի ... be Թաթուլի fre Դաւիթ P— ձանայի »« յխեցնք Դրիչս զԴանինլ սարկա-- ա be պծնողսն ի զԿարապետ Քանանայն- be q$ուndմէել իք, եւ զեղբայրն իմ զԹումաոյ: սարկաւագն.» «« հւ զվարգապետն իմ Զաքա». Ր" փիլ իսուփայն ... դարձեալ Jիշեցէք զատա-. նուանրքն զԳրիգոր եւ զՍարգիսն եւ զԹու-- մաչանն եւ զՈՌէս Shp ացուն եւ զեղբայր նո-. ՐիՆ 4Stp Աւագն bi .. Ի —« bu կիրակոս բանանայո ստացայ զսուրբ Դիրք» ի հալալ արդեանց իմոց եւ ետու զսա: նունը ի չուռն սուբբ եկեղեցւոյս , եւ մի. ոք: իշխեսցէ զսա նեռացուցանել կամ ծախելով կամ դրաւելով կամ բբ սեպնականելով. եւ ով որ յանդգնի... մասն պՅճուգսյին առցէ: եւ: գիաչականուայցն, եւ զներձուածողացն: զԱրիոսին եւ զնեստորին, եւ նմա Թոզու- Թի«ն մի Լիջի կամ փրկութիւն ng ի յայս: կեանքս k ոչ ի ձծանդերձեալն , ամէն. եղիցի» ¢ վ անաչ Նօրտուզ գաւառակի ( ԱնՀեւ ացնաց) Քանքրուար կամ Քանքուար դեղի Ս. PRa-. դք ոս Առաքեալ եկեկեցւտ. ձեոագիր Մ -- տարանի ժիչ ատակարանէն . ... cd Զտառապեալ անժ վանեցի , Սա. ձակ դիր յիմար գերի, զՍուրբ Ա«ետարա- նրա ծաղկեցի dha wp իմով մեղսամած ի Bees a Մ. Աcէտն է ստայւող Սուրբ Աւետարանիս .. «Ամիր Ագքն Է եղբայր Աւէաին». — 278 — Ասոնք դբուած էին խաչի զատկերի երե- սր, եւ Մ. Աւէտին ու Ամիր Աղայի Քօլոզով՝ Զէ լօչի հագուստով պատկերներ նկարու J9 bef Վախ խաչին: ի վերջ Սւմետարա- նին «« «Յիշեցէք» -- եւ ձաւատարիմ՝ Աւ տն եւ՝ զիւբ եղբայրն Պ. Ամիրազեն, գնայրն՝ Խլաթ, զմյրն զԹուրվանդ էն, Շուշանն, զորդին իւրեանց». զՄիրաքն--. Մ ւարն , Զմրութեն, զ Չարուխն Եղիսեն.» bu Pug bau սուտ անուն. քականայ սկսայ եւ կատարեցի զՍուրբ Աւետարանս ի մեծ Թըր- ւին Հայոց Ռ. 2: եւ ի: ամին ի մայրաքա ղաքն վան, ընդ ձովանեաւ |. Իջմիածնայ եւ Ս. (յոաքելոյն Թադէոսի եւ ի Հայրապե - տու եան Sէր Յակոբ կաթողիկոսի» .. eb - տրն եւ Ամիրաղքծն ստացան գաս JեrկՐին Արծրունեաց եւ եղին ի բուռն Բասկրթ ու Ս. Ստեփաննոսին. . ։ ՄԱՆԱՋԿԵՐՏ Ս. Սարգիս շին եe նոյակապ եկեղեցւոյ դրան ետեւ: դաւ ժի սեան արձանագիրն Է: «Ի թվիս ի ՋՉ. Զ. Ր. իս կանգնեցաւ Ս. Նշանս ի ձեոն վասլի սրբասէր Փանանայի, ի յիշատակ Սարդիս պատուական Քաձնանայի որդի ձարազատի Պետրոսի Ք"անանայի , որք երկրպագ աննք Ս. Նշանիս, Jhշb ջի ք » + Մանգկերտի ձիւսիսային մեկ բուրգին քա- բի մբ վրայի յիշատակագիրն Է «Ի Թվակա- կանիս Հայոց Չ. Չ։. Գ. կանգնեցաւ բուրգս ձեռամբ կիրակոսին : Սստուած ողորմի » « Տաճկերէն արձանագիր մր եւս կայ Մ անազկերատու Նորատի իւղ U։ Bolu Օձնեցւոչ անուամբ տաճարին տեղը` որ գնե- բեղմաննոց էր, մատրան մի ձետքը կայ» — 279 — bre երկու նսկայ խաչարձանք , որոց վրայ ֆրուածներն են. u. « ի Թվ իս Ո. Ծ. Դ. ես Հայրապետա որդի Վարդ անայ կանգնեցի զկենսունակ ’. զկենսակիր ) զկենդանատու նշանա զայս կա- «ուցնալ աջոյ անեղին Աստու 3ny hb բարձ- բացեալ բանիւ որ ւ միածնի եւ նաստատ-— Խալ շնորձաւք Հոդ ւոյն սրբոյ , ի ըարեխաւ- «ուժին ինձ bi ծնողաց իմոց yy br կենակցի pty brie, ke Upon (pup be abr Բ. « Ո . Թվիս $ Fs յի խանութ եան Սէվդնին ես կ արտիրոս որդի Վարդանայ կանգնեցի վէմ եւ արձան պատուական րընտ- բեռլ նշան յաղթութեան նկարեալ արեսմ»- ԲԸն Ցիսուսի Քրիստոսի ի փրկութիւն եւ ի բարեխաւսութիւն ինձ եւ ծնողաց իմոց եւ կենակգի իմոլ»». (անրնքժեռոնլ ի) եւ անդրան- կին իդ *.. (պակասն ի նող. թաղեալ) է — Նոյնգ եղի նասարակաց գերեզմանատան Jp խաչաքարի արձանադիրն է. «Ո:Ծ։ Թ. թվիս, կանդ նեց PITA խաչս ի բարելխաւ սութ իւն տիկնոջն Հա իվախմնա» Ի ( ) Հետեւեալ դիրը , ուղղետալ առ Մելքիսեղ կաթողիկոսն, ի Մ» ԱԹոոն էֆմիածին- Փիր- զալէմեան Գեր. Ղեւոնդ վարդապետին օ- րինակածներէն կր դնե այս տեղը զոր դաշ զափարած է Վանայ Ս. Վարդան եկեղեցւոյ Sp կարապետ. ՓՔանանայի ձեռադրն dp $ (#) Վերին Պուլանրխայ խսնանլու զեզի Ս. Գէորգ ե- կեզեցւոյ սեղանի առջեւը քար մի կար վերեւը խաչ՝ վա« բը բեւեռազիր— այոց ձորոյ Իշխանի Գոմ գեղի Մ. 8o- ճանեիսի դբահ աոջեւ Արտամետու ք"րերէն բեւնուա»- գրով քար մը կար դրուած: — 280 — Թեպետ Թուական չունի , բuyy դ էսլքն re անձինք ծանօլժ են ի պատմու ժ եան » Մել- Քիսեղ. անրարի կաթողիկոսին կուղղեն զայս, այն Է իլովի չար ժառանգ. Նիկոլ եպիսկուզո- սին Հեռնադրողն , եւ կր Հաստատէ Աոա- Քել պատմագրի գրածները , տեղ տեղ ալ նոր ee հր յայտնէ : Kees ի վասպուրական նանկանգի , be ի J wk Քաղաքի - եւ իւրոյ շրջակայ Թեմի գաւառա« ցն եղեալ ամենայն առաջնորդ. այցն, վար- դապետացն , եպիսկոպոսացն , Քանանայիցն , տանուտէերացն , իխանացն, եւ դօլուաթա- ւորացն , արձեստագիտացն եւ երկրագործ ա- ցն: Եւ մանաւանդ. որոց անուանքս չասումն նանդ երձ կնքոfն իւրեանց գրեալ են ի նա- վ մակիս tf սոցանէ ամենեց ուն ժամանեսցէ JԱժ յժ կարօտի աղին վեձիդ մեծի, գ շնորձալաշ լխ: սուրբ աջդ նամբրուրեմք, ոբ եւ ինքն Քրիստոս պանեսցէ գբեղ յերկար ա- op ’ ի փառս pp» bre lg պարծանս Հայոց Ազդիս Ի Ընդ որո յուշ առնե մք մեծութ նա Նրդ բում, զվշտակրութիւն խեղճ be mut— ուապեսալ Ազգիս Հայոց , Պր ոչ BE միայն մարմնաւոր աղքատուժիւն “յ եւ նոգ եւ np պակասուցիւնն առաւել Էէ քան պմաpրննաւո- Րբն։ Ա յսինքն՝ օրինաց քակմունք , կանոնաց արձկամարձուիւնք , եւ եկեղեցական կարգաց այլոյլու Թիւնք: Չի «առաքելական քարոզու- թիւնք, եւ սրբոց հարցն աւանդ ութիւնք եւ սակնմանադրուժիւնք որ յեկեղեցիս» անա տեսանեմք այլայլեալ եւ շփոցժեալ, եւ fin — նաւանդ. թէ ամենեւին ի բաց բարձեալ: ե այսպիսի խանգարման եւ անկարգ ութեանաս պատճառ` թուլամորթ առաջնորդ.քն են, եւ մանաւանդ. ԹԷ եւ ի քեզ իսկ երեւի այս Թուլամորթժուժիւնս: Չի Թէպէտ րազում են — 281 — անկարգութիւնք որ ի քէն սփիոնատլ տարա ծի ի տունս Հայոց: բսյց մեք ի բազմացն պսակհկաւն ասասցուք, եւ զգլխաւորսի, որ կարի մեծ է եւ բազում չարեաց. մայրը» ke Jոլով խուովութեանց be մեղաց պատճ usm Ա» Նախ զի ի վերայ եպիոկոսոի հալի կեսոս կուօրձնես, զի ի վերայ քաղաքի եւ կա գաւառի՝ որ առաջնող. մի կու. այ nfl nq bn եւ ձերձուած ող եւ կաք nւpրացօղ դայ առ Քեզ դու բնտրութիւն չես աներ, այլ վասն արծաժսիրուժեան Ք" առնուս Քանի մի ճարամ՝ փող եւ անիծես զնա, եւ զանուն դնես եպիսկոպոս , եւ յողորկես , որ գայ այն երկրի եպիսկոպոսին Lien նակառ ակի ke pf մէջ բաղում չարիք ծնանի, ազմւկ եւ խը- ռովութիւն, մատնութիւն եւ արեան նեղ- մունք , եւ բազում միամիտ ժողովուրդք Թե- րանան եւ գայժակղին, եւ այս ամենայն չարեաց պատճառն bc մեղաց պարտականն դու ես եւ Թէ այլոք: Զի Մրգիկն՝ որ ի Մու: Թուրքացեր էր, զնա ի Սուրբ էջմիա- ծին աթոռակալ ես կարգեր: եւ Գոկնտօ, զկարապեւտն՝ որ Հոռոմ դարձաւ, եւ Հոռոմ կին էառ, եւ oh տարի ինետ այե կնոջն. ի Հում կեցաւ, յիմայ եպիսկոսպոսու Թե ան շրաման ես տուեր: եւ Թիրայու , եւ իզմի- (ու be անիսայու առաջնորդ ես կացու- ցեր: Նաեւ Ս խարձիդ այտի զեպիսկոպոսն... դու նրա եպիսկոպոսու եան հրաման եւս տուեր, եւ այլ այսպիսիքս բազում'են , բայց ոչ գրեցաք, զի մի տաղտկասցին լսօլբն, զի ոչ Թէ իմին տեղի, եւ մին ՍԹոռի եդեալ ես երկու առաջնորդ , եւ երկու եպիսկոպոս , այլ ի բազում տեղիս գիտեմք, որ մէկ Թէ- մի, երկու եւ երեք, չորս եւ նինգ եպիսկո- պոս ձեռնադրեալ ես եւ առաջնորդ կարգ- — 282 — եսվ: Այս նչ օրէնք Է, որ մեկ կնոխն Հինգ «յր լինի, այա. ինչպէս ef eee եւ ինչին առաջնորդ ու իւն ՝ ի. եւ եկրորդ արդու թիւն այն Է, որ Թէ յինչ երկիր «որ նուիրակ յուղարկես՝ նա կու ընտրես յոր տեղ որ չար եւ լիրբ, ա- նպգամ', անաց եւ ամբարտաւան մի կայ, որ ոչ յԱստուծոյ երկնչի., եւ "$ ի մարդ կա- Նչ ամաչի: , զսյնպիսիքն կուառաքես, որ զարդարեալ երիվարօք, եւ up & նեալ ձան- դերձիւթ, եւ կրկին պայչտօնէիւ,ք դան, եւ դոռովզաբար խրոխտան , եւ բաղում ցոփու- թեամբ եւ անկարգդութժեամբը եւ արբեցու- թեամբ զաշխարձս վրդովեն, եւ յոլով խը- «ովուժիւն եւ աղմուկս յարուցանեն , զի կա- Թուղիկոսի նւ նուիրակի չուրծ գալն ոչ ԹԷ վասն արծաթի եւ կայառի Է, եւ կամ վասն ադակնութեան , այլ վասն Yunnւծոյ եւ օրի- նաց, զի ձարցանեն եւ քննեն , եւ տեսանեն , Թէ յինչ տեղ օրինայ Թուլութին եւ ան- կարգութիւն կայ, զայն ուղղեն , զիւրն ի բաց. բառնան, եւ զճշմարիտ սանմանադղ.րու- թիւն օրինաց ձաստատեն:։ Այլ սոքա, որ ինքեանք շեղեալ են-ի սան մանադ րուխժենէ o—- րինաց , զոր սանմանն պիտի Հաստատեն . երբ փնքեանք են Թիւրեալ, զմբ Թիշրե պիտի ուղղեն, զի ինքեանք են մպորեալ զորն պի- տի դարձուցանեն , ինքեանք խաւար գոլով , գորն կարեն լուսաւորել: Չի գրոյ ամենեւին անտեղեակ են եւ օրինաց բնաւին անծանօթ, եւ բոլորով իմչւ ns ճանաչեն գնա ատս Քբի«- տոնչէութնան՝ Թէ զինչ է: Սյլ փբացեալ մբ- տք, ծպարտութեամը եւ լ րբութեամբ , շրբ- ջել գոռոզաբար մանաւ անդ. Թէ շեժանոսա- կան սովորութեամբ , ըստ ախորժակաց իւր եանց անիրաւ ուժեամբ դատել զոք, եւ ոչ — 983 — pam Աստուածային դրոց, զարդդարն եւ զան- մեղն դատապարտեն վասն ընչից, եւ զանի- բուն իրՊւսցուցանեն վասն. lps on ant 4 kc. աղ գապղծու եան նրաման տան վասն. ար-. ծաոյ։ քակեն զօրէնս Աստուծոյ, եւ խը- բամատեն զկանոնս սրբոցն, եւ զի ինքեանք տգնտ են օրինաց եւ գրոց, այլ գիտողացն՝ ընդ դիմանան եւ նակառակին » Շե զի գու որ սոցա մեծ վեճն bu, սոցին գործելոց չար» եացն պարտական գտանի , նա ոչ արժէ սո- դա մարմնաւոր շանն qpո պարտական լինե- Lt) Քանզի գիտեք Թէ սոքա Pնչ lnc Gw— սուցանեն ի Սուրբ ԱԹոսդ ի ձեռս վենիդ , զի վասն ագաձուժեան իւրեանց շրջին, եւ. ոչ վասե օդաի սուրբը տանդ, զի զինչ որ ժողովեն ի դինաս այնպիսի երեւելի հանդ եր- Հի տան, որ ոչ վայելէ քբիստոնէի եւ ոչ իչ- խանի, Թող ԹԷ կարգաւորի, զի «եթ անո- սարար պաճուճեն զինքեանս, եւ ng Քրիս- սոնէարար, նոյնպէս եւ պալարակապ երի- վարօբ Հբջին իբրե զբունաւորս եւ պճնին , եւ ի կերակուրս եւ յըմպելիպս ծախեն զժո- ղովեալասն խրեանգց , յոլով կայառս տան բրու- նաւորայց, եւ բազում տուգանս այլազգաց վասն նակառակասէր բարուց իւրեանց , վասն որոյ Ազգս Հայոց տաղտկայցեալ է ի գարչա- նոտուլժենէ վարուցն այսպիսեացս ։ Գ. եւ երրորդ անկարգուժիւն քոայս է. ղի զոր ինչ վարդապետ, որ զծչմարիտն խօ- սի, կամ վասն Աստուածային օրինացն վր- ԲէEԺ fol pore. Թեան զձեր օրինացն նակառ wi — կութիւն յանդիմանէ , ի վերայ նորա անվփակ բերանով, անիրաւ լեզուաւ, յանդուգն դի- մop,. լՐրբենի երեսօք, եւ անկիրժ Aոօք, բանադրանայ գիր կու րեք : Այս Է ասելն Վեր, Թէ զճշմարիտն մի խօսիք, ոբ մեր սր- — 284 — տութիւն ոչ յայտենեսգի N գօրէնս Ukuenn w— ծային մի ուսուցանէք, որ անօրէնաուժիւն մեր ոչ յանդիմանեսցի , զպատուիրանս Ս ստ mածային մի ծանուցանքէք, որ մեր «լատ ոmւիրանագանցում իչն ud երեւի y enn AL — թիւն մի նրատարակեք, որ մեր խարքու- Թիւն ns նոչակեսցի , զբանս Աստուածեղէն ԴՐոց 4 Քարոզեք, որ մեր գրոց հակառա կութիւն ոչ ցուցանի, զիրաւունս մի յայտ- LEp, np dեp անիրաւութիւն ns Swine pes նի, գլոյսն մի արծարծէք, ղի մի frase creat — յին գործքն մեր խայտառակեսցի, բստ շ- Ննրմ, Թէ ամենայն որ զչար գործէ . nn գլոյոն ’ եւ ոչ այ առ լոյսն դի Վի յանդ ի- մանեացին գործք նորա. զի ի վերսյ վար- դապետսց սյսսքս Jնդ գնուլժ եամբ dd wr բանելն յոյժ անմոութիւն Է ձեզ, զի ասէ իժաստունն. Ոբ նանճարեղն gt Tema դուքթժիւն- ստացի, եւ ձանճարն, եւ իմառ- տութիւն, եւ գիտութիւն ի սուրբ գրոցն է պՎարգեւեալ ի Հոգւոյն Սրբոյ, նոյնպէս, եշ դատ առնելն , եւ թննելն իրաւամբ, LR (րեղինացն Eb be fs անկանճարիցն yy br usu Jոյտ է, որ գրոյ գիտութիւն, եւ դատապս- տան, եւ քննութիւն, պարտէ ի մէջ վաթ- դապետաց գտանել, եւ ոչ առ ձեզ, ասա աննկանճարքն դիր դ կարեն դնանճ արեղա զքննօղս, եւ ղդատաւորս օրինաց բենել եւ դատել. եւ անկիրթքն եւ անուսմունքն զիարդ կարեն զներկրժողսն եւ զու unւ hue կանսե ուսուցանել, եւ կամ անվարժքն եւ նամրալեզուքն զիարդ կարեն վարժասե«- տայ եւ ճարտարախօսից բանաս ուսուցանել , կամ անբանքն զիարդ կարեն բանականագն՝ մակացուժիւնս յաւելուլ, եւ անիրո«ւքն եւ արձկամարձողքն արդ արուխժեան զիարդ. կա- — 285 — բեն արդարուժեամբ դատել եւ ուղիղ իրա- շունս առնել այլոց: Չի ոչ Թէ խսւարն զբ որն մերժէ, պյլ լոյսն զխաւ արն, գի պատ- . ոիրանքն տեառն լոյս են, եւ լոյս տան ա- Fie bc. արձամարձկող քն պՎատուիրանացն տեառն խաւարեալ են մոօք եւ ձոգւով։ եւ Հեր իմաստութիւն եւ իրաւունքն այա է որ զդասասաց վարդ ապետքն ճասարակ այխար- Կամանի կարդի Լք դրել: եւ ոչ Թե -աչխար- Կականի միայն, այլ :« « յանցաւորաց զի բաշ նադրելն՝ օրինագզանգիցն եւ յանգաւորա- ցրնէ, հ գու զվարչապեան օրինազան- ցից «լիս առուտ բանագրանօք լուծեալ ես ի կարդէ, ng գիտես, զի ամենայն անիրազ ` եւ զուր բանա րանք սուտ է, եւ դառնայ ի յասացողն իւր անչի - րստ այնմ Թէ, Յոր- ժամ՝ այան ելանէ ի մարդոյ շրջի նդ անջրը- գին աեղիսն , խնդրէ հանդ իստ » ke բրեւ ոչ գտանէ , ասէ, դարձայց անդէն ի տուն բժ ուստի ելի: Եւ որպէս սուտ Թղթ երովս Վեր, զանմեղ եւ զմիամիտ աշխարձական ժո- պովուրդ քն զարձուրեցուցանէ,ք՝ սակս կա- առի եւ արծախժոյ ’ սոյնպէս եւ գվարդա- պետս եւ զքաձանայս , կամիք աձացույցանել սուտ ե անիրաւ եւ խարերայ բանիւ եւ գոր» ծավ: եւ ղայս ի միտ չեք ածել: Թէ այսպիսի «անպատեն անէծս ով պիաի րնչունի, Թէ ա- աէ, Թէ գուք չէք ընգուներ։ նա Աստ- ուած ի վեր կուրնդունի, նա մեք զայս ա- աեմք, Թէ Սստուած արդար է, եւ ոչ անի- րաւ, եւ վասն անիրաւ մարդո բանին , զիւր արդարութիւնն յանիրաւռւ իւն ոչ փոխէ, եւ: անիրաւաց բանիւ ղմարյդ ոչ դատապար- տէ: եւ Թէ ասէք, Թէ դուք ոչ բնդունքք զմեր գիրն, սակայն վարդապետքն պիտի ընդունին. անա այս եւս յայտնի է զի փար- — 986 — դապեստքն nչ են անտեղեակ. ի րոց Բբբեւ դձեզ, զի գիտեն յԱստուածային գրոց եւ Joրինագն, է անիրսո անչ ծ.քն ns E բե- դունելի, զի անիրապ. անիծ իւք՝ Դ իծեան ոչ անիծանի» բոտ այն` Թոչունն ի բուն | — իւpրՎէ Թոռուցեալ եւ դարձեալ F բոյնե: բ«-Ր դադարի » եւ դուք զայս կու մոածէք , BE վարդապետքն , որ զմեր գիրն ոչ ընդունին , նա անուանք Ր (34 ի 17) խարձի բանադրած Թող Լինի , այն մեղ բաւական Է. Ընդդէմ այսմ զայս ասե մք , BE wl վարդապետքն որք ընդ ամենայն տեղիս են Jի«բաքանչիւր ՍԹոռս՝ F վանա եւ p գաmnu, bi ng են ի միում տեղւոջ եւ կասի F Թադգստեան , եւ բերանք նոցա ոչ են կապեալ, եւ կամ լեզու քն նամրացեալ ե պապանձեալ , wy{ վստան եւ համարձակ Կրատարակեն ի Ր 34 ատենի զձեր անմակուժիւն ի լուր ամենայն ժողով րդ եանն, եւ ամենայ Ն ոբ որ իմանայ զ4եր անիրաւութիւն եւ անկարդգուժիւն, զիարդ Ընդունող լինին անպատչած bl w— Նիրապ բանից ձերոց s be արդ՝ այսպիսի աw— Նու ղղո բանիցս՝ ձեղ շան br on մի ng Լինի բայց Թէ անուտն եւ կարգի ԹեԹեշ ւուժիւն, որ ամենայն յոռի եւ անպիտան ոք՝ զեղ ի բերան եւ իլեզու առեալ բամ" բասէ , նանւ զվարդապետաց բերանն եւս բանայք ի վերսյ ձեր, զի մեք ոչ զայնպիսի ընդչունիմք, եւ ոչ զնոր առաջնորդ ն՝ ւ նուիրակն 3 ' Դ։ եւ ՀոՐՐոՐԴ անկարգ ութիւն Քո այս LE, որ քան գամենայն չարադոյն երեւի , գի գե- կեղեցեաց ձին ի վեր տապալեցեր, քանզի վասն ագակութեան Ք", դնի մն եկեղեցւոյն փորելով ձաներ զնչխարս սրբոց Հոփփաիմ- — 287 — եանցն , որթ ձաստատուն սիւնք էին սnlե- նայն նառ ատացեալ Քրիստոնէից, եւ պար- | ծանք մեծ ի սրբոյ ԱԹ ոո hr մանաւանդ. Bէ մեր Հայոց աղգիս։ եւ դու զայնպիսի Աստուածային պատուական դանզն՝ նանե ալ վաճառեցեր այլազգաց » ng ապաքէն Քրիս- տոսի զօրութիւնն եւ չնորձն միաւորեալ եւ ձանգուցեալ է: յոսկերա սրբոցն. բոտ այնմ ' BE ակաւասիկ ես րնդ ձեղ ե զամենայն աւուրս մինչեւ ի կատարած ա խարհի : Զի ով ոք որ զսրբոց ոսկերքն պատուքէ գֆրիս- manu կու պատուէ , եւ nad ոք որ անարգ, դճբիստոս կու անարդէ , եւ ով ոք որ վա- մառէ, Ֆա զքբիստոս կու վաճառի. եւ դու զայն սրբոց նչ խարսն վաճ առելով՝ զքրիստոս վաճառեցեր, եւ ով ոք ոբ զՔրիստոս վաճ առի, նա ng ունի մասն ի Քրիստոսէ, զի «յդ ոչ է գործ կաթողի- կոսի, այլ Յուդայի, որ զքրիստոս արծաթոյ վաճառնեաց: Չի այսպիսի չարիք«ս Ք" եղեւ պատճառ , որ զաջն սուրբ Լուսաւորչին Lա— ներ ի սուրբ ԱԹ ոռ դ եշ ի դերութիւն մստ- նեյցեր յօտար աչխարձն , զայն ածն որ պար- ծան,ք էր Հայաստանեսյցս , եւ պանապան տանս Թորգոմայ, տարագիր արարեր խի մէջ այլասեռից, եմ դեռեւս կու մեծարանես ի վերայ մեր թէ ես կաթողիկոս ե: Առանց այն սուրբ Աջպյն՝ Phy ինչ կասեն , եւ կա BE դու ad bu, եւ wd մարդ նու ձրաւի- րես $ Թէ մեռոն կու օրձնե մ. առանց այն սուրը Աջին՝ դու ինչպէս մեռոն կու օրձնես , զի ի մեր Հայողս աղգի մէջն՝ աւանդութիւն է եւ սանկման յառաֆնոյ սրբոց նարցն՝ ոը վուսաւորչի սուրը Աջովը՝ պիտի օopրձնուխ սուրբ մեռոնն. զամէն կարգ եւ սանման դու պիտի՞ որ խանդ արես ' Pողումք ղյոյտ- — 288 — Ֆապէս նոգեւռր պոռւնկուժիւնն Հեր, "ր ի մէկ ՍԹոոի վերայ երեք կաթողիկոս էբ կարգեալ, եւ ոչ Թէ մին կացեալ եւ սյլ ք դաղարեալ, այլ ամեն մեկդ ի յիւր գնաց- եալ երկիրն ինքնագլուխ կաթողիկոսութին առնէք, եւ ամենեւին ոչ Աստուծո երկնչիք ke nչ ի մարդ կանք ամաչէք » գի. Ft ասես՝ Թէ ով է յառած եղեալ, նա է կաթողիկոս , ա անա. առաջինն Դա իժ կաթողիկոսն Ee ki Թէ wubesy նոքա նրաժարեալ բ են, ulus: եւ այն նրաժարնելոցն մինն դու ես: Ե Եւ ձինգերորգ անկարգութիւն Հեք այս Է, որ յանգգնարար վստակացար եւ ձեռն արկեր իՊեր սուրբ հաւատս, զի կա- միս զմեր ուղղագվատ. ճա ատս խախտել be տապալել, եւ զմեզ f ներձուածողութիւն եզ JՊ-բացութիւն ձգել. ֆոանգ աց նետն միա բանելով եւ ձեռագ իլ տալով` զքաղկեդ ոնի ` ժողովն ընդունելով, եւ ի քրիստոս երկու բնութիւն ասելով, կամիս զմեղ ի ներքոյ այն անիծիցն մուծանել՝ ղոր ի վերոյ Քաղկեդո- նականացն է. զի զայն Գիտու որդի չՉա- քարայն , ր վ անայ դօլուաթաւորքն՝ գինքն ի. Վարագայ աքսորեալ նալածեյին , ng BE այն դօլուաթժաւորքն անիրաւութիւն արա- բին դմա, «ցը L Cb զի տեսին գզնորա Bերանաւատուլժիւնն եւ զչար գործքն , be արժանի չնամարեցան այնպիսի Աթոռոյն. այլ ի: վանիցն » եւ Ժեբկրբէն եւս նալածեցին , bc գարժանաժառ անգ ն այն ԱԹ «ոյն զՄարտիրոս վարդապետն նստուցին՝ որ ա- ռաքինումժե ամը եւ բարի վարուք նոչակ- եալ է: ե զայնպիսի արտաքսեալն որ qerule 2°Ր գործոցն իւրոց դու պնա ընգ ունեցեր $ եւ արժանի նամ արեցար զնա րնդ նանրական մեծի սուրբ Ս ոռոդ , քեղ նման, քեզ ա — 289 — Hոռակալ եւ փոխանորդ կարդեցեր» նա որ զիւր տունն եւ զախթոոն Վարագ. աւերեաց y դու գնա սուրբ Աթոռոյն Էջմիածնայ Հինeդ նամարեցար Uy JY դօլուաթաւորքն՝ աշխար- նական գոլով իմացան վզնորա 2”Ր դործ քի, տաղակագեալ գրզուեցան ի նմանէ , եւ` աք- սորեալ արտաքսեցին ի Վարագայ, եւ դու կալժողիկոս գոլով ka բացար» ap նոցա դառն երեւեցաւ, վասն ն ոչ ընդունեցին. pul PՔhղ Ք"ղցՐ ուեցաւ վասն այն սիրով ըն- դունեյեր. նոյնպէս եւ ամենայն չարքբն bo ներձուածողքն՝ նաճելի եւ սիրելի են ekq եւ պմենայն պարկեչտքն be ուղղափառ քն՝ ատել ի bc Թ շձծամիք եՆ Քեզ: եւ A BE միայն բնդ ունեցեր զնա, այլ քեզ փոխած նորդ կացուցեր եւ նուիրակ կարգեյցեր եւ առաքեցեր , զիուր եւ գնաց աղմկով եւ խուո- վու ժե ամը ել ից վերկիքն մանաւանդ՝ Քան զամենայն մեծ չարիքն այս են, որ զքո db— ռագիրն ետուր Փափուն , BE ես Մելքի- «էթ կաթողիկոս Հայոց` խմ ազգիս վարդա պետօք եպիսկոպոսօք, եւ նա մայն ժողո- վբրդովք ձնազանդիմք Հոռմայ եկեղեցւոյն, եւ ընդ ունիմք զժողուխն Քաղկեդոնի he զտու մարն Լեւոնի, եւ նզովեւմբ զ Դ$էոսկորոս be նամախսոնք նորա, եւ ասեմք F ՔRրիառոս երկու բնութիւն եւ երկու կամք - եւ այս Վեռագրիս օրինակն Փավփն գրել է պասմայ գրով: եւ յուղարկել է իԼեն. նոյնպէս եւ նճաւատն են դարձեր» nif be ի վ անատիկ եւ J«յլ բազում տեղիս գիր է գրեր եւ յր եր» եւ այս գրոյս մէկն ի Հծամիլժ է եկեր: եւ պնորա մկ օրինակն Աւետիս կաթուղիկոսն k տարեր F Ըետն, եւ զմի օրինակն Համե ցիջս մեղ էին յղրկել «ասելով` Թէ տեսքք 49 Fd I — 290 — -տոեսէp վպմեր կաթողիկոսիս mq foyenian et— կութիւնն։ զայսպիսի ներձուածողն՝ դուք ինչպէս կաթուղիկոս կուրնչունիք» եւ զայս եկեալ Թուղթս մեք ամենեքեան ականատես եղեալ ընթԹերցաք» այս PՆչ բան է քո. ա- բած բանն. զի կամիս երկրորդ նզբ լինել, եզերիչ եւ խանգարիչ Հայոց Ազգիս» զի Թ5: Fբրե« ղք» նով իւ ձոգացօղ: եւ խնամօղ . չես Ր վասն էր որպէս ղվարձկան եւ Frpե« զչար գդազգան պատառող. լինիս բանաւոր նօտին Քրիստոսի» դի նչ կուզես այս Պղոր- մելի եւ տառապեալ ազգ էս Հայոց - Fp չես Թողուբ գիւրեանս յիւրեանց աղքատուխժ եա- նրե. զի Թէպէտ որ Ազգա Հայոց մարմնով ծառայ են եւ աղքատ» այլ Քրիստոնէական ուղ ղավփատո նազատովաս ազատ են» նոգ ւ nd փարթամ - եւ նարուստ օրինօք եւ պատուի— pանօք - ըստ այն Bէ Ցանկալի է նա քան պոսկի ե քան պակունս պատուականս bc դու կամիս՝ որ աւազակօրէն կողոպտնես եւ մերկացուցանես Jorինաy չնորձացն be ynen— ղամխառ սուրբ ճաւատոյս մերոյ» գի B էսի մարմնով տրտում եւ խի չարչարանա bp F Jy աշխարձի՝ առաւել Քն գայլ ազգս - yy նոգ ւով ուրախ եմք. որ ունիմք ուղղա- փառ. Ls een քան պայլ աղդգս աղծ Թի«բք բզ-— մաչարչար նանատակին , նաւ ատո նօրն Վե — Բ Սբeyն Գրիգորի Լուսաւորչին: եւ գու կամիս: որ գՍուրբ Լուսաւորչի ապդգիս ուղ- ղավո սուրբ նաւ ատս զոր բնկալաք ի Նր մանէ , վպնորին նին Ք"»կել։ ng այդպէս Է. որպէս կարծես. զի մեք ամենեքեան Lm — տատուն կեամք ի վերայ ուղ ղասվոսո սուբբ նաւ ատոյս մելոյ։ եւ նգովե մք - ke անիծ ա Նե ք զնաւանօղսն Քաղկեդոնի սուտ ժոզո- վոյն. եւ պմիաբանօղսն բնդ փոանկացն. Bf — 291 — կաթուղիկոս է Թէ վարդապետ. Թէ եպիս- կոպոս BE Փաձանայ. Թէ իշխան եւ թէ «ասիլ աշխարկական» պի կաթուղիկոսն եւ պտուաջնորդն կարդեալ են վասն նաստատու- թեան Lis sneney , եւ կարդաց եշ օրինաց ` պանպանուժեան. եւ ոչ Թէ վասն քակելոյ զօրքն. bւ խախտելոյ զեա ատա» զի dbp p Հէ նջ օրինաց հաստատութիւն be կամ HB իւ- բելոյն ուղղութիւն nչ տեսաք « այլ մանա ւանդ Թէ քակել եւ իխանդարել. վասնորոյ մեք այնպիսի ձոսյրապետ , եւ եպիսկոպոս , ա- ռաջնորդ չեւ նուիրակ $5 dp բնդունիր «եւ Թէ կամիս օր ընդ ունիցիմք 4քեղ, bk նենազան- + pp նրամանի Քո` զայն առաջին անկար» գութիւնսն զորս գրեցաք , զայն ՀԸ. սովո- բութիւնսե բարձ ի քէն. եւ րստ աստուա- ծային օրինացն եւ կանոնաց oe ղացն գնա Ի մին երկրի եւ աթոռի որքան առախնորդ կենդանի է, այլ եպիսկոպոս մի օրձներ եւ առաքեր ի վերայ. նորա եւ Թէ նա վախճա- ձի` նա պյն երկրի գօլուաթաւորաց վկայա- կան դրովն՝ ընտրեա գումն արժանաւոր - որ կատարեալ է nuda dp , ձաւ ատուն ուղ վա- փառ, երկիւ ղած յԱստուծոյ եւ օրինապաճ » եւ ` Թուլամորժ եւ կամ ներձուածօզ» զնա _ - օրձնեա եսլիսկոպսլոս » եւ առաքե նոցա — ռաջնորդ - bl պատուիրեա նմա , գցի զգու- չուժ եամբ ձովունսցք զնոսա մինչեւ F dials fp: Ն անեւ բո առաքեալ նու իրակացն եeu պառտունըր տուր» մի Jանդդգնաբար F զու զոբ բանադբել, կաբդսւոր կամ այխարնա- կան. զի Թեպքտ լինի որ վարդապետ ոք կասի քականայ եւ իշխ, որ զմեր նախնի արդն աւանդ ութժիւնն bc պկանոնքն. Թի«- Րէ». եւ գուղ ղաս նաւ ատս այլայլք » եւ "նոր ինչ ներձուածա կամիցի ded: անել Jեկե- — 299 ղեցի Աստուծոյ , պարտ է պի “yy ճշմարիտ վարդապետք քննել զպայնպիսին hi nչ անի- ըաւուժեամբ «այլ արդար դատաստանապւ պատոյն իմանալ. եւ ապա րստ յJանցաւո- րութեան արժանւոյն պատժել bc դատա պարտել ըստ չափոյն » եւ որոչել յեկեղեց- ւ մինչ որ զղֆացեալ գայցէ յուղղութի«ն եւ ոչ անխիղչ dinop զանց առնել, այլ Pանալ ուղղել եւ արձակել. գի մի ի նոյն կարծես ցին կենաքն եւ երկոքին միապէս դատապար» եւ Լուսաւորչի սunւ ր աֆջոյն Ր ասեմք Թէ Դր պէս որ ձաներ՝ Սանա եւ ննարեա, որ վե- բստին բերեալ նանգու սցես խի սուրբ Սdո- որդ՝ յիւրաքանչիւր տեղիսն. զի մեք լսելով ուրախանաք ՝ նոլ ւով եւ գ.ամք յու խտո be երկրպագուժիւն սուրը տեղեացն » եւ re եւս անդ ատասարյո՝ լինիս՝ եւ ազատ ի մե-— ղադ րանաց : u JL եւ վասն ֆուանկաց միա բանուժեան. գի ME un է որ փու չա միարաներ նա ֆափուն գիր մի գրէ ի քե- գան kc JL ամենայն վարդապետաց . Ap Pe մօձնրն եւ վարդապետացն եւս ի վերսյ լինի: եւ այն չԶաքարիային եւս չՀՐՉչ2բ բանադ րանք մի գրէ , եւ կեքէք ամենայն վար- դապետբդ- եւ դիր ի մէ Փավտյ Թղթին եւ Jie - է ոմն չՉաքարիայ անուն վար- դապետ որ ի մեզանէ նու իրակ եկն JY կողմունքդ yy bc առան մեր կամաց ke 4 ի- տուժեան ի Վծշրովս unւ mn Հեռագիր t տուեալ dq, եւ իմ անունս է ձանեալ որ- պէս Թէ ես ՄելքիսէԹ կաթուղիկոս իմ աղ- գաս Հայոց F 2k Ֆուանկին միաբանել եմ եւ ղֆՀաղկեդոնի ժողո ն կրնդգ ունիմ «hr unin որոշեցաք յեկեղեցւոյ: — 293 — Նաեւ այլը յամենայն քաղաքս. որիչ որիչ դիր ԳՐէ ի վերոյ առաֆնորդաց եւ իչխանաց- թէ աա ես պայն չՋաքարիայն բանադ րեցի« Թէ ուր եւ նանդիպեսցի՝ մի ընդունեք, «յլ նալածեցէք որբոլէս ղեերձուածօղ» be Lauda rgb զնա որպես զպիզծն Սրիոս եւ նես- տոր: Թէ զայս առնես կուրնդգ ունիք զեղ «ալիս զուղղավայտո կաթողիկոս be PE ng, դու դիաեա» $ 'ԵՐԶՋՆԿԱՅ .'Ս. ՍԱՐԳԻՍ ԵԿԵՂԵՑԻՆ Ս Ի Մ ասուն,ը hh Յիշատակարանք ° 1. y. Նշան կենաց Փայտ: Խաչին fey դրուած gE, tbգաւ ի սմա փայտն կենաց, որ զՔրիստոս պտղաբրերեաց վասն կենաց այ- խարձի- դարձեալ. եւ Jy տնի է ի Unlpaաc գրոց պատմու ենէ որ Ս. Ln ann npիչ me — բաւ ի Տարօն զսուրբ նշխարք մեծի Մկրբտ- չին». եւ bry անդ.» .. he duասն ինչ ընկա- լաւ ի վտյելումն անձին իւրոյ եւ եբեր իգ ա- ւառն նկեղեաց ի Գիւղն թախ, շինեաց զե կեղեցի եւ եդ անդ: Իվ: ՉԻՍ ի ժա մանակն արքեպիսկուվոսին mb ain ն Սարգսի ot նախնոյն իմոյ յսյտնելաշ ի ձեռն միայն կեցի միոյ, եւ եդեալ էր ի տուփ ոսկի, be | այն ի յարծաթի, եւ եդեալ ի մարմար, եշ էր գրեալ անուն սրբոյն , bre բազում փրկու թիւն. եղեւ ի յայտնել. նսհնւ ես մեղուցեալ արբեաիոկուոս Տ- ենրսէս շինեցի զաայ եւ [rt aemionւ Ն, խարք«ս եղի ի ud ի բարեխօn wn Rpիաոոս Yuna md ի Bողու թիւն յահ- ցանաց իմոց եւ ի գարդ Ս» ուխտին Տիրա- շինին Առաքելական աթ ոոոյն : ԹՎ: 9: — 294 — 4 Bess եւս: «Ա. Նշանս մասն է Նախա վկային ճկուն Է ու Թումա տո աքելոյն մասն Էէ: Որ Էէ ձեռագործ իդնատիոսի.» .. 1 Տապանակ կուս դ մրէթ աւոր տուփ , բիւ- բեղեայ $ արծալժ ապատ» յորում Է < Սին Զաքարեայ» = | 24 մատն՝ արծա ապատ. «Ի Տէր Ներսիսի Նշ խարացն է»: 1 Բազուկ եւ աջ Ս. Ներսիսի Պարթեւի, արծաթապատ. «Ցարդարեցաւ չնորձարաչիս բազուկն աջոյ սրբոյն Ներսիսի , Ճրամանառ. արքեպիսկոպոսին տեառն Սարդ սի be. Պբ ՞ Յոնաննիսի , մնալ միտ ի փառավարյդ տա— ճարին Աստուծոյ , Ս. Փրկիչն $ ի վայելումն Աստու ածապարդ եւ զաւ ակացն իւրեանց Ներ- սիսի եւ Գրիգորիսի : կատարեցաւ ի B վա-— կանին Չ-ի Ը` ` 1 խաչ եւս, շղթայով, կուրծքէ կախելու ոսկիէ , ականակուո «0p4 նեալ է փայտ սուրբ» Bpancu յորժամ խաչի ծագի (yt afan ty Ք"ց) ողորմութիւն en տեսցէ զծառայ քո ՅՈՀ $ զորդի տեառն Սասիկայ «Թվ: 9 ՀԺ Թ. »s 1 yrs brews Ցիշատավ է Ս. քաո Թա- դէեոս Աբելին, որ Է մասն Ս. Աոաթքելոյն Բարթուղիմէոսի » + ՝ ’ 4 խաջ biu: ap Խաչավփայտեն E,nւ ի M10 — պանակէն , Ս. Թորոսի մասն Է, Ս. Ստե- պվփիանոս նախավկսյի ակռան Է, Ս. Գրիգոր Լուսաւորչին մասն Լ, Ս. կոզմսյի ու Դա- միանոսի բժշկապետաց մասն է»: ` խաչ եւս բիւրեղեայ, երկու Թիզ եր- կայն yb մէկ Թի ու չորո, մատն լայն ' pա- «աեւ $ Սանդ աբար կրսուքբ Թէ «Տրգա- տայ դրօշակն էր, կամ դբօշակին նետ նան- դիսաւորութեանց օրերը կբ բարձրացնէ ին պայն» - | | — 295 — կային բազում անծանօթ մասունք եւ խաչք եւս եւ. ձեռադիբք բՍ. Սարգիս ե- կեղեցին , ինչպես եւ ի միւս եկեղեցիս, սյլ ես չժամանեցի տեսնալու be Li y բացի ՇՀետեւն ալներչն Ի A Աւետարան. ooo usr wlan «oe «cbղեւ զրա դրութեան սորա ի Pacuph~ բութԹեան ԱբրէթԹեան դբոձի ,9:2.Դ. գալստեան կենարարին մերոյ ՌՅ3ԺԶ ( 1316): իսկ յելանելոյն նախնի Մարդն անուշակ վայրեէն 8-9.) Lone bf — [eee Գրեցաւ ure Աստուածային *. +L b- տարանա- -- ի վանա կոչեցեալ Մ Կիրակոս եւ. մաւր նորին Ցուղիդ այ ի Հայրապետու- Թետան տեառն Լեւովսի ... Աղաչեմ ինամով եւ զգուշութեամբ պանել, եւ զստացողք «որա պՄ խիար ջանանայ եւ զորդի աորին զԱիմէոն բանանսյ, եւ զնարաղատ եղբարքս գՅ8ովնաննէ ս hr ղՊրիգորիս եւ պՏաւնիկն $ պայլ եւ զրեռաբողբրոջ մանկունս սոցա զԱնա- րոն դպիր եւ զՄովսէս, եւ զազգայինսն մեր զամենայնսն որ այժմս կան, եւ պգեացեալսն wn Քրիստոռ՝ Jիշել» .«« հեւ զերանիկ վար- դապետն մեր զՐրարսեղ, որ զյիատակա- բանս շինեաց ... նաեւ զեղկելի ոգ իս qk տn— նե ալս զՆերպս գրագիր», որ բազում աշ խա- տանաւ բ ք ֆանիւք գրեցի qu ի ստ գ. եւ. մբնտիր աւրինակն որ ի իլիկի» յերկիրն, Աբք«յեղբայր անուն կոչեցեալ ՑՅոնձաննէս եպիսկոպոս , որ իւրովք dbn աքն էր գրեալ լաւ. եւ ընտիր աւշրինակէ »..»: A Userweere. տծայունչ. Երեքիջեան , բոլորագ ՒՐ , պատկնրաղզարդ , ոսկէնկար , fis — գաղալժ : - — 296 — «Արք«yյ երկնաւոր պատրաստեա BI OBIORS — ցողի Ս. գրոցս Գբ. ՍՎմբատայ որդւ Գբ» Լեւոն Գունդ ուստաւգլ ի Հայոց` 4.pո երկնից զարքայութիւնդ , եւ ծնողաց իւրոց եւ ա- մենայն զարմից Lape , բնդ նոսին ... fe Bոoւub unւտ գրչիս *..s Սնմեղադիր լերուք խոչորութեանս , զի ապակի Sup գրեի» *. Զվերֆջին ստացող Աստուածոյնչիս գկա- բապետ վարդապետն, եւ զնայբն գմ կրաիչ Քաձանայն եւ զմայրն զնղիսարելք , եւ զքորն a արթա, եւ զամենայն ազգ ատոնմսն yy be գՅակոր վարդապետն իւր: .« be qաչա- ներտսն զՅՑովանէս եւ պՅակոր be զՍ իմէւոն եւ alf արտիրոս եւ վՍիմքւոն նայրապետն $ ke զամենայն միաբան, Ս. ուխտիս Սպա- Ճճունիք կոչեցեալ: ՉՍարգիս եւ զԹորոս, զնՍողոմոն , զՅովնաննէս , պՊUետրոս եւ գմիւս Յովձաննէս Կուրբ քաձնանտյն , be ՎԳ րիգոր: տնտեսն Jիշեսջիք ի Քրիստոս... եղեւ գրաս բանիս ի Թվ Հայոց ԳՂ Ը»: 940 \ Ս. ԿԻՐԱԿՈՍ ՎԱՆՔ ” a L՝ Ա) ն A é սյա ւaւրք. (eee Ցիշեյցէք զՆերսքս կրաւնաւորն -՝. քւ զերջանիկ վարդապետն զքաղցբրաձասյն 4ի- Լլիսոփայն Յոն . իխարագնաղզգ եաց ճգնաւորն զառածնորդն վանուցս |). Կիրակոսին, որ կամակից եւ uwun& wn եղեւ դրոցս գրելոյ, - եւ Յով - արեղայն գեղբաւրորդիծ իւթ, է զայլ ամենայն աբե ղայքթն bc պմիաբանքն վայ- | նուցս։ Գրեցաւ սա ի Պ. Ղ. ե. ամի Թուտ- կանութեան Սրեժականի։ ի դառն եւ յան- բարբի ժամանակիս Dee .. «իսկ եկեղեցպան եւ արեղսյբդ Ս- կի- բակոսի վանուցղ , խնամ տարէք գրոցս: ի — 297 — ժամանակի փախստեան կամ խոռվութեան 14իՐՔ ի Քաղաքն տարն ք եւ պանեցեք : եւի ժամանակի խաղաղու եան վանքն տարէք եւ rig երցիք , հւ մի սղիմնալ ե փակեալ սա էք, զի ԳԻՐՔ ՓԱԿԵԱԼ՝ ԿՈՒՌՔ ԵՆ:..»« -—-ի լուսանդն 4pեալ.— « Ո՛վ եղբարբ չ: անմեղադիր լերուք խոշոր be սղալանաց ԳՐ» րոյա» մի՝ անարձեստ էի ի գործ իրիս» եւ մին՝ գի- ի խաւարի էտք եւ ի mpd թեան» զի զամենայն գդեղորայս Եբվզեկսց եւ զվանո» բոյսն եւ զղմիաբանքն այրեցին րով, «յլ եւ զ վաստակ եւ ղայդիքն եւ զամենայն ինչ qոր. կերսն եւ առին, եւ զոր առ ոտն կոխեցին եւ մk.p տարակուսեալ Eup.» Բաւական մանրաժմասնուժետմբ hp պատմէ ԺJիշատակարանս Շեխ Հասան Քուրդի մը վնա սակար խորձուրդեեր : արարքներ ընդդ էք ՔՐրի«տոնէ իյ Նրզնկայու br Yurdnfum be EE Ինչպէս: նրաման բրած է ռր նամայն ՔՐ Ա տոնեայք կապոյտ կստա կապեն իրենց «գբր- լուխները։ կը պատմէ Շեխ Հասանի որդ - ւոյն իր հօր տեղը պարոն կարգուխլ ի կեն- դանութեան ձօրն , բնակիչ Քրիստոնեսյբ hp փախչին երկրէն , եւ վանօրայք կ ամայանան *. Ապա, Թէ Մանմհւտ բեկն եղբայր Շեխ ձա- սանին՝ hp տիրէ գաւառին . ke lp scape զեղբայրն: «Գայլն, կրսծ- վրեժխնդիր հ- ղեւ առանց» չ - Որքան տարրըերութիւն Ժամանակի հւ վիճակի , երը նայարնակ գաւառները Օս. բարեխնամ կայսրու թեան հովանա npրու- թեանը նե թքեւ անցան Աստուածային տեօ~ ibn fF եամբ - be աղն տ իր եկեղեցին օրէ օր սկսան ոգի առնուլ եւ ոլա ծ առ անալ Ի — 208 — A Աւե աարան . «oo. Babe աւարտու մն Ս. Աւետարանիս F Թվ». չայկացն տումարիս 9. Լ. Ը -յԱստ- nւ ածազարդ. նայրապետու թեան տեառն կոստանդ ե սյ Հայոց կաթուղիկոսի, եւ ի Քբ- ըիռտոսապսակ Թագաւորուժեանն Հեթմոյ, եւ յարժանապատիւ եպիսկոպոսգւթեան սրր- բասէր եւ Աստուպածամեծար արք եպիսկո- «լոսիս մերոյ Տէր Ներսեսի. բայց գրեցաւ Ամե տարանս ի գաւառիս Եկեղեաց f մայր — Ք-ղաքին Երզնկա, ձեռամբ... գրչի Պեա- բոսի « « - քանանայի » նան. տեղի նանդ uտi— եան մերպ՝ յորում դրեցաք, է դուռն |ե- ւաստու, ընդ ձովանետաշ Ս. Սստուածածեի , մաւր բանին Աստուծոյ. եւ ստացայ զսա pb F մխիթարութիւն կենաց եւ ելիցն Jաշխոար- ‘շէ յիշատակ ինձ եւ ծնողաց Fag ... »e —~l JL միշատակարան. «ee ph Թ վա. Ene — կազ տումարիս 9: 9: Ի. Ես Line won Or— nw Աստուծոյ Հադիա ստացայ զՍուրբ Ա- ւետարանս յիմ հալալ ընչից եւ եդի ոխւ ի Ս. Կիրակոս որ կենայ ի վանքն ինձ յիշա տակ եւ ծնոզաց իմոց նաւը py Հայրապե - տին , եւ մաւրն բ Թամազիվին. -«։ նս ա- ռաջնորդ Ս. ուխտիս Ստեփաննոս կրամնա- ւրս սանմանեցի որ ամէն տարի Համբաթձ- ման աւրն պատարագ. մի Հաղ իային Լիի անպատճառ , դիրք» ոխվ կենայ p վան- ջոս- եւ մի (ոջ) իշխեսցէ զսա ծախել: գր- բաւ դնել: կամ տւժտել, այլ կացցէ սա ի Ս. ուխտա յիշատակ աստուածասէր տիլնո- | ջն Հադիային եւ ծնողաց p-pոy +. ա- Հեմ... յիշել զ4ծոզս Վարդան, որ յետին միշատակն դրեցի » + —z 299 — Ս. ՑԱԿՈԲ ՎԱՆՔ ԿԱՅԻՓՈՍԻ կ Մաշտոց. «Աւարտեցաւ |: տառա, որ ug df Մայ- տոց կոչի Բոլոր» ի յամի Ռ-Ժ. Է - ընդ նո- վանեաւ Ս. Առտուածածնի տաճ արին եւ Ս. Սարգսին եւ Ս: Փրկչին: ի գաւառն իՄԷլ- տինի - իդիւղն ի Համուսի, ի յերիցութեան ԳՓբիգորի Տէր Թորոսեան, եւ ի կաթողիկո- սութեան Տէր Խաչատուրին », եւ յեպիսկո- պոսուժեան Տէր Գրիգորին եւ խի Pադաւո- րութեան Սէլումին -... Ո՞վ եղբարք, որ սի- բով կարդայք եւ կարդալ տայք, նա զվար- ձրս ի Քրիստոսի առնուք, եւ վգրոցս չնոր- ճն bւ օրձնութիւն. եւ որ հակառակի եւ ոչ կամենայ ոբ հարդ ան . Lu dul be չնոր- ծրա ոչ առնու ի յայս ««- դրոցս-»« յիշեցէք Գրիգոր 4ծողս եւ ձայրն մլդսի Փֆալատն-. ke որդիք զԹորոս երէցն եւ Մ արտիրոս uար- կաւադն. եւ Յոձաննէս սարկաւագն. եւ ե- բիցակին զերանունին..»» Ցիչատակ է բո- (Ր Հայը Մ աշտոցս Թամուրին , եւ նաւրն Ա- դեժմին, be մաւրն (Մ ղդարին , եւ եղբաւրն Կիրակոսին , Պետրոսին, Մարտիրոսին, Ալ- թունին, Այդաւրին, Յակոբին, եւ Ջոք պապուն Պողոսին եւ քրոջն Մարթային, եւ կնոջն Գաղդադին, նարսին Շանաստանին . («ՐՔ) գնեցին իւրեանց նալալ: վաստակոց JE- շատակ ի գիւղն ի Աղջավխալան ի դուռն Աստ- ուածածնին եւ ի Ս. Սարգսին . թՎվ- Ռի Ա»: | [32 Pf S72 — 300 — ԿԱՄԱԽ Ս. BԱԴԷՈՍ ԱՌԱՔԵԼՈՅ ՎԱՆՔ Ժ) Մ. մտսունք ե Հեռապ իրք - | Աջ. Ս. Թադէոս Աո աքելոյն , արծա Pau : 1 Fեoտ UU. Թա Eau Աոաքելոյն , արծա- Bun Ւ: f | Սջ. Ս. Լուսաւորչին , արծա ասյատ : ։ 1 09. U. Արիստակիսի , եւ մատն , արծ ա- wu : | 4 Դեղ ավ անուանեալ Քա4րՐ- քանդ ակ- արուեստ (տես յերես 37): 1 Սստուածադյունչ։ բնտիր, բոլորագիր մադ աղալժ t— ի վերջն շին կտակարանին դբետլ «».. U1 դ ես տրուպս bւ եղկելի» Յոշաննէս անուն ի J"՞Րջորջի - որ գեւ ունիմ Փաձեանայի «եւ ի բարեաց ե խիստ նեոի , կե- նաց նացին փափաք ունի Պր t բան տեսոն իմ Յիսուսի, JY բաղձանաւ ք զսա դրել տր- ւի, ի դիւղաքազաքն որ կրակսյ կոչի- ընդ հովանեաւ Ս. Գրիգորի - ժեռ ամը կոստանդ ին Քանանայի «9 «Հայոց թուի. կ եւ Չ Ի անցեալ ամի. իձայրապետութեան տեառն կոստանդ ի * Հայոց մեծաց ձեղինակի . $ Pագաւորու— թեան Հայոց Սենի, բարեպաշտի եւ յոյժ նեզի - ՍԴ ես Ln wun Jd նայնի ծնունդ. մալեալ` ժամանակի» նայցեմ՝ արչք զիս արժանի յարտասունլոյն ժամանակի ° dq լէ տէրն բարի , Թողցէ զյանցանս իմ պար- տի. նաեւ իմոցն ամենսյնի » փոխեալ քն - ոp (*) Թաղէոս առաքելոյ վանքի կբ կոչուի Linke UD. Ա- ւագ վանք եւ Ս. Jուսաւորչի Անապատ Ր — 301 — կան եւ որ լինի: եւ ճաւրն իմ Սիրունի, եղբաւր իմ Առաքելի «եւ կիրայի ճրնաւո- րի ուր ըստ մարմնոյ մեր պանծալի. Եղ- բառւրկանն իմ Յոնգաննէսի, եւ Մ արուդ է կր- բաւնաւորի։ եւ Յոնաննէս քանանայի, ՐՂ պաւրինակն Հնորձողի ... բարեմիտ բեռն ի- մյ ձեզի եւ որդեկաց իւր ըստ կարդի, Վաս- TD Ցոնշաննիսի , Սիմէոնի եւ Առաքելի տացէ նոցա Sp կեանս բարի ’ երկայնաւր- եայ յայսմ այչ խարձի . Ապէնիազ տէրն բարի, ամենեցուն ողորմեսցի, հեւ Lin փառք յե- կեղեցի-»». —_— (Այլ գրով). — «Շնորձաւ,ք wilh: us կալ ին Աստուծոյ ... be աջողուլժ եամբ սուրբ Տիրամոր Սստուածածենին , Ս- կարապեյտին , եւ Ս. Առաքելոցս, եւ աղաւժիւթ Ա. եր- Ջանիկ թաբունապետին ՑՅովանիսի եւ նորին այակերտի Ստեփանոսի եւ Յոծան եպիսկո- կոպոսի, եւ նամաւրեն սրբազան եղբարց մերոց որ կան ի յոյս լսարանիս , որոց ան- ուանք սոցա գրեալ են եւ գրին ի դպրու- Թնեան կենաց. ի մեծամեծ այց մինչե gփa- Քոclu » որ անդագար աղաւժիւ,ք լաղխեն գդբունս ողորմած ին եւ բարերարին Սստու- ծոյ: նա... վերծինս ի դրոց աշակերտաց, Եզեկիէլս, եւ խմ նոգեւոր որդեակ Սիմէոն ցանդգացոզ եղաք այս սուրը Աստուածայուն- չիս ին եւ նոր կտակարանաց, եւ բա- զու փափաքանաւք եւ Սանի ստացաք պսա հեւեդաք ի սուրբ Անապատս ի յԱ- չաղ վանք «»«« Յիեսքիք զծնրունի , զմք- բամեղս, վպնեզանոդ ի եւ զրնտրեալ Թա դէ ոս Քածանայն եչ զպարկեշչտ fic ղբարե- միտ ամուսինն իր». զմեր ձոգնւսր ծնող- սրն , որ եւ նոքա աշխատ եղեն ի դինս Ս. Դդրոց"ո , &ւ վիւբեանց ang ny բաժինն Jo — — 5092 — տակեյցին ի Ս: Աստու ածաշչնչիս «յիշեցէք գնա ճա Աուլ Թանյանն եւ զիւր որդին խաւ ծա Պակին զԱմասագին , որ կամեցան եւ շարաւաժ ով վաճառեցին ։ Uumnnւ ած Job զեոքա՝ ի բարին» 1 Ա«հտարան նո «ւււ Գրեալ յԱւադ վանք... իթվ- Ջ- Լ: Դ. աւուրս երջանիկ բարունապետին , Ցո- .. հաննէս վարդապետի: եդեալ յիատակ ի Ս- Անապատիս յիշեսջիք զԱոռաֆնորդ Ս: ուխ- տիս զՊաւ ղոս Հայրպետն ... եւ զՍոաքել Գրշակս«... 1 Աւետարան եւս, "« ֆրեալ ի Թվականի յեղանական չրըբ- Սադասյի, Արեգական ստորիծի, յերկնից յերկիր «ես- լեամբ նայի, Զափեալ Վել իցն որ JԱդ ենի JԱդամայեան ծնեալ զարմի, Ի Ռ-Լ:ԴԻ- ամի... իգաւառխիս Սեբրաստի ի գիւղս որ կոչի Զանճի, Ընդ ձովանեազ Ս. Յակոբայ եւ Ս. Bun ղոսի» — (Այլ գրով). — « Յիշատակ Ս. Ակ տարանս Մառուկին, իր կողակցին, իր որ- դւոցն, դնեց ի նալալ արդեանց, եղ յիչա- տակ ի դուռն Ս. Գէորդայ, գեղն որ կոչի Զաքարետյ ... nd J"նդ գնի զայս ծախէ կաի դրաւն, Գ. կՉ. նայրապետայցն Բժ. Ա- ուաքելողն կապած ILI կենայ. ... Ծառուկ սա իԴ. ֆլորի ետ դնեց. ..»a A Աւետարան bin. — Անյիշատակարան եւ ան ուական Ի —- 503 — ն Աւնտարան biu. «Ա. Գրեալ ի լուսնալ րական ժամանակի սկզ բանց Արարչութեպն մինչե առ մեզ Ց. ԵԴb Զ ՉԽ. ամ, իսկ իկենարալփն դգալստենէն Ռ-Մ 19. իսկ Խհոսրովասյն Գալաից մերս Թիւ 9M. +... ի մայրաքաղաքս եւ Juuտnւածա- 24 2 պան դղեակս որ կոչի Սիս, ձեռ ամը Յn-—- 133%. նաննիսի Քաձանայի ’ նդ նովանեաւ Ս. Նշա | Նիս, իդառն եւ ինեղ աւուրս. ..». ` Աստ կր պատմէ Աքեսյի պայարումն ե Քբիս- տոնէից կոտորած ։ եւն: եւ ապա կը յարէ» «Արդ դրեցաւ աւետարանս աստուածասէլ ` 1 J 4 } i եւ բարեպայչտ եւ ողորմած եւ նաւատաց- եալ Պարոն Միխայլի, որ ետ գրել զսա երմ» եռանդն սիրով եւ մեծաշ փափաքանաւ,ք ի յարդար վաստակոց իւրոց յիատակ։.. ի վայելումն նոդ եւոր որդ ւոն իւրոյ կարա» պետին , սուրբ եւ ընտրեալ առաքինասէր ՓաՀանային f տաճար Ս. Աստուածաչաւրն ` Դաւթի առ ի յիշատակել զինքն եւ զծնողսն Bee .» Այց 4eed: «Ս Ա«ետարանս կայր գրաւական , նա կու ծախէ ին վաան դառնութեան ժամանակին ի ադ ւորի դրամ Բշ «Ֆա Սմբատ երէց էառ. ու ասաց ծխերուն Bt կուտամ ես 4a դՐ: ու զծ. դուք ձեր նո ուդ տու, որ wy Ս. Աւետարանս Ս. Դաւխայ qbn որ էր J™“— ուաֆն , br յաւժարուեամբ ամէն աւրձնեալ ծխերուս սրտի տուին զ. դբ: իրենք, ու ց8. ես Սմբատ երեցս, ու առաք զաւնտա- րանս որ մնայ Ժվաւիտեան Ս. Դալայ, իյի- շատակուխքժիւն մատ երիցու եւ...»: - Այլ 4բով — « « Առաջնորդութեամբն Աստուծոյ ես Մովսէս երէցս եդի զՍ. Ա«ե- տարանս յՍԱւտդ վանքն ի յիյատակ նձ եւ Fh $4 LS ay — 304 — ճաւրն fy մղտեսի Ամիրպէկին , եւ ծնողին իյ Մսան մելիքին , եւ երէցկնոջն Ուստիատ- Ն: եւ որդւպ իմոյ Անանիա դ Վրին , bւ m— մենայն ինա մերձաւորաց իմոց անջնջելի db տակ. «ի Թվ: ՊԾ.9...»: | Սւետարան beu. .« « ճանկացող Ս - Աւետարանիս nd ի կա- հանց Համանդուլ անուն նաւատաւոր bc w— պայ խարող կուսամանուկ դոլով d տվզայու- Թենէ bmn գրել գսա ։ յիշատակ նաւրն իբ Յովանիսին եւ մաւրն իբ Խոն ոա— Թունին , եւ եղբարց իւրոց Ցորգդանանին եւ Սարգիս գպրին, եւ ամենայն արեան մեր- Ժժաւորաց A ՋԶունարին A Շաձանդ ուխտին չԵ- ղիսարեթին: Գրեցաւ -«« ինրաշալի ԱյբիՒ վանս, րնդ նովանե աւ Ս. ke նր աշափառ. bre. շնորնալասշ ս աֆջոյն Յովճաննու. Մ կր տոչին br Ս. Ցակոր բարեխաւսի , զոր բերեալ նրեշ- տակն ի Նոյեան տապանէն DD uy բազում սուրբ նչանացս որ աստ կան Ի Գրեցաւ {ոe-— սավզարյդ diunkb ան ի ԹՎ: Հայոց 9. եւ ՍԲ. ի նայրապետութեան տեառն Սարգսի ի J"- թոռն Ս. իջմիածնի , F ղանուժ եան Pancu— տու բէկի ’ նեղիմք-« Ւ դառն եւ ի Նեղ. | ժամանակիս , ag դ տանելով նանդ իստ վասն ծսվացնալ մեղաց մերոց $ 9. եցա db-— ամ Ստեփանի... խարերայի եւ n$ արմե-— ղոյի , եւ եղբաւրն իմս Հայրապետի եւ դրոց զակ եւ յառածնորդ ուժե ան |). ուխխ- տիս Տ - Ցովանիսի եւ եղ բակը նորին Տ. Ստե- փանոսի եպիսկոպոսի , որ « ի նոյն ամի վe— խեցաւ ի Քրիստոս. եւ աֆորդ նոցին Տէր Բարսեղ եպիսկոպոսի, որ է ժոռոն մեծին Rumi ծայ) : - — 305 — ` Մայը Մայտսց. ..« Գրեալ ի Ս. Անապատն Խարտիչարայ վանք, ընդ նովանետւ Ս. Աստուածածնին եւ |. կարապետին եւ Ս. Սարգսի զաւ րա» վարին » ի ուա ° Հայոց ջ Ր Խ . Չ e Աւգոս- inau wun ԻԲ « sun NN Ստեփաննոս Ք9. րաբունապետի bւ իւ եղ բ որ «ոյն Յով e գայրապետին... յիեցեք: գկիրակոս կրագ- Նաւոր փծուն գրիչս. »*» —Uys դրով—»» - «Bu Ստեփաննոս արն ղայս գնեցի qé “yy մայտոցս եւ եդի միշ ատակ F ձոչակել ի Սնա- սատն. որ կոչի Um վանք...» A Yarn . ոնտիր $ մագաղաթ ¢ 7... £. Գրեցաւ fF Թ վականին Suy— կաղնի Ր ի ՑՅոբելեան տասն եւ ութի, ի Դ. ` եւ նինդն աւելի, ի JԵկեղետյս. գաւառի, իվանքս այս որ կայ-ի-փոսի, ի դրունքս այս գովելի, Ս» Յակոբի եւՍ- Սիոնի , առ ոտս մեծ բալունապետի , ՑՅովա- Նիսի Քeֆ9. Հոետորի ’ F Jառաջնորդուժեան այա Ս. Ու ոի Sեառն Ներսէսի մաքրամտի Ր եւ միեղեն եղբարդս բարի, բոլոր վանիցս աբեղա յի, որ քան գերսունն են աւելի, Lu ճոյական ծառայք բարի: այլ եւ զստացող «այս. Ս» կտակի ղՏեր Կիրակոս ձեզանոդի ... Վեռ ամբ իմով դծագրեցի hu Հայրա- պետս մեղաւքո ի ւի ... ողորմի ասացէք կի- բակոս սուտ 7 կրաւնաւորիս ... նաւրն իմոյ Թո- բոսին եւ մաւրն իմոյ Հատմել իքին եւ եղ- բաքրցն իմոյ Ստեփաննոսին եւ Խաչատուրին ’ եւ նաւ րեղբարցն Վ րթանիսին եւ Հարապե- տին , եւ մասր Քուերցն Կիրայ խալժունին եւ Շնորձւորին. bi մաւր Hp pցն Տէքտուրին Ր ke Pe Վ 20 i i — 306 — 4A Յայսմաւուրք. ee « Յիշատակ Հազար. բէկին եւ ամուս Ֆոյն խւրոյ Թուրուանդձծին։ եւ ծնողաց իչ րոց Բուրժէլին: եւ փՔաֆուրին. Կիրակոսին bi Խաթուն մէլ իքին « եւ ծեսղացն Ստեփանեո- սին եւ Շողմէլ իքին kc եղբաւրն: Մ խիթ ա- բին, bi +... ՊՐիչն Աստուածատուր ” fF yo dsl Քաղաքի , ընդ նովանեաւ ԺԱ խորանացս, յամի Գ. եւ ՂԴ- Թուականի - յայխարձակա. լու ժ եան. Նետողաց աղգի Ջբենխան (Զրնան խան) Շան ԱՎիրդ ին Թուրթժմանին « եւ ինոր Հայրապետուլժեանաս Հայոց Տեառն կիրակո- սի իջմիածնի կաթողիկոսի ep: « Uunnւ wd ողորմի Հազարբե կի դստերն Գոնարին եւ քուրուրտոցն Նազխախթունին եւ Թաճխախք ունին Ի Քրիստոս Uunnmւ ած պանէ. պքբանանայս be պտանուտէր եւ զուայի«ս դեղ- ծիս Աղաց (Աղի), զմեծ եւ զվոքր աու նա սարակ , որք կաժմեյան եւ զՍ. Ովաննէսն ՀԻ~- նեցին վանք, որ ի վաղուց ժամանակէ նան դել էր». Դարձեալ մին այլ բարութիւն ա բարին, որ Ս. Ովանիսին արտ մի տուին լու- սաղին , որ իւրեանց նո ուն եւ իւրեանց ննջեցելոցն միշատակ: կենայ վանիցն որդ ւոց Jորդիս առանց ջԲելոy ուխտին ձարցն եւ պա» պանցն, որ միաբան կամեցան եւ ետուն Ր պտուող եկեղեցւոյ զոր չշ ինեցին bk Lաստա— տեցին վկայութեամբ ինքեանք dn wa pովաս այս fF պարոնէն եւ ի տիւանէն. *. ԱՎիրայն եւ տիւան եւ Սեւատարն «.. ոխ էրին նալախթով, որ» ձեռն ի վրայչտանի խլելով » եւ սեւերես լինի-՝)»: « նս Սարդիս վարդ ապես Իջմիած Նին. ՊԲ նու իրակ էաք: առածի ի վկայեցին քանա- ձանայք եւ ոպյիս եւ տանուտեարք գիւդղի«ս ոռայ, որ զայն արտն տուեր են միաբան ե- կեղեցւոյս միշատակ իւրեանց նոդւոցն DR ' —_ Յաւելուած ի Նոյն յոսյսմաւ ուրք _— Նանատակու Թիւն Յօձաննու եսլիսկոպոսին- ի բաղաքն Ռաղէչ: « ամին ինն նարիւր եւ տասներրորդի եւ երկրորդի Թուակ. Հայոց, որ էր յերկրէն Հայոց ի դաւառնն Մյ, ինոյն ցեղէն մեր-. մէ Աբմենայ, Աստուածային ընտրութեամբ կարգեալ տեսուչ եւ վերակացու ուխտի |. կարապետին Գլակայ վանացն իննակնեայ , շի- նող եկեղեցեաց եւ նանդստարանի Սն. կա-— րապետին եւ մեծ կաթուղիկէ ին Ս. Ստե- փաննոսի։ Տր իկք (ցեղ ժի քրդաց) մատ- նեալ եՆ գնա իբր քակող մլկթին եւ քարամբ նորա շինեալ զկաթուղիկէն , առածի գաս ուապետին Մչոյ Խալիլի: եւ սա յուղարկէ ատ. ամիրայն Մելիք-Շարափ ի Բաղեշ, «բ վԸ- կայութեամը նանատակի » : Ս. ՏԱՃԱՐ ԹՈՐԴԱՆԱՅ A Մայր Մայաոց Ի . « Դրեպլ ի գաւառին Տիվրիկց ) ի վանք որ կոչի Uc Pw, ընդ հովանեաւ Ս. Աստ- ուած ածնխիս ’ dhn ամը *... ներսիսի ’ ի Թուակ. Հայոց 9. Ղ. Ի. ի սեպա. Ժ. Արդ ազա- Ի չեՐ չմեղադրել սղալանացս ... «Քանգի տե — սանէաք զբազում դիակունս մարդկան hn — ` bալս առած ի մեր, եւ ցնդ էր միտս ի իբրեւ ` զ վայրենագ նաց գազան եւ նաղ իւ առիս ժո- ղովէի Jերկիւղէ մանուն, եթ ոչ ժամանէ յաւարտումն տառիս. Քանզի առ մեղ այլ են աս ի ցաւոց տարաժամ մաճուան , այ նե- րողու Թեամրն Աստուծոյ զերծաք...): — 308 — 4A Uod.p he խրատ F Անյիչատակարան եւ անու ական ‘ A Գանձ արան N ... « Գրեալ ի Ս ° Սնապատն-. .. Ue mn վանք... Թվ. 9:1... —կԱ յլ գրով —. «bu Առաքել արե ղայս գծադրեցի dhe udp իմով գֆանձ տետրս, եւ բնծայեցի Ս. Լու- սաւ որչին ի լեառն Սեպուծ ի Ժիշ ատակ նաւրն pny nwայիս Փիլիպպոսին kւ +.p: A ժամապզ իրք * ... «hu անարժան «` GՀաննէս երէցս քւ Աատուածատուր սարկաւագ ս գրեցինք զՍ. Գիրք» Ցաղդամին , Դասումին միշատակ իւրեանց տոնմին խաչնդուս կրաւնաւոր Թու- ման. Թվին Ռ. Կ. Ի. էբ ամէն) : Joby: JN «—— ԱԿՆ IIS Ս. ԳԷՈՐԳ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ` A. Աւնտարան. Սասունցի (*) ըսուած ' Ժեծադիր, երկաթագիր , ընտիր «ԱՄԵՆԱՍՈՒՐԸ ԵՐՐՈՐԴԳՈՒԹԵԱՈՆՆ ՓԱՌՔ: ՔՐԻԾ- ՏՈՍ ԱՍՏՈՒԱԾ «յորժամ դ այցես sw p Հաւր (*) Սոյն Աւետարան Ակխայ Ս. Փրկչայ վանիցն է, - մ«վանսվութեան համալ ք«ղաբքը բերուած $ Բաւական Bp ւով Ա«ետարան կը գտնուի , զորս կ' անուանեն «Սասուն- ցի Աւետարան). ի Սասուն գրեալ լինելուն կամ Սասունցի wt ետարանէ մը զաղափարելուն նամար : ԱժԼնքն "ալ հը - . բ'աշագործ հոչակեալ: Իմ տեսածներէն ամենէն շջեդղն + Ապոււեխի եկեղեցւոյն «Սասունցին» ի — 309 — եւ բիւրաւոր զաւրաւք շնրեչտակաց , Jանա— դին աւուրն ի դ ատել զերկիր: յոյնժամ ագ - has աղալխնոյ Քո կամային, եւ փրկեա ի նր րեղէն դետոյն սպառնալեայ , եւ արժանի ա բ» րնդ իմաստուն սուրբ կուսանացն մոա նել ի յառագ աստն եւ տալ վփիառս Ամեն ա-— Կուրբ Երրորդութեանդ յաւիտեանս յւ իտե- նից: A անսկզ բնական եւ էական դերագ ո դու Թեանն եւ անքուկ միուժեանն եւ բնա» nf Աստուածուժեանե , ինքեան միայն ելով նասուժեան յաւիտեանս wh $ ի Հիր շնորձի սորա յու սացեալ անու թեամբ նրրորդուժեանն սկսայ եւ ոզորմու- թեամբ Նորին կատարեցի զՍուրբ Սւետա- րոնս , ի Հայրապետուլժեանն Տեառն Ներսի- up Հայոց կաթցուղիկոսի եւ ի տէրութեան Սասնոյ վիգ ենոյ մեծի Գատուելեսիմոսի որդ- fy Qnv'sn ւանելի թոռն Թոռնկայ մեծի Ը - զաւրի եւ քածի, որ բնիկ յԱստուծոյ կաստա- mack հիմնակտուուցեալ ունի գալժոռ նայբե- Ֆի տէրուժեահ իր, եւ ի թուականու- թԹեանս Հայոց իբ. Ժ. Ը. Հրամանաւ b— բանել ի եւ Քրիստոսասէր թագունւոյ Մէլէ- . բոթ յ ամուսնո Վիգեն, որ է յազգէ Արծ- րունի եւ ի շառաւիղ է "րբոյն J up անաբ դստեր մեծ ի խանին Մ ոկաց՝ Zhi յեկի. իսկ բարեացապարատն երից երանեանն վիգ ն be. ամենայն աւրձննութեանցն արժանի երանելի աստուածասէր dժագունձին, սոքա րստ ավզ- bone cle bry նայրենի պատուոյ ke pam umn ածային աւրինացն գեղեցիկ ՔՊղաքա- վupուխժ եա կացեալ առո միմեանա hk զամե — իւրեանդ բերելով եւ զարդարող ոչ մայն մարմնաւոր մեծութեամբ այլ ն. նոգդնոր փար- — 310 — PF arto Fb dp աստուածաաշաութեամը . af երանելի Վիգէն qe nc fF break gabe երխթ- քauվ բտ տէրունական բանին , որ ասէ «նրա Նի է խաղաղարարաց զի նոքա որդիք Աստու dy կոչեսցին» եւ զա, խարնա, pեու եան զարդար-դ ատողուքժեան ° խրատելով quent Վակսոն-դատ առնելով-զրկնելոց , աւ գնավկան Լինելով-նեղելոց — bi ասլա էն ամենայն aաr— վոացելոց, շինելով զեկեզեցիս-Աստուծոյ-եւ պարդ. արելով-ամենտնրայ. սպասուք եւ պար- sap, ki զքանանայս Աստուծոյ պատ- ուելով. եւ մեծարելով եւ զկեանս նոցա դ աքր»- մաննեչլով եւ յամենայնի առաջին սուրբ Նա- հապետացն bre Թադաւորայցն նմանեալ» ՊՐք զպվատուիխրանս Աստուծոյ սլանե ցին եւ Guin եղեն նմա. եւ ի վերայ այսր ամենայնի ge- զղորմածությիւն եւ պսե-րն ունելով որ է գբ- tcf ամենայն առաքինուլժեան oo Նոյնպէս եւ երանելի Թթագունին զամենայն առաքինութեանց զնետ երթեալ, եւ զար- գաթեալ ոչ միայն ի ն իսuս ոսկե մանս ընդե - freqbuq մր արտով եւ ակամբ.բ {LINC 20 — կանաւք, կամ ի նանդգերձո ոսկե նուուս հպարտացուցանովս պմիտս կանանց Թաղ ա» «որազանց ,» “լ uu պկնի մարմնական lhe — ծու թեան ստացեալ եւ զնոգ եւոր Pe թինութիւն » զարբուժիւն, gourd anc fk զիխանարձութիւն ) ցսլակնս սրբութեան եզ զաղաւ ս նանապազվորդս , եկեզեցեաց զար գարիչ եւ քանանայից յանձանձիչ , որբոց եւ այրեաց խնամածու, զմերկս զգեցաւ ցանելով եւ զբազցեալս կերակրելով. եւ այլ բազում առաքրինութեամը, ըստ աւքինակի առաջին «րբոցն որ ընԹագան զկնի քրիստոսի կոչմանն քւ առաքելական քարոզութեանն , որպքս ասէ Պառւվոս — փողն Տարսոնական — անան — 311 — բնտրութ եան, քարոզն տիեզերաց, յուսու~ անելն իւրում, եթէ կանայք ննաշրանո.. լե- P™Ք արանց Հերոց յամենայնի իբրեւ Shun» ն բբ «իբեցքք զկանայս ձեր իրրեւ զանձինս Գեր Իսկ udkl urged երանել իք» om wana Քերական խրատու ն ըստ քրիստոսի սրատուխ»- բանան , սուրբ ե. պարկեշտ ամուսնու թեամր կացեալ առ միմեանս որպես զմի մարմին, եւ ծնեալ ուստերս փուսածաղփիկս եւ դստերս դֆեզեդկատեսիլս , bc ubուցեալ խրատու եւ աւսմամբ , կրթելով զնոսա յերկիւղ Տեառն եւ f+ նրաձանգս բաբեպաշատուխթնեան * usaf ոմանք ի զաւակաց սոցա յառաջագոյն փոխկգան յաստկացս. ի նանդերձեալսն , իբրեւ զայտուղ նչ նոր. յառաջին արմոնաց բնձծայ Տեառն Վատուցեսվ, յորոց մինն Դրիգ որիոս Հի, եւ պլլոց անուտեքն գրեալ են ի դրպ- րութեան կենաց» եւ սուղ ինչ զվախճան նո- ցա արտասունալ եւ գոչծութիւն Uսumուծոյ մատուցեալ, վասն ընդունելոլ զպտուղ որո- yf Logs : Ապա գենի այսորիկ առու Ֆապարտ կարգաք ուրախացեալք բարեկար- դութեամբ վարէին գիչխոնական տիրում Թիմն իւրեանց, Հանդերձ մնացեալ որդ ւովն —_— զերից երսանետան եւ զամենագ. ովել ին ա- ասեմ — վԶորատուանելն, զգեղեցիկն , ղբարե- «տեսիլն, զգանդրաներն, զխարտիշագեվն, գչպնաթքիկունքե, զնեաատարաղուկն, 4զչա- «իանասակն , զՔբիստոսասներն , զաղաւխիա- «երն, զքանաձողյասքրն , գխոնարձկաժիտն., գնեն , զերկայնամիտն , զսիրունն, զաիրեց- հալն , զողարմածն առ. ամենեսեան , qc pen — կանն անաւդգնականից եւ զբարեխաան ա տապարտելոց եւ զետնիչն բանտարկելոց: եւ պկերակրիչն ջաղցելոց: Եւ զինչ Թունմ ժի բոտ միոջէ , զի ամենայն չնորձաւք ղար ար» — 312 — եալ էր ի հոգեւորականն ke ի մարմնականս « nh այսպիսի վարուք աճէր եւ իմաստնանայը fr հնազանդ. bi Գու էր ծնողացն քւ հարա տակ հրամանաց նոցա» եւ ոչ իբրեւ զմանաւկ Bագաւորազին ամբառնայր ընդդէմ, կամ բարձրամոծքըր, «յլ ընդ խոնարձս զիֆաներ, զՏէրունեան նրամանսն կատարելով Թէ Ոբ խոնարձեցու ցանէ զանձն բարձրասցի .—k վասն գեղեցիկ վարուցն եշ լաշուժեան բարուցն , ծնոդբն առաւել սիրէին զնա, ապա խոր- ուրդ ի մէՋ առեալ աճ եյուցանել ldh pnd զշառաւիղ ազգին իւրեանց - փեսայացուցա- նեն զնա ընդ դուստր վասլ ի եղբաւր տեառն Գրիգորիսի Հայոց կաթուղիկոսի , ձզաւրի եւ մեծի, որոյ անուն վ անինէչ Klug ի: «բոց եկեալ առ միմեանս եղեալ fppեւ զմի deft — մին սիրունք, եւ սիրեցեալք. եւ ըստ Աստ- ուածային օրինացն կեցեալք ծնանին երիս որդիս գեղեցիկս be հրեշտակատեսիլս Ր որում առաքնոյն ատի Վասիլ, իակ երկրորդին Շաշ հինչան եւ երբորդին՝ Թոռնիկ - ke կային pee — քբեկարգուժեամը , զուարճացեալք [ոcumաd ա— դիկ զաւակաւ քն չ իսկ զկնի ոյս եղելոցս աստուած ասչրն Վիգէն եւ երանելի ամուսին նորա Մ ելեքսթի աւրձննութիւն աժմենատե առն մատուցանէին , տեսանելով զբարեկարգու- թիւն տէրութեան խիւրեանդ եւ աճում գա- - «ակաց եւ զշինութիւն աշ խարձին Ւ br aastagens դուստր մի իւրեանց կոյս գեղեցիկ յոյժ , զար- բարբեալ ամենայն բարեձեւու Bbաudը եe յոյժ սիրեցեսդլ աչս մաւրն առաւել քան զամենայն մանկունս իւր, որոյ անուն Spire կոչի ԿԱՏԱ, կատարեալ հասակաւ fi գե դեցկու- եամբ , եւ ամենայն առաքինութեամբ , յո- բ անուն Ս. Աւետարանս գրեցաւ: ղնա կամեցեալ ծնողացն խրոց աալ Վեծայու Ք - — 313 — «պատուով: ի թագուձութիւն Շակինչանխի տրո ւռ Գրիգորի Թոռին ԿԱՏԱԿԱԼՈՑԻ np -— «ոյ կամենի մեծի, ի Դեգեաց գաւառ ի մեծ ամրոցն որ կոչի Սաղուկ. որ իբրե եր- եալ անը բստ ձայրենի ազնուականու- թեանն եւ րստ մայրենի աստուածպայտու թեանն որով սենեալն էր: եւ անդ ցուց- եալ զգեղեյիկ բարեՀեւութիւնե , գսրբու- թիւնն, վպողորմածութիւն, զեկեղեցնեաց be պթանկանայից նոգարարձությիւն եւ սուրբ ա- «ուսնուքժեամբ ծնեալ ain կ մի դեղեցկա- աեսիլ", որոյ անուն Է Շանմէլիք, զոբ իբ- բե. լսէին ծնողքն գնորա բարի յառաջ ի- մութ իւնն. փառս ի բարձունս Սյստուծոյ մեա ատուցանէին ` եւ ինքն երանելի չքնադ եղն կատ- die jh գոնութիւն Աստուծոյ unnւ յցանէր , եցող զտուն ձար F-ry ի մեծութեսն be jm բավխու թեան , եղբարբքն ձանգ երժ bre ude — նայն ընտանեաւք» եւ մինչ յայտ nt pfu — թHեան էին եւ բերկրչին ի Վիմեսնց բարեկե - ցաւ թենէչ . —եւ ի շինութեան էին եւ ուրախ էին առ ձասարակ ամենայն սիրել իք» Chm w— | «որք եւ մերՀաւ ոլչք , պետք եւ իշpeաbp եւ w— մենայն Քրիստոնեսյք ke վանաւրայք - եւ կր- քսշնաւորք որ ընգ իշխանութեամբ սոցա է-— փն. ապա մեղսասէրն եւ բարի-ատեացն a — she] նախանձե ալ Ընդ. բարի կեանս նոցա $ մտեալ Jp սիրել իսն *.. Jարուցանէ սատե-— բազմ ի dbp տանն Վ իգ նենայ A F զա րու Hենէն umn ծոյ յայտնապէս պատերազմաւ. ոչինչ կարացին ստնանել Glin , այլ գաղտեա- «ողի իrpե« yur d սunղեալ մոտին եւ աւերեցին տեղիս տեղիս ի գաւառաց նորա, եւ գդերե- gpն բազումս ի Քրիստոնէից yb այն էր ասկիդգ- բն թանձրամած: ut npն զոր ունելոց էր dlr Ֆւ զնոսա եւ զամենայն փրիստոնեայքս, եւ — 314 — զամենպյն սիրելիս, զնեեուաւորս եշ զմերժա~ Հորս ` գի ձուպ ընդ նուպ huwpx $f կարճո, ` ի նմին ամիս յաւուրս «անոց թառ ասնորզ. ա յրն. ի ձինգերորգում շարա ոցն , զկնի շոտ Նի սրբոյ Քառասնիյցն, ըստ wumnn wd wns հրամանին նասանքր վախճան երանելւոյն Զոր» nat. անէլի ի «փս երիտասարդ. ութեան , Bող- եալ շառաւիղ ազգի զլուսածաղիկ զա ակսն իբ եւ մխիթարանք ծնոգաց իւրոց, եւ ինքն փոխի ի Քրիստոս առ որ անձկագեալն էր» բայը գազքտս տարակարծ դիպուածոյն «զ գիրս ամրաւ կոծգյն որ եղեն Juyնժաd, aap գործեցին նայակգյա բազմութիւն: wernt ցն, ծառայից եւ աղախնեսպյյ եւ տիկնանց asf unաց , kc qաւmnաց գաւառաց րնդ խու- «րն -Խկելոց կոծ լալեաց եւ գողբա ճարն եւ մառ.րն bi ամուսնա նորա ° ng կարեմք 14-րով «արկանել, բայց ի նմին ժամու ժողովեալ բացզ- մուժ իւն քականսյից ն. կրաւմնաւորաց ե. վաթ- դապետաց, զսպեալ զգեզեցիկ մարին նn— րա պայծառ եւ պատուական ձանդերձիւք , i բարձեալ տարան + Կնայրենի տապանատուծ« նրն իւրեանց: յուխտին. ոթ կոչի Վանդիր: ի դուռն Մբբոյ կաթուդիկնին զոր շինեաց իբ երանելի Հայրն Վիդէն, ինն խորանեան , եւ փոխեն զնա ի Հանգ իստ սաղմոսիւ,ք &ւ. աւրն~ Նու ժե ամբ եւ երգաւք նոգեւռրու ք, եւ փա ոաւորեալ արձակեցին պժողովուլթյչ սն » ԳՓործեցաւ այս ի Հայոց Թուականիս ի Ո- Ժ։ ԴՊ: եւ մինչ Jy արտմութեան էին. bc սակաւ մի զանձինս իւրեանց մխիթարել կա մելով գեղեցիկ մանկամբն խի րեանց վ ասսվա. եւ ոթ ւովքն Ձորտուանէլի, սալա յանկսք- ծակի յետ ամի միոյ անցելոյ, զկնի Վմանուտ« Ֆթե Չորտուանէել ին ձասանէր Lagu unpadու ութիւն ի վերայ տրամ թեան. զի Քրիս» — 315 — տոսասէր եւ բարեպայչտունի դուստրն ի«ր- կամայն , մինչդեո. յուրախուցժեան էր եւ ի մեծութեան ինքն եւ ցանկալ ի տէրն իւր Շանինյանն , bc ձամակեալ էին ի սէր իՐեբ«ց եւ բերկրէին ի միմեանչդ տեսլենէ , եւ զուար»- ճանային ընդ տեսիլ աւ ակի իւրեանց»: եւ ռչ էր լուեալ զման եղբաւրն եւ զտրտմությվւն ծնողաց՝ ZA ակն ունէր բազում ժամանակս մյելել զկեանս այխարձիս, եւ ծնանել ուս- տերս եւ դստերս , ագա եղեւ նորա ժամա» նակ. ծնանելոյ՝ ուննլով Jորովայնին մանկունս երկուս, եկին հասին երկունք ծննդ եանն Ի բոտ աէչրունեան ձրամանին որ ասաց ցնա» բայրն , Թէ Spտմուժեամբ ծնցիս որդիս. եւ p կեՆսարեր y. Աւետարանին wut կին Ժորժամ՝ ծնանիցի տրտմուԹիւն է նմա ի հասկնալ է ժամ նորա - be ստիպել երկանցն զկնի & եպէին երկունք մանուն-.եւ ի մեկնել մանկանցն եկն ենա աւրհդասն dishnc he ne բախութեամբ փչեալ զոգին զերծետլ ի պատ- բանաց աշխարձնիպս եւ ի գբաղմանց սորա» փութագեատալ առ նաւականգիստն բրիստոս։ եւ անդ էր տեսանել զաղքտա ամրաւ տտարակու- ա»անացն եւ զողրս անննարինս, գկականումն պատուական եւ ազատ կանանց, զաղիողորմ արսատասուս տղայոցն, զնառաչանս սիրելեա- 5p, զայ խարնանաս բարեկամացն.։ գի տ- մենե քեան մինչ եո Jուրախութեան եւ ի նանդերձս ձարսանեայց ձնամակեալք էին. վաղվաղակի սգոյ նանդերձս զգեցեալ ի Թը- .թութԹիւն դառնային » եւ այսպիսի կոծով ե- բանելի եւ սիրեցեալ առնն պ վախ ան նորա սգացեալ՝ զի ի մատաղ հասակի նրաժարե աց ի նմանէ , եւ uncq ինչ ժամանակս բերկրե- ցան ի միմեանց տեսլենէ, եւ կարձակտուր ` brybrc. սեր նոցա « փոխի Jաշխարձէս ի նան- — 316 — դերձեալն առ Քրիստոս յանվալճ ան Պւրա- խութիւնսն չ Սպա առեալ զպատու ական Վար- մինն պատեալ պայծառ. նանդ երձիւք եղեալ F տապանի եւ բարձեալ դասու անանայից be բազմամբոխ ժողով րդ. ով.ք տարեալ ԺԻՐ սեպնական վանքն որ կոչի Ս» Փրկիչ) Ժո- րու բնակեալ եՆ կրաւնասոլյք միարանաա- կեայք 5րեչտակքրաւնք , սուրբք ն ընտրեալ ք փոխեն գնա ի նանդգ իստ uwաղմոսիւք եւ աւրն- Bm եամբ ն երգաւ,ք շող ե ւորսւք ն. կնքեալ զգերեզմանն եւ մեծ արեալ զաւր նանդստեան նոբա-արձակեալ զժողովուրդ. սն գնացին ի տունս ի«բեանդ Pe /A J"ոցիկ պյսսլի ս եղելոցս լուեալ ավայ երանելի ծնողացն զ վախս Տան դստերն ’ յանննարին unc i տրտմուքժեան pբն- կզմեգան եւ նորոգեցին կեղեքում առ աջին վիբացն, եւ Juypումն ի վերայ այրման. եւ մոռացան զառածին սում. ն գսորայս popacr գամարելով ։ զի նեռ ատեսութ եան եղե. վախ- ճան նորայ, եւ nչ տեսին զման նորա , ke բ- զում աւուրս սգացեալ զնա, ապա զյոյսսն Քրիստոսի առաջի աչաց եղեալ» զմխիթ արի- չըն ամենայն սգաւորաց, գոնութիւն Ա«ս- տուծոյ մատուցեալ որ ետ զնոսա yb դ արձ- եալ կամեցա առնուլ զնոսա : Չոր տէր fբ- բիստոս մխիթարեսյէ զնոսա մխիթարիչ Ս. Հոգ ւոն ’ հանդ. եր Ր եալ մնացեալ զա ակստւքն $ անտրտում՝ ուրախութետմը, եւ քաստատուն պանեսցէ ղտածրուժիւն նոյղա "7 J«Ղղթող ի վերայ թշնամեաց ազգ աց JH" մինչե. y. J ւիտեան իսկ ապա փրիստոսասէր bւ բարեսայչտ Թագունի մայր դեղեցիկ աստուածասէր Ur ՝ տային բարի խորձուրդ պմոաւ ած եալ, զպա- կասու մն զաւակին լնուլ կամեցեալ, եւ զտրա- մութիւնն Jուրախհւիւն փոխեցեալ, նման- — 317 — եալ առն վաճառականին որ խնդ բիցք զպատ- ուական մարգարիտն գոր Տէրն ԺJՍ.«ետարա- Նիս առակեաց » ելեալ ի ինդ իր «յս լուսա- ւոր մարգարտի , որ ոչ ինչ յեղելոցս փոխա» նակի ընդ սմա. ստացաւ զսա նիւթ ականա - ՔՐ" , զանանց մեծուժիւնս ստացեալ, եւ յի- շատակ դստեր իւր ի տեղի նորա կացուց- եալ, իբբե« «պյն թէ զնա կենդ անի տեսանե- ind, յորժամ ua տեսանիցեն եւ ընԹեռնու- ցուն UU սայ հրաման fin ստորագրել զսա , Արիստակիսի յոքնամեղ-անուն կրաւնաւ որի «անիմաստ եւ փցուն 4բչի :s be դրեցաւ Ս. Աւետարանս ի լերինս Sաւքոսի սան մանա ՍԱՍՆՊՈՑ, ուխտիս , ոչ կոչի *.: ջն աղբիւր N որ է ի մեֆ .-- աց քաղցրահամ ջուրց ընդ ձո- - վանեաւ Ս. Փրկչիս bi Urey Սատուածած — Նին A յառաֆնորդուժեան Տեառն Ստեփաննո- սի, երջանիկ եւ ընտրեալ եպիսկոպոսի, զոր տէր աւրձենեսցէ եւ պանպանեսցէ Ընդ bp յն աւուրս». նա էր նդ ացեալ եւ ետ |. Սւետարանս իկ. Փրկիչն , J"- բում է գերեզման դստեր իւրպ, ի յիշատակ նորայ եւ հլայծառութիւն տաւնից տէրունա- ղեցւոյ, բնԹերնլով յաւուրս տաւնից ն. զատ- կաց» եւ ի ժամ պատարագ ելոյ | մեղսաքաւ իչ bc կենարար մարմնոյ եւ արեանն Քրիստո- պի« Աբդ ով դասք սրբոց, Վարք երկնա- գումարբք-ձնրեչտակք բանաւորք-տաճ արք Եր- բորդ ութեան-որդ իք վերին Սիոնի. Սղաչեմ Վճեզ Ս Աւնետարանաւս. զոր յորժամ բն- թեռնութք զՍուրբ Սւետարանս եւ լուսաւո- ՐիՔ։ Jիշե«Տիք ի մաքրափայլ. աղաւ (ժ a Հեր . գԱստուտծասն-ր Թագուճին զնատայն, եւ ղերանելի եղբայր իւր Զորտուանէլն , ե. զմայր իւր եւ զծնողս նորա, զի աղաւթիւբ —38— Վերով` եւ աւնտարանիս շնորձիւ՝ յորժաժմ՝ գայցէ Տէր փառաւթ նաւր յանագին mLnւ— Բն եւ ամենայն սուրբք pնդ նմա. Qdսակել եւ փառաւորել զսուրբա , յայնժամ յանուանէ կոչեսդէ զնոսա Ի Bt « Եկայք աւրձնեալ ք նաւը ply ժառանգ եցէք պատրաստեալ ձեզ զարքայութիւնեն. «եւ ընդ աջակողմենանսն դ — սեսցէ ընդ սուրբս իւր` ի նայրենի փառսն , J"«նեզրական ուրախութիւնսն, be lilies փառք յաւիտեանս. ամէն Ds Վերջին երեսի վրայ Ննջեցեալ եւ պատան» եալ կնոջ պատկեր մբ գծագ րուած Է. ան- շուտ Վիգենա թագաւորին ճանդգուցնալ կամայ դստեր պատկերն է, որուն քով նր- կարուած են նաեւ ի-Ր երկու նորածին bե- ` րախայից պատկերներ, եւ վրան Մեսրովպ- եան. տառիւք գրուած . « Մրագրութիւն պատկերիս այս է յանուն կամային դստեր Վիգենայ, որ ի ծնունդն վուվխճանեցաւ , ի տիս մանկուքժեան, եւ ե- Թող ռուգ անձննարին մաւր խ բում, որում՝ ո- ղորմեսցի Տէր յիւբում մեծ գալստեանն » ա- մ i (TE | A Ձեռագիրը բառարան. « Ս J" բոբ են Քերթողականք վասն 2” փոյ Հոմերական տաղից, զի քերթողական արձեստքն չափաբրերականք են եւ չափով վարեն, են որ գեղջուկք են, որով ճարտա- սանք վարին, գի յաճախապէես վոխաբերին սակս զարդու ճարտասանիցն , br նարկ Է յոգնանամար եղանել »: — կ'րսկսի « Աստուածազան » բառով եւ Td վերջանայ: «դգքիշով. եւ կը J"ւելու « Զան սլիտան եզ. զապիկար զգծող ` mn fu mq — 919 — չե Jիշել ի ntp , bc bn փաոք Ju fnbrwaնo. wdkY + « Մինչեւ ցայտի տեղւոջ գծում եղե ՌՃԵՐ. Թվին, Jունվարի Բ: օրն, երկու- շաբթի»: — Դարձեալ մերդ գրեալ խորագիրը: եյ be bose - գրուած, be. կրսկսի « « Աբաբոժվ » բառդվ, «ֆերաճձի» բառով կը վերֆանայ: Այս մասին: մէջ Յունական, Թրքական եւ ոամկական` բառեր un կան ¢ ՖէրաշչՀէԷէն զկնի hp JՉւելու « Մ ինչեւ niu ut գրեցաւ եւ J"ւարտն եղեւ Թվին ՌaԽԲ-։ - յունվարի ԻՒ. օրն Գ, «Բի: ի քաղաքն բոտամվօլ ի tուլու Մ էնաստիր D+ — Վերստին կ'օկսի, խորագիրն այս է «Մ եկնու թիւն բառից Քերականի Dy bւ wn ui ջին բառն To դնէ « Un dեnk » hk եր: upու— նակէ մինչեւ Շ դիրը» « Շապալուրֆ , £1: ua նե». «Շէրիկշբբլբզան»» ուկը dat Թերի անդիր թղթերով» — (պա կակսի « Ա խարձացոյց չամառօ- տաբար եղելոյս ի վերայ երկրի» Ն ախ կբ խԽօ«ի երկնից վրպյ ըստ Ս- Գրոց, ապա. երկրիս բաժան: անց, ասոնք Guru o , իկ նայաստաննեսյց մասն ընդ արձակ եւ uum մորախօրեն , եւ re Le TIE — Ասլա « Գատտմութիւն քանճանայ միոյ թարրերդացւո , « « «աքսառելով վա.ն գա ւտ Քրիստոն ականի », որ կսկսի hn դ m— կի ոճով. «եւ րնդ. սիրոյ opրձնուխն ա ս ծա nega dh Լեդի «ստուածասիրացը վասն այ փ մակտեռի Եղիա քաձանայիդ , Դp 1 դա մերկրեէն Խարբնրդու, յազգեն ասո յոց ի սրբոյն Յակոբայ Մծբնսy նայրապետճն` ուղ- դավո Bաcատով , եւ սրլսյն Սբբայ : "րեմ կու րին Մառրւոյ եւ ազգէն Ծ իխreyi ~ umn— բիարքին yb ի unt լ: Պարասաւմայ | un. — 390 — pին , լու ke ընտիր կարգաւոր, ժաժմասեր եւ սաղմոսասէր եւ գբոց գիտութեան L chia sne bk & արտալարան» ».» որ կր վիճաբանի Խար» բեբդու մէջ Քրիստոնէու եան նամար, եւ կ ազատէ Հայոց Ս. կարապետ եւ Ս. Ստե- փփաննուս եկեղեցիները եւ երկու Հայ Pug նայներ՝ Stp (անակ եւ Տէր Ղուկաս, որք Հկրնալով պատասխանել՝ ակամայ ուրացած էին եղեր, եւ յիշեալ եկեղեցիքբ գրաւուած իսկ Տէր Եղիա Սառորին որ «Դ- ցեղ լեզու գիտակ էբ կարդալն »» զfրիոստոս hp 4 աmw— նի. կր ծեծուխ, կբ բանտուի, Գ. օբ անսը- աղ կը մնայ , բարուժիւն եւ սար- գեւներ հը խոստանան.։ նա կը մերժէ եւ զԲբիստոս կը սիրէ , կը տանջուի, ես բանտէն Ճճանուելով կը Ճգ ուխ «ի խորխորատ գուր մի բերդին, զոր երան ղույուսը. ասեն , լ ի ժա Ճանոտ տղ մով. ի dy թունաւոր սողնոգ եւ զեռնոց ֆ։ օր». եւ փայտ կոտրեցին wn ի «յել զՏէր Եղիան: Սպա երեցկինը 4ր թելադրեն , «տարան զնա կանայք առ երէ- ցն, եւ ետուր (Մ կրտիչ) վարդապետն. խբն- ծոր մի Թէ տարէք դուք զդա առ իբ նո — Հոյս որդւոյս Տէր Եղիային .« եւ ի մէջն խորp- ճուր էր եղեալ»: «Ասաց ՑSէր Եղիան ցգե- Իէյցկին, անա ես պատրաստ ե այրելն իմ. այց խիստ երհնչիմ' Թէ դան յակամայ եւ լշւնու ժե ամբ պիս առնեն. խորձիմ՝ , գնա, յեր- կիրնֆոանկաց պայտե մ ղնաւատաս ի» : «Աէ երէցկինն յցերէցն։ եթէ դո դնա ի ֆփՖոան- կայ տունն , ապա ժեք զինչ լինելոց եմք, դու չնս ամաչեր իքո ալեաց, որ զայ խօսքն ° կու խօսիս» բ» անգամ զֆՔրիստոսի լուսաբողխխ գերեզմանն ես ձամչուրել: . be Fp ՎՋ քազաքքաց անուանի մարդ նս, եԹէ ոյ- (էն գքեզ կամ քաբրկոծեն. յառածֆջ ես hea. — 331 — մանանա. ««: Չօրակաւ սիրտ Տէր Եղ իային ճիչ բարձեալ աղաղակենաց ասելով. Բերեջ ինձ խն այգւոյն փայտ որ սայրի եւ երը» հալ երեցկնոին բարձեալ փայտ երեր իմչջ ատենին թափեաց եւ ասաց » Gun 29 գիս ed — Րէեյցէք հշ ապա զերեցն իմ յայնժամ սրով Gաքնաղ bi խոցեն ալ զերէցկինե յետս քշալե- ցին he բորբոբեցին զնուրն. եւ տարոն մերձ առ. նրոյն.. եշ նա ոչ երկնչէր զկուլակն ա-. ծիլեցին , եւի գլուխն». կապեցին, «նեւ ա- սէ Տէր Եղիան. եթէ դլուխա՝ նատանէք, ա-. «լա կարող էք, բայց ես ոչ ինաւատոյ ի- մում խորչիմ».. դ.րոչմեաց զերեսն նշանաւ սրբոյ խաչին » oe. guյնժ ամ x եղջեցին զ լե- զուն եւ ոչ իսպառ կտրեցին Թէ վաղիւն մեղ Քարոզիչ լինելոց է. եւ պծախ մատն ճեխ- Քեցին. Թէ վաղն մեղ գիր գբելոց Է -. եւ յորժամ ng կարացին խախտել be մեկնել ի սիրոյն Քրիստոսի , ասացին Թէ լաւ է զորա արեան դին կտրե մք քան Թէ սպանանեմք.։ Ցսյնժամմ կոչեցին զՄկրտիչ վարդապետն be զբջանանայքն եւ ասացին ԹԷ եկէք գնեցեք զայս երեցս, եւ ժողովեցան առ Սմիրան եւ կտրեցին արեան գին ԷՅ - ղոուչ, տուգանս , եւ շար արարին Թէ` այսօր զդրամն պիտի բերեք, Թէ ոչ վաղիւն զերքէցն կու սպա- նանենք:: նասախ արարին Հայոց BE մարդ. Ste Շղի«յի անուան փոխ դրամ guy he վարդապետն ի ճետ Քբիստոնն ից այլ իմն բանի հասար գնացին անով դրամ առին եւ ետուն երէցկնոջն, եւ նա տար- եալ ետուր վդին արեան իրբ Թէ իր տու- ՆէՆ՝ որ Ազգին Հայաց նեղութիւն չառնեն» # -— յս ձենարքով կ ազատուի Ցէր Եղիան, եւ վեյ -կերթայ «ի Մալաթիա, եւ ենան ֆէր- ման, եւ անտի գնաց ի Ս էրտին առ fac d- 24 — 322 — bray Շէխնե եւ ենան ֆէԹ վայ. be բերեալ f Համիթ be pp ufipլ» hee Sarl my fee — շէն էմր եւ ֆէրման երեր, եւ անտի գր- հնացեալ ի յրԱկտամպվօլ եշ ձնանել binep Ի- էմր եւ երեր. եւ այն ֆեթԹվեայոնա եւ էմթուխն նիւ ՀԹ արարին, be wun ե nhc ի Lbran Քրիստոնէից. եւ ի Հետ եկեզեց- եաց դաւ չառնեն ...»: գետ այսորիկ կը J°ԲԴ որք կոնդ. ակն որ ողորմու թիւն նուիրեն Str Եղիային իբրեւ նաւ ատո գին, ոբ 4 շրջի ի դբունս ողորմածաց: « Yr wpտnւմն եղեւ պատմու թեան 4 ծnյu /յ" ՌՅԽՐ: Թվին, փետրվարի բ» օրն ե - շարա | իքաղաքն ՍԱտաւմկվօլ»: — Ասկէ զկնի «Վասն գալստեան քրիսաո- սի եւ դատաստանի նորա» խորագրով դըր- լուխ. մբ կոյ, ուր նեոին ստորագ րուժիւնը. կնէ , ն աշխարձիս անցումն «.՝ «երկրորդ գա- {re ստն Քրիստոսի, արքայուժիւն եւն՝ — Գլուխս մի եւս «վասն խնդ րոյն որ եղեւ ի մէջ քրիստոնէից վասն Հոգւյն սրբոյ Թէ ի նoրք՝ միայն պարտէ ասել, Թէ ինօրէ եւ Jորդ «յ »» խորագրես ետքը կսկսի «ի Հուով- մսյեցւոց ազգացն չշարժեցալ այս խնդիր ի մէջ ազգիս քրիստոնեից Հայոց: քանդի գրր- եաց Պապն Հոոմ առ մեծ կաթողիկոսն Zayeg Տէր կոստանդին..՝՝ եւ Թագաւորն Հա- J"ց Հեցժում, եւ զղպատասխանիս պանծանջէ- ին-՝. եւ նոլա ժողովեալ գիմաստունաս ի Հա- Jոց ի Յունաց եւ յնսորւոց եւ այլ աղգաց Քրիստոնէից ի Սիս Կիլիկիա Յոյնք ի Հօրէ միայն ասացին » եւ Ասորւոց անոնք այլ իսկ ի Հայոց գրեցին ի կողմանս արեւելից ի մեծ Հայք առ գիտնական վարդապետն վանա հան , be wn Վարդան վարդ ապես եւ wn Յովսէփ bre un jv e+ npոցy պատասխանը — 323 — «bրկոքումբք Հաւյնիւթ բոտ պիտոյ վուրեցնեաը:, թիւն « (ի են wrddhe Ty he Hunn mdi me bs 4 իpք տյնպիսի Վայնիւ ք» 4 րու ա Ի վկայութիւն hp հերեն Պետրոսի Թղթ էն , Ցօն- կաթ ողիկէէն, մեր էուսաւորչքն, 1. Սթանասէն, Գրիգոր Uanne ածարանէն , Նիւ սացինն i upոդգեն, Եփրեմնն, Ոսկերերանեէն , նւսերիանոսքէն»-» he յլն» ե աւ անումն եր կյեն տյսսլքս. « én գին Սուրբ pq fone fl ի éopt: ke bp cnc de ԺՈ դ" . kւն: կցորդ եալ a bc այս: CԻԲբ- եաց մեծ վարդապետն վանականս Թէ որ- պէս մար է. խոստովանել եւ կաս ասել al) ուրբ Հոգին ի նօրէ եւ որդո» սյս Է Վանաան վարդապետին» » եւ որոյ սկիզբն է «Հոգւով խՑծսիլ: զեոգ ւոյն նոգեւորացն է գործ» . be որոյ վախճանն է «Սստ մի խնդրեր աւելի զի յամենէն անկանիցիո» :— Աձա Bf proup * —Նոր գլուխ մբ եւս որդ խօրադիրն է «Վասն չնաւատալոյն նէ. խստասրտութեան ա- ռաքելոյն Թովմայի 5e ուամկական fh զուաr եւ ոճով: — Ապա. « ֆեառն Ներսիսի ասացեալ հարցմունք եւ ճանելունկք » « ` — Վերջին գլուխն Է « Pundoւ իcb Թրղ- թն Կիւրակեայ որ ի Ռոմոյ ի մեծ հեկեղե- ցին Պեատթասի՝ եւ Պօղոսի իջեալ է ի յերկ- նից» Ր ծո չակաւոր տուասպելտքանու ինն $ — ՉՁապականի մատն կայ այս մատենին ջը « A Միխայել. Ստոր hh Ձառք. —Յորմէ օրինակել է նետեւնալ« Խբատթ »s «Զորս իրք մարդկան վատ են. 2 ժգ ոնա ԼԲ»: խեոռով խօսելն։ ի սիրտ ելնելն։ եւ ժր— լատութիւն ¢ « Չոր«ս kՐՔ մարդոց. նա բերեն « Սելի մծտաւորուժիւն mun Թագաւորն - Lhm չար — 324 — մարդկանց սէր գնել: շրջել նետ չոր կանան « ատել be բանրասել զմարդ. $ ` «Զորս ազգ մարդոց չէ պարտ. մեղադրել» Puig ռրի՝ որ սպանանէ գմեղապարտեն . %f- «անդի որ զպանքն չի պանե. անդնաի վասն ֆանիլ խաւաիցն - եւ լացողի՝ վասն ia ang + « Չորս pp թագաւորութիւն Լ աստատի Որ ոչ շտապվի ի բանն. որ զարժանաւորն ւժտչ. որ խոնարձնամխիտ լէեի - ap abet ուն Զաստատ պանէ Ի « Չորս լինի բարեպայտութիւն» Ռբ ԼEՇի ասլըն սուրբ» "բ նենա սիրա «ուրբ» եւ աիբրել ev սուրբ: «Զորս իրաւք Լենի բարեբաղգ ութիւն. ամանակ լինի խաղաղուքժեան Ր շատանալ JԸնչից: ողջ կենալ կենաց. եւ անեող. լինել « «Զորս յիրաց լինի անրուզակու թիւն. Ջի- ՃելուԹենչ . ծուլութենչ - ի չարդ կութենչ . re շտապութենէ $ . «Զորս յիրաց լինի բարեդործութի ն. Ա- պա ք: ողորմութինն. գուք. եւ ամանաթ պլանելն Ի « Զորս ազգ մարդկանց Fy «պարտ աա տոտալ `. Անբնակեցին . թշնամւոյն. սուտ սի- բելւոյն անկաւ ատի աղութիցն Ր « Զորս Fre զբանս $f գլուխ անեն Ր Նստել եւ. առնել ընդ մեծամեծագ։ Թապտիր առնել բնդ իմաստնոց: խորձուրդ առնել ընդ լբբջ- միտս եւ աւդնութիւն ուզել սիրելեաց: « Զորս ազգ մարդ կանք պարտն ի զատ կե Նալ: Այն որ զիւր անձին սյպն չի հոգայ. 4 Vu է չարագործի: Էւ ի խոսրող փար - at: ` «Զորս իրք զթագաւորութիւն Թապլր- յունք. fle ծիծաղի be Թլանէ զմարդիկ» որ — ————————=————‘ h—T$—— «եր Դել բնդ չար մարդկանց: որ խար փա առնէ չետ չար lslescrhg - որ չարթազոր-— ծաց եւ. մեղապարտաց համրել « Ա « Զորս Fre Lան են cub ference huh Nn Mp | uf ր դ եչ bw նաքագուն (bu pա) nf Proy— իր առնչ նետ ասլան մարդ կանց - որ ընդունի. զֆաւղուլ մարդիկ եւ զիւրեանց խաւսքն» ես որ Թապտիր առնու ի կանանց: : —« Զորս Fre են "ր պիզծ են Ju կեանքա:: եւ յայն. Որ չարի ընդ մարդիկ: որ սովոր ցունէ գլեվզուն ի չար ասելն» մին տյլ ժրլա տութիւն. մին “4 զրկանք: ` «Ամենայն բարւոյ գլուխք որ մարդ զիւր գործած մեղքն չմոռանայ եւ պայլոց մեղքի իսկի sf հող այ Ի զինչ դործէ՝ Uuwni wd dius ur յինքն տեսնու. խակի մեղք չի գործէ, ոթ զմանուն աւրն ի միտն բերէ. աշելի դամա նու իւն ֆառնէ Ի « Զորս իրաց վերջն չար Է: Մեղաց վերֆե՝ ձրապարակել Է - սիրտն ելլելուն վերջն փա- չի-անել է -, ձակուով խից վերջն՝ կոփ է - եւ ծուլութեան վերջն աղ քատութիւ ն է—. Logi : Փառք Աստուած : մէն»: ա` ԲԻՆԿԱՑ ԳԻԻՂԻ Ս. ՀՐԵՇՏԱԿԱՊԵՏ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ի Ue լ: տարան ° մաղ աղալժ - UU Ww — des. ֆառք *... Գրեցաւ սուրբ ԱՀ ետա բանս հր չնանայ տիեզերալոյս dr d- բարու նանան Onlin Որոտնեցւոյ y Un m— . Ֆասլակ գաւառս եկեզեց. յանապատիս Լու պսա որչի ’ Ընդ ձովանեաւ սուրբ ԿարԷասե- տիս , 4որ. շինեալ է Նոյն pՆջն Հաւրն dkpry սրբոյն Գրիգորի Որ եւ ի սմին եղեալ Հեու- — 326 — Lae pre fee be ԸոստակԼ սի « ք. թ վականու- Թեպն Հայոց Պ. որդի, Ի- երրորդի, երկ- բորդի: Ձեռամբ յոդնեգկելի եւ լաազմամեզ Գի Գբիդորի ս«պասաւորի նմին, եւ բանի - fis բոա Leusfurorry he Bae dynes + ի ժն տիր mL VT տտումցեալ: Աբդ աղաչեմ adեզ աp- տադուախժոր «ադատանաւք,: ով մանկունք. եկեղեցւոյ, տեարք եշ հանգ իսողք , ԸՆԹ Եր- ՉՔ է գդաղափարողք, յիշատակել առաջի ՊՀՔրթիսատսսի ղթաջ ախոյեանն եւ զարի Lesh ons —. «nal զՅոնաննչս բաբունին » զվարժապետն ԻՎ, Հանդերձ ծնողաւթ հեւ ամենայն . զաթ- Վաթ իւր, եշ զիս զմեղաՀճր աչխատողս եւ զծնարան իմ կրկին, գքորս եւ զեղբաքբս, եւ ասել` «Rpիստոս որդի »y մեվ եւ. tT | > fu — «աղաց ի սմա, որթ ի ծաղկել եւ իկազմել (գործակից հղեն), եւ իՂուկաս գլխպն Գրեպլ եղեւ մինչեւ 2-Կկ-Ե. նամաբն: fր եւ ամենեցուն Հեզ եւ մեզ ոզորմեսցի Քրիսաոս» « «Դարձեալ աղաչեմ (յիշել) ի Տէր «բարի be զեա տարի պշեգանող ի եւ զրադցբոա-. բարք սարկաւագն Նիկաոլ, որ ցանկացող եղեալ այսմ Սատուածային դանձուս. bn we— փափաք տենչմամբ զյցայգ եւ վպցերեկ, եւ վաճառեաց զինչս իբ եւ գ-նեաց այս = «իփտենական իր եւ ծնողաց իւրոց, Gap Թո խմանուկայ եւ մաւրն իբր Ծինային, եղբարց ի-բոց՝ Վասակին եւ Մ prema, Bu Քերցն իւր Սառասյին եւ Սիրմյին » զոր ոեր Uunnւ ած վայելել ացք մինչ ի Խօշբին Sh— փութիւն, եւ յետ աստի կենայս՝ սրբոց փո- r he կամարարաց հաղորդա լինել արժա Ֆի արասցէ առ նասարակ զծեղ Len LR dbp եւ զմեզ bre) եւ որ պամքնե «իցէ (a ~- — 337 — —-| ի վերջն Մ ատ էոսի . աւետարանին qpեաf» « Աստուածազանից անձանց հւ դ m— սու սրբոց ձարց. եշ եղբարց եւ որդե- lary nt psp Աստուծով, պղաչե՝ վալաոտան- եալսդ սմա, եւ որ շանիք ինչ ի սմանէ եւ ազրինակեք , զի չժ ընտիր աւրինակէ գրե- gu, sիչեyէք սրտի մոաւ,ք ի Քրիստոս զատիկ գերալոյս ըրաթունապնտ զվարգ wcե ոն ի 4Յովնաննքս Որոտնեցին (ան երձ ծեողաւք իւրովՔ, եւ ինձ մեղապարտ աշխատողիս ձանգիստ ձացցնչ, զոր ժեղ եւ Հեզ լարդե- ւեagէ Fրիստոս »: — ի վերջն Մարկոսի Ս ւետարանին րեալ: «Փրկու թիւն, Թոզությիւն, ձանդգիստ եւ ողորմութիւն խնդ եցեք ի Քրիշտսսէ |, unt — ry բաբունապետին մեծի Յոն աննու Որոտ նեցւոյ վարժապետին իմոյ ստացողի սորայ, hi ինՀ մեղապարտ գրողի bi աչ խատողի un— pu, be jad նաւ ատոյն գառի» oh. ~— ի վերքն Tele Աւետարանի ջրեսղ. « Քազմարիծ եւ դ ոա արտա ոգի Գրիգոր սարկաւագ. սպասաւոր բանի յերեսս ան կեալ աղաչեմ զաստուածասէր ե զբարն միտ ը երգովսդ. | Jամենայն ard ի առնել զ Jիչատա կրոնա մեր, եւ թողութիւն մեղաց ճայցել wn 9 ft զեն դառինն, տեառն unորապ ժրաչ իան եւ ախինզերսլոյս ԵՇ ըբարունապետին Birblibs Որոտնեցւոյ, որբ եզեւ Լուսաւորիչ երկրորդ` Հայկագնեան ազգիս, եւ որպէս ղֆաջ ախոյեանսն Սսաուածարանն Գրիգոր հւ գերանելին նիւրեղ, կբթԹեսզ երկաժքթ ի: didn [a pore Fires Ը ան wp, "ձերթեր եւ նարածեր ի ծոյ եկեղեցւոյ ուղզադվատուաց . զԱրիանոսքի , որբ են Սխթարմայքն, անչ Bemdp. Քրիստդոնետյք եւ Bed ut. ue Ւ Bp nab .. ope — 398 —~ 4 ed feu. յոգնամեղ իոկ arsh-- Uhepոր անուն բանասիրի». ի Հագկազեան Հայոց աեոի, ի թվականիս Ջ.ի. չորեքտասան - be P-~ թուի, մայիս ամաց ի վեցեկի, ի մորաթա- դաբ» Երզնկայի, որ Եկեգետց գաատ կոչի » մեծակոչակ վանք կսյփոսի , որ կաց ի լեառն Սեպունի, եւ տէր Ներսէս առաջնորդի + ազնուական ի մեծ maնմի , unc pp be upp Jսժ գովելի, որ հրեշտակաց Է բաղձալի « եւ բաջ ձոետորն մեր բարի , ռր Ստե փտնեոս միշտ յորջործի, վարժ զմանկունս իմաստր բանի, որք են Jակճիուս աննիրձել ի: Այլ Ե« զնաղաշն գովելի, զածը Սիմէստնն Խարբերգ- ցի» որ զարդարեաց ծաղկատթ իւ, 44% զգունով զարմանալ ի : Զձեզ աղաչեմ հզ- բարք բարի, ոբ բնՔեոնութ ձոգւով ի ի abe shշbgte fgազա ժի, զգ0չակ Մեսրբոբու Երզնկացի, «յլեւ գեայրն խմ բաղձալի, զԱ- միր դովլաթն նազելի, եւ զմսյրիկն իմ'գո- վելի, առ Տէր Աստուած: ամենայնի, ալե զեղբայրն իմ ցանկալի, զՄանկաագն նա բազատի, եւ գաւակունքն իւր ns lw - դուք յիշեսծիք «փիբով «րատի«.-»« — «Ողորմի Խորանենց Մոաւրոտխի Eng yh եւ որդւպն Ղազարոսին. եզ խր կաղակցին Նոանա խաթունին, որ գնեցին զսուրբ աե» տարպես յիշատակ ի Հերսպալիս, եւ (ե- դին) ի գիւղն որ կոչի Բինկա, յիւրեանց հալալ վաստակոցն : Չաւնի ոբ խխիանութիւն ի յազգականէ կամ ի զաակէ ծախել կա գրաւել - որ նանէ ի 4hղքն» ’ զմասն Bae ~ դպի. bc պատիժն կայէնի առցէ Աստուած ողորմի իւրեանց ոգ cnyն : Eb. 2. ամէն» _—« Յամէն Զատկին lyase ping. svegerc fe Jo onan = kph, np cUunncwած nqepdի» աakն . ամէն: —=« Դարձեալ bene. fr dhnL Sfp UP wh ae— կին եւ Տէր Ատրգոփին, որ խնայելով պանն». bi umn wd Rap մի ասեն: բարի Joon cnt — կին, անցնեի յիչաաակ: ի թվ. 2 րո . ա | Uunnւ ած ողորմի Շանզաստայի Geng. — ւյն, որ զխխաչիս շինողչէք ետ, Կիրակոսի հոգւոյն, ke jh իւրեանց »« — doin wd աւ րենէ զբո այս խանասլետն Ի եւ զիւր որդին զՋանազիզն , որ երետ զՍ ու- րատին սագն (8 ախխին մարգ )Խաչտերեսին smiwd արատովն յիշատակ ճել իմոնու վանուցն Ս- Աստուածածնին , bre U. Մտեփաննոսին , be Ս. Լուսաւորչին , bc U- Աւգսենտին, be U. Աարդսին.. յիշատակ Խանապետին , Danby f+ դին, Խաչերեաին, Քորդաժիրին, Նանասե- տին Աստուած ողորմի» եւ Ս. Աստուա» ծածնին Մ սվա անալ ք տացէ Աստուած Զա- հազիզին որդի, իբրե զնանակ Աբբանա- du» ez» Ամէն» 1 Ասհաարան` iu. —_—( Foley f Ս. Անապատա որ կոչի կար միր վանք» ընդ ձով: Ս. Աստուածածնին եւ - Ս... կարապետիս եւ. Հրեշտակատն տացն Գարրիքլի եզ Միջytլի Ի ի թոշւw. Ռի ի. 2: Ո. իբ յեպլիսկոպոսու թեան Տէր Թու մնյիս be SEp Աստուածատուր եպիսկոպոսին. եշ այլ միե- ղէն եղբարցս։ ԺԱ. տնձեն կրաւնաւորացս , որ կան ի pe Քարաժեո. անապատիս. ձե- ա RS յի Վարդանի, որ ի բար- hug խատ wh Lemp yb bo թաղեալ ախս — «իւ իլի: ես Վարգան քարտուղար ծա «այ եմ աիրեցնալ արեի եւ քած հախսկոսոշ upն Sէր Ցոհաննե սին չ Բենկի Ս«աջնորդին- — 39 — ap ken dium p ph qBucpp Ա«ե- anesdpranclens be hy fիչշeerrsuly 46. ուխտն. wd ոք չունի նրաման որ նանք զօուրբ Ue burs — բանա ի վանիցն. ոչ վեղդասեատ, ոչ եպիս կոպոս , ոչ քանկանակ , ոչ ստրկաւաղ , եւ ոչ ան " “YL YeyE «Bofնe Ro snssly «eo )» 3 a « Դարձեասլ yիչեո8իp ..e ` գուատւցանողն: N dl զՏչր Գրիգորն զպարծանքն կրաւնաւորաց, be. 4Sbp Յովշաննէս Py Pepinnqն ռը 93 .— զիկն ուսը, եւ զաշակերտն իմ զարին զԹով- կ եպիսկոպոսն , որ բազում աշխատեցաս ի կոկել Թվին, եւ F dեnն nsf Uutene ad իւրեանք անվարձ պանեսցէ- ամէն»: «Աստուած: ողորմի Գանծրի տնաեսին ձող «չն, նեց զսուրբ Աւետարանո... եդիր ի յիշաաակ ի qHaն Ս. Երեք մանկոնց ,անջինի Ժիչատակ.» «Ug, U- Աւետարանս ուր ուրեք ip գնացեալ եւ մհացեալ էր, անդ , անտի վա ճառնցաւ ՓՔաձնանայից bւ bolero sity 4 fran — Pեամբ, եւ առեցեալ եղեւ Բինկացի Չայենդ Մաճտեսի Վարդերես ամիրային , որ ետ յի- շատակ fp Բենկանու Ա. Սիոն եկեղեցին. քան- Դbրձ արծաթ ապտտիւն , վասն pp be Lr փայն i be ննջեցելոց ոգ « ի iJ Pd Հայոց ՌՄ. hoe ԽԱՐԲԵՐԴ 1 He ՐԺ. Մարգ =rtty ն. Bap « « Pan p հաւանձեկասց էականութեան - ilfase— «լնտական իխանութեան. quip Fh , antpութետն , եւ Սստուտծութեան Հաւր հւ — 331 — PI եւ Հագcղն սրբոյ» Ծրգ իկարձ- հալ աւուրս եւ յերեկոյացեալ ժամանակիս , այաինքն ի վերքին դարուս, յորժամ յաղագս ծովացեալ մեղաց «զ խարեի բբ երեքալեանն ի dppկնալ տապանն ատվ ծփէբ fF բո Շու Bե- 1} սpպն Նետողաց, զոր ի յոլով աւուրց սածտկասցեսը տիրէր նածնսյն ամեձայն երկ- րի, սկսեալ չելիցն արեւու ի ծովէն կասպից ՀԲ աատեալ զշիւսիսիւ dL չեe. գայ ձասանէ ի ծովն Գոնդ. ոսի » be դարձեալ dp wկող մամ» բն Layee. wep նiry ufuաp առ հալ պարունակեալ զաշխարձն Բաբնլացւոց եշ զգամսայն Ասորիս եւ. գկիւլ իկիա , մինչեւ. գնան ծովն Qոնտաց-. ւոց աշխարձին , զբոլոր միջերկրացս զազգս եւ լեզուս pազումս բնդ fbph al կավեալ nt. Նէր լուծ ծառայութեան , րստ նախատեսու- թեան մեծ Հայրապետին ձայոց Ներսիսի. ke. upualysa ark tor նուազեսլ գը նակյրապլնտու- Թի«ն «եռի Ս. Լուսաւորչին Դբի4ոբի be թագաւորութիւնն ազին Արշակունեաց՝ բոտ տեսլեան Ս. Սանակայ , եւ սակս անդ արձու- թեան մերոյ ոչ դարձա բարկութիւն bn — բա, սյլ տակաւին ձեոն իը բարձրացեալ է ի պատժել եւ ի պվատունասել» եւ մեր:ոչ. գղքացեալ մինչե. ծիւրեալ եզ ծեկեալ մաչե- ցան ամենայն կեանք մեր, ի ման եւ ի Դ ժոխաս մերձեցան անձինք մեր եւ յերկիր 1 u— dud JES pg մեր « Քանզի.» . buu Քան qh ընդ. Dols po Meds bեւ նդ ալաֆանառ ք աpր- կpն զագս թրիսաոնեից, 4երոց գազիտո ատա լրակուսանաց ո սք կարասցէ պատժել եւ կամ ընդ. գբով «թկանել: ՍԲ 4 Jy ul դառն bk դ ժնկաց ժամանակի ’ յորում խար անլոյս եւ dq. անմխիթար տարածեալ diud bray ունձր' պամենայն երեսս երկրի , ես mnաbaղ be եղկելի անձն Սար» — 332 — գիս -.. կրաւնաւոր.». գցանկացեալ «յամ wenueone 008 ik tL +o մատենի mest 1d wm qeն եւ աստուածարեալ սրբոց Մարգ արէիցն բժ »« ից) հւ Դանիէլի նախատեսութեանցն, բնդ հմին Թղթե Յորսյ եւ նամբելողի Վեծի, զորս շարայարեալ կազմեգեալ եմ զսոսա ի մի տվի « Fpեguc սա ի թվա, Հայկ - տումարի 9. 2: Դ. ի գաւառիս քածրերունւոյ ի մե- Նաստանս կառարապսա. ի վանս որ կոչի Ստ. հնարա (Une fowpuy) , նդ Lofuelrec. UU. URan—- ուածածնին, որ է աւրձննեալ յաւշփական: Յառաջնորդութեան տեզւոյս Ղազար wn ն նեզին«ւ խաղաղարարի , նմանեալ» ' - Lfuնngն Ղազարու , զի կամեցող եղեւ մեղ, եւ սիրով ընկալաւ զմեզ ընդ իւր, ընգալցի հւ դինքն Աստուած .՝. յիչեցքիք զսարկաւագ կը» be զՅովսե փ Կբ. որ զաւրինակն չնարձեցին մեզ: մեշեսծիք զվարդապետն իմ զՅովսեփվ-«. եւ Reet փառք» վայ ինձ. ne « անդ ամ »* (` Թուղլժ Մաղիստրոսի ն Ն. ՇԸ- նորձալւոլ. Bb pատ. « ֆառք uy bey անծՆին $ be Ֆֆնելոյն ի Նր մանէ միոյն, եւ բղխեցելպն ինոցունց էու- Թենէ.. - ի ժամանակս Աստուատածասէր եւ բարեպաշտ տերանց մերոց քրիստոսասասակ- եալ արքայիս Կիւլիկեցւոց նանանդ իս Հեթ- մյ» եւ քրիստոսագէը Թագունւոյն NS Զապելի, ի դառն be յանբարի ժամանակի , Jորու անծանաւ ազգն խուժագդոժ ոբ կոչին Թաթարբ, յելիցն արեւա մինչեւ ի Դամասկոս bւ ի մեծն Անտիոք bi pbb ԺԻ- | կոնիա, առին զտիեզերս յաւար եւ ի գե- րութիւն ասպատակաւ , եւ տնխնայարար ի սուր սուսերի Վաչեն զամենայն տզգս եւ զազինս. եւ զայս ոչ եթէ ի միում ամի կա — 335 — JBpկուս արարին եւ առնեն. այ| «յա Ւե + ա Է յորմէ յետէ ելին եւ յաւտար «առին զաիեզերաս.' եւ ոչ ոք կարաց կալ ի դիմի նո- ցա փ գլխաւորաց, քանզի իատեառնք է սյա վբեժխնդրութիւն յակագա պես պես չար գնացից մերոց Քանզի Վեղաբ Sեառն լս աուծոյ մելսպ յամենայն գործա մեր: եւ ա- նառ րինեցաք ըստ ամենայն դնացից մերոց, եւ wn ձասարտկ ամենեքեան խոտորեցաք bi pf միասին անպիտանացաք , րստ մարդարէին Ի նանա անդ. որ զառաջնորդ ական ունին ip — տիճան՝ աւտարայան միանգամայն ի ճ շմար- տութ ենէ be dun yp եղետլ “Ր տերանց» եւ լ"-եցին լեզու ք Lay ի խբոշտուն եւ ի յանդիմանութենէ , եւ գրեթէ ամենայն բար- եաց նետեւմունք լոռեցին յամենեցունց: ԱՐԴ ի սոյն այս բաղզմավրդով ժամանակի , ի dh~ «բն վերոյնչանակեալ թԹադաւորին Հե մյ լոորագ էտ իմաստութեան եւ նախակոգակ նանճարեղուժեան , մեք մնամք ի խաղադա- ղութեան որպէս կղզի ինչ ի յաղեաց մնաց- եալ յանդ որբ » զոք զկեանս եւ ղբ ագու- ւոյն սրբոյ, եւ աստուածապարգեւ ղաւ ա- հաց իւրեանց տացէ: տէր բազմամեայ կեն- դ անդգութեամը եկեղեցւոյ իւր սրբոյ ի Lo ttt ճnյu կամաց իւրոց: իսկ ես նուաստ եւ Jbե- տին ծառ uy ծառայից Քբիսառսի Գրիգորիս մեղսասեր 4բիչ նասնալ ի ծերուժիւն kee. պակասեալ ի լուսոյ: ըստ eՂ13ից փափագ ման Gn in prin այ խատասիրեալ գրեցի qu եանաս բաղձալի ուսումնասիրաց անձանց» ժողովեալ զրազումսն ի մի նաւաքմամբ, զաերբոյ: եւ. գախիեզներալոյս. կաթողիկոսին be զերկրորգ Լուսաւորչին Հայաստանեսյց զՏէր երախի զթուղթոն, զորա բաւեցի փոջր ի — 334 — շատէ դնել միմեանց «առրնթԹեր, «զի ւհի պատճառս նոգեւոր զբաւսանաց ինձ , որքան աստուածային կամաւք |. մարմնի: «տաղտ- ւարխ . be զկնի հրաժարման Jչխաբձնէս ann. երկնա որսն՝ յիշատակ բարեաց մեալոյ յիմնսն br Jy: վասն որոյ աղոաւչե ` պաժմենեսետն որբ աւգ տիք ի սմանէ վփերծանութեամիբ. Lբ- սռղութեսմբ, կամ յաւրինակ առելով , յիշել զմեզ եւ զծնողսն Վեր... Գրեցաւ ի թժա- գաւորական մայրաքաղաքն Սիս. ի թPուա- կանիս Հայոց ՈՂԳ- ի կաթողիկոսութեան Shunt կnuտանդ ես ի վիա Ս«տուծոյ » Ի 1 Վարգանդիլը Եղիշեի. *.. d Գրեցաւ Սստուածայունչ msn db— nամո.. Ո5. Երիցու -«. ի թուականին Հա— Jոց ՊԼԻ- ի քաղաքիս Վան, ընդ ձովանեազ Ս: Վարդանայ... որք ձանդիպիք «յս աստուածային գանձուցս եղլիչշաի-«. յի- չշեսքիք զոտացող զՏէր զնիկնզոս կրաւնա- ւորն եւ ղծնողսն Lid քանանայ՝ ki. qph— ոին զնտեփաննուս կր. » խոշորութեան be սխալանաց գրիս անմեղադիր լերուք) զի Վեր հարս այս էր: « ես Նիկողայոս արե ղայ կամաւն urd esr — կալ ին umn dոյ ստացայ զվարդանդիրք«ս եւ ետու զսա ինձ յիշատակ եւ ծնողաց իմոց ի դուոն |. Տիրամաւրս լուսպ։ որ մի ոք իշխեսցէ նեռացուցանել զաա ի դրանէ Ս. Uտտուածածնիս իյառտբապստայ վանուց , Պ$ | Jիմոցյ եւ ոչ յաւտարաց » : A Աե տտրան Ի D Փառք .... be ար աւարտեցաւ BAS — ւնտարանա. .. ի Թուարլերուցժեանս Ցարել- hrusds տու մարիս 9. ի Ի ի փառա be ի uf — a ——————— oS : — 3535 — Sms 000 fd fre be Ս. եկեղեցւոյս Գէորգ ա mre — pավարիս «աղաչեմ յիշել զիս զաոլիտան hax: qunւmանուն Putra զՅանաննես » Բ դ ծաղ րեցի dhn ul fokref enrsistn cutee an — ծային ի յիշատակ ինձ եւ ծնողաց իմոց Ա- «ետեաց եւ Թամարի , եւ Ննծեցելոց իմոց Մա- pեմորո եւ ¥ ess p prove foly Seen ’ Umadh bt Rac մայի, եւ այլ ննջեցելոց »» «եւ որբ վժուղթՖ շնարձեցին, զֆոբբ տիկին որ բազում գվոա- sfrenssp lrg. Աշետաթանիս anbusnւ huh ke Թուզ 1 չնորձնեց ba Srp waացաւ իւր եւ ձեողաց իւրոց, եւ զQաւ ղոս կրաւնաւոր , ke պայլ միաբան այխատաւորք"« զվ անրա մ dամակաչ եւ զծնոզսն ep ... Jիչան ար ժանի: արարէք ի դուռն տաճարիս wu Hpe— նանայք սորա եշ միարան եղբարբքս, ե զվարդ ապետն խմ զխաչիկ Peaks hi ծնող- սբն իւր եշ զտարաժամ ննջեցնեալ զորդեակ իբ Զաքարիա եւ զայլ քանանայքս, որթ աշխատեցան եւ նասույին ak մինչե iad վայր» «Արդ աղաչեմ յխել ի տեր զվերստին ստացող սորա զնզիզ»» ի յիշատակ իւր ես Նեջեցելողն Ծ ածրոլ,: եւ տարաժամ ննՏեցե— (յն Դորգոյ, եզ կենդ անի զաւակացն Ս տեվ նայ եւ Հայրապետի, Երնիկի եշ. Կարապետի , բոտ նդ րոյ եւ ի վայելումն ա որո. ւն Փականային Ցովաիսի.'. (Us 4rd) «oo. Չատացող. Ս- կատակի պՍէվՎդ ին, եւ զիյալաս , bi զաստուտածազարդ զաւակք իւրեանց զՍւզրեկ, պիասբեկ, ես ղնաչերես , որ բազում Սանի եւ աշխատու Bbwdմը ազատեցին զսուր Սւնտարանս ի ab— ռաց անաւրինաց, յիշեսքիք իշուրբ յ- զաւժս ձեր եւ զծնողս սոցա Որք Ab— ծու թեան ընչից ըղձծանան եւ միչտ փավփա- — 356 — գանաւք նոցին տենչանասն Ի ոչինչ 127 fue. — Bիւն զմո ածեն, յայլմէ յայլ «նյանն quewnuս Gh նաց ուղեսորութենաժբ որսն-ս ap զանձն uth gn ցանել մարասյեն , Luh fly Bardens pr & ծովուն Spender Le wp — կեալք, որբ բարկացայտ ալեաւքն լեո նաց- եալ կոնակագձեւ. գ wer _ uu տյ ոpբaցն Pes hnւwoիցն , Վիտ աո Վէտ ալեայցն , wl պամու gող. տեսանողացն արկա- Նեն։ Այլթ ի խիթս խոռոչից, ի խորս խա- «արին ՀՃորոյն գամարձակին ի քՔարանձատւ np +acwupurlac տեղեացն` ի խնդիր բազմա- գունեան ականդն զանազանելոց: Եւ «յք pew Քբէական արուհստին զջ անձրու քին ձողն արտաքս պլեղելով զոսկոյն գիւտ ար- ունստաւորելով, լաւ նամարելով զման ան Հանց քան ունայն dbn utp պվատաց ժա ոանդելով անուն: Ըստ սյսմ աւրինակի՝ Աւզրեկս, Խասբէկս $ Խաչերեսս , եղբարք | նարազատ ցանկացող եղեն այս սուրբ UԱt- տարանիս , հետեւ եյին զկնի աստու ածախսառս մարգարէին Դաւթի, եթէ Գատու իրանք տեառն լոյս են եւ լոյս տան աչաց: եւ 4փpբկիչն Fրիստոս երանաւ որեալ Գայնխւ Ap մայի, եթէ Գանձեցէքք ձեզ դանձս յերկինս» եւ աշ ղոս նրամայէ եԵԹէ կտակ յետ hal rea. հաստատուն է: եւ արդ ստացան զսուրբ Աւետարանս եւ զանառիկ մեծութիւնս՝ nf յանիրա«ութենչ եւ յափյշտակու ենէ , “յլ ի նալալ: Ընչից» աշխատելով ի գաղափարն , տալով Gատուցումն PI րման unրրա զերեսնա «որն եւ զվաժսնաւորն: Արդ սուրբ Քանանայքբ ե. մանկունք Ֆոր Սիոնի վեբին առազաստին , յորժամ դեգ եր»- եալ տքբնիք առ դուռն սուրբ եկեղեցւո ե ձիւղեալ ճիչ բռնա առ ի յերգել զսուրբ — 337 — Սշետարանս , վ նանապագամեռք եւ ՀՔրիռ- տոսի խաչակիցք, 4Ա«զբծկն եշ զիասբեկն bx: պնաչերեան JիշեսՏիք wնմhո աց wn աջի զենլոյն Քրիստոսի, զի ողորժեսցի՝ ոգե ս wm ներեկ աcocpն 3: Ամէն»: EE OE Bh WEL fe EHH ՏԻՐ Վա րդանԱբեղ է ս ` Մայտոյց. «« «Փառք եռակի, ձամակամ', «անորիչ, անբաժանելի եւ. անքակ միասնական Ս. եր- բորդ ութետն. .«.. Աւարտեցաւ unt pp mu ս որ այժմ Մայ Թոց հռչի Բոլոր չի յամի Ջ. Ժե» ընդ ձովանեա |. Աստուածածնի տաճարիս եւ սուրբ Գքորգեպա `» յեպիսկոսոսութեան mj ul նականդի աչր Ատեվփանեուս վարո ասե - տի եւ $e ՑՅովնաննէս հպիսկողոսի +. db ռամբ... քանանայի Հերապետի. -» յիշեցէք զստացող գրոցս զբարեպաշտ եւ զերկիւզած հինն Սալչուկ խաթունն ի բարի: արմատոյն շառաւիղ ՝. յիշատակ խր եւ ծնողաց Ստե- փաննոսին , ֆուլ իզարին եւ Ջոպապուն Ծե- բունաղին եւ մամուն Հէրմէլ իջին. -. sիշb- ցէջ զՍալչուկ խախժունն եւ ղայրն իւր զՋա- նիրեկն եւ զվաւակսն ի«բեանց զպարոն Գոր- 4րն ,Մուսենն , Շամչատինե , Մկրտիչն »Racpa սէն ի Նուբարն $ Ալզուն bc գամենայն ար»- եան Վերձաւորսն.... պիաւցա Մալնաժմն հւ գծնոդսն իւր գՆիկողոսն եւ զիՌէրուզ բըակսն եւ կողակիցն իւր զրէկի խաթունն եւ զդե- ոաբոյս զաւակն խրեանց զիարմանե...): «կրկին յիշեցէք ի Քրիստոս զՍալ չուկ խոա- Թունն, որ կանգ նա եկեղեցւոյ գլխոյն I նելy ՅԾ: Թկյ ուսթին ու բարին ե- 22 — 338 — տուր ու. նոր նորոգեցին. .«» եւ զՋանիքէկն Jhobgte ի Քրիստոս. Usuunrwd: tn. պծնողսն. իչ. Մարդաբչն եւ դԹանդ խախթունն,» մեշեցէ ք զՍազ չուկ խաթունն եւ քունքս իւր զծամօչն , գՍագաղէն , bc պԴուլբսյն , ֆե -_- սէն զկաչատուրն, եւ գայլ քուերսն զիրէ- կին ’ զն. Jմել իքն ... պՀէրմէլ kes ...:. Be արդ ես յետինս Փաձանայից եւ անիմասա ի գիր" գրբչուժեան Հէրապեւտս «.. apիի ա- նարժան երեսս dby ի գետին դնելով fin — BS *« Jhobgtp գծնողսն իմ զՅովանէսն bre զՍ ուլդանմէլ իքն ba վպղզաւակն ի~ զնորընծ այ ` Ցովանէսն. +. Եւ զԳուլմէլ իքն ընդ. Բուսէրի տան մարդն յինցեք ի Քրիստոս , որ ի գիրք» իտես երեկ...» —_— Uy 4 րով « Uյu 4իՐՔք Նղէչգնձոր Սpան-- դարին տղայն Յովաննէս գնեց եւ եդեր յի- շատակ իւր Հոգոյն եւ խp. կողակցին խան դուդին.. ... 1 Մ աչտոց he “. «Փառք `.» «Աւ րննուԹեանց աւրձնարեր դիրք" «յս Մաչտոց, մեք նուաստ եւ ան- պիտանք Սարգիս քանկանայ եւ Դաւիլժ ստա- ցաք» ` յիշատակ ծնողաց մերոց եւ մեզ. Սարդիս ծերունի bi պատուական Քանանայն ի սուրբ ուխտէս Հաւոցթ առ զթուխտն պատ- բաստեաց, եւ ես անյիչելի Դշ-փթ Դրեցի զգիրջո-- եւ ընծայեցաք զսա իսութբ ուխտս Հաւսցքժառ, ի դուռն սուրբ կախո- ղիկէին եւ սուրբը Աստուածածնիս եւ սուրբ Ցարուժեան , եւ ամենագաւըր սուրր մենա- փրկչին եւ այլ Կբբոյ` Ե ble գրչութիւն սորա ի նախադրական սուրը ուխտն խի մեծն Այրի վանս, եւ կատարումն գրոյս JUԱan—- ուածապան գիւղաբագաքիս Գառնի, առ — 339 — դրան սուրբ bi OT կաթողիկէիս bc այլ սուրբ եկեզեցեաց- ի թվ: Պ.Հ-Ռ- ի նայ բապետուԹեան տեառն Գա ղոսի ԳՊառնեցւո սրբազան կաթողիկոսի, եւ ի վերադփառզու թեան սուրբ ուխտիս ծաւութառ՝ նեզանոդի: եւ սրբասէր եւ մաքրաժմիտ հւ մեծաղդի արձիապատիւ եպիսկուոսի տեր Զաքարիայ: «`. յիշեցէք զՍարգիս Քանանայն եւ ծնող- սրն նորա զմ ենեւանն եւ .զՍատղիկն yy be զիս» «. Քանանայ զիա իլ դրիչեւ զծնողսն: իբ զնայրն իf վարդան be զմայրն p+.» H A Աւնտարան եւս. մադաղախ 7 նկարէն @ee e «Pp Թ վա. Հայոց 9.1.Գ Ր) գրեցաւ Ա-— ւետարանս Յոնաննու՝ սիրելւոյ տեառն, հեւ սյլոց Աւետարանչաց սկիզբն եւ վերքն, ի վանս Հաւտրծին կոչեցեալ բն նովանե աւ սուրբ Գրիգորիս մերոյ Լուսաւորչի, ի Հե- որն... Քանանայի Աստուածատրոյ Ցուս- կայ որդւոյ, եւ գրեցաւ նրամանաւ հւ արդ եամբ սու (բ. եւ պատու ական քաձանայի: Գբիդոր անուն կոչեցեալ» վոբ bua գրել Jf- շատակ եւ բարեխաւս իւր եւ ամենայն ար- եան մերձաւորաց իւրոց ««« յիշեցէք ««. զբքանտնոյն Դրիգոր էզ պամուսինն իբ Տի- րանձն եւ զմայրն նորին Մարե, եւ զծնող- սբն նորին եւ զեղբայրոն եւ զղփոխեցեալսն: ի Bpիստոս պարժանաւոր բաձանայսն գՄ խի- թար եւ վպնանապետ եւ զայլ եղբայրսն նո- rին զկենդանիսն եւ զմայրն իւրեանց...) « Աստուած ողորմի ՓԹ ութին , որ աւժանդ ակ եղեւ ի դին գրոցս վասն յիատակի նսդ իւր) ի գիր կենդանի գրեսյի եւ նաչ. խոշորութեան գրոյս անմեղադիր լերուք , եւ Թէ սխալանս ինչ դտանէ,ք ուղղեցէ,ք ան- — 3540 — նախանձաբար ««. վասն նյանացն մի մեղա դրել, զի nչ ու սետլ էի եւ ոչ այլ նկարիչ» » -» + ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԽՈՅԼՈՒ ԳԵՂԻ A Ս. ր տարան. «Գրեալ ի Մել իտինոյ վանք, ի սուրբ [me սաւորիչ ` » -« Թվ: 9. «oe obe « Ս. ԿԱՐԱՊԵՏ ԵԿԵՂԵՑԻ ԽԱՐԲԵՐԴ ՔԱՂԱՔԻ 1: Աւ. ետ տրան . երկաթագիր» «Շնորձաւք |. Հոգւոյն Ս. Աւետարա- Նիչքն Մատիէոս, Մ արկոս, Ղուկաս , Ba- ճաննէս լծակցեալ արաւրով խաչին խլեցին | զ փուչ մեղաց, եւ տնկեցին ղխխորձուրդ տնա — դեո եան որդ ւոն Աստուծոյ» յառաֆ՝ զի- Pn lis բանին Մստու ծոյ առ սուրբ կոյսն եւ զիննամսե տյ ժամանակա զծնունդն եւ պկալժնասուն լինելն որպէս մարդ, եւ զայլ զանրաւել ի զբանն bi ապա՝ զերեսնամեայ զմկրտուքիւն եւ զպնչանսն պոր առնէր մի ըստ միոջէ ` զկուրաց տեսանելն եւ զիլ ից լսելն եւ զնամերացն խաւսելն եւ ղդկաղաց դնալն եւ զրիլաձարաց բժչկելն- եւ ապա՝ ղխաչելն եւ kc զ աղումն եւ յերրորդ աւուր զյարու- Թիւնե, եւ զնամրարձումն առ Հայրն եւ պի- ֆու մն Հոգւոյն սրբո ի դասս Առաքելոցն J"«ր Գէնտէկոստէին , եւ զայլ նշանան bc զաջանչելիսն զոր ոչ կարեմք ի Թիւ արկա- {* Արդ ես ծառայս Աստուծոյ ՑBօնծաննէս ակսայ. զՍուրբ Աւետարանս եւ կատարեցի ի Ռ։ 2- Բ. թուականիս ի կաթողիկոսու- Hեան Տ. Անանխիսյի, եւ ԺJԱ«ռաջնոթյքուքժեան — 341 — Տ: Մխիթար«յ Երկրիս Խաղտեաց ի ժոջp Ս: Յովանիսի Հեռնադրողին Փրկչին մերոյ»: « ի այս ամի und եղետը ի վերայ երկրի , nh դնել ղնաց եւ սովաման լեալ, եւ ոմն ծախ». քհալ եւ յղփացեալ ի բազում ոսկւոյ եւ ար«- ծաքոյ նոյն մյա սի կատարեցաւ *..+ Ով սուրբը եղբարք, աղաւժս արարէք որ ոչ ածէ Աստուած այնպիսի աւբ ի վերայ երկրի) զոր տեսաք աչաւք մերովք: նես Յոնաննէս քա- նանայս ստացայ զսուրբ կտակս զայս զաւակ ի Սիոն եւ ընդանի՝ ի վերինն Երուսաղէմ, միշ «տակ ինձ եւ ծնողաց իմոց եւ եղբաւրն իս Ներսէս ընտրեալ քանանայի եշ նհրաւ- նաւորի։ եւ ձանդգանն py Գուլիկանն եւ Վարդեթվփին... յիշեցէք զծնողսն իւր եզ պեղբարսն եւ զամենայն սիրելիս զոր եւ ին- ՔԸն կամի, եւ զքեռի ին զՍստուածատուր ` որ սնուցիչ ի էր եւ վարդ ապետ » եւ որ զմեզ յիշեն , առաֆի անեղ ատենին Jորժամ բանք սպառին ե. գործք» -« Թագաւորին՝ ... ոզոր- մեսցի «Քրիստոս» : A Ս. ետատրոն biu, « Գրեցաւ uu ի Pow. Հայոց 9. փ: Դ. dn mp Ստեփաննոս եպիսկոսոսխիս ի գա- ապի խորձենայ, ի վանքս Խլպաչի , Ընդ. հովանեաւ Ս. կարապետիս.. « բազմանաւ աք սու րլ կրաշնաւորացս Sէր Յովանիսին , Stp Նիկողոսին , Տէր Կիրակոսին , Տէր Մել քիսե- դին, Տէր Ցովանիսին, Տէր Մաղաքջիային, stp Սիմաւոնին , Sp Դաւթին , Տէր Աստ- ուածատուրին ), Տէր կարապետին նորաբող- բոջ հասակին ««. յիշեցէք զնոգդեւոր եղբայր pf պնանգուցեալ RLY ԱՀՆնոփրիոսն եւ ղգոր- ծակալքս սոլա զԹորոսն, եւ զֆաւիթն եւ — 342 — «վՑակորն «:. եւ պծնողսն ի. եւ զ Դաւիթ, -զՆներսէսն , զքարաժմե , զlատիւն եւ զՅովա- ՛նէսն, զՊYետրոսն ’ զՏաւնապետն N գմեծ ԳQա— բոնն. որ ստացան զսա ի նալտավ արդեանց իւրեանց *.. Jիշե«Սիք եւ. զմորմառ ի տուnqն ՎֆՓիլիպպոսն, որ զԹուղթն ի վերոյ կոկե- 9. *s Qhnu երթ սյ դիր» մնայ, երբ կար- գաս, պանարժան գրիչս Jիշե »:s — Այլ գրով: — «Զվերձին առացող սուրբ ec կենսատու ԱՀետարանիս զՂարբերդցի Խարակաւզն (յիշեցքնք), ոբ է ի գեզծեն Ա- ո րնդ եղու *.. Jիշատռա լ ի«Ր եւ ծնսղացն * -Ճաւրն Մ էլիքին մաւրն Թամամին , ձաւրեղ- բաւքն Զիրաքբին, եւ Զիրաքի կողակցոյն Շբ- նորձւորին . որդոյն ԽլղաԹին եւ դստերն Մարիանին «« ՝ յիշեցէք զԽխարակա.ս. զն եւ զկո- .ղակիցն իւր դծանձրէ վարդն yy bc պծանձրէ- ` վարդի գայրն պՅովանէսն եւ զմայրն զնա ' նաջանն yb զեղբայրն lyr Pass Սաւարն be զկողակիցն Wyre ens Սա արին զու լզ".տոէն *.. եւ զննջեգեալ քն. ». դարձետլ Jhobgtp qՋ- բակաւզն , որ յայսպիսի դառն եւ ի նեղ ժա- մանակիս, քանգի բարկութիւն ատու ած ա— ին շարժեալ էր իվերսյ ազգիս Հայոց, պաս {ն ասն մ Թէ զսուբն եւ Թէ ղգերու- թին... « ՍՀա Գ. ամ է ոլ իբբեզ գուռ. կը դողամբ ի Շանէն Պարսից եւս առաւել զայս տարին Թէ որպիսի սով եղեւ ի Խխարսայ Pu- գաքին եւ բ-Ր բոլոր գաւառքն- նանց սով ե- դեւ | որ շուն եւ կատու ռւտէչին . fc ՔՐիս«- | տոնեայքն J րդ bc funm nւտէին peyg JbԵ- տոյ մեռ անէին Հաց է որ ձաստատէ զսիրտ մարդոյ ։ եղբարք, յորժամ Աստուած ձեզ նազ տավ զաղքատն Վի. dan անայ ք ++. tll — ուած ողորմի ասացէք խարակաւզին որ այս— «ափ տարտարոս ի ժամանակիս զամենալն — 343 — Վա եւ զցնոր աշխարձիս ի բաց խափանեաց., ք teste Սուրբ Աւետարան իշ ատակ իբ եւ կողակցոյն իւր Հանձրէ վարդին, եւ որդ- ingle he ճարն Մէլիքչշաձին եւ մաւրն Թա- պնամին, եւ Gաւp փգրաւթն ԶՉիրաքին եւ որդ «ոյն Խրլղաթին--- յիեցչք զիարակաւվզի ներն hee Pry Սարն եւ զու լզատէն, fee զեսյրն զՅովանէսն եւ զմայրն զնանա- ֆահն be qամենայն տրետն մերձաւորսն . ps a «Թուին Ռ.Ծ:եԵ։էր,Շանն որ զերեւան., JS ) գՋուղա եւ զնախճուան այրեաց եւ զրնա- $ f kիչpն £:k5 ene ի յԱսպաձշան Ր Թուին Ռ. ’ ԾԴ. էր: որ ես մեղուցեալ եւ անար- | ki b ման Յովանէս դրիչս ԳՊանլ ըունցի ի մ 9 Ln— թա էի յայնմ ժամանաժլի ով կարէ լեզուով կամ գրով պատմել quւkրումն Հայաստան» bmg, be զիոաարումն եկեղեցեաց խնդ րեմք JԱրարչէն տսյ ա իարձիս խաղաղութիւն» թագաւորաց սէր եւ միաբանութիւն... Սս» տուծ փառարանուիւն. ամէն»: Ս. ՆՇԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻ | Ա. bn wրան ’ « Գրեցաn սուրբ քառ ավտակ Աւետարանս ի թուիս Zug Չ:Խ:Դ։՝ pf Հայրագնտու» {ho Bhab §. «Գրիգորի bre Jիշխանու թեան ՀեթԹ- ne մյ որդ ւ 1 եսոնի ձեռ ամը ամենամեղ ք™- նանայի , Ստեփաննոսի , ի սուրբ մենաստանս Uber ey , pi հովանեաւ Ս. Փրկչիս, եւ կենսա իր Ս Նշանիս , եւ մաւր լուսոյ Uumn— ուածածնի, որ Է առրնցժեր անմատոյց դր- դեկիս Լամբրունի։ Արգ ավաչեմ՝ գամենես- եոանսղ որք ըն եո նոյք զսուրբ տառս եւ. լուսա որիք ի սմանէ , Jիշեսջիք ի Քրիստոս զոառապսնալ եւ զմնղաւոր գծողս, եւս. եւ գեղբաւրորդիսս իմ զՅովաննէս Purhulusy ու վԼեւոն սարկաւագ , զՅովսէփ պատանի» վասն զի իխնդբոյ սոցին, ի պակասեալ ա- մաց եւ ի զառանցեալ տիոց եւ ի ծերութեան հասակի , շնորնաւք բարերարին ՍԱստուծոց աւարտեցի զսա Jիշատակ ինձ. եւ ի ծնողաց իմոց, եւ ի վայելումն յարռաջասագեալ ար- եան մերձաւորացս». » Ժիշեցէք զնեարագզատ եղբայրն ի/ պկաստանդ ին , որ ի սոյն sdf վախճանեցազ ke anւդ. անբերել ի եցող. մեղ» ..»: «Յիշեցէք գվերջին ստացող Ս» Ս- հտարանիպս զիա ջա Սաւարն զՂարբերդ sp ի գեղջէն Հողքու, եւ զկողակիցն իւր. եւ Ր զգուստրն զիանի րէկն... acpi Ռ։ Ծ-Ե- կաղմեցօ (կազմեցապ) »o 4 Աւետարան եւս. « Յամին եւն նարիրորդի եւժանասնե-— բորդի մեծ Թուականին մերոյ, ի Հայրապե տուժեան Տեառն կոստանդ եայ Լամրրոնտաց- ny: be խ Մագ աւորութժեան դեռոաբոյս սպա- տանեկին Լեւոնի որդո Անի, գրեցաւ սուրբը եւ լուսափղզձ եւ կենսակիր ատոուտ- ծաւանյդ աստուած ախաւ « U. Աւետարանս ի սուրբ քաղաքս ներու սաղէ մ N ի դրունս սուրբ եւ փառաւոր տաճ արխիս Քրիստոսի Ս ։ Ցակո- բյ, db ամբ իմով անարժան եւ մեղսաթա- «ալ փանաքի եւ անարձեստ դբչի Ստեփան. մականուն ՑՅերկսյն կոչեցեսլ» ի խնդ քոյ Աստ- ուածարեալ եւ սրբասէր փՓանանային վարդ խխիանայ, եւ ոգեւոր գստերն իւրպ Շա- Քր նաւատաւորի ռր ետուն. դրել qu մե- dure փափագանաւք յիշատակ նոցին անջրն- ֆելի, հւ աւանդեցին Ս) « Հրեչտակապետացն e եւ ես ողորմելի գերիս յանձն առի եւ րստ կարի իմում անագի ի ժամանակ ծերութեան , — 345 — որ յժ պակասեալ չէր ճաճանչ լուս այա ցրս եւ պակասեալ ի զաւրուժենէ ։ Արդ Թէ- պէտ եւ անարձեստ էի գրչութեան. փիանա- Քի հշ անյարվար, այլ հնանդիպեալ լաւ եւ բնտիր աւրինակի որ գրած էր Ստեփաննոս գներ Երիցանց, «յն որ լի էր եւ պատա» բուն Jարձնեստ գրչութեան bc Ընդ բնաւս նոչակեալ» նակ. բանիւ կատարեալ bre նո - nd լցեալ» որպէս անա յայտնի է իմնոստ- Leg եւ ստոյգ 4իտողաց , զի լի եշ կատար- ծալ էր արուեստիւ , ի բանս, ի բառս, ի լբ- ծորդգս եւ ի բացատա, եւ ի տրոնմունս աոո- գանութեանց։ եւ ես մե ղագոլր նողս Jyժ բաղձանաւք bc Jrpնատոչոլ mbնչանաւ ք, ա (էտանջ երկաւք, մեծաւ ms fornia fd brs ըստ կարի դծագրբեցի զսա ի լուսաւորութիւն մանկան եկեղեցւո: Արդ երեսանկետլ ա- ղաչեմ զամենեսեան մանաւանդ: դասս քա»- գանայից , որ վայելեք ի քաղցրանոսիճաշակ ե. դեմաբրուղխի վտակաց քառառաֆես: HT նոսանաց կենդ. անական աստուած ախաւմ Սմնտարտ- նական բանիցս. մանաւանդ յորժամ բառ- նայք ի ամ սոսկալ ի պատարագին , յայնժամ Ս. Աչ ետարԷանձաւ դ bւ միջնորդ ական կենա բար ձրաշիւք սուրբ պատարագին, յիչեսքիթ ղզստագողսն «ուրը կտակիս, զ յառաջասացնալ պատուական Քանծանայն Վարդ իշխան եւ պկե- նակիցն իբ եւ զամենայն ազգայինս , զկեն- դանիս he գնանգուցնալս « ւ զնաքար Lm— ւատաւորն - որ աշխատեցաւ Jyժ ի կոկել Թիթ պե, եւ որք սպզաստաւորեցին մեզ ի սլէտաս մարմնաւոր - եւ գիս զխաւարեալս մեղաւք Ստեփան եւ զիմսն ամենայն, ողորմութիւն գտանել JGhղ աւուրն ճամառ ալտի.» bre որ Jbobugt դղվերոյգրե “րբ"՝ Քրիստոս Սստ- ուած ինքն Jhշէ« «et Մի ոք իշխեսgէ [Ae —~ 346 — ՖՆել զՍուրբ Աւետարան p Ս Ի phe Gch «ացն , կասի գ րաշական դնել, կա գողանալ, կամ իւր սնաեամկանել , կրամ յինչ եւ իցէ ալա Հանել ի սուրբ եկեղեցւոյն, այլ կացցէ Վթ- Laugh Gulsaer f depay uppոյ =k ղան oe. «կեղեյոյն . Ե եժ np fo fred pcb fF կիբ արկցէ եւ ձանցէ , Քքիստոս լինի նմա գատախազ յաւուրն այցելութեան. եւ ելցէ ֆնքն իւրասյնովքն ի կենաց գրեն: իսկ ԹԷ ոբ վասն Հեծելի եւ հա վան wf trbe f am ավա Թ եան" հանցէ, եւ յորժամ խաղազի գարձուսդէ: ի տեղի իւբ» աւրձնի JUԱomnւ~— ծ... Ով եղլարք) ոչ Թէ վասն մարժնա- «որ ինչ լումայի գբեցաք 4Սուրբ Ա. «ցը վասն զմեղ յիշել -«- ի մայիսի ԻՍ.- սկսա. bi J“ գ numnu փԱ «աւարտեցի De « Bhշbgte ՎՄ պատժ էոս պատուական Քածանայն Պր կաղ-— մեաց զՍուրբ Աւետարանս իւր ծախիւք եզ աշխատուժ կն ամը .. Jobs fp be qif ասնելր ՋՁուլաՀակն եւ զամուսինն իր Տուխթար»»» որ զlյուրբ Աճետարանս վերստին զարդ արե- ցին արծախժով եւ ոսկւով եւ տէրունական նշանա եւ սուրբ «պատկերա `. եւ զնտե— վփաննոս արեղայն, որ չատ «վսատեցա. խի Ժարծթելն-. եւ «Մկրտիչ. ոսկերիչն... —-ԼԱյլ գրով — «Զվերջին ստացաւղ զկուրբ Աւետարանիս». զտանուտէրն Մզտեսի Ամիր բէկն եւ զկողակից զիհաթունմէլ իքն. եւ զսբբ- բասէր քականայն զՏղապարոնեն եւ զերիցա- կինն զ/Րրղտեսի Սուլդ անն hc rq) նողսն զՇէրե եւ զԹաւրէզն, եւ զեդրայրն ԱՎիրխերն եւ պկոզակից զՍատախժն... այլ եւ bps fh ’ ՎԱՃլին, զՍադաղզան... պ acinւտ — ունն $ զկուաճինն. .. զԱստուած ատուրն m գԱքանդ արեն ՝. զնայմէլիթե -գՄզղոեսի Ա- միրբէկն եւ զՄրղոեսի Սուլբանն, ոբ սոթա — 347 —_ երկոքեանն «դեեցին զԱ ետարանա ի հալալ արդեանց իւրեանց. .. hi եղին Jիշատաlկ f դուռն |). Նշանին .. bs —U yy 4pով—« ... bu Յովաննէս եւ Ամենադենին Քն Սալ չուկն be բ որ tke Ալէքոանոսն եւ ուսէսն. դգնե- ցք զԱմենադնին էգին ի շինի գուo (տուաւ) եւ տուաք յիշատակ ի Ս. «Նշանին դուռն , այլ մարդ գան գալապայ չկայ, ոչ ի մերոց եւ ոչ յաւտարացն -- յիչեցեք զԱմենադինն եւ 4ՔԿՐն Սալ չուկ.. » Գլուխն եկեղեցին է եւ աղբիւրն , անջինջ hn fp ե ծնո ղաց... »: Ս. ՍՏԵՓԱՆՆՈՍ ԵԿԵՂԵՑԻ ann ե տարան. ընտիլ. io աղալժ A «».. Գրեցի զՍԱւետարանս Տեառն մերդ . Յիսուսի (Քրիստոսի ի խնդր աստուած ազա &ւ սրբասսեր բոտ նոգ ւոյ նաւը մերոյ , (um մարմնոյ ուսուցչի մերոյ , պատուական Քանա նայի Սմբատայ Քաջկոնց , ի յիշատակ նո - nj pւpոյ եւ ծնողաց բրոց եւ ի վայելումն եղբաւը են եղբաւրորդգ եաց» [A ամենայն նախ Նեաց pcpոy py ձեոամբ Հեթումի Lac wun եւ անարժան Փաձանային եւ անպիտան ԳՐՐ- չի": Ի թուա. Հայոց մեծաց իՉ9:. 9. ի Թագաւորուժեանս Հայոց Սմբատայ - եւ ի Հալրապետուցեանս ծեառն մերոյ Գրիգ ո- բիշի , ի Քաղաքի Մամուն ատի y ջն Ln- վանեաւ ||. Թորոսայ»» «ես Անանիա Սրբ Է պիակոսոս , զքեզ ա- ղաչե Ր Աստուած իմ Քրիստոս...» ի վախճան Մարկոսի գրեալ». «ՏէրՑիսուս ողորմեսգի: Տէր Յովանէս հալիսկոսլոսի վերադիտողի Մել- տինու եւ Խարբերդու մայրաքաղաքաց) « —ի վերջն Մատ էոսի գրեալ» ՎԶՉստացաւղ Սուրբ — 348 — Աւետարանիս գՏէր Անանիա զպատունալ արք եպիսկոպոս խարբերդո, զորդի Սիոնի երի- ցոյ, ստացալ զսա ի նալալ բնչից pg bc bk— դի զսա ի ճայրենի Է կեղեցիս մեր ի Ս. Ասn—- ուածածին » եւ ի Ս. Ստեփաննոսն , եւիՍ- Սարգիս , որ է երեք խորան , ի յիշատակ ինՃ be նախնեաց իմոց ew. Jիշեսքիք ... bu գեղ- բայրն pf զՏաւնական երէցն եւ զեղբաւրոր-— դին ի զՍանակ սարկաւագն , որ կէսաւրեսյ փոխեցաւ առ Քրիստոս»... + Ս. ԿԱՐԱՊԵՏ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՍՈՐՍՐՈՒ ԳԻՒՂԻ | Ue ե տարան N ««.» ես անարժան Ցոնանենէքս եպիսկոպոս ի սբտէ խոցեալս, ի մոայց անկեալս, նոգ ւով ` զառանգետլս գրեցի , զՍուրբ Աւետարանս YL անտրժան եւ մեղաւոր ձեռւաւքն պակասեալ իբ լուսոյ եւ նասեալ ի ծայր կենաց եւ ի դուռն մանու ն սպասե մ գերեզմանի. գրեցի» »» լազ եւ ընտիր աւրինակէ » դրեցաւ ի Թուին (ի: եզ Մ: ի յերկիրն Ցծաղմնոյ իվանք Երկանբն- կուզենց, ի դուռն Ս. կարապետու եւ Ս. Աստուածածնայ եւ Ս. Յարութնոայ։ եւ սյլ սրբոց որ աստ կան». ... կ Աս եաարան նս. «ee. Bu ծառայս Աստուծոյ զ. Jեւոն Բա- զպունն անգ ցանկացող եղէ այյ լուսաիղձ be կենսակիր կտակիս, եւ տուաւ աւարտել պսա Սիմաւոնի դՐչի: ի ստոյգ եւ Jննտիր աւրինակէ Ս. Սանակայ Թարգմանչի ` JՐԿ- տակ եւ ականակիտ որսլէս եւ խի Փրկչէն i — սացաւ. զոր Jyժ բաղճանաւ բ եւ յոգ նատո- չոր մեծաւ wna fb udp ստացայ զսա ի լուսաւորութիւն մանկանց եկեղեցւոյ» եւ բ — 349 — Ժմիչատակ ինձ եւ ամուսնոյ իմ տիկին Սբրպ- լի) եւ որդեկայ իմնց Գ. Լեւոնի եւ գ. Ռաշ զունէ hc ծնողաց pմոց..»: Ձեռագիր Սօրսօրու Ս. Կարապետ եկեզգեզւոլ . 3 ebm անաց ,be A Գանձարան: base) ՁԶեռագիրք Դադեմու վանից՝ | Աւետարան. ՉՄ աշտոց, 4 Յայսմաւուրք t. Զեռագիբք Ս.կարպտ. եկեղ. Խարբերդի Ad Աւետարան: Զեռագիբք Ս. ՑBակոր եկեղեցւոյ Խարբերդի . 6 Աւե- տարան՝ մին մազաղան | Ցայսմաւուրք t Աժ Զեռագիրք Ս.Նշան եկեղեցւոյ Խարբերդի. 4 Աւետարան. A Սարգիս Շնորհալի Ր ԶՁեռագիրք Խուլէ վանից 4 Յառընտիլր , 2 Ube տարան, i Գանձարան. A կանոնագիրք Մխիծար Գooի. զոբ Մալանիացի բողոքական Ցովճաննէսը տարաձ էր կըսեին: — Վերոյգրելոց յիշատակարաններ չկրցի օրինակել: ՂՈՒԼԷԻ ՎԱՆՔ Ս. ԳԷՈՐԳ — ի սկիզբն: « Յիշատակ է այս Սուրբ Ա- «ետարանս Չմկազէկցի Պնծորդ եպիսկոսո- սիս , որ դաղդաղեալ dեո աւք դրեցի անար- ժան առաջնորդ |. Գէորգայ դերեղմանի Խուլավանից , Պր զարդ արել է գանդգուցեալ Մ Peoytլ եպիսկոսլոսն Ը վասն երկիւղ ին Lա- վանկ Թամուրին սուրբ գերեզմանիս միա- բանյքն Bագուցեալ են ի Մով դղեակ. եւ վանս Խհարդիշչարի եւ Ս. կարապեւտին եւ կարմիր վա- նուց: եւ սիրով յորդ որեալ ամենսյն միարա- նաց, կրկին ժողովեցի ինն միաբանս եւ պակ- ծառացուցաքբ Ս- Սթոռս. եւ երկու ագ ա— բակ գնեցաւք գիւղին մերձ եւ դ այտն մեծ ագարակն ձարիւր փարայ , bc միւսն քսան, ի գալալ վաստակէս be բացի վանքիս մեր- Հակայ հայն որ աւծեալ ՔՐ ԴդՐ"ք ի ներ- ՔYy վանացս ութն բոսլէ «եւ շիւսիստյին dr — 350 — նապարձիւ uanւտ Լոյսալի գիւղն, որ նեո ի է htu ժամ. եւ անտի ձողադգ այտ լեռն է J“ բեւմտից կուսէ դէպ # հարու կէս ժա, ան— տի Jարեւ մուտս hbu ժամ, մինչեւ fF նա պարձն Խարբերդգու yh Հանապարեիւ ուղիղ դեպ Jարեւմուտս եւ ի գլուխ դեղին աւծ- kf քարն՝ նանց Ջրով եւ ձողով, որ բազում աշխատանաւ,ք ստացայ...) չ « Գարոն Սբէլն Թաղարցի , որ կուր էր ա- pup bc եկն nւ fon $ եւ բացան աչ բ Նորա Ր, ձծարիւր եւ վատղուն ամաց (Ep): եւ բազում՝ քաջութեամբ ստացաւ վանացս նողն որ ` աիրեալ էր Լպյսալի (գիւղի) չար կարդացո- q բն»? uml p Աստու ած ողորմի նակատակլ եղբաւրս Տեր Յովանին... Մելիք Մանտոյ Սւզբեկցւոյ, Թաղեցաշ ի մատուռն |. Սստ- ուածածնասյ, եւ բազում նիւանդ բժշկի - վայ ինձ բթ ամոխս որ եղբայր Lap ա ե be aya սուրբ դերեզմանիս առաջնորդ ե. դրեցի wu բանս uw. Re //d եւ գրեալ եժ ամե- նայն անդք որք բնդ իս եւ րնդ աժ ոոս ան- ցին, Jիշատակագ րութիւն Մ Բբք«yէլ «րք ե- պիսկոպոսին be միւս Առաջնորդ աց ՈՐՔ յ"ա- -ոած քան զմեզ. իսկ “4p. բանս սակաւ 4Ր- բեցի Թուին Հայոց Պ-: Ղ-Բ-»:— ի վերջն Մատլժ . Աւետարանի գրեալ. — « ի Թուին ձայոդ. Ո. Ղ. Ի. F Հայրապետութեան §. կոստանդ եայ եւ ի Bագաւորուցեան մե- ծին Հեթմոյ գրեցաւ Սուրբ Աւետարա- նրս յԱստուածապան եւ յանմատոց կլայս Հոռոմի , J ոո Լուսաւորչին մերոյ Ս. Գըր- ոիգորի, ի դրունա սուրբ վկայիցն Թոդո- րոսի եւ Գէորգեայ եւ Ս. Աստուածածնին Ի Jորոց գուռն սպասաւորե մքը այժմ մ', ժողետլ ղեայրենի բնակութիւն մեր զբարձր գղեակն եւ ղանմատոյցյն զկատենսյ hi փախեալ JY — 331 — լասեոիցն չարեաց, հւ վասն Ք"վցրու թեան վերադիտողիս Հայոց կոստանդ եալ սրբոյ եւ առաքին ոյ եկեալ բնակեցաք աստ , նովանա- ւոքեսվ իբրեւ պփախուցեալն ի տապոյ ամա բանւոյ առ Թաւոտ ծառոց ընդ չքով: զոր Տէր Յիսուս գոա նաստատուն պանեսցէ» »«.՝» ` «կատարեցաւ սու բբ. պատուիրանաս Փրկ-. չին. .e. Jy վայրի $ dhn wd Jոգնամեղ ԳՐչի Պետրոս երիցու որ կոստանդ ին b—. pնgac , mq arc կատենայեցի , յիշ թտակ ինՀ bc իմոցն hb ի վայելումն որդւոց իմոց Un ar Քել եւ կոստանդ եայ» ... յիշ -1ան արժանի արարեք զբարետոնմիկ եւ զբարեկեցիկ զեր- կոսին. ճարսունսն pf զնքեւթԹագունին be զՏիրունին, յորոց ոչ մին ենաս ի բերումն զաւակի , այլ տարաժամ եւ դեռաբոյոք վաո- խեցան F Քրիստոս he ան մխի տը ML Bո- ղին ինձ եւ որդւոց իմոց...» — ի լուսան ցն Bolubbնac ԱՀետարանի «Շե էր Bunce մեբուսաղնծմ՝ ի Պրօպատիկեայ» բանին գբբո- ուած է «Մեսրոբ վարդ ապետ հիմնադ իր: սուրը, պայտպանուն ամը իշ իոանաց Und դղեկու շինեցին մենաստան « Քուին Հայոց Na ° 9 ° Գ. ° Jիշեսջիք .. +. Մաղաքիայս »r Խուլէի վանքին մէջը կը գտնունր Ս. Ներսէս Շբ- Նորնալւոյ օրձնած միւռոնը փոքրիկ շիշով ժը oh կաթ վկայագիր կամ յիլատակագիր մագաղանի վրայ , bi ann փ մի սրբոց մասանց որբ պատատեալ էին մոմչորի մէջը. եւ որոց վրայ կտրմիր կնքամոմով կնիքները գբ- pոշմուած . Ա յս ամԼնը գտնուած են եղեր 1839 ին ’ Ս. Ցանարի նորոգութեան առնի, ի ներքոյ սեղանոյն wn գե- բեզմանաւ Ս. ԳԼօրգեայ : Մեք կ'օթինակեմք դոս յիշ- տակագրելոը ի Ս, մասանց տուփին մեջը, երկու մատ լայնու- Թեամբ եւ բիչ մի երկայն N ննագոյն ղն ի մը վրայ գրբ- եալ «Ողորմունեամբն Uunncdոյ որ ապգա վայելեք .... ի տանա կիլիկեայ գանձի, որ պարգեւեւաց ահարժանիս Աստուած. յիշեսջիք զճայըն իմ կոստանդին եւ եղբարս իմ` — 332 — ց. Սմբատն. եւ որդիքս սիրելի Լեւոն Թորոս Ռուբեն, եւ կողակիցս Զապէլ Թագուճին , որ .. . հոգայ, կրաւնաւորս եւ նիւանդս... bt bu արքայի գանձուց պարգեւեսցի սուրբ . մասն Գագանան կարապետին Քրիստոսի. եւ ետու պարգեւ մխինարունեան ընդ կողակցուս եւ դեռաբոյս Մ էլքոնին. Աստուած վայելումն տացէ , ամէն. Ձ, Բ. ին» : ZO (ի) a ՈՂՈՐՄՈՒԹԵԱ ԾԲ ԱՅ. ԱՐԱ ՀԵԹՈՒՄ - Ո. 4. Ե. PTO: | Օրինակ վկասյականի Ս. ի դոյն ի Ms — eh ay բնագ րեն « Արդ ողորմուժ ե ամըն Աստուծոյ hun — ցաւ սուրբ գերեզմանս ՉՓԻՔԱ. զաւրավա- րին Հեռաժմբ ծառայ ծառայիցն ՍԱստուծպ լ. ոտից. ձող: ՄԻՔԱԼ սուտ անուն արք եպիս կոսլոսիս « որ շնորձնեաց անարժանիս բարե - պաշտ Մելքաւն պարոն ի խան որ ի գանձուց արքոյի Լեւոնալ եւ Հե մյ առեալ է ի պա- տուգացն Ցունաց, որ ես տեսի կնքալ եւ վըր- կայե, եւ նարիւր դակեկան պարգեւեաց Պր նորոդեցաք եկեղեցիս եւ փոխեգաք անոյն Ս) - Գէորգ, որ էր ՄՍՎԱՆ. յիշատակ Մելթաւ ամիրայի Թագաւորազն։ այսպէս Թաղեցաք տասն կրաւնաւորաւք եւ քառսուն աւր պա- տարագ աւք աֆ կողմն Վեծ խորանիս , ուր hu միշատակն Մլբաւնին եւ շիչ մի սուրբ իւղ» որ սայ Ներսիսի Կլացո Հոռաւմկլայու Ս. Հայ-— | բապետին աւրձնած սուրը իւզն է,որ քեռնե երկրորդ Հե մայ փախուցեալ է Հուոմկլառւ ' վորժաք Սշրսս. ամիրայն Եգիպտոսի կործան եաց զկախթուղիկոսարանն կլառւ հւ անտի ասա արքայն Հեթում եւ dեn ամբ ՄԸբլ- Ք"ւնի առ սուրբ ուխքթաս. որ եւ տեսաք կր- նիք Ներսիսի սուրբ վարդապետին ի վերայ եւղոյս եւ կնքեցաք - br փոքրիկ մատուռի ե— — 353 — դաք գերեզման զաւր Ս. Միւոոնս այս ե- աւ յիշատակ Ս-Ներսիսի կլայեցուն եւ եղ- բաւրն Գրիգորի» եւ փոքր մաս մի |). կա- րապետի, եւ կնքեցաք`» կիրակոս եպխիսկոսլոս Արասդը բաղաջին, Մատաթիսյ նսիակո- պոս Մ ելիտինու յ, եւ քոր եպիսկոպոսն Uստ— ուածածնայ եւ Աբդլմնենու երկուց նորաչէն վանուց , ոp հրամանաւ. Մ ելքաւն ամիրային նստին Խարբերդու դաշտն եւ միա յն խրա- տեն ժողովուրդն» մենաստան դայտիս է մի- ան |). Գէորգ , ոբ ունի նինգ. նազար տուն ժողովուրդ, եւ չորս եկեղեցիս Խաբրբերթու բացի Ասորւոց, որդ Քաղաքիս bre դ աշտիաս Խարբերթու ոտից մոխիրն Առաջնորդ ես ե. բայց նզովեմ ես եւ երկու եպիսկոպոսն, եւ ԳԵՔ -քաւր եպիսկոպոս որդիս, ով որ բացցէ աուրբ շիրիմն ԳԻՔԱ - եւ գողասցը կամ այլ տեղ տարցէ , նզովեալ լիցի: եւ ԹԷ վիճակն լեսցէ , բաց ի վեց գիաւղիցն 90 Ս Աստուա ծածնայ lk Աբրդլմնենի ետ պարոն |Մլքաւնեն, եւ գեղեցիկ կարգադրութիւն մեր խափանես- gE մանու եւ դժոխոց արժանիս լիցի: Անուն նաւրն եւ որդ ւղ եւ նո ւոյն սրբոյ չյսմէն OO Կեչ+ Կ}4 Գէորգ եպս. Միքայէլ եպս.2.Դ: Կիբակոս եպս. ԿՆչ4 Կիբակոս եպս. (Սուլ բ Միւոոնի շիշին ձեւն:) կէ Կեչ . Հեթում. Միքայէլ եպս. Ու . — 334 — Սոյն վանից գերեզմանատան մէջ կր գրատ- նուին են մանարձանք ի բարձր խաջաքա- բեր. նման |). Թարգմանչաց մանարձՀանաց որ յԱ«սաքելոց վանս ի Մուշ: POA Քանիին վրայ գրուածեներն են , — «9. 2: Դ. see — տակ է Մբքսյէնլ վարդապետին » : — « Թու ա կան 9. Դ. յիշատակ է. Ստեփան վարդ ապե - տին D3 ——de oe (եզծեալ) Սարգսի »DEe ——- կeաr— փարիչ արի բ վրայ զգդեատառորեալ եաի- կոպոս մը քանդակած եւ սրտին վրայ դրբ- ուած էր «եպիս» Ռ:Մ.ՁՉ. eps —_— Գե~— ըեզմանատան բովի աղբիւրին վրոյի քարքն օրինակուած « կամաւ քն Աստուծոյ Ln wua Սիմէոն վարդ ապետ bc ժմիարանք Ս. Դէոր- դայ չինեցաք զաղբիւրս»:— ձին քարի մբ վրայ «Չ- 2- Գ»: — Աղբի-բին բով ՀիՐ- մի մբ վրայ «Այս է տապան կանդստեան Sp Աբիստակէս գրոց աչակերտի, որ փոխեցաւ F Քրիստոս ... (անրնթԹեռնլ ի)» Թվ: Q.»: Ս. ՆՇԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԾՈՎՔ ԿԱՄ ԿԷՕԼՃԻՒԿ ԳԻԻՂԻ A Ս. ետտրան Ր Qe. ես Գրիգոր F վերջ հասեալ գիտնա- կանաց *.¢. ցանկացող եղէ այս լուսայիղժձ եւ կենսակիր կտակիս Ս - Սս ետարանիս , եւ ետու աւարտել F ստ գ. եւ JԸնտիր չաղափարէ Ս. Սանակայ Թարգմանչի J տակ եւ wlw— Lu e..) (ուղ ճատեատլ) Ի Վերջին յիշատակարան մի եւս կայ գրեալ «p Թվին այոց 9. եւ Ա»: լ Ս հ տարան biu. «ատկերաղարդ N Նախյուն անուանեալ : ` — ի վերջն Մարկոսի գրեալ «««« զՄկրտիչ վարդապետն եւ զՅովաննէս վարդապետն — 355 — հանդերձ միարանաւ,ք սուրբ ուխտիս Աբր- դգելանաց աղաչեմ Jշbլ wn Fրիստոս Յի- սուս Աստուած , որ աղզատեցաք զսուրբ Աcե- տարանս F Jանաւրինաց եւ տուաք դարձեալ յ"Պաջին տեղին F գիւղն որ կոչի Շու չանց Ր նոգարարձուժեամըն տանուտրոջն Հազար բէ կին .*..F ԶՉվերջին ստացող Ս Սւետարանիս, գոՀ ա Մ ուրատն ի Ներքին Ծովացն յիչե- 5f.p ... նաւրն Սադաղին եւ մաւրն Նազ- խախքունին yb իւբ որդոցն ՍԱղուպին »u J- վատին ml ատաղէնին , Ավբանին Մ ուչեխին A Ջոնար մամին -..» — «նուաստ Յովանէս ե- պիսկոպոսքս դիտուժիւն Լիի ձեզ քանա- նայից եւ տանուտիրանցդ » «» մեծի եւ փփո- Pre np ի Ներքին Մովուցն Բշ. աւ մանի £, Քան զայս այլ աւել եւ պակաս առնոդն ի ներքոյ աւրինաց Է, զի յառածմէ ի վեր սյս- չափ էբ, հիմի «յլ ոք ժի իշխեսցէ խախտել պատ... «ahr արդ յայսմ տարտաբոս եւ ի դառն եւ ի վշտալ ից ժամանակիս , բ էր 9Չ-:1.-... Այցելու որբոց Էւ այրեաց պարոն Յովանէս մեծ սիրով եւ Jyժ փավփիա- Քանաւքբ ետ գրել զսուրբ աւետարանս յի- շատակ նո en իրո եւ ծնողացն Կիրակոսին | bi Շողտիկնայ , bi կենակցին՝ Թագունւոյն եւ զաւակացն ». «եւ Հոիփսիմի ձաւատւորի "` յիշեցէք զանյիշելի գբիչո--- զկարա- պետ կրաւնաւոր»» » զմայրն . Ասլմելիք, be զքyՐր"ն զգՍուլթանմէլիք եւ զպՋանմէլիք, եւ զզաւական զՅոնաննէս եւ զֆուռջին բէկն «.. ւ գբարի յիշատակն իբ զՐոյս որդին 3». — Այլ յիշատակարան «.. « Սրդ ի դառն եւ ի նեղ ժամանակիս որ Է Թուական Հայոց 2Ժ.Թ.... աստուածասէր , Կամեստ ` &եւ ճարկեւոր կինն Շիրազ մամէն bn նորո- դել զսուրբ Աւետարանն... յիչեցէք պՇի- 91S ——— + fa mm mamma — 356 — բազխախքց ունն «եւ զնայրն զԱսլանն , պմայրն Շնաւձնորն , եւ գեղբարսն. -» մ ուրատյչէնն եւ զայրն «բ զխնդ ուր կն ee. hr ղզաւակսն զԹաւ իկն ... զԱսլան բէկն. .. զղուստրն գմ ամէն... եւ զԹումարէ կն ... պպարոն 2ա- զարբէկն, եւ զկողակիցն իւր զԴֆուխտոյն, զորդին զՄխիթար սարկաւագն, զորդին զնղբեկն եւ գկողակիցն զՄուղալ խախքունն եւ զորդիսն... ղզնւնճուրեկն եւ զկնըրդ- րածն .oobes Ս. ԳԷՈՐԳ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԱՎՇԱՆ ԳԻԻՂԻ | Յայսմաւուրք . ընտիր. մագ աղալ : eo .« $pրեցաւ ի Բիւզանդ իա ի մանալ լէն Սուլու մանաստրու, ի Թուականուժեան , Հայոց Ռ-1.ԴԻ։ ի թագաւորուժեան Suihաց սուլ թան իպրաձիմին, եւ ի Պատրիարքու- Hեան 9. եկեղեցեաց իշխանաց «oe oDe A Սե տարան bin. «.. Սուրբ Աւետարանիս ցանկացող եղ- եալ Հայրապետ Քանանայն եւ ետ գրել զատ յիշատակ իւր եշ զաւակի իւրդյ Ցակորոց -»- աւգնականութեաժմբն Աստուծոյ առեալ uu յանձն Փանանայ ոմն Սիմէոն անուն, եւ դրեաց AT աթ Eոnս դլուխն F լբժան եւ գՄ ար- կոսն մինչեւ իճարխը եւ ի տասն նամար , առ դրան Հայրապետ երիցու եկեղեցւոյն, արբպն Յակոբայ եւ սուրբ Թորոսու, եւ ե- ղեւ զի վասն չար եւ դառն ժամանակի«ս որ վասն ծովայցեալ մեղաց մերոց բազում Քաղաք եւ դաւառք աւերեցան, եւ բաղում դեղ աւեր եւ անբնակ եղեն իմարդպ եզ J անասնոյ 1 ելեսղ ՎԵկեղեաց 4աւաn գնացեալ Հեուաբնակ գաւառսն, եւ ough — 357 — Ս. Աւետարանս Թերակատար ժամանակս բազումս. իսկ նախասացեալս Հայրապետ b— բէց եղբայր գոլով մեր ըստ մարմնոյ, յժ բոնադ ատե աց վասն սորա զի դնկատարումն wաngt , be ես ng առնուխ յանձն Jաղագ ա տկարութեան անձին իմոյ եւ զի չէի ձմուտ այսմ գրչութեան արձեստի, ապա նա եւս կեղեցին մեր կացցէ յիչատակ մեզ եւ bn ղաց մերոց եւ ի ժառանգ ութիխւն զաւակի մերոյ, Ցակորայ , եւ ես վստակացեալ ի զաւ- բրութԹիւն Աստուծո առեալ ի ձեռն que գրեցի եւ զպակասությիւն սորա լցի ըոտ կարողուժեան անձին ի ny ... գրեցաւ ի ա «առիս նկեղեաց ի յանապատիս որ յանուն Ս. Կիրակոսի, մերձ առ ի ստորոտս լերինն ՐԹնոյ, af է տեղի նանգստարան մերոյ ’ ի Bուականուքժեանս Հայոց Պ.... Jobb p ... br Gայցեցէք զթողութիւն մեղաց ui=- ուածին աշխատողին եւ գրողին սորա |)իմէոն երիցու». այլեւ մեղուցեալ անձին իմդ Ա- զարիա աբեղայի, որ զյետին գիրս դբրե- յի “eohs + ՑԱՂԹՈՒԿ ԳԵՂ ՉՄՇԿԱԾԱԳՈՒ A . Uh տարան Ի ընտիր ’ մաղ աղա Ր Զոր նուխիրեյցին ինձ, եւ ես ընծայեցի կ - Պոլսո, Ազգ» Մատենադարանին : «Փառք փառաւորեալ սուրբ երրորդու- տէրութեան ե. ի մի կատարեալ իսկու եան Հաւր եւ Որդ «ո եւ Հոգւոյն սրբոյ Jp եանաս յաւիտենից ամէն Սաստուածային սի- Ր Lետbcne dh բնաւ որեալ Է յաստուածա-. սչր անձե , զի ամենայն բարեաց սկիզըն եւ — 358 — գոյութիւն ի նմանէ է, եւ այնչափ: զաւրա- ւոր է եթէ ոք սուղ ինչ ճաշակի ի նմանէ աննատ կարաւտի եւ: առաւել ցանկայ: Չի Թէպէտ մեծ են Sec եւ jae, սակայն ի նանդերձեալսն ունին զկատարումն . իշկ սեր ընդ Աստուծոյ Jերկաբաձդ ի Jնժ ամա նակ Ժաւխոեանսն. վասն այնորիկ սուրբքն եւ արդ արքն առածինք զամենայն զեն անա իւրեանց նեղու ժե տմը եւ չարչարանաւ,ք — «արտեցին ի «էրն Աստուծոյ բեւեոեալք Ր ՑՅազագս այնորիկ եւ տէր կոստանգ ին wut — ուած ակոչ վերադիտող Հայոց՝ զամենայն պկեանաս իւր Աստուծոյ սիրոյն նուիրեալ F մանկութենէ, J ամենայն գործա բարիս Jւժարաժխւտ ե. ի պայծառութիւն awl Աստուծոյ փոյթ , եւի unugու մն սուրբ կurus— կարանաց անդանդգաղ,: որ մեծ յուսով ie անձնատ սիրով ստացաւ եւ զայս կենսակիր եւ աւնետաւոր բանս բանին Ասաուծոյ , nf ի լնուլ պԹերութիւն անկորուստ be փար Pամժ տան իւր. այ| ի լու ժն փափագ ման աստուածասէր նոգ ւոյն: ԱԲԴ գրեցաւ Ս. Սւետարանս ի Pocw. Հայոց ՉԲ. իսուրբ be յաշխարձամուտ աժ ոուս Հուոմկլայ ’ բն նռվանեաւ սուրբ Լուսաւորչին մերոյ եւ աստուածաներկ սուրբ Նշանիս , եւ այլ բազ- մանաւուք սրբոցս։ ի Puagաuc. Հայոց Հեթ- aly պայծառ անալ ատ թագաւորի , br pա- փեպայչտ որդ ւ նորա Լեւոնի, որոց տացէ Աստուած կեանս բարիս եւ անսասան ա գաւորուժիւն ի փառս խր: Հրամանա երջանիկ եւ աստուածազդգ եաց կաթողի- կոսի Հայոց Sեառն կոստանդ եայ, որ ստա ցաւ զսա Jիշատակ Amgen -ՐՉ եւ ծp- նաւղաց իւրոց եւ եղբարց ձանգուցելոց ի Քրիստոս : Արդ աղաչեմք զամենեսեան , ՊՐՔ — 359 — ժառանդ էք զսա եւ կամ աւգդտիք իլուսա- ւոր բանից unpա be կաք գաղափար wnincp $ Jիշե«ջիք ի Քրիստոս զբարեաց յիշատակաց. արձանիսն զՏէր կոստանգ ին աստուած ապա». տիւ կաթողիկոս Հայոց, եւ զուղղադաւան. նար նորին զմանրամ, եւ զփբիստոսասքր: մայր նորին պՇողիկն, եւ զեղբարս նորին դԳբիգոր եւ պԳէորդ պվաղուց փոխեցեալս առ Քրիստոս, եւ զեղրթաւրորդի նորին գար- ժանապատիւ աստուածասէր Ք»անանայն գԹո- րոս, եւ զքրիստոսապան որդի իւր զնտե- փաննոս yb նամաւ րէն պամենայն ղազգա- մինա իւր զկենդանիսն եւ զննջեցեալսն , ցաղ ողորմուժ եան ցաւղեսցի F գերեզմանս նեջե- ցելոցն , եւ կեզու ցիչն կենդ անուժ եան տացէ. կենդ անեացն Ընդ երկայն աւnւրաչ ` Այլ BE ոք սրտի մոտւբք եւ անկեղծ աի-. բով յիշեսցէ զյիշաակեալսդ եւ նոքա ե- դիցին յիշեալք յողորմութիւն փրիստոսի եւ. Աատուծոլ: Աբդ: nd բան եւ լոյս, nd կեանք եւ իմաստու իւն bc պաւրութիւն Uunne— ոյ Յիսուս Քրիստոս չի քո յանաւոր եւ. unu— կալի. դալստեանդ. ’ Jանեղ դատաստանիղ. միջնորդ իս եւ անբարբառ. բարեխաւսիս , բն- կալ ցիս Տէր կարապետն Ընդ արժանաւոր եւ բնդ հաւատարիմ վաստակաւ որսն Ք" hr ' բնդ ընտրեալ նովուապետան առնուլ զբրա- բիոնն Jաղթանակին ի քո յառատազձիր եւ վաննիաղ պարդեւացդ: եւ քեղ փառք ընդ Ճաւը եւ րնդ նո ւոյ սրբոյ յաւիտեանս յա-. ւիտենից ամէն: եւ արդ ես անարժան եւ անպիտան դծողս ՑՅոնանննէս յերեսս անհ- եալ աղաչե զամենեսեան Ժիշել գմեզ եւ զմերսն ամենայն - bi խոչորուժեան եւ up- ալանաց անմեղադիր լերուք» զի տկարա- — 360 — նայ ամենայն մսեղի ի գործս խր» սակայն եւ ես պակասեալ ի սգալի լուսոյ յաչաց տե- սութժենէ. եւ ի նու եւ ի dinwg [neuny ws մենեւին պրկնետլ։ այլ նարկեսվ ի շնորնաչութ ալեացն եւ պատկաոնալ Jաստուածատիպլ պատկերէն՝ գծագրեյի զսա ըստ իմում կա-— բի, հւ դուք սիրով ուղղեցէնք դԹերութիւն - եւ Աստուած առ կասարակ ամենեցուն ո-— ղորմեսցի եւ ինքն եղիցի աւրնենեալ յոաւփտ— եանս եւ յաշիտեանց յաւխտեանս ամէն » «+ — Այլ գբով— « ես կոստանդին ծառ այիցն- Աստուծոյ ծառայ եւ ողորմուժեամբեն Աս- տուծոյ կաթուղիկրս ամենայն Հայոց, որ ե— տու գրել զի ւետարանս զայս յաղագս wl — ձին py ° JԸնտիր bi ի Le աւրինակաց ’ bre. ոսկով եւ արծախժ ով գարդարեցի եւ իմ տես— եալ զմենաստան անապատն գֆոսն , եւ միա» բանեցի զիւրեանքն ի մի պաշտաւն be fr fe սեղան «եւ առին իւրեանգ սանման րստ կար- եաց իւրեանց» եւ ես միտբանեցայ Ընդ նո— սա եւ պարդեւեցի նոցա վպՍւետարանս զայս պոր ինձ ստացել էի, յիշատակ ինձ եւ ե'զ— բաւրորդւմ իմոյ Թորոսի Փանանայի , եւ: ծր- նողաց մերոց եւ եղբարց եւ քերյ մերոց, զի ան վով մնասցէ ի սուրբ ուխտս. եւ մի ոք իշխ եսgE ձանել գսա ի Ս. Անապատէես. գի մի անիծիւթք պատժեսյի BD? +o oe { Քրիստոս Uunnւ ած»... JRok 4 Կիրակու երեց »»» bri պկենակիցն իբ զխություն . որ ծնան դզա- ւակ բարի զիա իթ երէց.» եւ սա... դբն- հաց ի նալալ վաստակոց իւրոյ bi ի Spee n— րուժենէ զայս ոսկեզաւ ծ Ս Աւետարանս , որ Է անդին մարդ արիտ ’ Jիշաւտտկ պաւակին իe- ՐY դեռալուսկան Հռիփսիմէի. ««»ի թուին. Պ: 1 զՍնաաքել յիեցքնք»» — « Զկարապետ ոսկերիչն Jhobgtp +» bee — 361 — զիւր որդին զԱմիբխերն եւ զիւր ծնողսն »»՝ որ արծալժով met րաց "ուրբ Uebmue— րանս *e De — «a >ատուած աւրեկնէ զս ն be զիւբ որդին ղաւ ղոսն եւ գիւբ Էղբոյրն որ aի-Ր գվարձքն եցող սուրբ Կարապետին » ։ — eo. - «Ցիշեսջիք պտնտես Ոսկիկն nf ետ կազմել զսուրբ ԱՀետարանս , իւր եւ իւՐ այրոջն Վարդանին եւ ճաւրն Թոմասին եւ մաւրն Խրմզին եւ մեծ պապուն fուլէֆին, եւ մեծ մաւրն Թժման եւ եղբարցն Պետրո- սին եւ Երանէլին. եւ ձաւրեղբարցն Տէր Ներսեսին եւ խոսրովին. եւ իւր որդւոյն Aոn- դւոյն, եւ եղ. յիշատակ ի գի«ղն Հաղդգուկ, ի դուռն Շրեք մանկանց, որ Է Չմշկածագ ու ջոր Է ոխ: (ոխվ: վադր8) ոո —(« Դարձեալ վերստին նորոգ եցա. սուրբ Աւետարանս ձեռամբ տէր Սարգսին, որ է կրաւնաւոր» «. Սստուած ողորմի ՊՊուաստեցի Մինասին... որ տիվեց ոսկի մի սուրբ օետա» բանիս. «նորոգեց: «« Թվին Ռ- 2. ԿԶ-»: « Աստուած աւրննէ զQոաստենք դի«ղն եւ զիւր Քրիստոսադաւան ժողովուրդն րգ 1’Ef p ոայիս Գրտոնն եւ զիւր որդիքն զՆերսէսն 1: եւ զՄ ովսէսն եւ զիւրեանց որդիքն» զԱստ- ուածատուրն եւ զիւր որդիքն: «4Մ ղոեսի Հարապետն զվարդանն` եւ զիւրեանց որ- դիքն -» եւ Աստուած լուսաւորէ դպ իւրեանց ննջեցելոց նոդ իքն ,) Պր Վի բանեցան ի սերն Քրիստոսի , եւ արտ մի, « չափփու տե՛ղ՝ Jի- շատակ դրին ի դուռն Mo կարապետին եւ սուրբ Սարգսին եւ սուրբ Shp «մյ Աստ- ուածածնին , ի վանքս խարտիյարո, եւ ի Jառածնորյդչուժեան տէր Աստուածատուր եպիսկոպոսին , եւ. Ստեփաննոս վարդ ապե - — 362 —. տին , եւ Տիրատուր քթանկանային , յամէն տա- բի կարդացքք եւ ey ժողովուրդս ի Frbu- տա յիչեցեջ՝- — « Bfobgtp ra (Աստուած "ղոլմի) wuns— gbp Դանինլ ին եւ Մ աւճուտին ե. ԵթԹարին ba Մնագակաենին ., եւ այլ. ամենայն եղբարց եւ. Քուերց, որ ետուն կամաւոր ողորմուխժ|իւն եւ օգնական եղեն չինութԹեան ||. կարա պետու վանիցն - եւ Ս. Աւետարանս դրաւ - եսլ կայր մօտ յայլազդիս եւ սոքա ընձեո—- նելով ինչՔ՝ զերծուցին Jայլազդւոյն եւ br ին միշ տակ կրկին ի Ս. կարապետ. .. DE Թվին Ռ: 1: Է: կրկին նորոգեցաւ վանքն, զի ի շարժմանէն աւերեալ էր, եւ Ա«աֆնորդ er — նիցն էր Տէր Միքոյէլն » » ——ի վերջն Ղուկասու Աւետարանի գրեալ » «ծս Տիրատուր եպիսկուզոս , վերջին ստա ցող Ս. Աւետարանիս որ ստացայ զսա ի Lar— լալ վաստակոց իմոց, կազմեցի կրկին եւ եդի յիշատակ իՄ- Անասատս թարտիչարպ ի 4աառս Չմչկածագայ ի դուռն Ս. կարա պետին եւ սուրբ տիրամաւըր Աստուածածնին եւ Ս. Սարդսի զաւրավարին. «. յիշեցէք» ». զառաջին ստացողն 4Տէր կոստանդին կա թողիկոսն Հայոց իւրայով քն Ճանդերձ hc պնիրակոս եւ դԴաւիք քանանայ՝ զմիջին ստացողք, եւ զիս զՏիբատուր նուաստ եպիսկոպոս ղվերջին ստացողս, եւ ով ոք WS ունի ի վերայ Ս. Ս ետարա- de .o Det — Անտարանիս դրան նկարէն խորաննե րէն զկնի երկու երեսներու մէր ոսկեզօծ էջերով դրեալ Է « Ով յԱնսկիզբն ծոցոյ բան ’ նոյն եւ ծած-— կեալ յաղգս մարդկան» — 565 — «Որ զայս մատեան Աւետարան մեղ Ճձեչեցեր Հայն գեծութեան, «Fa ղպծնողս Քո բանի զտէր կոստանդին ձով իւս բարի « Tun J" ոռ Ընդ Պետրոսի երգել քեզ ` առո անլոելի: q ‘Nr յամենայն չhչոy աւրկնիս ’ նանուրց գից տէր & անաչիս ,, « « Արդ զնուխրող. այսմ հի Թի բնհաղ ի N 2 որ վապատնիս , « ՌԲազմել Ընդ Քեզ pF նարսանխս : «Bb. ծնողաց Նորին ողորմեսցիս -« որ յաւ փիտ- եանս միշտ աւ րննիս »# | Աւետարան նւu. «4. « $րեցաշ սա ի թուա, Հայոց ի 9. եւ ԺԸ- ի յերկրիս որ Տի-րիկի կոչի, ի վան- ՔԸն Վաւղրու (Onn) գեղջին ընդ նովան- եա. |. Աստուածածնին եւՍ. Յակոբայ « Նշանին եւ Յոնաննու , եւ այլ սրրոց որ աստ կան հաւաքեալ» ի հայրապետութեան mb ա որն Մ կրոչին եւ տէր Բարսեղին. «. db~ nen Ստեփաննոսի անուամբ միայն կոչեց- եալ նայրապետին . «» Ցիսուս Քրիստոս չար- ժեաց ի սեր աստուած ային նախանձու գՆոր- Մանուկն ն զկօղակիցն իւր պՇնոնւորն ,Պրeo. ստացան զսուրբ ԱՀետարանս ... եւ եդին բ «ուրբ Անապատն ւագվանք կոչեցեալ ի դուռն Ս: Աստուածածնին եւ Ս. կարապլե- տին եւ երկոտասան սուրը Առաքելոցն JF- nial. ng np ունի իշխանութիւն , ng վարդապետ ,-ոչ առածնորդ ձանել ի դրանէ Uannւ Ֆոյ՝ ծախելով կամ գրաւ դնելով, եւ թէ ոք յանդգնի ընդ լխաչնանս պատժեսցի , նդ Յուդայի եւ այլոցն» յլ աւրինակ եւ ընթերցումն մի խնայեսցի -«« յիշեցէք զստա- ՞ — 364 — ցող սորա եւ զծնողսն խր եւ զՆներսքս սրր- բասէր աբեղայն որ պատճառ. եղեւ այս բա- բութեան, եւ զծնողսեն իւր» «» աղաչեմ յի- շbլ ի «էր զմանտեսի տէր Ներսէս կրաւնա- ւոլ:ն եւ զնեայրն խը զԱստուածատուր պատ ունլ ի քանանայն , որ մականուն Գառնուկ կո- չի, եւ զմնյր իւր զԼնալխաթուն, եւ զեղ- բայրն իւր զնաւատարիմ Pe րիստոնեայն aԱ— բիոտակէսն , bl գեղ բայՐրք ի զփոխեցեալ առ. Քրիստոս զՅոձաննէս հեւ զՄելքիսեքն , եւ զնաւրեղրաՀրորդիքն իմ զգՍարդիս ե Գրիգորն եւ Մ արտիրոսն , որ են յերկրէն Լերդկայ, որ եդին իւրեանց յիատակ ղաշ տիֆփա շուրջառ մի բոլոր զգեստով ի սուրբ Անապսատս որ կոչի Աւ ադ վանք» +.B. A Սե տարան hreu, .. Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի թվա» Հայոց ի 9. Դ. ամին ’ dbn ամը ... Յովսէփի «`. եպիսկոպոսի, ինանանդիս Չմշկածագի , կարապետի եւ սրբոյն Սարգսի զաւրավա- բին եւ որդւոյ նորա Մ արտիրոսին «եւ այլ բազմակաւ աք սրբութեանց որ աստ կա- ոուցեալ կան, ի յառածնորդութեան սուրբ ուխտիս տէր կարապետ եպիսկոպոսին , որ փոխեցաւ առ Քրիստոս, եւ ի նայրապետու- թեան Վ աղարչապատայ սուրբ ՝բՋմիածնայ տեառն Գրիգորիսի , եւ միւս նայրապետու- թեան Սիսոյ տէր Սիմոնի: Այլ եշ (յիշի- 5էջ) զմեր առաջնորդաս զտեր Թաղքոս նայը- կրաւնաւորք, որ շիմի կան, են Թուով իՉ- Թող զսարկաւ ազն եւ ղտնտեսն եւ պմղտե- սիքն եւ պգործաւորքն:... Գրեցաւ սա ի ec bi յինտիր աւրինակէ . hi ունի՛ զտասն — 305 — խոբանացն զդիրոն կարմրագրով ի վերայ իւ- բաքանչիւըր դլ խոյցն ճամարին *.. Աղաչեմ, .. եպիսկոպոս եւ զմարմնաւոր նայրն իք զՄ ար տիրոսն , որ լ։ տարի տնտեսութիւն 1p այս վանիգս, եւ զմայրն իմ զԴչխոյն... խնդրե որ իմ մեղագս Թողուժիւն ուղէք մվԱստուծոյ, զի յժ մեղուցեալ ե: Մ եղոյ Աստուծոյ: նւ Աստուած վձեր մեղքն Թո- AL oe +eDs 1 Սոյն Յազնուկ գելի ձեռագիր մատեաններէն. Շքկու Աւետարանի եւ մէկ Ց8այսմաւուրքի յիշատակարանը մը- Ֆաց : Այստեղ նաւաստեցին Թէ Չմշկածազցի տէր Գրի- գորի ձայրն բեռ մը ձեռագիրք տարած է այս գեղեն եւ Խարտիջարու սուրը կարապետ վանքէն: Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻ ԶՄՇԿԱԾԱԳ ՔԱՂԱՔԻ A Աւետարան N .«..« ՍԱւարտեցաւ Ս Աւետարանս... Թր- ւականխիս Հայոց Զ. ՌՈ. ամին, գաւառիս ՓՔաֆջբերունւոյ, ի դեղնաքազաքն Սհանց, ոբ Է նիւսիսոյ կողմանքն Սրճիչոյ, բնգ ձովան- եաւ Ս. Սոաքելոյն Թադէոսի եւ այլ բազում եկեղեցեացս որ աստ են». ինսյրապետու» եան. Տէր Գթիդգորի .f թադ աւորութեպն Զրհանչան իմիրզին, որ զբոլոր «աշխարհս Հերբակալ ունի. ի ձեոին իւրում ««. Աստ ուած ողորմի ասացէք ստացողի UU. ԱUchaw— բանիս վալաթցին yb ծնողաց նորին Դա նիլ ին, եւ մաւր նորին Էմին (Եային)--« fic 4ծողիս Յովսէփայ ...Ds | — « Յիշատակ է Ս. Աւետարանս Պատորր- Քուցի Դբիդորի «րդ «պն Գասպարին , կիրա կոսի որդւոյն ՑՅովանէսին , եւ Մուրատի ոլո - ւոյն խավլանին. հւ Տաւնապետի որդւոյն * — 366 — Մարգարին եւ Դարվիչին., եւ ծնողացն. Uumn—- ուած աւրձնէ զսոքա որ միարանեցան.։ ՝ եւ առին.» զՍուրբ Աետարանս եւ եդին խի Ժիշատակ ի կարմիր վանք ի դուոն Ս. կա- րապետու Թվին Ռ։ . ԽBԲ. եթէ բ յան- դգնի, եւ տնանկ լինի, աւշժտէ կամ ծախէ կամ գրական դնէ , կամ |). կարապետու դրանէս ձանէ , կամ զ յիշատակարանս կտրէ , կարի իւր յոյսն Jարքայութենը Աստուծոյ » զպատիժն կայենին կրեսցէ , եւ զմասն ընդ Յուդային առցէ , եւ խաչ նանողաց դասուն դասակից լինի-«-« Յիչեսջիք զԱրոնն քար- տողն (քարտու ղաբն) , "ր մեղապարտ dեուաւք | նպեցայ իՍ. Աւետարանս, եւ վերստին նnո— բոդեցի եւ կազմեցի ի Կարմիր վանք, ի գուռն Ս. կարապետու եւ Ս. Նշանին *.. De | Աւետարան bhւu. ere Արգ այսմ աստուած արարբըատ ins — տենի գանկացող եղեալ պատուականն ի քա նանայս անուամբ եւ արդեաժմը» ++ աց աւ պսա յիշատակ ինքեան եւ իլուսաւորութիւն ճո ny եւ մարմնոյ - բստ այնմ եթէ Գատ-— ուիրանք տեառն լոյս են եւ լոյս տան ա— $y: եւ գրեցաւ F Paw «Ո. Հ. 9. dhrn wp անպէտ եւ յպովամեղ կրանաւորի Գր...» — « Յիշեցէք վերջին ստացող սուրբ Աւ ե- տարանիս զկԿիրակոսն ... պծՀազար ... hi glha- զակիցն իւր զՄանուշակ. զորդիք սոցին զՈս- կէտունկն եւ գվարդ անն A զՏիպալն A 1 n- ոինքն՝ ՎՈվասափ եւ զՄովսէսն , գլ)ինանն զՆոր պարոնն , զմ ինասն , պՏաւղիկն , ցՍա- ուան, զֆուլվարդն ’ Մ տրխթ ան , all անանդգ ն ’ զկուլ խալքժունն , իսքէնտէրն , զվապուկն եւ զիւբ կողակիցն զֆՓուլվարդե.. եւ զթուր- վանսաան , զՂու մրին *... գԱկորն ,» զՈվսէ փն, $ֆ — 307 — զԱւադն = զնարսներն զՀերիքոնն ' զՇանի- նարն ’ ղջ ռռւունքն՝ զՆառ խոս ու Նե, զննով- Քոն, զեղիան, զղէնատն , զԹփիկն , Սուրա- Թբն, Մարիամն, Սուլթանն էւ զաոյլ «llr — նայն մերձաւորքն . *.Bs «Աստուած ոզորմի թաքանցւոց նաւ ասալ եննջեցելոցն -՝. տուին զայս Սուրը Ս ետարա»- նր« ի Ս. Սարգիս եկեղեցին յիշատակ... Աստուած ողորմի Կիրակոսին նո ւոյն եւ ծր- նողացն , որ ետուր նորոգել զՍուրբ Ue brs — բանս... ի Թուին Ռ: 2. Դ. նոկտեմրեր ամ» «յ ԻԸ. աւրն ը-ի յիշատակ Ս. Սարգիս ե- կեղեցւոյն, ի վայելումն էր Եսայի քանա- նայիս ...Ds | Աւետարան blu. Ր Աւ արտեցապ Ս. Աւետարանս ¢ [- եւ յոնտիր աւրինակէ ... ի Թուականի Հայոց 6: | 3 կ.Դ. նոյեմբերի ամնուն ԺԻ ին - Պէկող- Լին, բազուժերկամըք be աշ խատանաւք վա- որ տաժանեալ քս ատու wen pս umn ui գրեցաք որոշելով զ իւս մանրագ իրս Lo wa— ձայնու թեանց, զկիրակագիրս, պզցանկս եւ պկանոնադ իրս, ի պէտս ուսումնասիրաց եւ ավփտվփանս & չմարտասիրաց $ Մeդ որբ Ըան- Դիպլիք «մա վայելելով եւ կամ աւրինակելով , դթԹողութիւն չնորձեցենք խբթԹնութԹետն դր- բս, զի Հազիւ կարացոք գրել զոյս- Է եթ: պատակմամբ գիր ինչ սխալեցեալ ի- ցէ, ներեդէք , քանզի Ջանք եւ դիտաւորու- թիւն մեր էր ամենեւին անսխալապէս յա- տաջադրել զայն սիրելեաց եղբարց մերոց ի "Քրիստոս. եւ զի մինչեւ ցայժմ նամաբար»- բառխիւք Աւետարան 3 էր գՐեցեալ երբէք — 368 — վասն դժուարու թեան զանազանից Թուոռյն. մեք վասն պայծառութեան Հայոց յանձն ա- ռաpբ զամենայն դժուարութիւն, որպէս զի սփխոնեալ տարածիցի իի միջի Զերու մ...» « Յիշատակ Է Մարկոսիս եւ նաւրն իմոյ Թորո- սին. . բարինոգի Քաղցրիկ մայրիկին իմ Թան- սուֆին , աղւոր տիկինն խմ նծանդգուցեալ Մա- բիամին մեծ նաւրս Կիթակոսին -.. եդի ի 4ա- ւառն Գիմիսկածագու ի դեղջն Թաղարու Ս. կարապետու եկեղեցին , ի նայրապետուլժ եան Տեառն Աստուածատուրի ee. De | A Աւետարան feu. Q eee Hbn cup Դաւիթ եպիսկոպոսի bc Գրիգոր սարկաւագի... գրեցաւ երկիրն Բա- սենու ի գիւղն որ . կոչի Ծառո-. ( Մար ) ի ուա. Հայոց Ռ-Լ.Դ. ի Թագաւորու եան Սուլ թան Սէլիմին. բ կաք ողիկոսու- թեան stp Գրիգորին ’ եպիսկոպոսուժեան Ս. Խաչի վանիցս Ղազար եպիսկոպոսին . .« ի ժամանակի .«. որ փարձատ փաան րա- զում երկիր էառ Ղղլբաշէն bu շինեաց pա- պում նորանիմն բերդ որայս *. Ds «Խնդ րող Ս. Աւետարանիս Տէր Հէրապետ բականայն . -. բիշատակ իր եւ հաւրն Ապզիզին , մաւբն Գտսյին, կողակցին Շանդուլին, որդան Փիրազիզին, Մանխակին.. եւ Վարդ ազ pq Մ ինին .oe Վարդ էվանին «oo BE A Աւետարան bhւu. «... Ֆրեցաւ 3. Սւնտարանս ձեռ ամի... Բարսեղ քականայի ի քուակ. Հայոց Գ. թ. Գ. ի կաթողիկոսութեան Տէր Կարապետին » ի հայրապետութեան Տէր Գրիգորին, ի գդա- ւառա որ յեզնկէոյ, ի գեղս որ los կա- — 309 — լամրտի , ընդ ձովանետաւ Ս. Թէռոդղորոսի եւ Ս. Կիրակոսի -— « Յորում մատեանս գրեցաւ տէրունական , որ. J՞Րջ"Րչջի Ա. ետարան . Որ յամբարեալ ունի յինքեան դվէսլ Փբկչին մեր մարդկութեան. Զբանս bc զգործս զանազան շարպյեոնալ յոյս նրաչազան . ի իջանէ Աստուածրն բան իծոց կուսին | լս ձայրական, Թոռն իը սեպնական Ի Չորեքկարգեան ականց նման որ էր ի լանջսն Աձարաւնեան $ Քառենակ Թուռվն պատուական անդին ակունք սռրկերական . Չորից ny նամանման , er իմաստուն վաչ— առական , Ստացա զսա գանձ անզուգական , զարմ ի Սիոն երանուժեան. եւ յիշատակ բարի ինքեան ազգատքնմիցն միաբան» f — «նս Թադէոս քաձանայս 4նեցի զՍուրբ Աւետարանս խի հալալ եւ արդար վաստակոց իմոց յիշատակ ինձ եւ ծնողացն իմոց nw Նին » եւ մաւրն ՃԸՀէլին եւ եղբաւրն Պողո- աին... ի հայրապետութեան Խարտիչարի վա- Ֆուցս Տէր Աստուածատրին, ի գուռն |. Հարապետին եւ Ս. Սարգսին: Վայելել տա- 9է զՍուրբ Աւետարանս Թադէոս Քանանա- Ն եւ ձարկեւ որ եւ երկիւղած երէցկնոֆջն իր Շանմելիքին , որ-ետ ի գին Ս. Աւետա» բանիս զՔիմխայ եւ զոսկի աւղերքն es Uun~— ուած... տայ լսել պերանական Վայնն Եկայք աւրննեալք ...D: 24 — 370 — | Աւետարան bեւu. «oe « $pեցաւ Ս. Աւետարանս p Foc. Հայոց Ռ.2.-Լ. ֆ ամին . ձեռամբ... Սրսէն աբեղիս --« իՉնկածագ - ի Կարմիր վան Ընդ հովանեաւ Ս. կարապետին եւ Ս. Սարգսին եւ Ս- Նշանին... աեր եան սուրբ ուխտիս Աւետիս վարդապետի եւի Զայրա- պետութեան Sեառն Եղիազար կաթողիկո- սին. այլ եւ սուրբ ուխտիս սպասաւոր ի » անձն կրաւնաւսորքն, որ կան ի յայս ձե- մարանիս... Ժիշե«քիք: -« ցվարդապնետն pf զՏէր Ներսեսն եւ զերեւանցի զՏէր Յովանե եւ զծնողսն իմ' զԱրսքէննՆ եւ զմայրն կուլիս- տանն .. եւ դաշակերտն ի փոքրիկ Խաչիկն որպէս Ֆաղիկ ի յոստս խաչին , րստ կարեաց իւրոց Թղք ին կոկելն նետ ինձ սագ նեց « ՍԱստ- ուած զիւրոյ պարգեւն տայ... Յայսմ սոմի Jyժ ցաւով. տկարացայ Զ. ամիս: Բ. եւ Գ. աւր միապես ոչ կարչի դիր 4Րել.-. վոթ- իկ «աշակերտն իմ Խաչիկ ի սրբագբելն բա- ցում ֆանի«ւ.ք Lh ինձ աւգնեց. ..p կ. Աւետարան եւս. « Յիշատակ է Ս. Աւետարանս ի դուռն Ս. Սարդասին , ի քաղաքն Չմշկածագ. Ուչպադցի դարբին Դազալին դստերն Սառային be du— բն Զմրութին, եւ իւր առն աւագ. սարկա ւաղ. խաչատուրին որդի Տէր իսրայելին, որ հանգուցեալ են առ Քրիստոս - եւ Սառայի որ- դին դպիր Խաչիկ սարկաւագն որպէս զծաղիկ իյոստս խաչին ’ եւ դստերն Գուլ վարդին. եւ ինքն ողորմած , նիւրասէր, be աղքատասէր եւ աղաւժարար, լոակաց, համեստ եւ նար- կեւոռ , ամաւժխած եւ բարեմիտ.» .»: (ֆա- զափարեալ Աւետարան) ի ստոյգ. եւ Jրնտիր — 371 — աւրինակաց , ողորգ բայի եւ բառիւ , ի ղարդ եւ ի պայծառութիւն աստուածաբրնակ տա- ճարի Ս. Սարգսին... նոգարարձութեամը ընթ երցողքն , ի բանալ եւ ի խփել կոճկով կրն- Քողքն՝ վարձուց մուսասյցին ի Քրիստոսն ։ ա- է-ն » «Ո'վ եղբարք ° ասէք թէ պատճառն ի նչ է յիշատակարան այս տեզս դգրելոյն, վասն a պատճառս նամար ’ չարն սատանայ JYyժ Bշնաdի է աստուածասիրին եւ ատեցող, Ս. Աւետարան կու նրամայէ թէ Եբանի է այy- նոցիկ որ ունին յիշատակ ի սուրբ Սիոն. եւս առաւել ձրամայէ Bt ԱջՆ տացէ՝ ժախն չի- մանայ Զախն տայ աջն նոյնպէս : Մապա սւյս տառապեսլ եղկելիս գի բազում ժամանակէ: «յրի հւ տխուր դիմաւք Թողեր զաշխար- ձիս սուտ կենցաղոյս վայել չութիւնն ։ եւ ոս- ղիղ. «րաի դիմեց աո Աստուած ի պետա ինչ... Թէ չի վայելեցի մարմնովս, յոյս ու- նիմ Աստուած՝ sf զրկիմ նոգւովա. պամէնն ծախեց եւ կուտեց, եւ նտ ի նալալ արդեանց գրել Ս. Աւետարանս լի փափագանաւք» եւ եդ. յիշատակ խոստովանարար Թէ ազ եւ N BE ազգ ականք եւ տուն սորա ոչ իմանան այժ մուս մինչ JՉիտեան $ Ո՛վ սրբազան P™- նանայք ... երեսս ձեր ոտից կոխան , զի չF պարզեք եւ չի յայտնեք Ուշպագ գիւղիս մարդկան, որ կու դողամ որպէս գեղէդգն ի դէմ քամուն , զԱստուած սիրէք որ դուք չասեք wմէն մարդու յայսմնետէ մինչեւ F վախճ ան ։ ամէն ։ Ով որ յիշատակարանաս կտրէ կամ քերը եւ սրբէ, կտրի իւր յան արքա- յութեան երկնից. bւ սրբաջինջ ւինի եւ ա- գինք նորա եւ ազգ) 1 նարական. ` «փառք եռակի անձնա որուժեան եւ ե- — 372 — գակի տէրութեան Հաւր եւ Որդ եւ Հոn- գոյն սրբոյ: Արդ գրեցաւ շարակնոցս, որ կոչի Խլկցի, իրաւ եւ բնտիր աւրինակէը ձե- ուաժմբ ... usp 101 նիս *... կրաւնաւոր »» Ի յանապատս ի Կարմիր վանք, րնդ նովաննաշ Ս. կարապետին եւ |). Նշանին: եւ Ս. Սարդ- սին, ի յռ աջնորդ ու ժեան սուրբ ուխտիս միաբանից ԺԱ. անձն կրաւնաւորիս , որ կան. Jy" քարաժեռո անապատիս. ի թվականիս Հայոց Ռ Հ.Դ... յիշեցէք -- զուսուցիչն իժ զտէր Գրիգորն զգպարծանք մննոզաց, եւ զտէր Ստեփաննոսն եւ զմեծն արագիրն զոքըր Յովանէսն որ. զծաղիկն nւunjyg եւ խրատեագ -«« յիշեցէք» զարժանաւոր աեր եԵղիոյն որ ետ փափաքանաւ ք դրել եւ ստացաւ զսա ի նճալալ վաստակոց բ ( յիշ ատակ անձին իւրոյ էւ Հաւրն Ս, լիիարին: եւ մաւրն Շնոր նւորին *. — Uys Heed «Դարձեալ յիչեցեք զոտացաւ զ սորա պՀազրպէկն , որ մականունն Քանդրճի hr բ» եւ զկողակիցն նորո զխ անումն, եւ գորդիջն՝ զՍինան... եւ զմիւս, որդիքն սո- Րա պիսկանդ արն , որ. ի Թուին Ռ2.Ի.նա- ճատակֆՏյին , եւ գկ, մասն եւ գմ ուրատն եւ զԱբբանամն ...r Զկաղմող զնամլուս .. +.B. Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻ ՓԷՐԻ ԳԻՒՂԻ Ի ԶԱՐՍԱՆՃԱԳ A Սե տարան . «bu նու աստս երիցանց , եւ տրուպս քար» տուղարայ Առաքել երէց *..e եդի ֆան db—- : n wp իմով դրել զնւետարանս wn. միշատակ ինձ եւ ննջեցելոց մե ՐP"y ... գոր a ի յանգ ենան b Baw Հայոց ԽՃ: ԼԸ ° ամի. * — 373 — այցե յիչել զգրողս եւ զնայրն իմ գՅով- ձճաննչսն որ ի Խարբերդ ու գիւղն կասրիկ y 4+ նանգուցնալյ, եւ ես նորին աւազանչն եմ ծնեալ» տէրն ամենայնի q J"«րկս նորին հի - մամիթ ի-բովք անչարժ եւ նաստատուն պա Հեա. bi պմայրն բ զՄ արիաժն ւ գեղբայ- բն իմ զՂազարն եւ զորդին նորա պիվան- էսն. այլ եւ ցն ձարոնն , որ չոբրեքամեա Հան- գեաւ ի քրիստոս: հեւ զեղրայրն իմ զֆիաւի- | թբն եւ զԱստուած ատուրն որ տարա, խար շիկ եւ մանուկ տիաւք նանգ եան ի Քրիստոս Ի եւ զծնողս մաւր իյ զի աւ իլն եւ զֆոնա- (րն - եւ ղբ իմ զՋունարն եւ զորդի նո- րա զՏէրqաւղոսն , որ զղգանս սաստիկս էարբ փ ձեռաց իմոց ի վարժելն գրոց - հեւ զորդիսն բ գն զարիայն be qlf une sly ° քւ պմայրն Ա- կոկչէր, եւ զորդիսն իմ` որ առ Քրիստոս ՎՃանդգեան զեսայիան եւ պԴֆաւիթն , Sp n— դեցին զնոգ իս իւրեանց մանուկ տիաւ,ք - be Վվբքառասնամեա կանդ ուցեալ Երեմիան A եւ զմայր սոցա պերիցակինն որ: երեսն assrelle tay հանգեաւ ի Քրիստոս Ի զի յորժամ դրեցի գսա, լատ մարգարէին Դասի, uոpus էին՝ Շուրջ ղսեղանով իվ որպէս զեորատունկ Հիթ ենի - եւ մայր ոզ ա՝ Որպէս այգի վայելու Հ. Jանկիւնս տան py - be յետ երից եւ չորից ամաց եղեւ այգի իմ կար- կրտանար նորակապս տնկաւք: իւրովք, սակս որոց միշտ խորովի սիրտ իք ոգ ւով մինչեւ ցման ....U JL եւ. զայս պատուիրեմ որդւոց իմոց ւ ամենայն արեան մերձաւորացս ’ զի զԱ ետարանս եւ ի նետ ամեն. զԱստուածա- շունչն եւ զմաշոցն, զերիս գիրք» մի վաճա — 374 — ռել արծախժով, «յլ Հրի մնալ ի Հեռս րն- Թերցողաց - քանզի գրեցաւ ի Մեծկերտ բնգ նովանե աւ unւ fp Աստուածածնին . ki այժ մ kr fp ի գիւզս Փէրի., եւ ng 4ry աստ Lwn— տատուն եկեղեցի որ դիցեմ յիշատակ . fe վոյամ նետէ ոչ գիտեմ զասպագայն - բայց ձրի մնասցէ ի ձեոս բն երցող քաձանայից եւ BE bst ի դիպող ամաց մերձաւորաց իմոց երթալ ի տեղւոջ Jոpրում ի նաստատուն ե-— կեղեյցի, անդ դիցեն յիատակ. եւ ով ոք այսմ Tee հնազանդ. ԼիՅի աւրննեալ ե- դիտի: - «... Գրեցաւ սուրբ Ս ետարանա ի թվա. Հայոց Ռ-Խ-Թ- ամին, ի գիւղաքաղաքն Ռա- uu , ի դուռն սուրբ Աստուածածնին , bi սուրբ վասիլ իշխանին eo. ամէն ...): —(« Վերջին ստացող Աւետարանիս տlp Մարտիրոսին ասացէք Սստուած ողորմի նո- գոյն»: —_— ID [te սանյան դրեալ։ « Ոճ ղդեղկել ի եւ զ չուառականա « ռր dhnռքս դրէր եւ մ hen pu Ճեծեսլն էր Des — «Ով սուրբ Քանանայ, մի մեղադ րեր ծաղկիս վատուժեան, միտս շմոբեալ էր, արտասուքս ի դեղրունքն hac խառնէր ի տղուցաս կսկծուն , Ap յԱռտուած: փոխե ցան ' Գ. տղայ, որ նման էին ոսկւոյ եշ մարգրաի « Աչերս skp իստակել JY բատառսուայ $ _—« Աcաղ, որ փախէ , եւ Հեռքս բան չ էներ» ։ —— — Աւաղ եղկելւոյս , ռր զաւրն F բուն dhaն ի ծնաւտիս գայիր մե փրատէս, ան lա— նե Գոգ ւոյս “eo: — « SEp Մ արտիրոս Սւետարանս աղաց N — 373 — ի Ճալալ ին dkny wn ու He ( յիշատակ) իր հոգոյն: Թվ: ՌԾ Գո ԵԿԵՂԵՑԻ ՏԱՍԻ ԹԱՂ ԳԻԻՂԻ ի Ue հտալան. ։ Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս փի թվ. Հայոց Ռ.1-Ա. իԲալու ’ Հաւաւ գիւղ, : ի Մեսրոբ Երից »» ՔԷՇԻՇ ՕՂԼԻ ՏՕՆԻԿԻ ՏՈՒՆԸ ԿԷՕՔԹԷՓԷ ԳԵՂ Ընտիր գրով եւ պատկերաարդ բյ ց Ժիշատակարան եւ թուական տուներ —_— Ոսկի Աւետարան անուն ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԿԷՕՔ ԹԷՓԷ ԳԻԻՂԻ 4 Աւետարան hin. «ee. Գրեալ... 9:9... ձեռամբ (սկան վարդապետին ի Վայոց Հոր, ի վանս Գլաձոր սուրը Ստեվփաննոսին, ի Թադ « Հայոց Հեթ- տյ ձգնաւորի եւ աստուածասիրի, ի Հայ- բապետութժեան տեառն Գրիգորի, եւ չիչ- խանուժեան այա նանանգի պարոն Բար- Թէլի, եւ ի վերատեսչուժեան ձոգւոյ մե Ր տէր Ցոնձաննիսի, եւ ի դաստիարակու թեան Հայոց դպրոցի եսայի վարդապետին . oN J b56-p եւ գմ Լ ԲՋ անան ... զՏիրաւագն N զմայրն , զխերն , զաւակն պԱնանցն: Չերեց- տիկինն է զեաւրաքոյրն զնզգատիկինն-.. զպարոն Սմբատն եւ զնաթէլն, զորդիս նորա զսլարոն եսաարն պՇոթժոիկն եւ ցիւքոսն զտիկնայքն գվանեենի եւ զՄամքանն ...».. — 376 — 4 Աւետարան fiw. (eee Գրեալ ի Թվ: 9. 4 ° է վանս Guns — ւադրակ, ընդ ձովանեաւ սուրբ Նշանիս, եզ սուրբ կարապետիս եւ սուրբ Սարգսի գզաւ- տին... յխեցեք զեծարեղզբայրն զՈնոփրիոս հայրապետն , եւ պնամաւ րէն միաբանութիւն Ս. կարապետին զենդ ետասան կրա նաւոր- սրն. զծերս, զտղայս, պսարկաւ ադ ունս եւ զսպասաւորքս եւ զգործաւորքս Անապատիս (Հալւորի վանուց) ...be Ս. ԵԿԵՂԵՑԻ ՓԱՇԱՎԱՆՔ ԳԻՒՂԻ A a ետարան ° բնտիր $ մաղ աղա ° պատկերազարդ. , ոսկեդօծ.» — «Ոսկի Աե- տարան ) անուն: ԲԱԼՈՒ ՔԱՂՑՐԱՀԱՅԵԱՑ Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱՄՆԻ ՎԱՆՔ ՀԱՒԱՒԻ A Յայսմաւուրք. ընտիր մագ աղալ - «Գրեալ իկ» Գորիս. ի Ս- Սարգիս: ԹԸ- Վին Ռ-Ղ. Դ. ձեռամբ Ղազարոս դրչի ) չի- չատակ Գէսրդ Արք Եպիսկոպոսի դիտի Նոյն վանից»: | Աւետարան feu. բեսլ ՌԻԹ. իթՔալու, ի վանքն Հա- uy, fp be jpնտիր աpինակք , ձեոա Անտաւն եպիսկոպոսի «Հ — Մ անպուպ. (ee Taek) անաես |. Թովմայի «առաքելո եզ Սյ bբբեղայ վանից) նչ զոսյս Ազատա բան ի dkny «այլազգեաց , «Զոր տեսեալ ա» [ — 577 — ob, whew feopodige be apps | ooh F- մում Ar e դնէ յիշատակ ի վանա |) Թովմայի Pe ն Foe Կիւրակեից A Բանք ոսկիականք. «Ցեղբայր Յակոբը Վօռաճինոյ կարդեն քա- րոզաւղաց, իլտլոր ժ ամանակաս տարւոյն» $Fh:2:Qi Db: —uտ բանից բազմաց 40-50 կտոր զանա զան dեո ագիր մատեան հային վանքիս - որա urn անի պատերազմի ժամանակիս՝ եկեղեցա- կան գգեստուց ke անօ ոց Lh պանած էին անտես. եւ քանի կտորներ ալ Ս «Հրաչագործն վերույեր տարեր էր, ըսին: Ցանկը չունէին: Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻ ZԱԻԱԻՒ ԳԻՒՂԻ 4 այսմ ուրք» eee Գրեցաւ սուրբ մատեանս ի ձեռն Մարգարէ կրաւնաւորի , ի գաւառիս Մենծ- կերտու, ի յԱնապատն որ կոչի Սիրունքա- rt Ընդ հովանեաւ Ս. Յակոբայ, ի Թվ. ծա- J"9 2-4. Ի: յաշխարձակալու եան Հասան բէ կին ... fi վասն ծովացեալ մեղաց մերոց ելաւ Թավ րիզու խանն եւ եկաւ J խարնս մեր. եւ մեծն եւ փոքրն Շանէն սասանեցզան եւ զփախու un առին hr ողորմածն Սստուած Jhmnu դարձոյց , եւ ոյժ եւ զաւրութիւն ետ Հասան բակին. եւ քան զֆարաւոն եւ Քան զՌավփսակ ի սուր սուսերի մատնեց զինքն որգովք եւ նեծելովք, եւ գքրստոնէք ա- պատեց ի գդերուժենքն : Փառք: Uunnc dng br իխախնամութեան : Ա J" bbc ի նայրապնւտու» թեան Վ աղալրյչասրատաւ Shառն Ռռտավիսի Ս. իջմխածնի աստուածադիր աթոռոյն. յե- — 378 — Վիսկոպոսու թեան Տէր Ստեփաննոսի եւ ծե- րոյն Տէր Ղազարոյ $ Աւբրձ - Pumnւwած )» Ս. ՍԱՀԱԿ ՊԱՐԹԵՒԻ ԵԿԵՂԵՑԻ ԲԱԼՈՒ ՔԱՂԱՔԻ A Աւետարան . Ը. Գրեալ ի Թուրն Ռ- Մ - է-ի կաթո ղիկոսուժեան Սանակայ, ի Պատր - երուսա- ղեմի. Թէողդորոսի, յԱռաջնորդուժեան Բալ- ուայ Գէորգ եպիսկոպոսի Ի Վեուամբ Գա ղո— սի, ի յժ վշտակրութԹեան եւ տառապանաց միջի, պի կարի յպժ էր und bc սասանութիւն, որ զչարեկ (չափ) ցորենն ի ղչ վաճառնք- ին, որ անունն կայը եւ ինքն ոչ կսյը, զի բազում աղքատք եւ տնանկք լալով եւ ող- բալով շրջ5ին ընդ փողոցս քաղաքիս հւ շու- կայից A աղաղակելով անկե տը մեռանէին : Ն =~ bւu jուաք յոմանց Թէ Քաղաքն անմիտ կին nh +..., զենեալ եւ կերեալ է որդին իւր վասն սովոյ »« | Յայսմաւուրք h « Գրեալ drm wip Յովնաննէս Իա սին , ի Քաղաքն Բալու ի ի տան Գրիգ ո- շի: ի-ԹՎվ- «ի Ե. աոա Մ. Ամիր պէկին.» -p թագա որու թեան տաճ ly Une y— թան Մուրատին, եւ Աամիրսյութ ան RԲալ- ուայ քաղաքիս Հասան բակին. « իւpն մնաց բերդս եւ պարոնութիւն , եւ է քրիստոնէից բարեկամ'ե եւ նոգաբարձու չ Սստուած աւրձնէ զնա D+ 4 Աւետարան f Ընտիր բողորադիր, ոսկենկար, ի տուն Բալուեցի Տէր Դճորգծեան Մ. Յոճաննէոի , ԲՐ Jէկ էջն նայերէն եւ միւս էջն տաճկե րէն Ի աւ գրեսլ ց յիշատակարան - he Fe- «ական $ լար — 379 — Ս. ՍԱՐԳԻՍ ԵԿԵՂԵՑԻ ԱՐՂՆԻ ԲԵՐԴԻ ԿԱՄ ԱՒԱՆԻ կ Յայսմաւուրք. | « Գրեցաւ ի Hադգաւորութեան եգիպտաց- ւոց եւ յիչխանուքժեան Սուլք յման պակին, որ Է ազգաւ Դուլղատարցի, այս Գ. տարի Է որ իզգձեռն Դուլղարացուն է բերդս եւ Քաղաքս եւ է հնազանդ. եգիպտոսի սուլդա- աց եւ նարկատու ki ամգնական. միմեանց f չարն եւ ի բարին: Արդ Jud ամի wnt at. Ստամբուլ քաղաքն է Հոոոմոy ° գնացեալ ի . վերայ Թագաւորն որ կոչի Խոնդ քար (գիւն- Քար) չԵե-3-Ռ. Վիաւորաւք եւ նետեւակասսք» Նաւաւք: եւ Գ. տարի բոլոր պատերաղմեցազ Բնդ Ըսդ ամբուլայ » քանզի Ֆուանկաց wmf — նոլրտդ.ն որ ասի Գաս HB ագաւոր չ կոչն աց 7 ատ ըրիարքարան Հոռոմոց ռր ի Ստամբուլ էր, եւ գԹագաւորն Հոռոմոց որ անդ, վասն նա «ատոլ կաստատուժեան ի Հոովմ քաղաբի, եւ կեցեալ նոցա անդ. տարի մի բոլոր առ. (ա- գաւորն Պապ՝ պատրիարքն եւ Թագաւորն: իսկ յորժամ դարձեալ եկին նոքա ի Ատամ» բալ. իշխանացն Հոռոմոց կարծեալ էր Bt Պատրիարքն եւ Թագաւորն ի ֆռանգութիւն դարձան: իսկ նոքա բազում անգ ամ երդ- ուկալ՝ be իշխանքն Հոռոմոց ոչ նաւատային * եւ ոխա պանեալ իշխանացն Հոռոմոց : բնդ թագաւորին եւ ատրիարքին իւրեանց, եւ “յլ "չ միարանեցան ընդ նոսա. որոյ ի ձեռն պատգամաբերաց` եւ միջնորդաց խխան. մի Հոռոմ կիւուլիկէ անուն , յղեաց աո Թագ ա- ւորն Խոնդ քարն ձածկաբար, Թէ ես տամ ղքաղուքս Ստամբաւլ մի գնար այտի: ես J“ւnւր միում մինչդեո պատերազմ խմրեալ կայր - be մեռան ի տաճկաց ՃՌh (6%) ԵՌ անձն — 380 — ի կռի, իսկ ի Հոռոմոց մեռան ԺՌ անձինք : Եւ իշխանն այն կիւոլ իկէ բացեալ զմի գու- որն քաղաքին... եւ մտեալ ազգն տաճկաց ձանդերձ թագաւորաւն իներքս ի քաղաքն ։ ֆսկ Գատրիարքն եշ Թագաւսըն. «» մտեալ ի նաւ մի մեծ , եւ բազում ժողովրդեամբ իբր- րեւ ԻՌ- արամբ փախստական . գնային ի Հուովմ' , եւ տարեալ զամենայն սրբուժվլունս ի ճետ իւրեանց , քանգի յառաջագոյն ամսով մի պատրաստեցան փախչիլ: դի գիտեին: «պի յայտնեաց նոցա Աստուած... զի որպէս յա- «որս Սրբոց Վարդ անանց չար իշխանն Սի«ն- հաց ուրացեալն Վասակ եղեւ պատճ un bi Վորուստ աւերման աշխարձիս Հայոց » ke fp րող մն nւրացնելոյն դարձաւ » նոյնպքս եւ պիզ- ծբն Կիւոլիկէ -.. նոռոմն, խոն ի հաւատոց քւ անիծեալն յԱստուծոյ» « »-—ՑՅաւ ելե ալ-— «Աստանաւր ասագիզ «պատմաճզ րարաբ զանցս աղնտից ազգիս քրիստոնեից: Ի Թ- շականուժեան Հայոց Գ-Ղ. Թ. ելեսղ Սուլ- Թանն Թաւրիզու Զինանշան անուն, բազում եւ անթիւ զաւրաւք կ. ի չաշ. եկեալ հատ զեզնկայն յազգծն Թուրքմանաց, որ եր ազ- դաւ. Գայրնտուր , եւ կալեալ զիչխանն Եղզեկա Քաղաքին « եւ խԽ - անուանի ամիրայ զնկտ նո- րա, եւ տարեալ յարեւելս կորուսին: եզ զնկամխտյ աստուածաչէն երկիրն եւա hast պարակ: գերեաց իբբեւ անձինս ԺՈ. ընգ «յր էեւ բնդ կին, Թող զայն որ մաչե- ցան t ե. պներքին Դերջանն եւ զ վերին Thpe- Քժանն, դբաբերդ , պկեղի-։ պկոճակն , bre զՊայլ գետն , զնիոնան, զՍատաղ առ Laat սարակ գերեաց». եշ այլն: ես դնագնե ալ նստան ի վերայ ԱՎԹ այ եւ ի վերայ Upդղեr. հեւ ի վերոյ Մէրտքնու, ե. տարի բոլոր , եւ յամենայն աւուր մարտնչէին be կռուծնին ըն — 381 — Buus be fo rhehlseT php epty be տորէչին զ Թշնաժիս -.. be ինքեանք դաբրձետլ ի բերդն ամրանային : be հասեալ ի Բարե- կենդանեաց յետին չարաթ արե ի տաւնի Ս. Հայրապետացն » ելեալ դաղտագողի F Gեծելէն՝ որ JԱՎԹ այ վրայ էր նստեալ , եւ շուր) պատեցին դերկիրն Սրղնու, մինչդեո այգ ն զառաւաւտն չէր մերկագեալ , եւ Ի. դել ի ծառ սյութիւն վարեցին իրրեւ Եշ. 4ո- գիս, եւ սպանին անձինս Խ. kr դարձան ի բնակարանս իւրեանց չ be դարձեալ ի Ծառ արդարն ձաշտեցան , եւ արարին խաղաղու թիւն բնգ միմեանս , հւ ավզատեցան գեր- ելքն Արզն Քրիստոսի շնորձաւք եւ ողոր- մութեամբ, եւ ոչինչ կարաց: առնել կա ՉԱրղնի կամ` գնմիթԹ կամ գՄէրտին, «յլ դարձա յաշխարձ խր». Սրդ հս Դաւիթ եսիսնկոսու. աղաչեմ». յիչեսծիք»»- զիս». ի Թվին Ջ- Բ- գրեալ ի Խարբերդ» --Ս. ՍԱՐԳԻՍ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ՎԱՐԻ ԹԱՂԻՆ ԱՐՂՆՈՑ 1 Ա. ետարան . «Դրեալ ի Թվ: 2: 1. ի»: : Աւետարան եւս. ` «Գրեալ ի Մերաին: իթվ: Հայոց Պ- Թ. ի Fագաւորուժեան կոստնդիանոսի , ի նայ- բապետուժեահ Տեառն Մ արաբի 5ւ ի կոպոսութեան Տէր Յոձանեիսի-. լ Սւետարան եւս. « Գրեալ Գ: Լ» Ը-»» Նոր յիշատակարան «Մինաս վարդապետի: Ռ. 2. Ժ. որ կաց- եալ է վանանայը Արզնու բարձրաձնայե աց վանից ի fifa սով ժամանակի, յորում մէլ չարեկ ցորենն 19 չուրուկ ղուրուշ էր»: բա զումք ի ծնողաց գզաւակունս ուտէին. . «»։ իսկ ինքն Միհաս վարդապետն «Զվանքե յամայու- թենէ: պանէ - զմիաբրանս ba գաղքատս կե բակբէ- եւ գԱւետարանս նորոգ է յիշատակ ի«բ եւ ծնողաց: «»: ՌՌՌ Ռ բաժժոտո 4 Աւետարան * Ս. Յոնաննու ՞ Մեծադիր, մագաղաթ, երկաթագիր: ի տուն նանգուցնեալ Str Մ կրտչի (ՄԲղեի) yy - Ր յետին Թղթերը ինկած, եւ ուրիչ երե- սի մբ վրայ բոլոր գրով գրեալ: «Նորո եցա Աւետարանս բԹՎվինՌ-Խ. Ր. ձեռամբ Ներ- սիսի Արծկեցւոյ, Ալաշկերտ, ի գիւղս Շազ- րաւրան ’ յիշատակ ներկարար Hye Bey Կի- րակոսին Աբրծկեցւոյ- Աւետարանս գրեալ կայր ի ձեռաց Թարգմանչաց» եւ ննայեալ էր ի վաղուց ժամանակաց ի տուն Տէր Գալուստ ելրփցուն , եւ տեսեռուլ աստուածասեր կիրա- lau մանուկն եւ եղբայրն Ամիրխանն վզերաշաս եւ ղսքանչել իս Ս. Աւետարանիս ի ցաւոտ եւ ի յայսանարս, վոր դիւաձարքն ձայնէին թէ վգուրբ Ցոձաննու անուն Աւետարանս Lo Կնացեալ Է գնա բերեք իվերայ մեզ. գոր բերեալ թ աւալեցան դիւակարքն եւ կախե- ցան արիւնախժ աալ bi բժշկեցան. oD. A Աւետարան fu. փոքրադիր - ««. ` եղեւ զրաւ Աստուածախաւս մատենիս Ս. Ցակորայ, ի Թուականութեան Հայոց ի եաւժն ձարիւրերորդի , տասներորդի , իննե-- րորդի , ի Հայրապետութեան Հայոց Տեառն Ցակոբսյ , եւ ի պարոնուժեան Լեւոնի, բարե- սլայշտխի Ի Սrդ ի յայսմ ամի ի նոկտեմբեր unf™— սոյ: որ աւր էրի: եւ Ե: հանգեաւ բ Fep- — 383 — բիստոս բարեպատյտ արքայն Հայոց Հեթում * որում՝ ողորմեսցի նմա տէր Յիսուս: եւ յի- շատակ աւրձննուխքժեան նորա մնասցէ J փիտ- ետն։ նւ Տէր Ցիսուս ետ չնորձս ցանկալի եւ աստուածասէր պարոնին Հայոց Լեւոնի որդւոյ իւրոյ, եւ նա Թագաւորեաց փոխան նար իւրոյ bo նստաւ Jաթոռն իբ կարո- ղուժեամբն Աստուծոյ: եւ աւր նանդ իսի աւրձննուխժեան նորա եղեւ ի սուրբ յայտնու- մրն Քրիստոսի , ի մայրաքաղաքն Տարսոն կի- Լիկի՛ց « ի մեծ եկեղեցին Ս. Սոփի, եւ եղեւ ժողով մեծ յամենայն ազգաց վերադիտողա- ւրն Հայոց Տեառն Յակոբայ եւ բազում ե- պիսկոսլոսաւք եւ վարդապետաւք: եւ բա- զումբ ի Յունաց Գատրիարքաց եւ յԱսոր- ing bi Փուանդգ աց yh իշխանաց մեծամեծ այց ի Հայոց, ի ՓՖոանկաց եւ ի Հոռոմոց». յորս եղեւ, մեծ նանդ էս: եւ ուրախութիւն ազգիս Հայոգ : վասն որոյ աղաչեմ պամենեսեան ա- ղաս առնել նմա եւ խնդրել JU. սuտուծոյ չշնորձս եւ իմաստութիւն եւ զաւրութիւն « ... խաչին Fբիստոսի » ն Աւե տարան biwu. առանց Jիշ- տակարանի եւ Hուականի Ր ՉԵՌԱԳԻՐ ՄԱՏԵԱՆՔ ԲԱՐՁՐԱՇԱՅԵԱՑ Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾՆԻ ՎԱՆԻՑ ԱՐՂՆՈՅ 1. Դատաստանագիրք: երկրորդ մասն՝ Քարոզ ք: « Գրեալ ի Գոնդ ոս «Ռ-Կ-. Ը. »:. 2. Մ Kw *« Գրեալ dhn ամը կարապլե- տի» Ռ. «Ը. Թվին Հայոց , ի Jամուր ե. { AG, ՞ ա անի գիւղաբաղաքն յԱկրլ, ոբ մերձ Սմ այ, ի դուռն տիրամաւը Աստուածածր- 04 a : "7 Ne “ea —~ 384 — նին եւ աստուածրնկալ Ս. Նշանին որ է գի-. ւանալած- եւ ըժիչկ ամենայն ցաւոց» ի դիկոսութժեան տեաոն Փիլիպպոսին Ս N Իջ- միածնի » + 3: Ung « Գրեալ ի Թ Վին Ո-Կ-Թ. ի Կիեւի .. he 4. Շարական « Գրեալ Շէնդգուժ (2hpne, ) գիւղաքաղաք , ի Թվին ՌԻԹ. ի դառն bi YS - ի նեղ ժամանակի.» ° տիրետլ էր աչ խարձիս Y Հայոց սով, սուր եւ գերութիւն.» 'յիեցեք »- Գասպար դպիրս--« ժամանակս (գրելոյ) ազիշ՞" մառնային էր եւ r անճին չարիքն եւ foay— Թուածքն Jոլով էր» n4 այա ճանճներու s- բիբ»: ծ. ճառրնտիր» «Նորոգեալ ի Թվին Ռ «Հ - Ե. ձեռամբ Ստեփաննոսի, որ մdialpuնու ամբ" կարմիր ասի, ի դուռն | Կիրակոսի եւ dr — ԲՐն նորա Ցուղիտայի , ի դառն եւ նեղ ժա- մանակի որ եմք նե ղած unlt-L դիմաց» *.». « Ցայնմ ամի մեծ եւ երեւելի վազիր ել ի Ստամբուլայ բաղում զաւրաւք կու դնաց ի վերայ Պարսից թագաւորին Բաղգափ, եզ նասեալ ի Թա փխատ hen wc + դմաւնրն բերին ԺJԱմԹ այ փաշին. ի» ամիս զաւրք ժողվեցաւ ԱմիԹ, պյնչափ զաւրք ժողվեցան որ Թի nւ նամար չի գայր» կերակուրն եւ ջուրն “լ Ը ատաւ » առեալ զզաւրքն գնացեալ ի Բաղ- ba - հւ զբանի վերջքն Աստուծոյ է գի- I *il. De 6: Zաժdմառօտ ժամադգ րգունք » մադ աղալժ 7: Գանձ Դիրք Ր 8- Մ եկնութիւն Սաղմոսի՝ վարդանոսյ։ ե լ"«-ծմունք : Մ այր մայտոց Ի 10. Խրատք վարդան վարդապետի ի 11. Tho մաշտոց » նին Ի — 385 — 12. կանոնդիրք- « Գբեսլ ի խնդրոյ Թու- մսյի վարդապետի Մեծովբայ վանից սուրբ ոխատի, ի ՑՅակորսց վարդ ագլետն Ղրիմ- cfnj Db: 13: Մեկնութիւն «մղմաաց՝ Վարդանայ» «րեալ ի Թվին Ռ- Ժ- Թ. ի նացլրապետու թեան Ս- էիմիածեի Տէր Մելջիսեդի, ե ար- խարձս ի էախաց (Լենաց), ի ջաղաքս կամ-՝) եից, Ֆոանկայց ազդի Pu cnpուժեան եր- Բոր Սեկմունդ ին B+ 44. Քեննուժիւն ճաւատոյ» «Անճարոն թա գաւորի be Spd Lոս հայրապետին) Ր Հարց Գատաոխանի : 15. ul duն four fF breschs * Արիս- տոտէլի Ժ՝ ստորոգ ել իք» 16. Ընդնանրական. ե ոտանաւշորք եւ սյլ թուղթք սրբոյն Ներսէսի Շնորձալւոյ » « Թվ. Ռ.Դ. Գ. fp ha aq իկուսուլժե ան Shաnն կոս- անդ եայ) : 17. Sn dup: 18. ֆաւազանադ իրք (երի) Ho 19. Դատաստանագիրք bւ ՑՅաճախասաա anւ մ: - 20. Մեկնութիւն բերականու թեան . Bn- նաննյու եզնկացւոյ: ` 21. Յառրնտիր- փոքրադիր (թերի): 22. Բանք հեւ Թուղթ Արիստոտէլ ի 23: Շարական. փոքր : D4. կանոնք սրբոյն Բարսղի Ի /019 97 SFY 613 25. Շարական. փոբրիկ: «Գրեալ ի թվ: : 2. Խ։ Գ. փի վանս Սիբրունքարի »s 26.—97. Երկու շարական bey փորիկ ։ 98. Նարեկ. « Գրեալ ի Lanne դազառխի ի դերանոչակ սուրբ ուխտն Սանաձին, ի դբ- բան Ս. Աստուածածնի ke U. կաթողիկչի ի Bուաբերուժեան ամանակիս Աբեթ ական 25 ™ — 386 — մեծ տումարիս Չ- Խ. 9. Je fete fo trek ալ խարձիա ... Da. g S Մաշտոց. Pte) - «Գրեալ ի BA Leys 30. կանոնդիրք: մանրը գրով: - 31. Աւետարան. « եալ 9. Լ: 9.» t., 32. Փիլոն իմաստասեր » յորում կյգեռղ կայ եւ « Րնազննուժիւն բոլորի մարդկային մարմնոյ, ի գրոց լատինացւոց Bարդմանեալ ի վարդ անայ Յոնանեանց. ի Pacem. Ռ։ 2: L Ր Դ eDes ` 35. Մայր մաշտոց: «Գրեալ իՍ» նա պատն կայիփոսի , Ընդ հովանեաւ Ս. Յակո- բոյ Մծբնայ ձնայրապետին, իթվին Հայոց 2: 1- Բ»: 34: Մսյբր մայչտոց : 35. ՓՔարողզգ իրք Ի 36. Sծանացոյց bւ ժամադ իրք dhnաց : 37 - Խորձրդատետը» «Գրեալ ի Թվ: Ռ- bi ° ի Ր 9. Pb: ` 38 ° Սաղմոս Ր 39: Շա բական» ee փոքրիկ «գԸՐ- 40. գանձք. % Brkt ԻԹվ-Ռ-Ծ- Բի բաղաքն Երզիկան, իդուռն Մ» Երրորդու- ru)» + 41 .—A2. Խորձրդատետը երկու» ոսկե օծ շրջանակներով . եւ մինն՝ պատկերագարյ 43. կարդ տոնմից ազգակցութժեանց ’ պատմուժեան ձին եւ նոր կտակարանաց» մադազալժ , ընտիր գրով. նկարեն եւ ի իւ ղա sete բաժանեալ» « Գրեալ ի ԹՎ. . Ռ. ի յԱմիթ »» Ի Ն. վարք Եւագրի ճգնաւորի եւ Նեղոսի» «Գրեալ իԹվ- Չ9-Կ. Ր. ի գաւառս Հայոց Հորոյ , ի վանս Գ լոյԳոր D+ — 387 —_ 45. թԽրատագիբջ: փոքրիկ: . 46. ժփամանակագբուժիւն Uwdrc hy P- Ճանայի- br Ընդ ձանրականք Շնորձալւոյն ՝ AT. Ներսէս Շնորձալւոյ Ընդ Հանրական hk Մեծբարյցի Ցակոբ Ս. կաթողիկոսի նամակ. եւ Քարովզք Բարդ ողիմէոսի եպիսկոպոսի թարգմանեալ: 48: Մ եկնուժիւն Եսայի մարգարեին Ի 49. Սաղմոս : ' 50. Zամաոօտ ճարտասանութիւն Մխի- ded Աբբայի Սեբաստացւոյ .. I եկնու թիւն Երգոց երդգոյն Սողոմո- եի. V եփեսացւոց Թղթոյն Պաւղոսի « 52. ա nոg փոքր Ի 55. Սաղմոս « 54 ° կանոնգ իրք մեծադիր 3 55. կանոնք Բարսղի: 56. Սանմանք իմաստասիրութեան $ 57. Վեյցօրէից Աբրարչութեան տեառն. Ա- ուաքելէ Սիւնեաց Ի 58: Մ այտոց ձեռնադրութեան « որ կոչի Երիցատետը - «Գրեալ ի Չմշկածագ « ի վան- Քոն Կարմիր - J ամի Պ. 1: Ի»: 59 —60—61 « Sobugոյց « երեք hw “y. 64. ժամադիրք" մադաղաթ, (Թերատ): 65. Հարանց վարք ` փոքրը Ի 653: Աւետարան պատկերազարդ» «Գրեալ . ընդ նովանեաւ |). Աստուածածնի եւ նորա- շէն Ս. իջմիածնին, որ անուամբ Բազէնից վանք J"րջորջի , ի նայրապետուժեան Sbա-— որե Գրիգորի ընդձանուր Հայոց կաթողիկո- սի, եւ յաթոռակալութեան մերոյս վիճակին պարծանք պարծանաց կաթողիկէ եկեղեցւոյ \ 62. Քերականութիւն Սիմէոնի Զուղայեց- Ի \ — 388 — Ս- Խաչին Սզթամարսյ, Տեր Զաքարիայի Հայոց կացողիկոսի - ի Թագա որուխժ եսն Ջճանչակի որդւոյ Դարա եուսուֆի * ի ԹԸ- ւականիս. մերում 9. Դ: յորում ժամանակի Jyժ ճշգ նարկապակնանջուլժ եան «ւա ազգս Հայոց»: 67. Աւետարան « Գրեալ ի թվ. Հայոց e.. ի գալստենք կենարարին մերդ Ռ- 8: հ. իսկ յելանելոյն նախնի մարդոյն Jwնու շակ վայրեն 8: Չ- Կ. Բ. ի Հոոմկլոյ» « 68 e Ս ետարան ° մագ աղալժ * «< Գրեալ fF լեառն կարմիր. ի մենաստանն ուխտիս որ t անուն Աստուած ամաւթ » ի կաթող իկոսու- թեան Տեառն կոստանդեայ: եւ ի ժամանա կրս մեծի արքային Փիլիպպոսի, ի Թուա- Ne 2: Resp: 69. Շարական: փոքր: « Գրեալ Է ԹՎ- Հայոց Ռ- Զ-ի յերկիրն Դլաթայ, ի գիւղն որ կոչի Սաւղաց, (Սողած *) Ընդ. Anfubbrwrc Ս. Ստեփաննոսի նախավ կային եւՍ։ Ատով- մinj զաւրավարին չեւ Ս» Թադէոսի ածեալ» խաչին, որ մականու ամբ Խաsաժոր կոչի - գրեալ եղեւ իստոյդ աւրինակի լիկ կո- չեցեալ ,: որ եւ աւրինակս Խլբկey dn wg +Րիe ret եպիսկոպոսի Սղաղացճւոյ առ աց աղոթագիրք: «Գրեալ ի 1 ’ Ռ. Ճ: Թ. «).* 72. ան գ. րիգոր վարդապետին Մե— ո. « ց. եալ ի գաւառն Ռապայ $, ի ԹՎին »:* ` Հարանց վարք: a Հարց եւ պատասխանիք ՍԹ անասի եւ Կիւրղի 79: Գրիգորի Նիւսացւպ՝ Մարգ ակաղմու- — 389 — թիւն. եւ Մեկնու Թիւն նրանաու թեանց. «Գրբ- եալ ի Թվ: Հայոց Ջո Ը - 76: Bfun a որգի Ն: Շնորնե. «Գրեսլ ի Թվ: Հայոց Չ- ի Է- ի նոցրապետուժեան Տեառն Յակորայ ձեզի եւ սրբասիրի- եւ փ թագաւորութեան Փրիստոսապսակ արքային dայոy lեւnlf»: 77: Մեկնուժիւն Յոն աննա Jայանուքեան» եւ Բանք պիտանիք՝ Գրիգորի կաթողիկոսի» Ւ by Հե մյ Սեւաստի ս » ; .—79: Շարական. փոքրադիր: երկու 80 ° Ներածուժիւն Պորփիւրոսի « եւ Սան» մանք Դաւթի: եւ Մեկնութիւն քերականու- թեան : 81. Քարոզք: կանոնք» Fe wh rf թիւն. Գանձք « Քրոնիկոն. Լոյս ան Գրի- դորիսի 82.—83. Զառթ- եւ Քrարովզք ` եւ Մ եկնու- Bի-bp: 84. | Սո ակք Սողոմոնի եւ ԳԻՐՔ Յոբայ io Գրիգորի Նիւսացւոյն Քարովղբ եւ Մ եկնու- Թի«ն Ժողովողի» «Դրեալ ի նու չանաւոր Us— պատին որ կոչի Սկներ, ի բազմավրգով ժաշ մանակխիս, ի նայրապետութեան կոստանդ - եայ, եւ ի թագաւորուցեան Լեւոնի պատա- նեկի , ցոր նշկանեալ» .. be տտպատակ ui— բարեալ ընդ ամենայն երկիրս, եւ պանծ ալ ի Քաղաքն աւարի առեալ վպծովանայե ացն զեդ- հայն , բ է: ս յան . bi վքրիստոնեայսն qա— մենեսեան..։ Թիւ 9:2: 0. ձեռամը եուտ- Bonin գրողիս Մինասայ, որոյ խորտակեալ է ծու ոսկերքս »: 85. Քարողգիրք կամ Պատկեր տաւնից- « Վերստին Lnpող.ու մն եդեալ ի գամեղայչեն նւ աստուածախնամ', նպակապ, յականա» — 390 — np br նուչակաւոր ' Թաղաւորանխիստ մեծ մայրաքաղաքն Սուրտաւ. որ վեց անուամբ պատուի: Ա- ՈրչԹ: Բ- իաւ. Գ. Սուր- Menesed + Դ + Ասորււոց Մ ակեդոնիա -. Ե ° Եդե- սիա, 9. Ուրձուայ» ի դուռն Ս. Սստուա- ծածնին չոր Էէ առաջին եւ մայր ամենայն b- կեղեցգեաց, շինեալ JԱբգար թագաւորէն եւ աւծեալ F Թադէոս Առաքելոյն - եւ Ս ֆաս- տառակին , եւ Ս. Սարգսի ղաւրավարին »o. 86. Բառգիրք Jատուկ» Աատուպածայչունչ LAA արարեալ յերեմիա վարդապետն - Գրեալ ի դուռն Rալուսյ վանուցն Usinna- 87. Սանմանք Դաւթի ան յաղթի be Uma բոգութիւնք Արիստոտէլի եւ նորին Վերլու- ծականք . եւ Ոտանաւորք Գրիգորի Մ =f a ։ - Քարոզգիրք By Ի Շարական. փոքր Ի 90: Զառք եւ պատմութիւնք .(Թերատ)« 91. Գանձ Գ «րք 92. Ֆիզ իք» այսինքն բեարանութիւն u- բիստոտճէլ ի: 93. ՑՅաղագո կիւրիլիւսոնի Ի 94. Բարոզք: Զառ,ք » կանոնք ։ 95. Մաշտոց» եւ Գանձք 96. Դիոնէսիոս ? ” 97. Գիրք Գրիգորի Աստուածաբանի Ր) 98.—99. IF այտոց » երկու Luin 400. Գորվփիւրի եւ Դամի սանմանք եւ Ւ- Bowman եք: » կանոնագիրք : y Դատաստանադ. ՐrքP` 3: Գրիգորի Աստուածաբանի՝ Աոորս Գր- րիդ որի Նիւսացւոյն՝ Ընդ գէ եւնոմիոսե անց - fre Գիրք: բնութեան» եւ Սի«նեաց Sեառն — 391 Ատեփաննոսի՝ ՊՎատասխանիբ ընդ դէ «զգին Be musbap sy համ Հոյ: 204. քարոզդիրք Կիւբակէից -. մեծադիր -:205: Bung mh «րեալ Ղ.. ի Sիգբանակերա De 906. այոց: ճին Ի 907. ՑՅսյսմաւ ուրք » « Գրեալ ի 9. 1 Գ. Թվին, ի Հայրապետութեան Յակոբայ, եւ ի թագաւորուժեան Լեւոնի, ի մայրաքաղաքն . Սեբաստիա, ի Վեռն Ռուքինեսյ , ի վանս Ա- Teo կոչեցելոյ ».# 208. Յայսմաւուրք: նկարչն. մեծ ադ kr» «Գրեալ ի թվին Հայոց Պ-Ծ Դ յանապա- իս JԱնձեապպատ . -ի նայրառլն տու ral Sh «pն Դա այ չեւ ի Թագաւորուժեանն չազ- գին Մարաց եզաինչէրի ՑՅսյամ ամի մեուաս Թամուր Ղան։ որ ի մի ամ իրրեւ պբրաժակ բարկուժեան առեալ էր զնա Սստուած ի. ձեռն, եւ ում կամէր արբուցանէր. զի յա- րեւելից մինչեւ ի մուտս արեւու զամենեսին նասարակ դ.երեաց , զնաւատացեալսն br զան- հաւատսն զամենեսեան սրախողխող ա- բար» հեւ զԴրմխչ սյնպես արար որպես Ներ- աքս նայրապետն էր ասացեալ ի յողբն Ուո- այո: Յայսմ ամի արժն Ժ «գիւղ ի Հիշա տայ երկիր : Ժիր» խառնեայց: Յայսմ ամի ջու րքն յէնց պակասեցան որ բազում 4 bmu— ղաց ֆաղացք խափանեզան B# 209. Յայսմաւուրթ > առանց pho բանի fe Թուականի Ի -~ 9140 Աստուածայունչ» « Գրեալ ի ԹՎ: 9. Ղ1:Թ. ի ձայրապետաութեան Տէր Մխիթարոյ ուղղափառ նայրապետի ի աղ աւորուժհան անդ իանոսի, յեպիսկոպոսուժեան «այսմ նանանգի նիզ աիսական կողմանգս նեզակոգի եւ գեղեցկատիպ եւ յժ ողորմածի 'Տէր Աաեփաննոսի, եւ երկրորդի նորին Ցսնան- նէս աբեղայի Ubpuաոաց«ոց nւգ queue Ap ոետորի եւ խմամտասիրի, եւ Ժաշխարնակա- լուց եան Զանիպէկ զանի, եւ իչխանի քաղա- | Քի Ռամատնայ իմաստուն բ ատաւ որի Pe. 241. Մովսէս կորենագի Ստեփաննոս Տա- բօեեցի- Արիաամէս Լաստիվերտցի- Եւսե- բի Պատմութիւն եկե. պեցական՝ . տասն ԴԲՎ- pate « Դpեալ ի $adey վանք, ի Թվին Ծի»: Մ 2 Ագդաթանդեղոս - Պապամու իւն Մե- ծին Ներսիսի եւ Տեսիլ ձաքա» Պատմութիւն Ազգին Մամիկոնէից ցՍուրբե Վարդան. Գատմաուցժիւն S wipro lay ենոր Ասորի եւ Յ»— նաննէս եպիսկոպոս Մ ամիկոնեան » «Rf շիւ զան- դաթան պատմուժիւն » Յիշատակարան be. Գատմու թիւն Ս. Վարդգանսյ. քաֆի եւ ձՀա- յոց սպարապետի Եղիշէ» Պատմութիւն սս խարարութեան Ուարքլեանց Սիւնեաց. ԱՆ- խորագիր Պատմաւթիւն՝ Արչագանաց ծագ ա- բացուոց էւ Թաթժարաց- եւ Ռուբինեանցչ: - 213. մւետարան. “Beka p PA PL գ. Ժ- $ քաղաքն Համիլժ»: 214: Ներսիսի Լ ամբրոնացյսյ Ատենախօ- սուժիւն վ իճարանա ժի ն՝ pwgenpու մ եամբ զանադան խնգրսց՝ Չրիգորի եւ Ցօնաննաւ - Մ եկե Քին պատարագի եւ Ձառք՝ Jeu 215. Ն արեկացւպ ագ ագ իրք: 216. Ա«հտարան . պատկերագարդ , «Պբթ- հալ ի Թվին Ռ-Ժ-Թ» չերուսապիմ: ի Մ» Ցակոր: ի ձայրապետուեան Հայոց: Տէբ ¥ het կաթողիկոսի. եւ ի նայրասպեպաու» թեան կիլիկեցւոց Տէր հաչտտուր կաքողի- Bազգաւորաւքժեան Սուլթան Սէլի- կաի» Վին. Ցա ամի Yիeլրոս fp Demy uence » — 393 — անթիւ քրիստոնեայք վփնասեցան , bւ urն~. Թի be աննամաբ գ եթի առան» ռր Ld Թիւել կուգէեր եւ ոչ մշոոեկլ: վայ մեզ: ե- ղուկն էր խաչապաշտին տարել» ի յեր- կիրն թագաւորութեան ծ ml starr ass ses ոը [7 Ժր ասի Դաւրէժ , որ Շան Թանմազ կոչեն « ke ի Առաջնորդ ուժեան սուրբը քաղաքին Ե- բուօաղեմայ Տէր Անդրեաս արձի եպիսկո» պոսին Յիշատակարսնա 4g ի «ամուրն Bալու» ի uwpոնումժ եան որդփ ւռ «րարոն Ճ (rel ո պէկին, օր ձիանին Զանպէկ «անն. Աստուած զինքն հաստատ «պանք ի պարո- նութեան վերայ Հայոց ազգիս նամար, ոթ խիստ կու սիրե, կու ընգունք, , Աստուած app wւpն ՃՈ-ի. անէ» զիւբ բտրութիւն աւրձնէ եւ նաստատ պան է մինչեւ. ի խոր Ցծերութիւնն: ֆրեցապ գեո ամը: Ս Bp b— «լիակոսոսի » 3 Ի Աւետարան» « ֆրեալ ի B Վին Ռ. % -p կոստնդ-նուպոլ իս De 48. Հարանց վարք» «Գրեալ Ռ- a. 2». 3419. Աւետարան «ՊԻ նoup Jin Preselinep ~ ի ԹՎին ԳՊ:ԺeRye ' 320. Մեկնութիւն 4 npրծոց Սո աքելոց՝ իբ Գ4որգայ Լաժմբրրոնագւոյ , ի than ony վար» դանակ, ի քունրորդւոյ Մեծին Գրիգորի Սկեւոացւոյ fe ինդր Ցէր Յոնճաննէս Ար- Ք եղբօբէ be’ Ժե Վիսկոպք- նանանգ աց ասոու ած ասան, դղեկին Մոլեւոնի եւ մՔսսն ինչ Բարձթբնթդոյ, եւ նոյե տեսուչ ձրու- շակեալ սուրբ ուխտին Գոներդ: Ի Թբ- վականին Հայոց Չ-Ծ Թ: եւ Բանք աղօթից խշսջ ընդ Սատուծոյ՝ դ րեալ ձեռաժբ կիրա» - կոսի» եւ Բանք Բարսգի եւ Կիւրզի- եւ pնչ ինչ կանագք- էւ Գատասխանիք Ներպիսի Շբ-. նորԴաղոյ առ վարդապետն Սսորւոց Ցակոր — 394 — ի Մելխտինէ- եւ Յախրդութիւնք Գատրի- արքաց եւ be folnugnuey ր 221. Քարողդգիրջ | 222. Մաչտոց :. A wy Մ եկն թիւն աթաւղիկեայց (ԹԵ- - 2234. Մեկնութիւն (բանխցն) Երեմիայ. be Յորոց: ի մերին մեկնութեան Երեմիսյի 4Բր- եալ է: «Արարեալ կրկին աշխատությամբ Գոչ վարդապետի Մխիթալոսյ» եւ զերի եւ. զանյայտ բանս իդիւտ եւ իյսյտ ածեալ սուղ եւ սատար dil Fhwdp wn. pF «էաս ուսումնաւիրաց ն: . իսկ մեկնուժիւն Յոբայ « Հաւաքեալ ի Վանական վարդապետէ DP * 225- ֆրիգափ Մ ագիստրոսի՝ աա bc ԹուղՔ.ք Ր 226. Վարք եւ խրատթ նւագրի: 227: առք «րոց վարդապետաց: Ըեգ- ճանրական Ներսիսի Շնորձալւո» Վկայաթա- նութիւն սրբոյն Ատովմայ եւ որդւոյն իւր» եւ Վարսակայ , եւ Ներսեձի, ե. Վարձաւորին , եւ նոյունց | Ընկերաց չ Բան ուրումն Jազա- 4րս Աստուածածնին ի նաւ ասարդ.ի ԺՆ- գոր կատարեն Հայք եւ ոչ այլազգք» եւ Վբ- 228: եկնուժիւն սաղմոսաց» Ներձիսի Լամբրոնացւոյ: 229. Գատմուժիւն վարուց սրբոյն Շերսի- սի Շնորհալւոյ: եւ Թուդի գդաւանութեանց եւ յաղագս միաբրանուժեպսն եկեղեցւոյ Յու- Lug kc Հոովմայեցւոյ ~ : Gonna Տարոնեցի» Հարցումն ՑՅոբրնաղի bւ Գատատախան Մովսէսի ՔերԹողին- Թուզ Ստեփաննոսի UիՖեաց եպիսկոպոսին: առ Գերմանոս Պատրիարք կ. Պօլսի» Մովսես վարդապետի եԵրզնկացց Գատասխանի ի Տրապիզոն՝ um. human mda — 395 — երէցն Գրիգոր» Բանք երանելւոյն Խոսրովոցյ » Անանիայի Շիրակունւդյ ձամաբողի՝- Թիսք» ՛pիոք` ԴարձՀեալ՝ Ներսէս Շնորձալ ի չեւ Գր- բիգոր «ղյ կաթողիկոս - Թուղթ Մեծին Ե- ստյեայ վարդապետին եւ Գասշտասխանի ընդ.- դէմ պարոն Հեթումի կիւռիկոսցւ ոյն վասն կարգաց եզ կրօնից Հայ եկեղեցւոյն եւ վա- սրն դաւճանուժ եան Lu տոյ « եսայեայ վար- դապետին՝ վասն մոլոր ման Զատկին եւ Եփե- սոսի երկրորդ. ժողովոյն , եւ վասն Քաղկեդո- նի ժողովոյն , եւ վասն բաժակին 9րոյ: Գատ- Kun Ս, Աստուածին՝ որ Հայք be Ասորիք ` Հապալբ ե» Ղարտիք՝ «որ խաչեցարիւ» աշ սեն միայն + Aun Խաչի: առ Արարչուժեան. Պատասխանի Թղթոն Ֆոանկաց՝ որ գրեալ էին առ Հայք վասն նախատանաց եւ nչ միա բանութեան. դաւանութիւն ձաւատոյ Վար- դանա. վարդապետի ի խնդրո Կոստանդ ես կաթողիկոսի Հայոց » կարդ եւ կանոն աղօ- թից: 230. Սւնտարան» առանց յիչատակարանի եւ Թուականի: f 291 Մ եկնուԹիւն Թղթոց Պողոսի ’ (Թեր- q 4 2. Lուdմncbp Պբոկղի ։ եւ Մ եկնուցիսն բանից Դաւթի փիլիսոփայի» 433. Lhgonsty ( մաշուած ) : 34. առք: | 42135. այ wre (կէս մաշուած )* "436 Հարցումն Պիւոոսի կպ «ի Zug րա ալետի- էւ կամխտաստւ Հայոց կաթողիկոսի. fe wy Հարցմունք «Խե այլ բավզու Pa բանք Ճաւատոյ ընդ դէմ երկարնակաց : 2457 - Մ Wie Oe Առակաց» Ներսիսի Տարսոնի : 2438. Սան մադաղաթծ r- — 396 — 439. Uղoldp Եփրեմի - եւ Uղo.e Մես- բովբոյ. վարդապետի Աղօթք Գառնեցւոյ» Աղ ք Լուսաւորչի» Աղօթք Սարկաւագ վարդապետի ‘e Uta fիայ e Անաստասայ» Յոնճաննու Ոսկեբերանի + Golubiine Եբ- զրեկացւոյ- Միեփթարայ Գոլի: Գծորդաց Մեդրիկի- Գրիգորի Մկեւաացւտց» — 140. Juqմոսs- “Fpw Ռ.-Կ. ի Տիգ րանա- կերտ» » 141. Առակք Սաղոմենի « եւ Գիրք Մար- արեուժեանց Ի 142: UJ եկնու թիւն Ցայտնուքժեան Bn +. 143. Յայսմաւուրք» փոքրը: «Գրետլ ի Ras— ղ5շ) ի դուոն սուրբ Հինգխորանին . ի Թվին ՋՔՋ-1Լ-Ե:ֆp Հայրապետութեան տէր Սարդախին - ե ի Դանուժեան Աղուպ պէկին »# wd 144. 445. A46. Երեք Uunne wd աուն» մադաղաթ- ընտիր. պատկերազարդ ոսկե- god. երկուքն ածեալ: Վին Jha — Րանեն Քաղուածքն Գրեցաւ աուրբ Աստուածաշունչ mu — որս h մայրաքաղա Տիգրանակերտ , որ PT a պասի Յամիթ., ի դուռն սուրբ Կիրակոս Էե- կեղեցւոյն , ի Հայ Թվա- Ռ-Ձ.Բ: իթագա- ւորուժեան Տաճկաց աուլ ժան Մ ուրատին - եւ ի նայրապետուքժեան ուրբ Իջ միածնայ Տէր Մովսէս սրբասնեւտլ, առաքինի A իխարազն-— ազգ եստ ճգնաւոր կաթողիկոսին - ի յա- "uu կորդութեան մայրաքթաղաթիս տէր Բար- սեղ աստուածաբան վարդապետին: յաւուրս սորա Կաստատեցաք դպրոց յարձեստ գրու» թեան, Վատճսո փնքն լինելով, ետուր գրել մադաղախ Աստուածայունչ մի յոսկե- նկար յանկուածով» եւ տարեալ յԵրուսաղէմ եդ. յիշատակ ի դուռն սրբոյն Յակորայ» եզ այն եղեւ նպաստ որ դրեալ եղեւ Դ» Աստ- — 397 — ուածայունչ մինչեւ ցայժմ, որ մինն այս է, զոր ստացաւ ԺԱրդղնու Ղուկաս եպիսկոպոսն յիշատակ Lng իրո ե. ծնողացն : Uy be յայսմ ամի էր քաղաքիս Համթայ pշխnն bc տեղապսլան՝ սիրել ին Hագաւորին՝ Մ ուրխժու- գայ փաշայն, սիրող Քրիստոնեից, որ յա- cուրս սորա շինեցան եւ ձորոգեցան եկեղե- ցիք Քբիսատնեից, եւ յայսմ ամի նոքոգեցին գսուրբ Կիրակոսի եկեղեցին եւ մեծացուցին , bc սրակ կամարակասլ շինեցին դաւիթց br — կեդեյցւոյն , եւ պատճառ. նորոգ ման fenke ծրեմիան, եւ երեսփոխան ժՎղտեսի ՊԳաս- պարն, որ մեզ դպրոցի խուց շինեաց. զվար- Գգրն եւ զփոխարէենն յԱստուծոյ բնկալ ցին: oo: Աղաչեմ ղֆասս ընթ երցողաց սուրբ Աստուածաչնչիս որ լաւ խնամք տանիք , ի ձրոյ եւ ի րոյ պանեք եւ ի տգէտ ընԹեր- ցողաց - * մնասցէ սուրբ. Աստուածայունչա անջբել ի յիշատակ տէր Thuy “1 ձի br պանծալի հայրապետին ի յաւրձնեալ վիճակն իբւբ JԱՐղծի , Ւ դուռն Բարձրակայե աց սուրբ. Աստուածածնի , զոր էր շինեալ bc նի մնար- կեալ Նաղաշ սրոաանեալ Մկբաիչ եպիսկուղո- սին բ պարծանս Հայաստանեայց» եւ մի իշ խեսցէ np նանել զսա ի դրանէ վանից Կուբ Աստուածածնիս, Թե ծախելով կամ դրա- ւելով՝ բբ ազգականաց կամ Jաւտարաց , կաս յոյլ եւ ծոյլ Առաջնորդաց։ ով ոք որ նչ Թէ կարդացող ԹԷ աշխարձական Ննեն- nf brwմp պատճ առանաւ,ք ինչ Ըանք վպսուրը Աստուածայունչս ի դրանք սուրբ Աստուա- ծածնին ’ ի յJԱատուածայունչ mwa u որչափ վատ եւ նզովք եւ անչծք կայ՝ ի վերայ նմին եղիցի: եւ որ սիրով եւ ճաւատով ընք եո նու եւ լաւ խնամք տանէ, եւ իգէճ տեղէ եւ իրո եւ իծրոյ պատրաստ պանք, ոբր- — 398 — չավ ի յU«inու ած աչունչս չնորձք եւ աւրն- նութիւն ( hoy) be հախախնամու թիւն ի վե- Ր" Նորին եղիցի ։ .. bi pնդ նան ապետաց ' եւ մարգարէից եւ առաքելոց սրբոց ` մասին դասեսցի , db»: A4T ° Յայսմաւուրք մեծ « մագ աղախժ . n— Ր միլատակարանի spusnding proenlysecl dubh օբինակեալ Է» «Արդ «յսպիսի «խրամե- ծար անաւ ժոյս գտաւ ցանկացող այրս այս մանդասի Սմբրակումս , որ եւ պատճառն եւս նամառաւտեցից ի լսել իս Քաջարանց ՀՔրիս- տոսասիրացդը » քանզի զաղքիտ եւ չուառու- թիւն ազգիս մեր զկարճիլն արժան վարկայ, եւ զսոսկ լուրն անգ ամ անխայեալ՝ ի զրա բանիս արադ եցից ։ եւ սոսկամ ղի մի բամսւ- բէն՝ դառականս , այսինքն է, զպարսաւ ճար յամ ախնեալ, ըստ փանանու րընկալայց։ րայց ոչ գոյ ննար զանց առնել, զի Թէ զմերս (գերան ) Թ ագուցեալ զշեղս աւ տարաց գրն- նեցից, ծա եւս կարի յիմարութիւն է: Bye ի դէպ իսկ եկն բան Մարգարեին փ վերայ մեր։ Թէ Հատեալ եւ սպառեալ է ուրախու Bիւն յJիսրայէելի , եւ բարձեալ ցնծուԹլոն Յակոբայ» զի զաւշրագեալ Է խարդախու- թիւն սկզբնաչարին , եւ տեղի տուեալ մpչ-— մարտուժեան բան: եւ պատճառ կականիս Lun պչանացս այժմեան ժամանակիս մարմնա— սէր եւ փառամոլ Առաջնորդ անուանեալ քն ’ որ ոչ խնայելով ի գառինս, այլ գուն գոր- ծեալ միտ ի փողոտել արադեն :s be hu այսմ՝ արքայանիստ մայրաքազաքիս սլատրլչ պատրիարգունք անու անեալ,քն ’ յաճալխխ- եալ ի չարիս, Թողլով զփառս զառի միոյն Սստուծոյ ’ եւ ... ուսան ղգործա- (a կաշառաւք եւ տոկոսիւք խլել յերերաց ( զպայչտօն ) » եւ աւր րստ աւրէ յաւելուլ , զիմնսական ձարկն , յա եղեւ որ b- կեղեցիք սուրբ | մայրաքաղաքիս յեաին չուառութիւն ձասեալ, ի տանց եւ յի- շատակաց ի զարդուց եւ յայլ զգեստուց կո- ղոպտեալ, եւ պարտք: պատրիարքարանին մինչ ԶՌ- ղուրուչն հասեալ» այն չավ ատելի եւ փար, գտան իտեսիլ ոամկին, որ մինչ: առ կայսրն բողոք կալեալ, be qdիտu ue- դաւորին նաճեցեալ ԽէԹԹի Էրիֆ ընկալան, թէ ամենեւին err անուն ոչ պատրիկ: իջի Վեր ի վերայ վիրի, եւ դառնութիւն ի վե- բյ դասնուժեանց - զի աշխարն ամենայն ի լիուԹեան be ի ճեմ Աստուծոյ բանին [Րոe- Թեան (էր), եւ Փաղաքս այս միայն որպէեպա բ: bene dh Սամարիա՝ խաղամի իչռչ եւ ծրտից աղաւնեաց կարոււ տացա,ք *. +. ng und նացի կամ ծարաւ Տրոյ, այլ սով ոչ լսելոյ զբանն Աատուծոյ։ Ս մենայն ազգաց ծաղրը եւ կա wl գտաք մինչ ի գալուստ սուրբ Երու uաղէ մայ նայրապետին , վարդ ասպետին Աստ ուածատրոյ, որ է յաշակերտաց wb un Գետրոսի կառկառեցւոչյ կաթողիկոսի Կեիլի- կիոյ- եւ էր այրս այս սուրը եւ առաքինի, ` ընտիր եւ պանեցող , ամենեւին յար եւ նման սուրբ ձայրապետին Գրիգորի փոխեցելդյն ի Քրիստոս. որ եւ բազմաց ընտրուժեամբ ե- ղեւ. զկնի. J9որդ , եւ արժանանա ատ սուրբ wna ny եւ փառաց նորին «+ be ի գալ վար- դ ապետիս pegաn դուռն Քարոզուժեան սուրբ Աւետարանին. եւ րսա աւանդութեան նախեեագց, որ է Քրիստոսական սուրբ նրա ման. երա. եցին վարդապետք յարեւ ելից հւ յ»շրեւմտից առ ի ոռոդել: զերաչտացեաչ եւ պպասքեալ զանդ աստան Te բանականու Թան. — 400 — Pp anyh dude bղեe 4aլուստ bq ազար վարդապետին ի քաղաքս Ստամբուլ, էչ 5p վարդապետա այս ի բնիկ գաւառք Աբարիոց: Հոովմկլայ- եւ ի մանկա ենե Թոողնալ դնաց բենիս եւ զծնողս, եւ յարեալ ի ծառայո թիւն վարդապետաց, եւ սիրող գտեալ freee նի: սուրբ գրոց ի չուսմանց , եզ վարժ ա ոտս Գոնաննէս վարդապետի Շեքչեցւոյ, ոթ եւ նա եւս էր յայակերտաց տէր Գեորոսի կաթողիկոսի կառհառեցւոյ, եշ վփարժտսեա Աստուածատուր վարգ ասպետին եբրուստղե- մացւոյ: եւ վարդապետո այս Եզխիսզաքր Թվին Ռ- եւ Ղ- Երբորդի բնկազետը զաա- տւ վարդ. ասպետին ի վարժապետէն Brrefurin- նիսէ ես շբջեալ ի բաղում քաղաքս եւ ի տեր- դի«, մինչ դի գսմբաւեցաւ լութ վարդ աոան - fu Ընդ. ամենայն երկիր bre dd ssn d bra aftesens. p uses bp եղեւ - bi kr Ha Դ .9 Ի Թվին կոչեցեալ եղեւ յառաֆնորդուիւն «ուրբ ուխտին Արղնոյ բարձրան տայե տաց UU. ԱR®uswe~ «ւածածնին եւ առեալ ղաստինձան եպիսկո» պոսուլժեան , $f Ս. Իջմիածնայ կաթողիկոս Sէր Փիլ ի«լսլոսէ սքանչելագործոյ yb դ արձ- եալ յաթցոռն իր աբար բազում քաջութիւն ի շինու թիւն պարագայցն: եւ մենաստան ի սուրը ուխտին, որ ի բազում ժամանակա , եւ տեղւոյն սառնապատուժեան սակի բոլոր ե նասարակ շինու ժ եան եւ նորող ման Լր lero | բաւտացեալ » նաեւ ինեթքուստ : be արոս» քուստ՝ Թէ կարգաւորասք եւ Թէ անդ ադ ալ պայտաւն եւ սաղմոսերգութժեամը, եւ թէ բնԹերցմամը, եւ Թէ մատենից Ճոխուժեամ մինչ կրկին Սատուածայունչիւ եւ շն եւ ա— «ելի Դրջի- Վերճացպց զաթոռ իբ սրբու- Թեամը: նաեւ Ռի. եւշ. թուականիս dlp ի գալ վարդապետին ի Ք"ղաքս այս Ստա — 401 — բուլ) Ժժ Կուչակեալ դովեցազ քաղցրաբան վարդապետութիւն . եւ անձանձիր Pepոզու~ թիւն եշ գեղեցիկ րստ Աստուծոյ բքաղաքավա- բութիւն վարդապետիս» մինչ գի արկեալ, Ժիշխանացեւ ի ռւամկաց նաեւ յայլազգի երե- ւելեաց քաղաքիս բոնուժենէ՝ տարի եւ կէսի պատխիւ Պատրիարքու Թեանձոգ նոր առ. աջնորդ եկաց ի քաղաքս, եւ զբաղում պեսպես եղծ- եալ եւ ապականեալ գկարգ. եկեղեցւոյն վե - բըստին պայծառագցոյց « րնդ. նմին եւ զպարտք Գատրիարքարանին. եւ այլ նորադգիւտ չա- Րեջ "Ր ի վերայ ժողովրդեան հեւ եկեղեցոյն ի բաց բարձան յաւուրս. առաջնորդութեան վարդ ապետիս, եւ նամոզեալ զամենեսեան պանե աց խաղաղու եամբ ng կարաւտացեալ սյլազգ եաց ճրամանի կամ իշխանութեան $ այլ իւրովի կարողութեամբ եւ նանճարովն վարէր զամենայն , այսքան սիրեցեալ եզեւ ի բազմաց: եւ մեք Ս - Սարգիս եկեղեցւոյս Տէր Մարտիրոս եւ Տէր Ովանես քանանայքս, որ. միջնորդ եւ սպասաւոր եղաք սուրբ Ցայսմա- «որք գրոցս, ձարեալ էաբ իսեր վարգա- պետիս, եւ ifhoan բնդ Lin ՀՐջէ աք պգոյդ եւ գյցերեկ անանջատ կալով յեկեղեցական եւ Jլ ծառայական գործս: : Դարձցութ իյոճ գրոյս Մինչ վարդապե» տրա ի գործ քաղաքիս պարապեալ կայր, ե» կըն գիր ի դրանք Բարձրակայեաց Ս» Աստ- ուածածնին » Jորում գրեալ իսկ էր պատ- thu այս «ի լուստապաճոյճ եւ ի դերանրու~ չակ Տալիթայէդ նովանաացի չեորեք, աեր) bri նանապազեայ խնամ անխիզ միացելոյդ , իսկապէս խոստովանող եւ ֆատադ.ով & չմար- տուժեան եւ կարկիչ ներձակաց, եւ առա- Քելաչնորձն եւ մեծանուն վերատեսսւչ բոլոր Մ իջ ագե տացս , Jոլովագ ուժ եւ բազմերախոտ , 26 — 408 — Ang ելիս եւ մարմնաւորապէս աչցելու nl; mste. — bp մերոյ , Եղիազար , պետաց սետչ | ly RE որոյ եւ լուր սակս նորանքրայ՝ սքանչելեացա. 4. որ ի խնամոցն Աստուծոյ գործեցաւ ի սուրբը Քաւարանս , զոր ոչ քան զերեկն եւ զնոան- դբն, կամ ներուն պտտժուժեանցն [Պւmp , լոյսն գարմանագան, որ ոչ բաւեն բեբանք մեր ճառել գիսկն, իբրեւ զվրան Քաւդեալ. չր զբոր պարսպաւն, նաեւ սփոնեալ բնգ Jատակս եւ փարէր գանձամբ անարժանիցն , եւ գլուխք Վեր դիզացեալ էին լի լուսով: Ֆակւ ծորէր ի Վէնջ իբրե ի ղամբարն Lunn— եալ» կարծելով գմեզ: ի վառ արանի ըստ մո— րենւոյն՝ եւ էաք: անկէ զ եւ ng BE bur էանգ տեսիլն » “Y յառաջին նու ադին unվո-—- րութեան ժամուն (ժամերդ ութեան) որ ազդ. եղեւ մեզ ի ak ուն 7 Lee սարարին , մինչեւ ի ծագել արփւոյն: գի կարդ արարաք մեզ մերթ իտեսիլն եւ մերթ իժ4աժ: Պ ատկերն աւուրն երեքշաբթի: Սրի ԺԵ» »» (Daya հրաշա). fF ("Ր աւետաւորեաց (Ե- ղիազար վարդապետն ի մայրաքաղաքիս bւ հասարակ Pep ug mg եղեւ ուրախու Թիւն ոչ սակաւ . եւ բազու dp պէս պիս ne fun եղին եւ սքր բնկալան յանձինս. բնգ բ"ղ-— մաց եւ այրս այս մակտասի Udpulու մս bk- ni հափագ. տենչմամբ եւ Jուunվ , ի նեոտաս-— տանն իբր առրնթեր երկիրեսագ զգետնի- եւ խոստացաւ fF նաղալ վաստակոցն ստանալ գ). Ցայսմաւուրքս եւ տալ ի դուռն |)- Բարձրանայնաց Սստուածածենին. զոր ինքն Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս ի նանճոյս իբ ընկալցի Ընդ Jիչատակս սրբոց եւ զյիշա- տակագ իր մանտեսի Ս մբակումիս ի գիրս կե- նայ գրեսցէ հանդերձ սխրալի նոգեւոր որդ - ւոն իւրով եւ ժառանգի մակտեսի Երեմիա — 4035 — դպրիւս $ Քանզի ակնկտասխի Udpwlու մն Pe— բեմիտ եւ գաւատարիմ՝ այրս էր ի բնիկ յԱկ- նայ ձորակծն ի գեղջէն որում նավրքբ մո: չիւր, ի մանկուժենք որբացեալ ի ծնողագ,: որոց Տէր Քրիստոս ողորմեսյի, եւ յաղագս. անճարակութԹեսն եշ աղքատութեան եկեալ: ի քաղաքս Ստամբաւը, եւ բազում վշտաց եւ. տառ ապանաց տարեալ, ի գործս նացեփե- ցու եան աւ տարաց ծառայելով, մինչ յար- prcbu ի կարդ աշ խարձիս աժմուսնացեալ » եe wy Fdpp nչ կարաւտացաւ՝ Vat | յանզաւա- կութենէ. զի նաւ ատամ որ ՍԱստճւած էր վե-. բակացու տան սորա րստ Սբրաձնաժու ’ զի ձրի ընկալեալ եւ ձրի շնորձեէր եկեղեցեաց, վանաւրէից, աղքատաց եւ կարաւտելոց , զոր եւ տէրն ամենայնի ընկալցի- եւ զնարազատ Քեռն իւՐy զդ ուստրն ետ ինձ Մարտիրոս Երէցիս նրամանաւն Աստուծոյ ի կենու թիւն. եւ մեր անարժանուժիւն քանանայուժեան՝ ի սուրբ քաղաքն Երուսաղէմ, ձեռամբ Գրի-: դորի սուրբ հայրապետին. փոխեցելոյն wr. Քրիստոս , մանտասի նայրս ինքն եղեւ (upon Ճառ)» որոյ մասն չնորձաց շոգ եսէս JFՆքն կրեսյէ , ամէն :. նաեւ գանդրանիկ որդեակն ի, մերս յաւժարութեաժմը, զերեմիա դբ- պիրս , չնորձեսդլ եմք ինքեան որդեկուժեան-. կելով կեցցեն եւ խաղաղութեամբ եւ աւրե- bine dbp ոmրախասցին ի վերայ իրերացչ: Ամէն. ’ Արդ գրեցա« սուրը եւ սրբոց ճեմարան ` Ցայսմաւուրս ի մեծապանծ եւ ի բարձրա- առ ’ ի ծովասպատ եւ յարքայտգ ակ P"— ղաքն կոստանդնուպաւլիս, ի դուռն սրբոյն Սարգսի զաւրավարին եւ որդ նորս Մարտիրոսին, ի Թվին Ռ- 2...» ի սոն ամի լրացելոյ-» ձեռ ամի սուտանուն հեւ մե ղ-— — 404 — սամած Յովաննէս գրչի, ի ձայրապնեաու- Թեան Տեառն ֆիլ իպսլոսի արժանապէս բազ- Վեցելոյն ի յաթոռ ամենայն Հայոց կախ ո- ղիկոսի, եւ ի Թագաւորուքեան տաճկաց իսմայէլացւոց ի քաղաքիս Սուլթան Մ a տին ...` Անա յայսպիսի դառն եւ դժենեալ եւ Jyժ անբրարի ժամանակիս եղեւ ա արտLւ սուրբ: գրդս մեծա Սանի եւ բազում այ— խատու Pbundp $ վասն որոյ կրկին Pախանձա- Նաւք եւ սեռն սիրով եւ նճաւատով Jեpբեասս անկեալ աղաչեմ գմանկունսդ. | ° Սիոնի զվա- Jել"ՂՔ"Դ սմին Ի դի պանեսջիթք զսա friend եւ բարւոք պատրաստութեամբ , Թէ իմոմէ՝ be Թէ դիխուԹենք , եւ յայլ ինչ ներհակաց: Դարձեալ ի ԹՎին Հայսյղ՝ Ռ: 2 kեւ Բ. wu Եղիազար վարդապետս ելեալ ի կոստանդը- նու պաւ լսի եկն ի վիճակեալ ախժոռն բր, uy — սինքն յԱրղնու Բարձրակայնե աց U- Uannւw— ծածինն , թագաւորական նրամանաւ եւ նդ- աի, որ յաղագս սյնմ իրի չր գնացեալ անդ . սկսաւ նոր նորոգ ել զսուրբ Վե- Նաստանս , այս Է զեկեղեցւոյն որմեր՝ ներ- ՔY եւ արտաքոյ սպիտակացուցեալ պած ա- nwyyg: be ի վերայ գրան սորին դաւ իլի cf - նել ետ որ յառաջն բնաւ. իսկ ոչ 4Չբ» «յլ եւ արտաքո շուրջ ղեկեղեցե տաւն սրանք պատշաճ աւոր եւ զանազան խցեր ի պքիտս մեծաւ ծախիւք: Ե գիտելի է գի J"«ւրէ Jորմէ Կետն շինեալ էր զսա Տէր Մկրոիչ «րք եպիսկոպոս Նաղայչն կոչեցեալ» մինչեւ ցայժմ ի. յանի անաւրինաց քար ի քարի վերոյ ատո տչ ոք էր եդեալ. բայց սա յԱստուած ա- «աւինեալ, բարեխաւս ուննլով զատխթածին կոն , անկասկած լեալ յաձէ անաւրինացն արիաբար դիմեալ ի գործ նոգեւոր wlan — — 405 — Թեանս եւ լիով կատարեաց բոտ փափաքա» նաց սրտի իւրոյ, զոր Ցչէր Աստուծ պա- Ըեսyէ Lաստատուն grand bre bplap udu pp եւս զաւրացուսյի եւ արիացուսցն: բնդ դէմ եերձնակաց եւ չարափառ աց ի պայծառութիւն un րբ եկեղեցւոյ bւ ի Վարծանս Lure nn — ցելոց, ամէն: Այլ` եշ ես տրուպ նղիաղար մեղսամած. գրիչս հրամանաւ. սոյն Եղիազար վարդապե- տի ընտ կարեաց play սակաւ ինչ զսուրբ գիրքս «րբագրեցի, որ ի տեղիս տեղիս դը- տանէին սղալմունք, որպէս սովորութիւն է դրչաց, զաւելին բարձաք եւ զպակասն լբ ցուցաք ըստ տւ րինակի իմաստուն գրչաց» : «Աբրդ՝ յայ» լիցի վերծանողացդ հարց եզ հղբարցդ մերոյ, զի որպես ի վեր անդր» ասացեալ է վասե տեառն bղիազարու Ln գեւոր դիտի ' dbp biu համառ տւտճարար աւարտ արասցուք: քանզի ի Թուականի մե-: բում Ռ. երրորդի, 2B- երրորդի գոլով նա anf une $ սուրբ ուխտին Բարձրանայնաց Uon— ուածածնի « երեւելի այրն եւ ձբեղագզարդն ի Ր 34 համայն ազանց քրիստոնէից մանալ տն. նուչակեալն ի դրունս այլասեոից, գնացեալ էր ի Jարքայանիստ Քաղաքն կ. Գալիս յա ղագս վանուցզն նորակերտութեան , զի ձրա- ման առցէ յարքայքլն եւ եկետլ նորողեսցէ բատ պատյաճին զեղծեալ եւ. գխախտեալ տե- ղիծն, եւ. սւժանդակուժեաժմբն Աստուծոյ եւ միջնորդութեամբ սրբոյ երանունւոյ hn ~ սին ձասանէ pղգիցն: հւ անապարելով ան — eum փու uy եւ կատարէ զ չpնոnւածն br3- ներով , ժամատրնով , սրանովն ե. այլով բ Հան դերձ ի Ռ:2-RԲ. ամին . bc դարձեալ յուն անդ ը խոյս տալով ի տեղւոյս յանէ բոնաւո- բացն եկելոցն « եւ ազդի ազդի նոմոսս վերստին — 406 — առեալ ի կայսերէ առաքէ յր» որով a BPRS — կաշ լինի դի«րութիւն: ba ինքե կացեալ անդ քարոզէ նմցին յոլով աշխատութեամբ, "Քեւ բազում արգիւնս գործէ , որպէս եւ գրբ- մալ է. հեւ մանաւանդ. ի քաղաքէն յայնմա- նչ: յոգնակի ընդունելու Թիւն եւ սէրն գրբ- կէ, Էւ յիատակաց փոյթ տանի զարդարելով զսուրբ մենտաստանսա ազնիւ շուրջառովք: ui— «ետարանաւք, եւ եպիսկոպոսական բպոր պգեստիւք եւ այլ պատուական սպասիւք , ke dh մազ ազալժ Սատուածայունչ ոսկենը- կար եւ Jոգներանդ. ծաղկաւք: բայց Jռաջ Քան զայս, ի Ռ- Դ-Ը- թուականին յորժամ չր ի յԱմիթ, զՅովնաննէս վարդապետի ե- գեսագւո զգրեանսն բովանդակ որ ի վա- ղուց Ըետէ աւելի Քան gb: ա կայր պա- տանդ. wn nd այլազգի յաղդմանէ փորձու- Hեան չարին , զոր ոչ երկաքրեմ՝, որպես յայա է գիտողաց նաձեցուցնեալ պմիտս այա — «ն տալով արծ աժ ցորքան եւ կամէր պաբր- տատեարն, եւ ափե ինմանէ զԱստուած ա- յին վՎատեանսն. եւ դրէք յի-p անուն. զ չի յա- տակարանս ինքեան եւ իւրոցն» եւ ամբրա- պվոկեա դնէ ի պանեստի A սակայն ի Hac- վամ գործակալաց ոմանց զբազումս գաղ- տագողի ի գրենեացն տարեալ են. որպէս J«cnւրս մեր տեսաք Ր այնպիսի ագակողքն be դրոց սւ աղակքն տալոց են զնամարն : իսկ պՅայսմաուրս զայս ի յորդորմանէ դիտա- պետի եւ այլոց բարեմիտ քանանայից եւ Շոգ եսէր արանց՝ ընծայեալ լինի ի յո dե AL մեզանոդի: մակտեսի Ամբակում pq nւaն սուրբ քաւարանիս րնգ uf g միչ «տակաց , որոց ամենից ձուոց տեր ողորմեսցի bach փբողացն. եւ կամեցողացն : Ruyg Lyte վարդապետն (Եղիազար) — 407 — ow} sly ( կ. Գօլ իա) եւ նարկիւ լինի Գատ- բի«արբք մեծի քաղաքին. եւ ոչ յետ բրազու՝ ինչ անցելոց աւուրց ի Թ ախանձմանէ ժողո- վրդեանն մոանէ իսպասաւորուժիւն սրբոյ afd ree yb նրուսաղք մի - եւ. բաղում չարչարա- նբս կրէ սակս |). Bակորայ նոչակաւոր վա նուց Թէ իՅունաց «զգնն եւ Թէ յայ« րց ազգաց ««» ի վերայ յարուցելոց բբու- նաւորաց. բանգս, տուղանս ) շալածանս, ի բազում աւուրս, մինչեւ այց արար Սստ- ուած եւ վերստին չնորձեցա. յարքայէ սուրբ Յակոբայ «ա ոռն qq իս Հայոց : այց սա ի մէջ այտքանեաց ժ խոորմանց գոլով եւ խուռն փորձութեանց , san drove. զաստիճան եւ զկարգ. կախող իկոսու եան իՌ:2:ԺԵ. ամին. ի Բերիա քաղաքի , եւ այնունետեւ անէ: ատե- լու թիւն եւ աղմուկն ի մէջ երկուց ախ ոռոյցն , այսինքն Երուսաղէմի be իջմիածնի եւ ան Թիւ գանձ սպառի մինչեւ ցվախճան՝ տեառն Յակոբայ սրբավան կաթողիկոսի, եւ ապա բերեալ նստուցանեն զեղիագզար նոգեւոր տէչրն ի «ուրբ իջ միածին կաթողիկոս ամե - Lanes Zuyny pնտրուժետմբը ե Lun une — Bioadp արեւ նլեասն վաճառ ականաց be Gu— մաւրէն եպիսկուվոստց , վարդապետաց bi բավմանոյլ վանականատաց եւ սպա խաղաղա- Deeg fowgilh be գադարի կռխւն։ եւ կացեալ Թ. unl Ju on սm րբ Լուսաւորչին՝ փոխի Jաստեագս առ տէր» բայց ոչ սակաւ ագին փայլեցուցեալ նորոգելով ղիախտետ Le զիանգարեալ եկեղեցիս. եւ ի յերեւան Քաղաքի հռրակերտեալ ի Զորագ in մենարան weld rn JաՖուն սուրբ» եւ այլ pagan դործա ցուցեալ, զորս ng beep , «յաջան չատ լիցի») i Դարձեալ ին» 2- ԽԱ: Թուակահին յաղ — 408 — ջորդ է սուրբ զաթոռն տէր նանապետ Ե- դեսացին այակերտ նորին, եւ սա եւս յպով. չինու թիւնս արար» Քանզի կանգնեաց ի օի- մանը զՇողակաթ եկեղեցին, որ ի վաղուց ժամանակաց կործանեալ էր եւ տապալենալ , եւ այլ բազում չինուածս յաւել: իսկ ի յազգ - մանչ ամենաչարին յարեան ոմանք յեկեղե- ցականազ սատան նմին եւ ոչ կամեցան զիչ- խել եւ զախրել նորին, «յլ գրեցին ի շանա- նիստ քաղաքն Ասպանան բազում աւելորդ ա- բանութԹեան բարուրս եւ բաղբրաղայս յաս դելով: իբրու մարմնասչր 4aլ be ap ծալ ա սէր, եւ յոլով wlio, զրոյց. ոչ Թէ միան- դամ եւ երկիցս եշ երից» - այլ թաղմիցս ե- ղեւ երթեւեկութիւն Թղթոց: մինչ ջերիս ամն ոչ գդագարեցան ի խոովութենը . եւ հասեալ ի Ռ։2Ձ։ ԽԵ: Թուին առնու ըուա- դամ ի Գարսից Թագտւորէն Ս տեփաննոս Ջուղայեցի վարդապետն սակս կաթողիկո- սուժեան. եւ եւս հրաման , զի եկեալ նալա- ծեսցեն եւ վտարեսգեն զնանապետ նոգ եւոր տէրն F Sախթ եւու նապատեն , զոր եւ արա- Բին իսկ: Բայց նա ապաւինելով JԱստուած՝ փախստական լինի եւ անկանի իքազաքն Դաւրէժ , եւ անտի հնարը մանսար եւ ար- վա Հեռաժմը մեծամեծաց, եւ առաքեն առ արքայ եւ ծանու ցանեն գիրն uտու գ ու Bեամբը: Յայնժամ քաղցբանայ սիրտ արքայի. եւ վերստին չնորձէ պկաթողիկոսութիւն Նա- հասկ տին նող եւոր տէրին ’ (ասելով Թէ) Թէ- պէտ Ստեփաննոս վարդապետն Lawn — թեամբ վարդապետացն որք յեծմիածին ձեռնադրեալ եւ աւծեպլ էր կաթողիկոս Ննանապետ խալ իֆայն » Fey Ստեփաննոս ep ղիս խաբեաց եզ յայս չարիս յորդորեաց, մերժնսգի J ոռոյն նանդերձ նամախոն բա- — 40 — բեկամաւք իւրովք, եւ պատունը արարեալ Երե անայ խանին - պի առցէ: oS - =p Քոց ականա (pf Ստեփաննոսքն) Ռ. Pdi որ է ի. Ռ. զղուրուչ,: եւ ըստ արժանեացն ա ատեսցեն կրկին դատաստանաւ (dn: wit n— բոմանաւ եւ եկեղեցականաւ : UԶա մինչեւ gus վար գնայ առ yէ- (բանա) » Աստուած զվերջն ի բարին կատարեսցէ : Ի յայսմ դառն հւ անրարի ժամանակիս , որ Էէ Թուական Suyng Ռ:8 9. Jոpրու Նե- դիմք: եւ ոչ խխեմ զմի բանի ապացոյցս տալ» ղի մի յանմախեսյին խաւսքն եւ լիցի տաղտկութիւն լսելեաց, եւս եւ... զկեզե- Քումն եւ զսոյն ամի սովն, որ եղեւ մէկ չարեկ ցորեն Ղ,- ղուբուլ, եւ մարդիկ եիկ- բիս կարի անճարակ եւ դառն աղքատի ungն ամի տառ ապանաց եւ աննանգ տոուժեան մի- ջի լինելով նուաստ եւ տրուպս Սանճակ ան- ուամը եւ եժ սպասաւոր եւ տւելածու վե- ր գրեալ սուրբ ուխտիս, ետու զ Յայս մա ւուրաց գիրք" վերստին A, ե. գրեցի դսակաւիկ իրս կարն ի կարճ. Աղաց մեշել յաղաւթս ձեր սուրբ զվերոյդբեալ սըր- բազան նայրապետն զտեր եղիազարե, որ ունի բազում աշխատուժ իւնս ի վերայ վա- նուցս։ նանւ ղվարժապետն ի` ՎԱրզնցի Յոձան վարդապետն աստուածաբան , որ յետ էադ եւոր տիրին ի Ռ «2 Դ Թվականէն ին- jee fk: BLP + mbunes be նոգարարձող կոչեցաւ մեզ ցվախճանեն , եւ յոլով նեղու- թիւնս կրեաց ի սուտակասպասաց արանց , եւ ունի` աշխատանա ի մենաստանաս. նաեւ յիչա- տակք՝ զգեստ ազնիւ, ոսկետուփ աւնտա- բանք , խաչք, սուրբ նյան եւ վարդապե տա- կան գրեանք, վորս Jյլու մ տեղւոջ գրե- ' _ -— 410 — Դարձեալ որպէս գրեցաք զկիրս Սանգոան- նոս կաթողիկաին որ իՌ-2- ԽՋ- Թուխի ի փետրուարին եդին ի բանտի Sրաժմանաս, Շանին - եւ մնացեալ անդ. ի մէջ դառն նե»« ղութ եանց մինչեւ ի մուտ: Ռ' 2. ԽԻ: ա- մին , յունուար Դ. վախճանի p bajնne մ pre — դի, եւ եթող զնա անք ավ Երե անայ իյանն , մինչեւ pom նաճաից իւրոց արար Նանապետ հագեւոր տերն | կայառեալ), Խշ ապա տատյ նբաման յունուար ի. տանել Թաղել, «Վի մինչեւ. գայն. աep' անլժ ազ կայր: $ be տալն ալ ամփոփեցին ի վանքն ձնոչակաւոր, Վիրապ կոչեցեալ կատարածն Աստուծոյ է գիտելի» « ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏ Ս. ՍԱՐԳԻՍ ԵԿԵՂԵՑԻ ՏԻԳՐ. ՔԱՂԱՔԻՆ ՛™ { Մաշտոց. « Գրեալ յամի Ռ- ի. Դ. Հայոց, ի ծայրա- պետուժեան Տեառն Գրիգորի եզ յառածնոր- դուժեան մայրաքաղաքիս ՍմթԹայ` ՑՅոնշան- նէս րալունապետին , րնդ: նովանաւորու- թեամբ Կիրակոսին... յիատակ (Մ. Անգ- բէասին , եւ գաւրն խԽոնդ քարին եւ. մաւրն Խոյդեղին ձարսին Ազատին .-.. եւ դստերն Շամասին եւ քուերն Շաճումին.. « հեւ տwե- փաննոս գրչին եւ ծնողացն (աղ ին եւ Ալ շ- տին. ..f դուռն սրբոյն Սարգսին , յերես- փոխանութեան tiny փաքանդարին եւ յա- ա երիցութժեան Տէր. Հայրապետին եւ վար- պետ Ցէր Մկրտչին եւ լուսարար Sէր Աւե- տիջին. ..) | Մանկանց Աւետարան. այսին- ՔՐն Քրիստոսի մանկութեան Սետարան» ——— 4411 —_— - զ Ձատմութիւն. յազագս մարդ եղաւ եան Քրիստոսի մարմնացելօչն ի սրբոյ կու սէն Մարիամայ - զոր եւ Յակորա եղբայր տեառն ասացեալ է որ ի սկգ բանէ ականատես էր բանին Աստուծոյ »» «(Թուղթը պատառած) : Գրեալ յիշատակ Գէորգ կրաւնաւոր քանա- նայի, ի թուա. Հայոց 9Չ:Ծ:Թ. ձեռամբ Յոն. գծադրող Քահանայի - ի նայրապլետու- թեան Զաբարէի Հալոց կաթողիկոսի, հւ առաջնորդ ութեան 4 երան չակ սուրբ ուփխ- տիս Վարագայ նամալունք եղբարց 'Տէբ Սարդասի եւ Տէր Պետրոսի, որք Հեզուժեամբ եւ հանդ արտում եամբ նովունեն գբանաւ որ Lac it. oo դրեցաւ ի գաւառիս Վանայ ի գեաւղն Աւանց բնգ ձովանեաւ Ս. Յովնան- նու կարապետին եւ Ս- Գրիգորի Հայոց |ու- սաւորչին. ..)t —` Պատմութիւն աջակողմ- եան աւավակին bi Ցայտնուժիւն Gոնան- Ln De 4 Մայտոյ. « Գրեսպլ dեոամը eng’: IS չեցի Երիցու p Գորնյ, ի դուան Մ- նշանին. ի թուա» Ռ- 2.Ժ. Դ. ամին... Job sbp զՄսբրձորայ Sbp Մարտիրոսն . զնորսէս դպիրն, զՍարխաւյչն . սԳիբիգորն --- զֆաքին, զնրձան, զՌօւթին կիսուն տուոգն՝. որ տուաւ ի գին Ս. Մաշ- տոցին։..»չ: A § աղվարան * « ֆրեալ յամի տեառն (ի: 9: ԺԱ Էւ Zm- յոց Ո Յ- կ. ի քաղաքս յԱժիԹ, ընգ նո- վանեաւ Ս. Կիրակոսին եւ Ս. Սարգսին... վԱռաջնորդ ութեան մայրաքաղաքի Ամթ յ ke "վոր նանանգ աց աեառն իսանակայ Uun— ուածարանուեան վարդապետի bre արճձի ե- — 442 — պիսկոպոսի Միխադետաց աշխարձի«.« ծրա- դրել dhnmd: Մ արտիրոսի pebf erepurerm— որի եւ պայտաւնէի վերոյդ րեալ տեառն իսանակայ դիատապետի ». ` Սետարան, պատկերաղարդ ի ներքո Ա«ետեաց պատկերին գրեալ. « Հիզան Քաղաք ծաղկեցաւ եւ կազժմե- ցաւ»: ի ներքոյ ծննդեան պատկերին՝ «ՉՆրբ- կարող եւ զծաղկող Սուրբ Սւնտարանիս զՄկրաիչ յիշեցէք ի Քրիստոս եւ Աստուած զՀգեզ յիշէ: Ամէն»: իվեր Մատթէոսի « Զստագոզ սուրը եւ Աստուածաքան Ա ե- տարանիս զսրբասէր եւ զպատու ական Pe ձանայն Սիմնոխ եւ զեղբոյրքն աղաչեմ յի- շել, յաղաւս գեր... պմեդուցեալ 4 ծողա գUողոս վ . աղաչեմ յիշել»: ( ՑՅիշատակարա- նէն Թուղժ պակասեալ) ...« Զ վերջին Նորո- գող Սուրբ Աւետարանիս. ». qr Bony Սբան- գարն զՍ. Սարդսայ երեցփոխանն որ ետ վերստին նորոդ ել զնուրը Աւետարանս եւ արծաթ ապատել զամէնն չորեք դ իմաց be paes— ցում անաս շինեաց Ս. Սարգսայ. Դ Ա- ւետարան արծաթժել ետ. եւ Թ. արծաթէ Քշոց- եւ Բ. խաչ էեւ սկին, եւ այլ բազում զարդերս շինեաց bc պայծառ ացոյց » Աստ— ուած այծ առ ացուսցք զինքն հոգ ւով be մարմնով. . -« ի թուա. Ռի. L:2- +.)e ‘Մ ատոց . ան յիշատակարան be անթուական » ի սկիզբեն ձծասարակ գրով 4Ըր- ba + « Յիշատակ է Տէր Ցավի, ի դուռն Ս: Սարդսայ-«. Թվ. Ռ. «փ». A Աւհտարան. նոր, մագ աղաք « ոսկէնկար եւ պատկերազարդ » - — 43 — « Ցիշատակ երկու քերց Մ wpիաժայ եւ ա- բ«յի bre ծնողացն Մ ել բոնին fr խանումին ° ի դուռն Ս. Սարդ սայ ղաւրավարին « » « ստ- ուած ողորմի ասադէք գրողի հւ ծաղկողի սորին , որ բկ. Գալիս էր գրեալ եւ ծաղ- կեալ , ոչ գիտեմք ԹԷ ովէ դրեր կամ ծազ- կեր, բոյց միայն սրտագէտն Սստուած he w— տուսյցէ իւրոց «շխատանացն - .. ի ԹՎ ին ՇՀա- Nk Ռ. Ճ:իbe -..»e A Սաղմոս . « ֆրեալ ի Hաւականի Ռ եւ Ի: տասի եւ եաւթն “YL աւելի, Հեռաժմբ Յոն սարկա- ադի. «ի մյրաքաղաքն ՍմիՔ կերտի եւ` ( JԱռաջնորդ ութեան) Sէր Բարսեղ վարդ ա- պետի: ի դուռն Ս. Կիրակոսի be մաւրն նa— րա Յուզիտայի , եւ Ս Սարգսի վպաւրավա- բին էւ որդ ւո նորա Մարտիրոսին... Jիշե- 5էք զուսուցիչն արձեստիս զ5էր Մինաս բա- նիբուն Քանգանայն եւ գԱստուածարան ԴՐբ- չապետն... ով եղբարք, անմեղադիր լերուք խոշորութեան դՐրչիս եւ սխալանացս , գիտեմ որ բութ կտրելոց Է- բայց դուք գիտէք զի կատարեալ չէի Jարձեստ գրչութեան. Bo | Մ այտոց. Տնացեալ. « Գրեալ ի գաւառն Արղնդ , ի գիւղն Ռ Alf գուր: սկսեալ ի սուրբ ուխտն ի Բարձր Uun— ուածածնի տաճարն , ի մJանառիկ բերդն Արզն, ի Թվին Հայոց ութ ձարիւբբրոբբրդի ութսուներորդի երի Spline Ա- կաւագի--« յիեցեք զՅակոր Փանանայ bre զմայրն իմ զալյուկն , եւ զեղբայրն խմ զքաջ փիլիսոփան զԳրիգոր կրաւնաւորն» եւ զՆեր- uta դեռարոյսն yb զչնորձալ ին եւ զքաղց- — 414: — (աբառբրառն պՅոնանեէս սարկաւագն ’ գփո- խնյցետլն ի րիստոս ...)»` A Աւնաարան., փոքր - « Դրեալ ի յերկիրն ՍԹխ«յ, իդեաւղն Գոմա, ի դուռն սուրբ նշանին, իԹուխն Ռ:2a:Թ. dbn wp Մ չշեցի ՑՅոնճանեքս երիցու «`. Քրիստոս Աստուած». յինա եւ քաղցը աչաւք նայեա եւ յանուանէ hnsrms ql emsen— տուր վարդապետն... որ bmn դpել զսուրբ Աւետարանս -. Ds - Այւ գբով գրեալ զկնի. «ես խաչա- տուր վարդապետս ի` յաւ ժարուժ եամբ “ ծախեցի իք սանուկ Նանապետ սարկաւագ ին » ԺԻ: ղուրուշ: բարով վայելի: Թվ: Ռ.2- Ժ. Ննանապետն դնեց ի մեղաւորքս , լուսա- րար սուրբ Կիրակոսայ տէր Յոնաննէսն վկայ է, հւ ժամտրարներն գամէն դիտեն »e A Աւետարան ' փոքրադիր ’ երկիջ- եայն, բայդատրուխժե ամը խորանացն. «Գրետլ ի քաղաքն Բաղէ, բնդ ծովանկագ սուրբ Սարգսի զղաւրավարին ««« ի Թվա- Հայ - Ռ:Չ2-Դ» ի ճայրապետուԹեան mb առն Փի- լիպապոս սրբազան կաթողիկոսի» յիշատակ տէր Պետրոս կրաւնաւորի ձեռամբ Մես- eովբ դպրի: յիշեցքք-«" Աղան ee he զԹաթուլն միակեաց եւ գՆասըրն `». եւ զտէր Գետրոս աբեղայն ) ր տեսեալ զապայծ առ nւ— թիւն սորա գանկագաւ ստանալ զսա յիչա- տակ իւր» զարդարեցաքբ զսուրբ Աւե տա- րանս տնաւրինականաւ ք եւ ձամաբարբառով » եւ ճարտրվարաւք եւ ոսկւով գեղեցկացու- ցաք» տէր qետրոս ստացաւ զսա, (ke) յայս ամի փոխեցաւ. ի Քրիստոս ... եւ ես տէր Սիմոն ծերունի որ տեսի ղման որդգ- — 415 — cnյն իյ եւ զկեանս աշ խաթկի ոeնայն Lm— մարելով, գի Թէ յայսմ աշխարձի չուրախա- ցաք բնդ որգ եկին: dirpac որ ժառանգ էր մերոց գայրենեաց. a նոդեւորն բուռն Ln— Ր"ք: վասն յիշատակի ինձ be որո ւոյն py Պետրոս աբեղային B+ A Աւետարան 5. Մայտոց . միակագմ։ փոքրադիր , անյիչատակարան՝ եւ անթուական ։ ի dere դրեալ՝ Ողբք Գանձք ե. գլուխք ինչ ՍղաւթԹիյ Նարեկացյն: ի ներք պատկերաց չորից. Սւետարանչաց գրուածները օրինակեցինք -: . «Մ ատ էոս՝ Մարդ անուանեցաւ , Զի զմարդ կու Թիւն տեառն սկսաւ, Եւ զոր արարն մինչեւ յարետւ Ի Ծաղկող սորա որ յոյժ մեղա ’ Հանդ իպողացդ պաղատեցազ , Զի թողութիւն, ձայցել սովաւ, Սուրբ աղաւթիւք յաղթ անակաւ De « (gu Մարկոսի ասի Առիւծ ի Զի սիգաճեմ է , st գծուծ Ի երագ ռրսայ ըմբրոնէ բուծ, Սոյնպէս արար պբանա իր Lnd-Lnd + ՄԾաղկողս որ եմ մեղաւք ի բուծ , Զեզ աղաչեմ արտասուակոծ P Զի Թողութիւն Կայցել իմոց , Զի միշտ ի լաց եմ եւ ի կոծ » Ի « Այս Ղուկասու Եզն ասացին , Որպէս եւ իսկ ձերկն զգետինն, կրկին անխոնջ վասն պրտղին, Սոյնպէս երկար են բանք սորին Ի ես անարժան ծաղկող սորին» Չի թողութիւն նայեք երմին, ի ասեք սրտիւ անբ ողորմին»» — 416 — «Ա J“ Յոձաննէս Արծուանրման , Թրոեաւ մրտաւքն անձնասական - Yn ի պատժել որդւոց մարդկան Ի Զանճասո էիցբ» հանրական Ի "եզ ես ծաղկողըս անարժան , Որ եւ Թովմաս կոչի յանուտն . Ըզիս արեք յիշման արժան. եւ ձեզ աւրձենէ անման արքայն »: — Ի վերջ գրք" ձասարակ դրով նոր գրեալ « Յիշատակ տէր Սամուէքլ ին, ի: դուռն Համթայ Ս- Սարդիս եկեղեցւոյն. Թվ. Ռ- 5. Ղ . Ր. Bee pa ` ժամագիրք - խաղերով մագ ա- ղաք, ընտիր. անյիչատակ եւ. անլժուական k Սաղմնա. փոքր , ննացեալ kc մաշեալ» անյիշատակարան եւ անթուական \Շ արական. փոքր, ձնացեալ եւ մկնկեր .: { Շարական, Ree. Գրեցաւ Ս ղաւ Fամատոյցս hi Շարա- դանս իթԹուին Հայոց 98:2.Ե5. ի ձայ- բապետուլժեան տեստն Ցակորայ եւ ի Թագ « Լեւոնի ,իպուրջս որ կոչի Դանցէ , ընդ ձովան- եա |. աւ ղոսիա եւ սուրբ Աստուածածնիս եւ կենսունակ սութ Նշանիս. dn wp Գրի- որիշ \ Աւնտարան. « Գրեալ ի քաղաքն Վան, ի դուոն Տիրա- մաւր սուրբ Աստուածածնի եւ Գաբրիէլ սուրը նրեշտակապետին չ ի Թուին POE Ռ:։ 9.9. dhեn ամը Ստեփաննոսի». ի ue bc Ընտիր աւրինակէ: Ի կենաւք տառեալ«» »: —- 4H — A Մաշտոց. « Վերջին կապել տուող որո Գաղտասար A ոբ ետ յիշատակ խր եշ (յիշեցնք): է դկապող սորա զտծր. Գրիգոր եւ զթոոնիւր . զզարսամն, որ զայս Դ: գանձն եւ զողբս մեռելին, եւ զԱստուածանեղն be զՍ բարիչս գրեց: ի Թվ ՌԿeԹeoe he ետ ի ձեռն տէր Սանակին »D: | Մայատոց Ր « Գրեալ ի Թվ: Հայոց Ջ. ՀԵ» ի քաղաքն որ կոչի Սմիթ --- ձեռամբ խԽաջատուր bե- pիցու-.». — Ի վերջն, նոր Թղթի վրոյ գրեալ: «Յի- շատակ է Մաչտոցս տեր Սարդսի որդի տէր ՈՀանին ի դուռն սուրբ Սարգսին: ի թվա. Ռ. Ճ:ԿԱ-։ Չայս Մայտոցն այլ տէր կա- րապետն տարաւ բբ տունն ի. IE Ռ։2. ԿՐ. տէր Բարսեղն լՊւռարար իքան՝ իշան- լուն, որ մուժավալի է , որ յետոյ տասն աւր ճիտն անգուցին , եւ յետոյ դնաց ի քաղաքն Բիւզանդիա, եւ իդալուն յետոյ այլ մեյ- նանաճի եղաւ , եւ սյլ մէկ արունստ մի չու- նէր, սուպայու». « կրող եւ այլազգեաց խրզ- մաժ քառ եղաւ , ով ոք ըեթԹեռնու այս գիրս, իչանլու *re De dd Աւետարան. փոքր, մագաղաթ, Ընտիր « Դրեալ dեո ամը Սոաքել աբեղայի , այչա- կերտի երջանիկ եւ երանայչնորձ £9 եւ արխի արքեպիսկոպոսի տէր Բարսեղ աստուած ա- բան վարդապետի եւ վերադիտողի մայրա քաղաքիս Համթայ ... աւարտ դրութեան սորա եղեւ Ռ։ Ձ։ ամի. եւ երրորդ ազելոր- 27 — 418 — դի, յաշխարձես Միջագետաց, յԱսորւոց նա- հանդիս, ի Տիգրանակերտ մեյրաքաղաքիս րնդ նովանեաւ սուրբ Սարգսի» *. հոգ. mu — նիք (we պահէք զսուրբ Ա ետարանս ի Mi եւ ի APY եւ ի տգիաւաց ձեոք չի ոոայբ - ոբ ապականեն զլուսանցսն bc գծ աղ իկսն lpul զպատկերսն եւ կամ Fred եւ պատկեր կտրեն , եւ կամ խաջ փորելով զժ ուղ սն ծակծակեն »:+ | A. Մաշտոց իքածանայալժ աղի . « ֆրեալ ձնուամը Սսատուածատուր երի- ցու, իխնգրյ Արիստակես վարդապետի, ի Թվ: Հայոց Ռ- ընդ 2 ի: իդառն հեւ ի նեղ ժամանակիս , փ Պալ իս ի դուռն Ս. Սարգսի զա րավարին f հայրապետութեան մերոյ տեառն Փիլ իսլապոսի : ես ԱUpիստակէս վարդապետս ետու գրել զդիրք" յիշատակ ինձ եւ ծնողաց». եւ ետու ի վանքն ane — ոեմու սուրբ Աստուածածնի » A Աւետարան ' « Գրեալ ի ԹՎ: Հայոց Ռ * Կ hb Ի Ր Pm fo եւ երրորդ աւելորդի) ի Տիգրանակերտ ձծա- մի. ընդ ձովանեաւ Ս .- Սարգսի... եւ ի յբոամկաց միջի, ի թաղն որ կոչի Չբխալ- մերձ Մերտընու դուռն քաղաքիս, ի վեր- նայարկ փոքբ դստիկոնիս. ձեռամբ Մելքոն դ րի . ճարկեալ ի Ցոձանենք ուսուցչէ նորին . ի յանձայրապետուժեան ժամանակի ազգիս Հայոց , եւ ի վերադիտողութետան Համթայ... Բարսեղ արքեպիսկոսոսին աստուած արուն վարդապետին... Այլ ւ ի Թագ աւորու- Թ եան տաճկաց Սւսմանցւոց Սուլ ան ԱՀ- մատին: ի սոյն աւուրս ախարկաս ի խոռով- ման կայ եւ յերերման իբրեւ զծով J«“լե- — 419 — ` կոծու թեան ի զաւրայարժուժեանց .. Ի Արդ յոյս վշտայչատ ժամանակիս (Շ անարասի) աւարտեցաք զսուրբ Աւետարանս... յիչա- տակ հասարակաց ի Ս. Սարգիս եկեղեցի »s 1` Նարեկ. (Դ «Գրեալ ի Թվ: Հայոց ՉԿ» Զ- ի գասա- ռիս Ոբնոյ , ի դեաւղս որ կոչի Բատաւնց A բենդ նովանե աւ սու բբ Գրիգորի եւ սուրբ Յակոբայ , յառաջնորդուժեան տէր Գրի- 4որի ձեզի եւ խոնարձի եւ մեր իշխեցողի: Uյլե« զճարտասան Ք4Վրտու ղարն զԱստույա- ծատուր կրաւնաւորն զարծարծիչ տառից եւ զնիւթ շուշանայ մատենից , զխրատիչն pf -«« յնչշեսծիք:- ետ գրել Գրիգոր կրառ- Նաւորն *..). —-ի սկիզբն Նարեկիս ’ Jn բ™-— նիս «դրանց յոդնաժախանձ բանից Dees ` գրեալ է _—_A Այլե« զարդիւնաւոր եւ զա)- խարձալոյս աղբիւրսն արեւտան , զամոլսն նաւատոյ եւ զնեաստումն աւրինաց զքա- բոզք" եկեղեցւպ զՄմխիթար արուսեակ՝ եւ զՅոձաննքս անաղաւտ լապտեր , ընդ սմին եւ զսոսա ունիմք բարեխաւս առ Տէր Ցիսուս Քրիստոս» ։ —ի վերջին երեսն գրեալ» «ես: կարապետ Ցիպբնյցին , որ ամենայն մե- ղաւք եմ լի, ժամատեղեաց ե խիստ Թերի» եւ յամենայն բարեաց նեռի , bd հնազանդ. սատանայի, գործովքս չար եմ անթերի , Fe- րեւ զնաւ իմէջ նրդյ, որ ճայթԹելով ձայն Jործորջի»։ — Այլ գրով -« «Թվին Ռ- ԾԵ» Ապրիլի ՒՉ . վախճանեցաւ ի յԱՎիԹ քա- ղաք մեծ վարդապետն Սրապիոն « որ վերջ (*) Նարեկիս մէջ փոխանակ գրելոյ «ըզբան» գրուած է «զբ բան». «րզ տուն՝ զբ տուն». «րզ ջուր՝ զը ջուր» + Այսպէս ն այլ ձեռագիրքներու մէչ նս յաճախ գործածուած է ինչպէս ց նախդիրը, «ցը նա, ցը նոսա». 7” A aaa ian: — 420 — կաթողիկոս եղեւ ի յայսմ ամի վազիր Ջղաղլ օղլին գնաց ի Շանու (վերայ) եւ դարձաւ. ի յԱիթ »-- | Աւետարան, flւnny ( Ուոխ) եւ կենակցին իւրոյ Թանու-— խին, եւ զաւակին իաչատուր սարկաւագ ին A եւ ծնողաց Վարդ ապետին եւ Հոխփսիժմէին , ի գիւղն Ուոիկ ի դրան սուրբ Աստու ածած եին, սուրը կարապետին , սուրբը Ստեփան- նոսին եւ սուրբ Սիմէոնին F գրեալ ի ԹՎ. Հայոց Ջի: Բ. ձեռամբ Մանունլ երիցու» ի Թադ. Հասան պարոնին. ի նայրապնետու Թեան տեառն Սարդ uf եպիսկոպոսի ff դառն եւ յանլրարի ժամանակս չի գաւառս Երզբն- հայ, ի քաղաքս, ի դուռն սուրբ Աստուա» ծածնիս |եւաստուրէգ դրան : Bhobkgtp գՄ անունը երէցն ’ զվարպետն զՍ ամուէլ պատկերաձանն be զնայրն զՏիր ացու Pe- ձանայն» ..»: — ի վերջին երեսն այլ գրով. « Յիշատակ է սուրբ Աւնտարանս տէր Գա - դոսին եւ որդւոյ նորա պարոն Տատուրին . ի նայրապետուժ եան տեառն (ստակէս ե- պիսկոպոսին , ի դառն եւ դժար ժամանա կիս: — Սյ Դրով «Զվերջին ստացող զիրիս- տոսասէր կարապետն յիչեսջիք, որ եդ ի Ս- Սարգսի եկեղեցին ի յՍմիթ ewղ“ի ՒՌ. Հ. Գ. Թուին. յիշատակ բ«e: »? — Աւ գրով . « Bu Ալքչքոանիոս եւ Ստեփաննոս գնեցա,ք զսուրբ Ա. ետարանս եւ եղ "ք JF- շատակ ի գեազն Յծաղման, ի դուռն սուրբ Ցակորայ եւ սուրբ Պաւղոսի ...b | Սե տարան . Ցիշատակարանն ի սկիզբն գրեսլ».». . Ր — 421 — « կարապետ ՓՔանանայի ..¢ Jիշեցէ. Ք: զՅո- նաննէս Շրէցս- .. կազմեցաւ Աւհտարանա ԹՎ: 9 ° Ժ Ds ' A Աւետարան . զ Գրեալ ի Թվ. Հայոց 9 ° Մ ° Գ. « JԱստ- ուածաղարդ. նայրապետու նան Տեառն Գբիդորի Հայոց կաթողիկոսի , ն. իՔրիստոսա- պսակ Թադաւորուժեանն Հայոց Հե մյ, եւ JՐրժ . եպիսկոսլոսու ժեան սրբասէր եւ աստ- ուածամեծար արք եպիսկոպոսխիս մերոյ Տէթ Ներսիսի. դրեցաւ սա խի դաւառիս Եկեղեց- նեաց. ի մայրաքաղաքիս Եզնկայ, dbn ամբ. նուաստ եւ անպիտան դրչի Աւետեացս քա- նանայի- նաեւ տեղի հանգստեան մերոյ J" (ում գրեցաք ժվանապատխիս որ կոչի Jանուն սուրբ եկեղեցւոյս Ս. Կիրակոս, ընդ ձովան- հաւ U. Նշանիս եւ - Կիրակոսիս - ke ի նայրապետուժեան Ստեփաննոսի եւ ծեր Ստեփաննոսի. եւ այլ միարան եղբարցս առ նասարակ որ կանք, Մխիթարն եւ Դա- «իթ , կարապետն եւ կոստանդ ին» br Lww— տարիմ սպասաւորն մեր վանանն... Jիչես- Հէe-:- զԱ«ետիք արեղայս եւ զնայրն իժ զվասիլ»».». | Yur dru N մեծադիր , բնափը » « Գրեալ ի հռչակաւոր ուխտին որ կոչի Ղազարու վանք» բ ԹՎ: Հայոց Ջ9:9.Թ... din ամը Աստու ած ատու արե ղային yo ինդ - ր բարեմիտ քաձանային Դաւի, որ ստա-— ցաւ զսա ի հալալ ընչից իւրոց, եւ զշուրֆա- ռըն, զսուրբ նշանն եւ զբուրվառն։ եւ ետ ի դուռն U. Սարդսի զաւրավարին մայրա քաղաքիս ԱմԹոյ»« Դ» —Այլ յիշատակարան, ի կիզբն: «Եւ արդ գրեցաւ սաղմոսարանա — 492 — f յրն տիր աւրինակ բ ԳԴառնեցւոյ ’ dba udp մեղուցեալ եւ կորուսեալ, մեղսամակարխ եւ տարագրեալ եւ դատարկացեալ յամենայն բարեայ եւ ի նորձադ , անարժան եւ եղկելի դՐչի ածա Աբեղի. -- վայ է ինձ եւ եղուկ, Թէ » նց Լինի վեր)բք իմ. Դրե- ցաւ. սա ի մեծ եւ նռ չակաւոր br. Uստուտա— ծարնակ սուրբ ուխտս Ղազարու, բնդ Զո— վփանեաւ սուրբ Սոաքելոդս եւ սուրբ Տիրա մկր Աստուածածնին եւ Ս. ԳբիԴ որ Lac— աաւորչին , ի ձայրապետութեան Տեառն Գրիգորի եւ յառածնորդուժեան սուրբ ուխ տիս SEp Burp Eau Արձ եպիսկոպոսին եւ Sէր կարապետին , եւ սյլ միարան եղբարց որ ա- մենե քեան սպասաւորք են սուրբ Առաքելո- Ցրա«-.. եւ արդ գրեցաւ Բ. կանոն ի մայ- բաքաղաքն յԱմից նդ ճովանե աւ | Սարդգ- սի, մեծ եւ արձի եպիսկոպոսն Թադէոս». » զիս երեր ի վանքս Ղազարի» ինքն ձեռնար կեայ մեծ գումբէ ին եւ ես նստայ ի գիր սաղմոսիս » եւ բազում վիյտս կրեաց, ողոր- ուք եամբն Աստուծոյ վերստին նորոգ եաց պգումբրէ ժն սուրբ Առաքելոցն եւ զայլ բա- զում խախտեալ տեղիս...«« Գրեցի զերգս Դաւթի ընդ ձովանեաւ սուրբ ՍԱսաքելոցն , ի գաւառին Տարաւնոյ »: .—- Սաղմոսիտ ամէն մէկ փոխին՝ մէկ մէկ տող բան յարմարցուցած եւ գրած Է իլու- աանյցե իբր գուշակությիւն կամ վիճակ. 11 Gar մի քանիսը: —ՃԽԶ. «Մաղկեսյցին կեանք. քո որպէս զարմաւենին»: — ՃԼԵ:— «ի զուր ֆՋանաս եւ nչ. նասանիս կամագգ. Dt — ՃԺԴ» — d Բազում չարեաւ,ք սպասեն անձին Ped, 149 լեր»: —ԾԴ. — «Դարձո զսիրտ քո առ ստուած. զինենգութիւնք. պատանն - "ց են քեղ»: — ՀԹ. — « Զոր նոգասդ ի — 425 — | մոտի: քու, ns Է նաստատուն)ի: — ՀԵ — « Զսյդ np կամիս առնել՝ չար է եւ չէ pեզ բարի անո կի «ի Լիի զոն իր նիսդ F մի աշխատիր »¢ kh. keh: լ Աւհտարան : a «« «ի Թվ. Հայոց ՔՋ:.Խ.Ե. ի դառնեւ: դժար ժամանակի Jyժ տառ ասե ալ kdp . գրեցաւ ի դիւղս կու քի կոչեցեալ, ընդ ձո- փանեազ Հազարաբեւրոցս եւՍ։ Նշանիս եւ այլ սԿրբոցս որ աստ կան F բոլորակայս մեր փխեդբդ բարեպայտ եւ երկիւղած քրիստո» նէ ից Գուղալ ին եւ ամուսնոյն իւp me ծին Ի Jhotgtp ...»s A Աւետարան N «Գրեալ ի Թվ. Հայոց Չ- Ե. Ը: ի Թագա- 4աւորուժ եան Հե մ , ի նայրապետու- թեան Գիդ որի ’ բ գաւառիս ոլ կոչի Վերին Տիշ րիկի ) յանապատին որ կոչի-« « (Եզծեալ) նակի $F սլակասել Ime uny ws oe ) 3 {au Դժ Պաւղոսի առարբե լոյն » if Գրեսպլ ի ՌԿՉԶ. իսանակայ կարնեցւոյ * ի Համիլժ p: 4 Աւ տաարան N « Փրեալ ի լաւ եւ յրնտիր աւրինակէ ։ յն- բեմիա կրաւնաւորէ A fF Թվ: գ. Ղ * Ր N ի լնա- որն Սեպուն, ի նռ չակաւոր Անապատն |. Լուսաւորչին y ի դուռն Ս. Աատուածածնին եւ |: կարապետին, հւ սքանչելագործին Կբբյն Մինասայ , եւ երից Մանկանցն , ի յԱ- ուաջնորդ ne fF huh Մ ատէ ոս սրբասէր կրա» նաւորի, ի նայրապետուխքեան Տեառն Գրի- - Փորի ի Վաղարշապատ քաղաքի: եւ ի բրո — 424 — նակալուժեան Դարանաղե աց գաւառիս: Ձաւար բէկի-«« յամի ՌՄԳ Փրիտաոսասէր ոմն վաճառական գոլով անուն Ցովսէփ ի ճանապարձորդութեան իւրում - տեսանէ Քաղաքն Կարնոյ զԱ«ետարանս ի ձեռն գին- ւորաց տաճկաց - եւ տուեալ դինս առնու ի նոցանէ եւ բերեալ ի յԱՎմիթ ետ նուէր Ս. Սարդաի--.»» A Աւետարան . « Գրեալ J մին Ռ.եւկ. fF Spգրոնա— 4եpտ ... նդ նով. Ս. Սարգսի ... bi ոբփգ.- Ln նորա Մ արտիրոսին . be wy բազմանան աք սրբոցս որ աստ կան ի պանպանուիւն Per— ղաքիս , ի յանպատյան ընակուժեանս. եւ աննդանդ իստ Lեղ be անձուկ J աբկիս . F Pum ղն nf կոչի Չբխար ’ մերձ Մէրտրնայ 4ո-- որն քաղաքիս: ի նայրապետուժեան |... Իջմիածնի stp Մ ել քիսեղ կաթողիկոսին եւ ի Թադաւորուժեան Աւսմանցւոց Սուլ ան Աձմատին , պյս ի: սո աւելի Լ որ դան րա— զում զաւրաւք ի Պարսից պատերազմ: եւ այս տարի եկն երկրորդն նորին Մուրատ փաս շայն, որ վազիր անուանին , ցի դնաց J"նց- եալ տարի բազում զաւրաւք ի վերայ Թա pիզու , եւ դարձեալ անգ էն եկն Համի . be այս Ր. ամիս նստե ալ կայ իքաղաքիս։ եւ զաւրքն ամենայն ի տունս ՔՐրիստոեէ ից իջե- «անս կալան , այլ եւ յեկեղեցիս . ի խցերն եւ | ի սրակներն be wn դրունասն զձիանսն կանգ - նեցույցին , աղբակուտ արարին զամառնային ժամատեղն .... Սpրդ Ju վշտանար 4 wա— Ննակիս աշխատութեամբ եւ բազում դառն Bryne fd bros աւճարտեցաք զն ուրը Ub տա- րանս. եւ ստացաւ զսա «Քրիստոսասքը: կինն Նապաթ ի յիատակ իւր...» —z 495 — A Աւետարան. « Գրեալ ի Թվ. Հայոց Գ- ՀԷ ի նայրա- «ետու ժեան տեառն Գաւղոսի, եւ յԱռաջ- նորդութեան սուրբ ուխտիս Տէր Մարկոսի be Sp Յոճանենիսի բ ի Թագաւորուժեան Հա- J"ց Կոստանդեայ««։ (Թուղթ կտրուած) A | Ժազնիւ աւրինակէ եւ ամէնրնտիր *..b mn հտարան . մեծաղիր, ոսկե- նկար պատկերազարդ» « Ցիչոասոակ բաղնէ պան Ցոնաննիսի Զմբ,- կածագցւոյ ի դեղծին Սղձնեաց, բնակեալ ի Համի - ի Թվ. Հայոց Ռ» որդ ամի եւ հաւ- Թ անասներրորդ աւելորդի, գրեալ ի մայրա- Քաղաքն Համիթ, իթաղն որ կոչի Չբխոլ, ընդ ձով. Ս- Սարդսի- ձեռամբ երկու գրբ- չաց» Մատ էոս, Մարկոս y bc Ղուկաս Ո- վանիսին , եւ Յոնճաննու դլուխն՝ Մ ել բոն 4Րր- . չին. Տէ Մ, pest նորընծայ Քանանայի ...f նայրապեաուժեան աղդ իս Հայող եւ ի վերա դիտողու եան Համ այ վիճակի ՍՔ Էիս- կուզոսի Տէր Բարսեղ վարդապետին. . եւ Թադ աւսմանցւոց Սուլ ժան Աւ սմանին - Juյս ամի ել բազում աւ րաւք Ս տամվույաց եւ գնաց բ վերսյ Լանաց աշխարձին Ֆուանկ ազգին... ի սպն ամի եղեւ մակտարաժ ոմ յամենայն տեղիս վասն ծովացեալ մեղաց մե- րոց» եւ յաւել խաստագ ոյն նարկանանուժ իւն ի վշտացս վրայ- որ զազգս ձրձիզ եշ կո- տեառն որ ի վիճակի Քրիստոսի եմք» « Sուք զողորմի գրոյս ստացողի , որ ետ նուէր Ս. Սարգսի, ձոդւպ իւրոյ եւ ծնողին, Հէ- բապետին հւ Ans ին» եւ կենակցին Նու- նուֆարին.. — 426 — A Աւետարան. Մ եծադ իր , ան ուապկան. « Ցիշատակ § չր Յոճ ։ Քանանայի bre եղբաւրն Աե ափջի ~e oo». ` Աւնտարան. « Ֆրեալ յԱՀեխոe վանք մերձ ի Բաղէչ» յԱտռաջնորդ ութեան Յակոր եպիսկոպոսի եւ. վարդան նէրպետի- dhn wd Զաքարխիա սարկաւագի, ի ճայրապետուեան տեառն Սարգսի բնդձեանաուր Հայոց կաթողիկոսի Վաղարչապատու Իջմիածնի hi Սղթանորայ տեառն տովմի. ի Թվ. Հայոց Ջ-:Խ-Ե-ի ղանուցեան ազգին նետողաց Րուստուժմ ըէ- կին, fF դառն եւ ՀՐ Ժամանակիս ,չ ՊՐ ԲբոՊ- ' նայեր են ի վերայ Sey ազգիս.» .`.Նորոգ. կազմեալ ի NLA մի. 0: ԴՅ. Թուին »e 4 փարն . «զ Գրեալ ի վանս Usb fuanc Ս. Աստուած ած նին ) "py Թուականն Թափեալ էր». A § աղարան N Փոքբիկ $ անյիչատակարան եւ անցու ական e A Սատուածայչունչ. « Յամի 9Չ:ԴՂ.Ե:։ թուականիս Հայոց եղեւ րաս գ րչութետն Սսաուածայչունչ mun իս ձեռամը մեղաւոր. Նատիրի, ի խնդբպ. պատուական եւ մաքուր կրաւնաւոր եւ Lե— զակոդի աբեղայի Գրիգորի եւ եղբաւր իբ անան արեղայի , յաշխարձս հիւսիսոյ ի մնայ րաբաղաքն Ղրիմի եւ հոյակապ եւ ի նոչա- կաւոր բազմաժողով տեղիս որ կոչի Սուր- խաթ, յառաջնորդ ութեան Սռաքելական hշ- խանուժեան տեառն Ստեփաննոսի Ի եւ J — 427 — Թոռապանուժեան հանճարեղ ձունտորին Յո- նաննէս, աբեղային , յաշխարձնակալու եան ՁՃանիպէկ Դանին - հւ ի քաղաքապետու եան udwenնայ, որ uy Fis արժանի յիշատակել ի է վասն իրազադնացուԹթեան ի վերայ uան— մանի րստ «աւրինի քաղաքականուժեան ..»չ \ Մայը Մայտոց Ի մեծադիր: « Գրեալ յերկիրն Մոկաց , ի վանքն Ծաատ - բնդ- նովանետաւ Ս. Փրկչին . dh wp Ստե- փաննոսի. V ԹՎ: Պ9.Ժ։ Ը»... Jobst p գՍար- կաւ աղ. Քանանայն ..» Նոր տիկինն ... Sfp անձն ... hb զմեծարդին bc զմեծ ակարկն պՅակորոս տիսալարն ... Մ ամայ տիկինն Ի զԱստուածատուր տիսալարն ... br զփա- ռոաւք ի փառսն բարձրացեալ զԳրիգոր տի- սալար եւ Թադ ոսկին eps | Ճայոy * Թ երի N | Աւետարան. երկաթագիր , թե- բատ —ի վերջն Մարկոսի գրեալ. «Տէր Աստ- ուած ողորմեա | լեձին եւ Լիպին »~ uudtb » «© — ի վերջն Ղուկասու դբեալ. « Զտուողն Ս. ԱՀետարանիս գՊ. վարդան եւ ղպկենակիցն իւր զբարք տիկինն յիշեցէք ի Քրիստոս -.» 4 Գանձարան . մեծադիր եւ uտancwp * «Գրեալ ի Սարգսի. ի PW Համիթ ի Ս" Սարդիս" ի Հայոց թվ Ժ-Բ- փեշ ’ A Ցայսմաս ուրք. «Գրել ի Համի - իՍ: Սարդիս. ի ԹՎ. Հայոց Ռ- Հ. 9. ի վերադգիասղուժեան Նա ձանգիս Ռարաեղ Սրեի եսիմկոպոսի"-. ի թագաւորութեան տաճկ։ Աճսմանցւոց Սուլ Թան Մուստաֆին ° J Պւրս սորա sank pու~ — 428 — թեան ամիրապետք եւ իշխ p ի միմեանց - վրայ յարուցեալ միանաղոյն աւերեցին զաշ- խարձս , եւ զազգս քրիստոնեից ոչինչ դար- ձուցին։ Տէր Ասաուած դԹասցի ի ժողովբբ- . դեան իւր եւ վերստին նաստատեսցէ զեկեդղե- ցի իբ ի խաղզաղուքեան.... Յիշատակ nu— կերիչ Եղի«յին-..»« 1 Ձայոց Դիրք: ` «Գրեալ ի Տիգրանակերտ. րնդ ձով: Ս. Կիրակոսի. ի կաթ ողիկոսուլժեան bջՎիած նայք տեաոն Մ ովսէսի. որ մեբեկոյայեալ +d uslier— նակիս երեւնեղաւ առաքինի. վարուք» ԺԱ- ուաջնորդ ութեան Քաղաքին Բարսեղ Աբթ- եպիսկոպոսի ... ի թադ աւորու թեան mush henry Սուլթան Մուրատին-. որ նստեալ է ի կ. Գավ իս` ՝. հանապազ առաքեն զզաւրաս».. ի Բաբիլոն «բ եւ Փաշայն ձզաւր»»» (Թուզ հատեալ) բազում զաւքաւք ելեալ N կ. Գոլ իս kb եկեալ դնաց ի Գարսկաստան. հւ մտեալ փ մէջ Պարսից «շխարձին, եւ նոքա զաւրաց առածքն դատարկէեին ի մարդոյ եւ յապրա- Սո ք զաւրացեալ դնացին pF Համատան եւ p Տարկաղի Վեծ ամեծ քաղաքս , եւ զմարդ ”"g գտանէին. .. be դարձան յետս. եկին ի վե- բայ Բարելոնի , որպէս նրամանքն էր Թագ ա- ւորին . br եկեալ խբոարեցին զ Բաբիլոն be պատեցին պատնէ եւ պաշարեցին շու րֆանա- կի: եւ պատերազ մեցան ներքուստ ba արտաքումտ... դարձան Jետս he եկին ի Ք"ղաքս Ետնիչար աղասին , եւ Վվազիրն նրս- տաւ ի Մ էրտին - եւ զաւրքն ցրուեցան յան մէկ իւր երկիրն , ուր եւ ձանդիպէին. -» Stp Աստուած փրկեսցէ զնա ատացն ալս անուան — 429 — ի-րy. ke տացէ Թագաւորաց "ճաչտութիւն եւ աչ խարձի խաղաղուժիւն .. +. De 16 այսմաւութք - մագ աղալժ . « Ցիչատալկ տապ այղ Խա bay Դաւիթին , «ւբ յիեալ Դաւիթն Վարդ խաթունը. դնէ յիատակ իմՍ- Unt Wek a Ւ մայրաքաղաքն Համիթ ի Թվ-Ռ-Ձ ԻԸ»: A Bայսմաւ ուրբ. Որո Թուական bւ յիշատակարան նատնալ : | Յառրնտիր. երկու նատոր « մե - ծադիր Ի « Գրեալ ի սուրբ ուխտն վարագայ , db ռամի Յովե: գրչի: ընդ ձովանեաւ Ս- Նը- շանին Վարագայ, իգնաւղս Շուչանց, ի դուռն |. Գէորգայ զաւրավարին , ի huy— բապետութժեան Տէր Սանակայ առաջնորդ ին Վարագայ, եղբաւր Հ» աւ ղոսի նախորդ. Առաջնորդին: ի թվ. Հայոց Գ: Խ- Ը: Յիշե- ցէք զՏիրացու կրաւմնաւորն bc 48էր Ստե- փաննոսն եւ վպծնողսն իւրեանց ծ այրապետն եւ զֆասապետն - զՇենոնորն էե զՍամէլ իք, ե. զպապն նորին զնաւարն եւ զԱետիս £45 ttt Ֆայն... պՋճանխաթունն եւ զԳՓուրջի խա- ունն... զՆհրատինն եւ զՍանմատինն... եւ զերիյս երանեալ Սիմէոն բաբունապետն Ի np եղեւ պատճ աղ bre ուսուցիչ գործոյս ԳՐր- բագրուժեան , տուեալ նուքր սուրբ աոա» Քելոցն Բարդուղիմէոսի (վանիցն) »» — Այլ գրով. «Յայա ժամանակի էր սուր եշ սաս- տիկ գերուժիւն- եւ բերին անաւրէն գերիչ- Քոն զգիրք»ս։ եւ դնե աց զսա Ցոնաննէս սար- - կաշագդն եւ ետ վերստին նորոգել բՌ: եւ — 430 — 1 ° ԹՎ: Հայոց» *. ի Համի *ar. Jhշեgtp 20. Մ ղի Շու շան եւ Մրջան եւ Մանդ բատ եւ ձաւրեղբոյրն Թաջտին- եւ զՄինան։ զկողա- կիցն զՍաւսիկ *... զՆու սրալժն ... he ղեղ- բայրն գlուսիկն հւ զԱպալիկն եւ թալխա- ունն ~~. + եւ զԿճպօնն. ..»D+ A Աւետարան N փոբքբ ր մադաղախթ ’ ընտիր Ի « երանաչնորձ եւ արք եպիսկոպոսն ։.. Ցէբր Բարսեղ. «er Առ աֆնորդ. Համթայ- «+ una — ցաւ... զաւետաւոր կտակս . Քրիստոսի. ի ներկայումս անձին իւրոյ, եւ յապայս յիչա- տակ նախ ձոգ եւոր ծնողին իւրոյ ¥ վարդապետու թեան, յորմէ զփոքրուց ուսու- մրն եւ զաստիճան կուսակրաւն քանանայուծ Bեան եւ զիչխանուժիւն վարդապետու» Hեան եւ զտեսչութժիւն եպիսկոպոսու թե տն առեալ էր. որ Է տիեզերալոյս wun ած ա — բան վարդապետն Տէր Սբապսիոն որ հեւ Գրիգոր կաթողիկոս եղեւ Ս» Էջմիածնայ - "եւ ապա մարմնաւոր ծնողաց իւpոց ` նառրն Ապունարին եւ մաւրն ել չՀիկին , be wcwg. եղբաւրն մանտեսի Ապտուլին, որ Է պատ»- ճառ ուսման բ-ՐՊy yb a հ. Ւ: ամ Է որ նրաժարեալ է յJաշխարձէս , խարագնազգ եստ մգնութեամբ աղաւթժիւք եւ պանաւ,ք ի լե-- բինս չրագայելով, ի ծերսլս վիմաց է բնա- կութիւնն, յամարայնի արեւակեզ եւ ddե— բսյնի ցրտասառոյց, զտիւ եւ զգիչեր ոչ գա- դարէ , այլ միշտ եւ նանապազ աղաւժելով եւ անյագ. ընթ եռնլով յաւրննաթանումժ իւն եւ ի փառարանութիւն ամենասուրբ եբրրբոր- դութժեանն . եւ զմիւս եղբայրն՝ զՄ ախխսուտն ե. զորդիքն իւր զԳրիգոր եշ լալի խանն եւ զմիւս եղրայրն զՄճելրն եւ զդուստրն զՍ- hae - — 431 — ղապէկին եւ ղմիւս եղբայրն զԱրեւն - ծանւ 4բուերքն իբ զՄանդրուտն f զՔեքուչն , | զՄարիամն , զանրին ,- պՇույանն, եւ gu ամենայն արեանառու մերձաւորսն գկենդ ա նիս եւ զեանգուցեսլ Jիշեչքէք ի Քրիստոս Uaտnnւած. «.. Արդ Էս Ֆուաստաս fF դրչաց ’ Թարմատար եւ յոռի Ի անպիտանս ի անկանդ եկեղեցւոյ մինս, զառածեալ, սուտ եւ փուտ գրիչս, ետու գրել ղlուրը Աւետարանս այակերտին իմոյ Առաքել արեղայի, եւ իմ Գաղկեալ զսա աւարտեցի: ստացած Բարսեղ վարդապետ նո եւոր նայրն մեր. որ եւ դրեալ էի նմա" դակենկար Աստուածայունչ մի միանամուռ ոսկենկար անկուածով եւ պատկերաւք , ձին: եւ նոր կտակարանաւքն։ եւ տեսիլք մար» գարէիցն - եւ անաւրինականքն քրիստոսի , մադաղաթ գեղեցիկ յաւրինեալ, զոր տար» եալ ետ յիշատակ ի սուրը քաղաքն Երուսա» ղեմի» եւ այս Տէր Րարաեղ»-- վարդապետի ժամանակն սակմանեցասւք դպրատուն ՊԵ oը- ` նորձաւք ամենազաւրին Սստուծոյ եւ աւժան- դակութեամբ դիտապետին մերոյ գրեալ ե- ղեւ Ա. Սստուած ա: չունչ եւ այլ բազում գՐՐ- եանք»» » եղեւ TC սորա ի Համիլժ « *. ի ԹՎ. Հայոց Ռ.Հ. «ի թագաւորութեան տաճկաց Սուլթան Մ աե եւ ի նայրա- պետուքժեան |. Իջմիածնայ Տէր Փիլիպասոս մգնազդգ եաց եւ աստուածակաճ ոյ կաթժողի- կոսին ամենուն Հայոց - fi ի Ս. Երուսաղէ- lin առաջնորդ ուքժեան Sչբ Գրիգորի արի եւ Nd հայրապետին , J/Լուբրս սորա բազում շի- նութիւն. եւ ուղղուժիւն եղեւ |. Երուսա» ղէմայ, որ յառաջն աւեր եւ խանդ արեալ էր եւ ի պարտուց ծանըր բեռի (ներքոյ) անկեալ , նդ գրուանաւ էր ազգս Հտյոց , այժմ ի — 432 — վերայ աշտանակի պայ ծա ի մէջ ամենայն ազգաց» որ եւ ծոազատիկն Յունաց. յայսմ ամի էՐ, եւ ես անարժանս անդ. անդ իպե- ցայ եւ ականատես եղեալ. տեսի գքաֆջութիւն եւ զյաղթութիւն զոր արար Ցունաց ազ- դին, եւ նոքա գլխակորեալ մութն եւ խա- Լար Զատիկ արարին , եւ մերս պայծ ատ LL սավփասյը ի սուրբ գդերեղզմանէն՝ մեծաւ ցրն- ծութեամը եւ ուրախու եամբ. նանդ իսա- ցանք եւ զքաֆջութիւն եւ զարիութիւն մեծ Հայրապետին Գրիգորի դ կարէ պատմել կամ բնդ րով արձանայցուցանել զոր ծէր Uun— ուած մեր Քրիստոս արի եւ քաջ ախգեան ողՋուժ եամբ եւ խաղաղուժ եամբ պանեսցէ Ի պայծառութիւն սուրբ Քաղաքին եԵրուսա- ղիմսցյ եւ իպարծանս Հայաստանեայց մէն : Եւ յայսմ ամի որ Սուրբ Աւետարանս աւար տեցաւ , աստ կանդիպեցաւ սրբազան նայ ըապետն Գրիգոր վասն ողորմութիւն խընդ. - բելյ սուրբ նրուսաղէմայ: Յիչեցէք ». «` ես նուաստս of Ad եւ յետինս դապվեաս ետու գրել Սուրբ Ա Էտարանս Jի-. շատակ ինձ, եւ ուսուցանող վարդապետին իմոյ Տէր Սբապիոն Ոուռնայեցւոյ. եւ մարմ նաւոր. ծնողացս եւ ամենայն արեան մերձա- ւորաց գրելոցս ի սմա, կողկողագին աղաչա- նաւք եւ արտասուաժոր պաղատանաւ,ք նայ- ցեմ ձԿողս ի նողոյ, զպատանողսդ , եւ զգա- դափարողսգ | եւ զրնթերցողսդ , զի յիշման արժանի առնէք զմեղաւք զառածնալս եւ զողորմել իս սեւացեսվս չար դործովք ) Jա- ղաւ խս արժանաւորս ke ի խնդիրս պատկա- նաւորաս աոաջի զենման անման գառին անարատի ի ժամ սոսկալի սուրբ պասոարա- գին, միով Աստուած ողորմեախիւ». եւ դուք —- 433 — | Ժիշեալ LFS ke ողճրմուժեամբն Աստուծոյ J"ա- ւուրն դատաստանին անեղի , ձերձվ քղ ամե — նեթքու մբ.ք , udktն »: ես Բարսեղ վարդապետս յաւուր մանուան իմոյ եդի զսուրբ Աւետարանս յիշատակ խի դուռն սուրբ Սարգ սայ դաւրավփարին. « բն- Թերցողք տացեն զողորմիս..«»» A Հաւաքածոյ. Մեկնութիւն Գոր- ծոց Առաքելոց ի բանից Եփրեմի եւ Ոսկե- բերանի, ի՛Մ ատ քոս վարդապետէ: աչա- կերտէ Յոճ. Ոբոառոնեցւոյ։ նօտը գրով. Gաբց ե: պատասխանի : A Աւետարան ' « Գրեալ ի Քաղաքն Արծկէ, րնդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնի - ի հայրապետութեան տեառն Կիրակոսի ընդ նանուր Հայոց կալժո- ղիկոսի չի թագաւորութեան Ջնշանչանի որդ- ւոյ Ղարա նուսուֆի ի Թվականի մերում Գ. be 1.9. ամի Ի Jորու մ ժամանակի Juժ ձծարկապականջու եա տառապի Սզգս ծՀա- J"§ e+»: | Աւհտարան blu. «Գրեալ ի Ճորա Խորենի , ընդ ձովանեսւ |. Ցիր«ամաւը եւ` սուրբ Նշանացն։ ի խրցկան միոջ, որ Է ձարաւակողմն Պերճ անապատի ի խնդբդպ սուրբ եւ ընտրեալ կրաւնաւոր Փանանայի Գետրոսի $ dhn ամբ պիտակ անուն Ք«նանայի կոստ։ եւ ողորմելի դերւոյ ՀեթԹ- dpնցւ ոյ Ի Թվ: 9. կ. »: .« Դրեալ յամի: Զ. be Ա. Թ վադանիս մե-— ԲY, ի գեաւ ղս Մ Pep .v¢ 28 — 434 — 1 Ահաարան եւս. Մ ագ ազա ’ նոր ’ ընտիր , անյիչաատկատ- բան be անխու ական ¢ Վերֆին usw yeq աց Թվ Ռ-2-13- be $B Roe | Աւետարան bru. ՌԲազմապատկեր , մադազալժ , անքժուտկան « A Աւե տալան bin. «Գրեալ իթԹվ- Հայոց Ջ-Ե-Ը- իքա- դաքն ի JԱԹ ախ Ի ընդ հովանեաւ սուրբ Աս- տուածածնի եւ 4էնորգայ զաւրավարին, ի խնդր պատու ական տանուտիրոջն Գարոն Սատախին...»: A Աւետարան btu, « Գրեալ ի Հերապսլաւլ իս dbn wp տէր Ա- ի ձեռն Թումայի , ընդ. ճովանեաւ սուրը Սար- դիսի եկեղեցւոյ, ի խցկան որ է ընդ անեակ սրբոյ տաճարին. ի Թվ: ձանց Ռ- 2. ե ՒԱ. Gnl: dure oops | Աե տտրան ri as. « Գրեալ dba ամը Յոնաննու երիցու Մ or — gen ի ԹՎ: | SS df ES A Ա. ե տարան bia Ր ՑՅիշատակարանէն Թուղժ պակաս, եւ ան- թուական: ի վերջն Մ արկոսի դրեալ յիչա- տակ վերջին ստացողի «« « Գիտացէ.բ , p-— նանայ եւ ժողովուրդ , զայս սուրբ Աւե- տարանս որ գերի բերին ի Դերջանայ $ գնե- ցաք եւ ուղարկեցաք իգեաւղն ռր ns ի Դատվան. Jիշbgt ք» 3 i— միւս երեսն այլ — 435 — գրով» «Աստուած ողորմի Գալոյենց Մու- րատին , որ տրտ մի ետ Գոմոց սուրբ Աստ- ուածածնին եւ Գէորգայ զաւրավարին ոխ.» .... Աստուած ողորմի փֆայա անին Սարգ - սենց , զկալի արտն տուին սուրբ Աատուա- ծածնի ...: Աստուած: ողորմի Ղարիպի նո. — ւյն եւ Յակորուն, արտ մի տուեր է Թեղի ծառերով՝ սուրբ Ապտուածածնին եւ սուրբ Գէորգայ զաւրավարին ոխ եւ յիշատակ ..+.D. 4 Աւհետարան bru. Մագաղաթ, պատկերազարդ, ընտիր» «Ստացեալ ի յիշատակ Ղափանցի Նազար ի գիւղէն Թխկուտոյ, նուիրեալ եկեղեցւոյն սուրբ ՑՅակորայ Թխուտ գեղջ- Թվ. Հայոց Ռ ° Ճ ° ի *oeDe ' | Աւնտարան նս. «Գրեալ ի Թվ. Հայոց Ռ.:եւ իի: ի դեաւղս որ կոչի Պոռ - ընդ նովանեաւ սուրբ Անանիա Առաքբելոյն եւ սուրբ Գէորգայ զաւրավա- րին. ի ձայրապետուժեան տեառն տէր Ա- ուաբէլին Իջմիածնի սուրբ աթոռոյն. ի ժա- գաւորութեան Տաճկաց Սուլթան Մուրատ խանին. ի նեղ ժամանակիս, յորում վյտա- նամք ի մեղաց մերոց. ««».- Ս յլ գրով յա- ւելեալ ««: «Ցամի ՌԾ Դ: ծաղկեցաւ եւ սրբագրեալ կազմեցաւ Աւետարանս dhbn ամը Ցովանիսի ի յԱՎիԹ մայրաքաղաքի, ընդ ձո- վանեաւ սուրբը Սարգսի, ի դիտապետու- թեան մերոյ նանանդ իս տէր Սրապիոն վար- դապետին , որ եւ չնորձիւ տեառն Գրիգոր կաթողիկոս սուրբ իջմիածնայ, խի դառն եւ ի նեղ ժամանակիս զի աւ երեցին գեր- կիր» - «yh: . — 436 — «««» Շնոքձնիւ տեառն սկսայ եւ ողորժու- Թեամբն արին կատարեցի զգիրս Քրիստտ- սական մատենիս. Թվ. Հայոց 9Չ-:Խ-Ա.փ դանս Կիլիկիպ, ի գեաւղս որ կոչի այժմ Բաղնէկունք , մերձ յվԱստուածապան P- դաքն Ատանա. ի պարոնութեան եւ ի թտ- գաժառ անգ. Հայոց Հեթմոյ, եւ ի նսյցրապնե- տուք եան Հայոց տեառն Ստեփաննոսի , Peն- զի շարժեալ ազգն Եգիպտոսի եւ եկեալ բա- գում զաւքբաւք գերեալ զմեծ եւ հու չակաւոր դղեակն Հոռոմականի wD զբազում աւnւpս կացեալ ի վերայ նորա բաբանեաւք եւ any 2Ր արու եստիւ առեալ զնա, եւ վարեալ ի գերութիւն զսուրբ ձայրն ձայոց տեր Ստե- փաննոս, եւ զսուրբ Գրիգորի Լուսաւորչի Աջն եւ զսուրբ Ն շանն վանկոյ, եւ զայլ բա- ցում նչ խարս սրբոց» եւ զայլս ի փՔրիստոնքէ ից զոմանս սպանեալ, զոմանս տարեալ ի դերու- Bիւն, եւ արձկաւիրս մեծամեծս գործեաց ի նմա, զոր ոչ ոք կարէ պատմել, զի անի եւ դողալով է ճանապազ ի լել իս մեր ՀԲ- չակ երկիւղի գալստեան նորա, եւ յժ ի նեղութիւնս bi ի տառ ապանս է յայս usd ազգս ձայոց: իսով, իսասանուԹիւնայ ի ծովու եւ ի ցամաքի Ի Աղաչեսցուք զմարդ. ա- սերն Աստուած ոչ այնպես գնալ ի վերայ Քրիսաոնէից , եւ ներելով որպէս եւ տալոց է, զի Jyժ ի տարակուսխի էին յամենայն տեղիս Քրիստոնետյք ’ մանաւանդ մշ խար- ձիս Կիլիկեցւոց » : Յիշեցնք -- - զՆորոգէ քա- նանայ ... Զաւրվար միակեաց. զմայրն Մա- բեմ գ ...Be { Gap ծան. միշ ատակարան վերջին ստացողաց ): — 437 — A Աւնտարան. մաղ ազա ° « Գրեալ ձեռ. Սիմ փիլիսոփայի - է ԹՎ- Չ: Ր. ի ձայրապետուժեան կոստանդ եայ, ի թադ: Հեյ, յիչխանութեան իշխանաց իշխ անիս մերոյ Ճօֆբէ za եւ որդւոյն կոս- անդի, Սմբատի եւ Աւչնի- -« յիչեցեջ զաի- կինն կեռան.... եւ ղեանգուցեալ տիկինն Ալիծ bre գեղբայրն պծեքթումն.. a րեցաս JԱՐՔակաղնի վանս. dhrm dys Ամասիացի Ս տեփաննոսի: (Ւ. ամին»: | In հտարան N » Գրեալ Ջ-1-Ը- ի Քաջբերունի յԱր- db, ի Սոսկոն գիւղ, ընդ ձովանեաւ սուրբ Ստեփաննոսի $ dh ամը Յոն . քաչանայի ...t Jիշե5tp ... զտանուտէրն Տողան , գորդ ին Սիրուն § Վարոս , դստերքն Բաղ դ Ր be Ռէկիաթունն, կննակիցն Խաթուն մելիքի: "զոաւսուցիչն գրչիս տէր Յոն. Մանգասարն , be Qoւpալ խաթունն , որ շատ մէերութիւն արար մեզ...» : A Աւետարան. ԱնթԹուական fre յիշատակարան Bերատ) 4 ՍՈՒՐԲ ԿԻՐԱԿՈՍ ԵԿԵՂԵՑԻՆ | Սւետարան. a Գրեալ ի ԹՎ: Հայոց Պ.£Թ.... Jեpaւ- սաղէ մ, ընդ նով... տաճարիս աժ ոո ակալ Առաքելոցս Յակոբեանց, իԹագ. Հայոց կոստանդին , եւ ի ձայրապետուժեան տնա ոթն Մեսրոպայ « յառաջնորդութեան Տէբթ Գրիգ որայ եպիսկոպոսի Նրուսագէմի. Վե- ուամբ... գրչի Ստեփաննոս կրաւնաւորի » — 438 — կասհակցու թեամբ եւ usp losnlpess ane Frans iSpe ե. խրատ տալով վերծանողի սպասաւորլփ բանի , «րբասնեալ Գրիգորի ջանանայի փակակալի մեծ եւ նո չակաւոր սուրբ եկեղեցւոյս Bu կորայ եւ ամենայն աստուած ընկալ նշանացս bc մանաւանդ կազմողի սորին» a. Յիշչես- Lhe ... emg սորին զԹագւորյանկ ԴԸ- Ր bl զծնողս Ստեփաննոս արեւել տի եր y էթ վարդ ապետի .. - ձամանը- են մեծ. he առածին վարդ ապետաց- be արու ինան գրիս եւ սխալանացս wl մե— դ«Դիր լեբուք եւ զթերին սիրով ուղղեք» Ք"նզի Jy¢ժ անն մուտ էի արունստի ԴդՐրչու- թեան Ի մանաւանդ. ի hon» f+ ստոր , ի Բ 9 ի վանկ, եւ ի փղին եւի . ա- {Ա ետարան. « Դրել ի Թվ: Հայոց Ռ-Ղ. ձեոամբ եշ րէցու Մանուէլի-»» ի քաղաքիս կողոնիա, ի ` դուռն |. Աստուածածնին եւ սրբոյն Ստե- փաննոսի նախավկային , ի ծայրապետուժեան Տէր Փիլիպպոս կաթողիկոսին - ի յառաջնոր- դութժեան տեղւոյս Տէր կարապետ եպիսկո- պոսին. եւ ի թագաւորութեան տաճկաց Սուլթան իպրանիմին» ։ | Աւետարան. pepոcւ տեսանէ... զՍուրբ Աւետաքանս խ ձեռն զինուռրաց տաճկաց, եւ տուեալ զգ ինս առնու ի նոցանէ եւ բերեալ ի յԱՎիԹ ետ նո- բոգել, եզ նկարել պպատկեր աւետարանչա— ցՐն » dba wp Սան վփաննոս գրչի: Ռ-. Մ: Դ. Թվին, եւ ետ նուէր Ս Կիրակոս եկեղեցոյն Srna Gn cn #-ey fi նաւրն Հրնային — 439 — եւ մուրե Այւատ Մելիքին» եւ կողակգոյն Մ արիամին , եւ ղաւ քանչ մաւրն մղտեսի նաս- մուն, եւ, որդւպն Թումաճանին եւ Նուրիճա- նին. եւ ամենայն մերձաւորացն. Զսա Jէ- շատակ արար Ասատ խանն. արծաթով պատ»«-` եաց Սիրական. գներաման տետոն փրկական, տեառն Յակոբայ կաթողիկոսութեան , եւ Ս. նբուսաղէ մի Պատրիարքութեան ; Sfp ՍԱստ- ուածատուր վարդ ապետ սրբազան , եւ U- ռաջնորդ ն Տի րանական ՈՆնոփրիոսն որ կար. կուտ կոչեցաւն , եղեալ Աւսմանցու, ի ժադա- ւորուքեան՝ Աուլ թան. Մանմուտ. որդի իԻպ- բանիմեան. Ռ.2.ԺՍ։ լրացան. .«« ես նը- չwuտ եմ մակտեսի, Յովան - ցորենի Քիլէն. ԺԲ. ղբուշ եղան» ապա մեկ լիտր պղինձ Գ - ԴՐո®շ. չառան, վասն պի էր նր ամանն PT ուածական , պատունաս ետ ժողովրդեան Ի վասն FT) չյսորիկ wաuտ տանջեյկան , փոքրը bւ մե- ծամեծ.ք միաբան , My դարձան եւ գղջա- ցան . ցորենի Քխէն Դ >» ղր տեսան » .. | Գանձարան. ԱնԹուական be անյիշատակալան ¢ | Ան տար€ան. ... « «Սանակ սոսկ uնուամբ քանանայ .... ե Մեսրոր որդ եակն իմ շնորձիւ տեառն սկսաք եւ... կատարեցաք զՍուրբ Աւետարանս. գրելով . եւ ծաղ կերանդ. զարդարելով ի լ եւ յընտիր աւրինակի, ի մեծ թվականին. Հայag Ռ-Չ-իԻ.-ինայրապվետուժեան աեառն Փիլիպալոս կախքողիկոսի --- բարեմիտ եւ եր- կիւղած բաձանայն Ոսկան wn ամբ ի կեր- տէն Ցիգրանալ » մնացեալ այբիութեամբ, եզ pun Պաւղոսեան բանի շարժեալ ի նախանձ բարեգունից hb ցանկացեալ էր (pon), Բանին, — 440 — նսայեայ Թէ երանի որ ունիցի զաշակ ի Սիոն . անժառանգ. գոլով` ի վերոյ երկի - նեծեծանաւ ք ի խնդիր եղեւ սմին Jpn բարի thw ի նանս lad *ea aւuտի pum Դաւթեան Հայնի թէ Ջնկամն երկի ղածաց իւրոց առնէ տէր, լուա աղաչանաց սորա» ke ետ զայս քաղցրատնեսակ եւ արծ աժ ովա Ս. Աւետարանս, որ Է ի մէֆ սորին Վբդաբեթ պողովք , «յսինքն ոսկիակազմ գրով բ, երփ- ներփնեան գունովբ եւ ծաղկալի իբրեւ զգբ- բախտն եդեմսյ, որ ի նաւպ եզելոց nape անու շանուտ բուր մամը զքիմնն պարարէ զաչս եւ զմիտս լուստւորէ , զգլոբեալսն կանդնէ - զ խղխավ եալսն բժշկէ . զեի« անդ ս annղ fա— "ցուցանէ , զմեռեալս յարուցանէը, զյուսա- նատեալս յուսադրէ , զտրտմեալս մխի «ըչ - զմեղուցնալս արդարացուցանէ , զգիսանարձս բժշկէ, զխելագարսն ի խոձեմութիւն ածը - եւ զչարնի Բարին փոխարկէ չն այլն ամենայն * shobgtp: - զմայրն Աղամախժ -. *.. BS A Uk սարան. մագ աղա , փոքր » .« Խաճսյ Սանոսի որդին Պետրոս Զէ- լէՎպին մեծաւ յուսով եշ փափադանաւ,ք ben ծրագրել զՍուրբ Աւետարանս ի ձալալ բՆ- չից: եւ արդար վաստակոց, յիշատակ խր եւ ձաւրն անոսին , մաւրն Նանային , Հաւր եղբայրն Wise Say Գէտիկին եւ կողակցուն Ղուտրացին , դստերն Շաննինարին . ե. քուն—. Բոն Նազխաքթունին --՝ ի Թվ- ՈՌ: ռե. ԺԻ-. As ամսոյ ին. dh ամը Դաւիթ dpո- *eo. Des | Աւետարան. մադադաթ. NOE Մստուածասէր եւ պատուական P- Ֆին pA ոանաց, ի վայելու ն կենաց եւ. —_HI— յիշատակ Aag.cny իւր եւ ծնողացն եւ ի բա- բեխասուժիւն առ Աստուած... դրեցաւ Ս. Անն տարանս | ի Phrcw Ո. Ղ. Ա. ի մեծ եւ ի ճուչակաւոր քաղաքս Հոոմ. ի դուռն դլխաւորաց սրբոց առաքելոցն Պետրոսի եւ Գա ղոսի մեծ լուսաւորչաց, եշ Ս «Աստո ա. ` ծածնխս, ի տանս Հայոց նանգստարանի ։ ձե- ռամբ Թր. ամննասխալ եւ բազմարիծ գա» տապարտի. ի նպյրապետուցեան Ստե փիան- նոսի Դազարու վանեցւոյ, որո ողորմեսցի Տէր Աստուած... եւ նամայունչ եղբարց մե- (ry սուրբ ֆանանայից ՑՅովնաննիսի bեւ Վար- անայ եւ իաչատրոյ եւ ՅՕովնաննիսի , որ կա- մուոր յաւժարութեամբը ընկալան զմեզ» ո-` ղորմեսցի Քրիստոս եւ Giանգ ու սցէ գիւրեանց նոգին. .. եւ նայը Գետուկին Մշչեցուն... եւ գրիդորի Կաղոեցւպյ ողորմեսցի Տէր Աատ- ւած, եւ որ յայս տանս նկանգուցեալեն սուրբ հարք եւ եղբարք» «եսոր ի ամա բրո նակետլ ք են պանդ խտու եամբ վասն սիրոյ . առաքելոցս եւ. Jun աբրքայուժեան ve Jի- շտավլ սungա աւրձենու եամբ be աղա ժ.ք unt— զա ի վերայ ամենայն այ խարձին եւ մեր՝ br— ղիցի հանապաղ.. յիշեցէք զստացող սորա զՍիժէ-ո վն «.. եւ Թոր. անպիտան եւ փծուն գրիչ +»: —Uy գրով . « Արդ bu Աւետիս. երքցս ստացայ զլյուրբ Աւետարանս յիչա- տակ եւ ինձ եւ ծնողաց իմոց: եւ վախ- ճանեալ զաւակին իյ Մ խիթ րին որ յա-' խատ... սրով խողխողեցին « եշ ետու դեռա» բուսիկ զաւակին իմյ Ամիր Սարգսին, զոր Տէր Աստուած վայելել տագէ ամէն... ՛ի-: hybe AF MbPpbil F fobs.» (ap եւ - յիշատակարան մ վերջին ստացողի եվփ- ը բանոսի s րի ի գիշատակ upp ձիրակոի Ռ- ԺԷ)" ~~ 442 4 Սաղմոս. մագաղաթ. — Առաջին երեսն գր վ: « Յիշատակ է սաղմոստրանաս Սրապիոն վար դապետին Ուրձսյեցյն ի քաղաքն Համիքթ. ի դուռն սրբոյն Կիրակոսի. ի ժամ) սուրբ սաղմաին Աստուած ողորմի ասացէք: իվ. Ռ.Ծ9.Ե..-»: {1 Uh տարան 4 մագաղաթ $ երկա թադգիբ` «Գրեալ: -- յամի Ո- որգի քոաներորդի երկրորդի , ի ձայրապետուժեան աստուածա ` պատիւ նոգեւոր տեառն Ներսիսի Հայոց դի- տապետի » խսրձուրգ. իմն՝ որ աստուածա Jինսե բերխիւբ, ազդեալ յոգի աստուած ա նաձոյ անձին կոստանդ եան քաձկանայի - սպա- սաւորի տեառն Ներսէսի կաթողիկոսի , որով զր փավփազ. սրտին եւ զրտենչումն ցանկու թեան միշտ առաջի արկաննր գրչիս զի Թե- եւս նասցէ բաղգձալե ացն - զոր տեսեալ ի” Գբ. զբարեյաւժար կասն , Jանձն առի յաւ- ժարական կամաւք գրել զաւետաբեր եւ զկենսունակ տառս քրիստոսեան մատենի : եւ մինչեւ J արտ շասեալ սորին՝ փոխի յաստեայս սրբազան նայրապետն Ներսէս Հ Յետ որպ բազում յուզմունք խոովութեանց ներքոյ ke արտաքոյ յարեան սակա ng քան դիպել ի միջի բարենոչակեալն անուն Տէբ Գբիդոր եղբաւրոբդի կաթողիկոսին, որում անդ արձ կտակն գաստատեալ պանիւր Juimg. կաթողիկոսեն Հայոց Տէր Գրիգորիս, կա- ցուցանել դասա փոխանորդ եղբոր` իմ տեաոն Ներսիսի: Որում յառածագէծտ լեալ այն մ՝ կտակի ձարց սրբոց եպիսկոպոսաց եւ վարդապետաց» նակ պլաւուժիւն բարուցն — 443 — bi զսրրութիւն անձին տեսն ալ՝ Fer ի ն pա- մանէ: Աստուծոյ ժողովեալ ք, գրեն վութա- նակի գալ նաստանիլ առ անց trke սատ ղա նադ: զի մի ասեն , աւերեսցի տունկն՝ որ ար- եամիը ստացեալ է: եզ վասն որոյ երԹեալն էր ճամողել ի խաղաղութիւն ի ՎէՋ երկուց ոս- տիկանացն , զայն ի բաց տային Թողզուլ: եւ բերեալ հասուցին յանառիկ ամրոցն Հուոմկլայ անուն կոչեցեալ» որ իւրում նախնեացն էր ` աթոռ սաեպնական, եւ ձաստատեցին. գնա Jan վերակացութեան բազում խրախու Bhամբ եւ մեծ հանդիսի Be արդ աղաչեմ զամենեսեան որ ընժեռոնուք զսա, Jhշb»ՏիՔ ի Քրիստոս յառաջ զսրրազան կաթողիկոսն Ներսէս ` յորոյ ոտս ստացող սորին սնեալ եւ բազում երախտիք ի նմանէ ընկալեալ: Buu եւ զարժանին յիշատակի զդ իտասետն ձայոց ԿՏէր Գրիգոր, յորոլ ժամանակն տառս ա. ւարտեցաւ , եւ սատար սմին եղեալ բանիւք հեւ արդեամբք: Այլ եւ զստացող սորա զը կոս- տանդ ին աստուած աժմերձ Փաձանայն 4Ը ծր - նողս pf ե զազ գ ատոնմս puտ մարմնոլ : be որ զաւբինակն շնորհեաց զՆերսք ս սուրբ եւ ընտրեալ քաձնանայ զորդի մեծազաւբ Ub- ւաստոսի պատրոն Աւչնի, որ ամենեւին նան- գիստ եղեւ գրչիս տկարութեան յJիւբ սեպ նական անապատն Սկեւոայ անուն կոչեցեալ, որ է մերձ անառ դ ղեկն Լամբրոնու - 6ի- շեսքիք աղաչեմ եւ պայնոսիկ որ.pք աւժան-~ դակ եղեն գրչիս ի գրութեան սորա. ժՎվա- Նաւանդ զարդիւնական վարդապետն զլտե- վաննոս , որ դրան սարկաւագն էր Ներսիսի ձայրապետի, եւ զՅակոր եկեղեցսանն։ Ս զա չեմ եւ ես մեղապարտս ի դրչաց Գրեգոր յի- շել ողորմուետմբ... եւ որք աշխատեասլ են ի վերայ իտ աստուածանկաճոլ անձինք Վաբ- .. — 444 — դան գրիչ հւ կոստանդին մականուն Կ.Ո. Շ:f1eկeoocye (Յաւելեալ կար նակւ.)» « վե- րոաին կազմեցաշ |ուբբ Աւետարանս յա- ուաջնորգ. ուժեան Ամժայ տեառն Իսանակայ աստուած արան վարդապետին. ի ԹՎվ-Ռ. Ճ. ԽՐ. զոր տեսեալ Տալ վաթ աւորաց ոմանց ի գրատան |). Կիրակոս եկեղեցւոյն , ձրամա— Lut. վարդ ապետին ետուն կոստղել ներքոյ be WN արծաթապատ յաւրինմամը յի- շատակ) 12 wf տիլ ի Մեծադիր, Թերատ, եւ անյիյատակարան « \ Ue նտարան ; * Աստուածասէեք ան Խa Ր Uuofole ստացա զնուրբը Աւետարանս եւ եղ յիչա- տակ յԱՌԹ --- ի դոան Ս» Կիրակոսի հւ մաւրն նորա ՑՅուղիտսյի, որ միչտ եշ նանս պաղ ընթԹերցցի յունկն կենդանեաց եւ յիշա. տակ ննջեցելոց: Արդ եղեւ զբա գրչու- թեան սորա». յԱՎիԹ, ի դուոն Ս. Կիրա կոսայ, ի նապյրապետութեան Ս. իԻջմիածնի Տէր Փիլիպպոսի կաթողիկոսի յառաֆնորդ ուշ թեան Համժալ Տէր Յովնաննէս Սբձի եպիս- իթ վ: Հայոց Թ: ՂԹ. ձեռաժը»-. ծաւնան apf.» A Աւետարան. « Դբեալ ի ԹՎ: Հայոց 2-1 - jeannւածու- նակ եւ ինո չակաւոր վանքս խռյալու, ի դուրս Ս. Գնորգսյ, յԱռաֆնորդութենան Գրիգոր բաբրունապետի, որ զտիւ եւ զգիր ի խորս աստուածային տառից դեգերելով վասն մեր. առնելով եւ ուսուցանելով զամենեսեան... PS — 445 — (dbp) անարուեստ գրչի Արիստակէ ս պի- տականուն աբեղայի ... Be 4 Ազ տարան f « Գտի ընտիր եւ ստոյգ. աւրինակ , զոր գրր- եալ էր Թորոս փիլիսոփայն ի Դրազարկն- bc յուղարկեալ նուչակաւոր ուխտին սուրբ Առաքելոցն ՑSարոնոյ, որ կոչի Ղազարու վանք: եւ իմ առեալ գրեցի զսա անոսրժան ձեռաւքբ իմովք ի մեծ թուիս ի յեղանական ՀՐջադգայութեան արեգ ական ստորիջիւ ք երկ- նաչու ճանապարնաւ յերկնից յերկիր ձայե- րվ: ըստ պրարչութԹեանցն չափեալ «JԱդգա- thay մինչեւ ցայսը , ամք 86:9:կ:ՌԲ.e..pe «իակ Հայոց Թվականիս Ջ- Գ. ի քաղաքիս Բաղէ,» ընդ ձովանեա Ս: Սարգսի եւ Ս. Գէորգ այ եւ (. Ստեփաննոսի , ի Հայրապե - տութեան տեառն Գրիգորի, եւ ի նայրատպե- տուժեան Սղթամարայ տեառն Գաքարխույ , “he ի կայսերուցժեան ազգին Նետողաց DVնան Շան Ամիրին». յիշեսջիք զստացող սորա... եւ զիս գրիչս գՍտեփաննոս Քանանայ ... Be — {J ոյն Աւետարան ունէր վերջին ստացողաց յիշատակարանք: ն. «Ստացեսլ ի ձեռաց անաւ- րինաց ։ վ Ռ-2°Բ։ ..»s կար նան նետեւ- եալ վուարճձ տլ իքը: «Տէր Յովանէս. լաւ կաւտ մի մեղր ուղարկէ որ ուտեմ), որ քաղցրա- նամ, քո արքայութիւնն քաղցրանայ , ամէն) : A Մե տարան . «Գրեալ ի Թվ: Հայոց Չ- ԾԹ. ի գաւա- ոին Դարանաղեաց, ի սուրբ եւ նոչակպչ որ - ուխտս |) Գրիգոր, մերձ տո գամրարան Ս. Լուսաւորչին , ի լերին Սեպուն եւ Մ անէայըր կոչեցեալ. .. hn udp սուտանուն Գրիգորի .. ստացաւ զսա ... եղբայրն մեր Sաւնական — 446 — յիշատակ իւր եշ ծնողացն իւրոց.» —-Այլ գրով. — « Bo է Աւետարանս հոսրո- mnswly ny եւ եդ միշ ատակ / դոոն կարմիր ո — չին»: — Դրպնչ ki տ կր կարծուխ Կարմիր իոաչ Հ 4 Աւետարան. «ee «§ae.. Դաւիթ եպիսկուսոս Jերկբէն Գեղամայ: ի խառնակ « « « ժամանակիս . որ Աւսմանլու ազգն ի յարեւելից աչխար- ձին» *. շա բերդաքաղաք bառ , bi զԹավ- էզ Քաղաքն էառ. զի ա յս ամ Ժ. ամ եղեւ որ արեւելից «շխարձն | ի վտանգի կայ» und , fz մանտաբաժամ» եւ ես unւaանուն Դաւիթս գրեցի զնուրբ Սւետարանս ի յեր- կիր» Խնուս, իգիւղ» որ կոչի Պեշիչ ԱՀբան- Pt Sd ա Ս. Սարդսիս-. իվ. Ռ- Լ։ ի գավ ոզ իո տեառն Գրի- bf յաթոռն Ս իջմիածնի ։ վաղուց Ըետէ 4fr $f 4rb be չի տեղեացս ղարիպ, եզ հոգս շատ ունէի »D: A Աւետարան. Շէկ անուամբ ր չակեալ, հրաշագործ » « Յիշեցնք ի Քրիստոս -«. զգծողս կր- րաւնաւոր Par ding + he զերախտաւոր վար- պետն իմ bւ զնոդեւոր նայրն 4Տ8չէր Ներսէս Արձի եպիսկոպոսն: եւ զնարավատ եղբայրն իբ 48 չր Ատե փաննոս կաթողիկոսն , որ բա զում աշխատանաւք ուսուցին ինձ զարունստ - դրչութեանս - քեւ բազում երախտիք ունին ի վերայ ի Աստուած ի«բեանց փոխարէն Lա— տուցանէ գերկնից արքայուժիւնե եւ զան- վախճան թագաւորութիւնն Ր ual 3 Արդ գրեցաւ Սուրբ Սւետարանս ի ժուա-. Հայոց — 447 — 2:Խ: Դ: իսուրը եւ աստուածաքնակ եւ աստուածապակ աթոոս Ս. ղթ ամար կոչեց - եալ, ընդ ձովանեա. Ս. Փրկչի տաճարիս եւ Ս. Գէորդ պաւրավարին: Ա յլ եշ անցեալ ամին փոխեցաւ ի բրիստոս կաթողիկոսն մեր Տէր Զաքարիայն, ոբ էր յարմատոյ եւի ցեղէն մեծ թագաւորին Գագկայ - he եցող մեզ եւ ամենայն Քրիստոնէից սուղ անմխի- Թար» որ եւ Տէր Աստուած մեր դասեսցէ խի թագաւորական դանոյսն խր» ուր նանճոյքն Աստուծոյ են։ ամչն ...). ՑԱՌԱՋՆՈՐԴԱՐԱՆԻՆ Ի Ս. ԿԻՐԱԿՈՍ. ԳՐԱՏՈՒՆ ՑԱԿՈԲ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԻ A Տետրակ. « վարդապետութիւն եկեղեցւոյն Գալ — լիոյի, «յսինքն Ֆրանսղցի, Թարդմանեալ ի Մել քիսեդ Է ու մե մնէ բանասիրէ , եւ օրի- նակեալ ԺԵ փ րե արեղսյն ի Ս. կարապետի վանս կապադովկացւոց» Ռ:Մ-:Ժ: 9»: { Ոսկեփորիկ Դիրք- Գբնդորի Տա- թեւացւոյ զանազան բանք եւ նարց պատաս- խանիք վասն տնօրինուժ եան տեառն. վկա- յութիւնք ի սուբբ գրոց. Վիճաբանութիւնք ընդդէմ երկաբնակաց «զ Գրեալ ի Voy pu , dbn ամը Ագուլեցի Շան» Նազար սարկաւագի չ—pի միում էջի գրեալ» «Ով եղբարք, թուա. Ռ։ 2.ԺԵ:էր, ապ- րիլ ամնդյն ի9- որ Հրեից Մեսիան էկա, որ եւ Թաջալ, եւ Նեռն եւ Գալտի անու ա- նեցին , յետ բանդ դրին քաղաքն Ստամ» բօլու , եւ hn նանին կապանօք ուղարկե- ցին Բօղազ ձիսարն , կապած եկաց Ե: ամիս. ի Հբէից բազում ոսկի եւ արծաթ առաւ» — 448 — BE Jhn Ը -uohuny (ինելոց bof թագաւոր $ ի բազմաց լուսյ Թէ ՁՌ. ոսկի է առեալ, յե- տպ էկաւ Ատրրնայ առաջի Թագաւոթին mini haga. անուն եդին Ապիզ՝ Մ usl desire բան դէ»: Սպյն դրթին մեֆ շարունակելի գբբ- եալ էր. «Ներսիսի եպիսկոպոսի Կիլիկեցոյ Sարաոնի, իխորձուրդ ««տուածուժեան. վասն ուղղափառ նսա bկեղեցenյ«« ke JY2Peupnc uu մտեալ ի ua Նորաձեւու- թեանց *eeapDe A Պատմու Թիւ. . Դարձի կոս-— տանդ իանոսի ի քրիստոնէութիւն ։ ՊԳատմու- Թիւն սու փ չ խաչին ռp Հացունեան կոչի. bc որպէս դարձաւ ի Պարսից աշխարձեէն խաչն աստուածընկալ, եւ մասն ընկալեալ տիկնոջն Սիւնեաց : ցատ. Սանակայ՝ որ գնաց Ընդ - +t տաճկաց » Թուղթ նորին: կոստանդ ին կաթողիկոսի թուղ շրջաբերական ke ln— նոնք եկեղեցական: Պատի. կիրակոս վար»- դապետի Գեսակեյցւոյ: Թուղթ Պիղատոսի առ Տիբերիոս կայսրն: Գիրք ի վերայ բնու- թեան ձանրական եւ մասնական՝ յումեմնէ Յէչու անուն: Դանիելի մարգարչութիւնք « ատ մ'. Յովսէփի եւ ՍԱսանեԹ այ վիպասա- նօրէն be Ր) Մեկնու Թիմն. Մատ էոսի Աւե- տարանի, յանկօրէն. ձաւաքեալ եւ արար- եալ Գբիդորի Տաթ եւացւպ: 4 Մեկնութիւն. Մատ էոսի Uc —- տարանի , ցանկօրչն Ի ձաւաքեալ եւ տրար- եալ Դրիգորի Տաթցեւացւոյ: ` Մեկնութիւն. Յայտնութեան Bobwննու: եւ մեկնութիւն մարգ արէու- Phեանց Յովնանու ko ger ’ 1 Գիրթ: Ցաղագո մարդկային հոգ» ւոյն -. թարդմ. ` ի Ստեփաննոս վարդապետէ իլովացւոյ ի Լատին բարբառ: Ւ. 2» ԺԻ. ի Հայրապետութեան տեառն ՑՅակորսյ, բնո ճով: Ս. իջմիածեի : Ln $ fre kp - Պորփիւրի Լուծմունք գրոցն Արիստոտել ի տասանց ստո» րոգութնանց» Ծաղկաքաղ ի բանից Դաւթի «կյաղթի, է Սիմեոն ձացրասզետծ Երեւան «nyD: ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏՑԻ ԱՎՏԱԼԵԱՆ Պ. ՄԿՐՏՋԻ ՍԵՊZԱԿԱՆ` ` ՋԵՌԱԳԻՐՔ | Շարական Ր f A ֆառ,ք Քեզ: Հոն արեգ սագոն կիսագնդի եւ դե մետրի , արարիչ յամենայն արարածոց յիմանալեայց եւ իզգալեաց, a մարմնաւո- րաց եւ յանմարմնոց, ի նոդեղինաց, իմա- նալեաց:, զուարթնոց։ եւ յամենայն գոյից » ud, եe միտ, եւ Y i na յաւիաենից ամէն: «Արդ եղեւ (աւարտ) սորա ի ԹՎ: Հա- J"ց9 QQ. ՋՉ. Դ. ի Bագաւորուժեան ` Շա- Jոց չեբրորդ Լեւոնի, վոբ պանեսյէ Տէր Աստուած պարագ. ամաւք, բնդ երկայն ա- «ուրս, ի նայրապետուխժեան տեառն Ցակո- բայ, ի մեծ եւ ի ձուչակաւոր անապատաս. որ կոչի Թիւրքթի. երդ աւրձնուժեան he Վայն սաղմոսաց եւ լու gոe մն լապտերաց, եւ բու- prc մն անու Grn խնկոց մի պակասեսցի ի սմանէ մինչեւ ի կատարած աշ խարձի ւ ի խնդրո պատուական եւ երանիկ առաջնոր դի սուրբ ուխտիս Տէր Գրիդորու, զոր Տէր Սստուած պաշեսցl ըստ կամաց իւpոց- ամէն : « Արդ աղաչեմ դամենեսեանսդ. որ նանդ ի- 39 պիք «յս աստուածային մատենիս » Jիչես- ջիջ յաղաւթս ձեր զստացող գրոյս ղերից» երանեալ եւ զծաղկեալ mpfr p զնայրապետն զՏչր Գրիգոր ծնողիւք եւ բաբեկամապք հանդերձ , ամէն: Նան զիս, զմեղաւք մեո - եալս եւ աշխարձի կենդ անիս զաառապեյալ ոգիս զՄանունլս գրող սորա, եւ զծնողն իժ, եւ զսղալս եւ զխոչորութիւն սորա ուղզե- ցէք եղբայրաբար, զի ժամանակս Հմեունա- յին էր եւ նիւսիստյինն սաստիկ, եւ տեղիք» լեռնային եւ ես անարձեստ էի Քերականու H եան: Դարձեալ կրկնե ծունր եւ երկիր- պաղանեմ՝ սուրբ գարչապարաց ձերոց: զի արժանի արասցէք զմեզ միոյ տոչ-ր ողորմա- մի զի մեր խնդիրն այն է... րեցազ Շարակնոցս այս ձեոամբ Սանակ հպխակուաի, եւ այլ կրամնաւորաց փանուցս , եւ Մարդարայ փիլիսոփային» — Այլ 4րոd ... «Նորոդեցաւ... dha ամբ ... ճողոy Lms— ւասար Ցովաննէսի ի խնդ բո պատուական եւ Քաջ ձովուին Գալուստ եպիսկոպոսին , վերա- տեսուչ bc առաջնորդ. մայրաքաղաքին Մ էր- տինայ yb ի սպասաւոր սուրբը ուխտին Bn- նաննու Մ կրտչին , զոր ձայցեմք ի Քրիստո- ul... շնորձեսցէ մեզ Ընդ երկայն աւուրս. ուղիղ խբատժմաժմը եւ վարդ ապետուքժ ե ամը « ամէն : ԱՐԴ խնդ րեմք է «ՐՂ աստուածային գրոց հւ ժամատեղեաց» «« յինեցնջ ի վերջ» աղաւթից Հերոց դվերդյգբեալ զստացող սո- բա, եւ գնորոգողս »» ` եղեւ նորոգ ումն սորա իԹՎ-Ռ- Կ: Զ: ամին. Յինանց չորբորդ կի- րակամոին , եւ Երեւման խաչին De A. x առրնտիր . « Աւ րձնու թիւն *.« Սստուծոյ. Հաւր» Աս- տուծոյ Որդ ւն. Աստուծոյ Հոգւոյն». եզա- — 454 — եի, համագոյ , հոանձնեսյ եւ միասնական սուրբ երբորգդութԹեան... որպ չնորնկաւք ա- ւարտեցաւ ոսկեսափոր Տաւնականս ի մայրա Քաղաքա Համիթ, Տիդբանակերտ, ընդ նով» տաճարիս Կիրակոսի եւ մաւր նորա Ցուղի- տայի : ի յառաջնորդ ութեան St Ր Բարսեղ Քած րաբունապետի. ձեռամբ» -։ Գրիգոր գրչի, ի խնդրոյ պատուական .«- Տեր Սարգիս Քանանայի «« յիշատակ ոգ իւրոյ եւ ծp-~ նողայ ի«րոց Խաչատուրին եւ Մ էլիքջզ «րին - եւ եղբաւրն Գրիգորին էեւ ձարսին Մ արիա- մին. եւ քուերցն Ազատին եւ Գուլ փաշին» եւ մաւր հաւրն stp Գրիգոբ Նանատակին , Քրիստոսի » եւ նաւն Աոաքել ին եւ նան. ոյն Թավբէզին «եւ... Գտունին... եւ մղլտե- սի Մամ խաթունին... Սրդ գրեցաւ սա յամի Ռ.2-Թ. Թվ. մերումս տումարի, ի նայրապետուժեան տեառն. Մ ովսէ սի ընդ նա- նուր Հայոց՝ եւ սրբրասնեալ ճմգնող կաթողի» կոսի -«« յիշեցեք ի միտս բարիս եւ ի կասակա պատկանաորս զՏէր Սարգիսն եւ... զմակ- տեսի Մ, իջ«յyէլն. (ոբ) ստացան պանառիկ մե — ծութիւնս. եւ գանկողոպտել ի փար ամու- թիւնն, զայգիս վայելուչ, եւ զգբախատս աստուած ատունկ , զորժս ծաղկեալ, եւ զծա- որս պտղալի, զանույակոտ ծաղկոցս եւ զվարդափթիթ բուբաստանս « զսեղանս ամե — Շալի, եւ գգինիս արենա, զուրախութիւ- Նրա սրտից, եւ պմխիթարութիւնս վշտաց ; զխնդութիւնս Sոգ ւոց, եւ պսփոփիչս տրրտ- -մութեանց, զփարատիչս ցաւոց, եւ զառող- ջու Pիւնս մարմնոց » զգիրս ասեմ զաստուա- ծայինս, որ Լցե«լ է ամենայն բարութեամբ , պատմու լժ եամբ եւ քարոզութեամբ. մեկնու- Bbw եւ սուրբ խրատուք, եւ կանոնական ww =a — 452 — բանիւք սուրբ վարդապետաց , ի պայծաո ու թիւն սուրբ եկեղեցւոյ եւ ի պարծանս ու- ղափառութեան նաւատոյս մերոչէ.». (Ցիչb- 9k). եւ զնոգեւոր ծնողն իմ զուսուցիչ աp— նեստիպս Տէր Մ իհաս բանիբուն ֆանանսյն ' եւ զծնողե իւր զՑէր Ստեփաննոս քականայն , զոր Տէր Աստուած առողջ կենաւք պանկես-— ցէ եւ յետ աստեացս kv նթ wn are” պսակին արժանիաս արասցէ. » ԱdEն: —Uy գրով - — «Bu անարժան թԹարզի Ովանէսի որդի Ուրեացի տիրացու Իմիրղատյ Թվ. Հայոց ՌՄ «ԿՌ. ձեռնագրեցոց կի- սասարկաւագ՝ Ս. Կիբակոս եկեղեցին « dիeu կիրակին՝ mw. սարկաւագ Ս. Սարգիս &- կեղեցին. նոյն ամին քաճանոայ՝ անուանէ փո- խեցին Տէր ՅՕոճաննէս դբեցին - dbn wd Vm — տատցի 0Հաննէս: Պատրիարքի «աշակերտ "արթ եպլիսհոսլոս կարապետ վարդապետին, Տիգ - բանակերտու SAAS FL LAS նորդ. ke եղէ լ[Mւuարար Ս- Սարգիս եկեղեցին, մարտի մէկին»... — կար եւ մի յիշատակարան « « Նորոգ կաղ- մութեան մատենին Ի:2:9.Թ. ԹՎ: ծա J"9, աոաջնորդ ուցժեան Տէր Գետրոս: թա- Հանայի ձեռամբ Ալխիուղարցի Տէր Թումոյի որդի Ստեփաննոսի Ի» որդ ոտացողն կր Jhe- mpի « Դաբաղ Մ -Նիկողոսն -..»: կար եւ Վի ոտանաւոր՝ Սանակ վարդապետի մացուան» որոյ վերջն է « Անպիտան Մարգար Թոխմախ - եան. ծնունդ Spa pնեան արե ղայ Հայկա- հան»: ՍԻՐԱՀԱՅԵԱՑ Ս. ԱՍՏՈՒԱԾԱԾԻՆ ՎԱՆՔ ՉՆՔՈՒՇԱՅ » Գանձարան . —= « Գրեալ ի վանս y * Hebert Մել իտինոյ Հայոց. ի Թվ» Հայ. Գ- 2-Է- «յիշեցէք զիս զԴափիթ արեղայս, — 453 — եւ զայրն իմ զիսանակ Փանանայն ... gկոս- տանդ ին տաւադերէցն bc զաստուած ատուր պաւակսն իւբ զԹորոս քանանայն եւ զկնտե- փաննոս նալրապետն , %Ր ud խնամատար եւ. վերակացու են սուրբ ուխտիս...) կ - 2. Տաթեւացւդ Գրիգորի քարոզից երկ ՐԲՊՐԴ գ4իՐՔ ) Ան յիշատակ ha ան ուական t « թրատք եւ բանք օգտակարք։ Սկիզ- eն եւ վերջէն Թուղթ թափած: 4. Աւետարան. — Գրեալ « զեռ ամը կաս- բաբ գՐչի, իլալ եւ յընտիր aps .f գիւղաքաղաքն Շէնքուշ, ընդ ձով. Ս. կա- րապետին եւ |. Աստուածածնին... յիշ ա- տակ Մինրէ տիկնոջ...» 5. Տետրակ. Ք"Րովզք` Թերստչ | 6. ՒԻբբ տեսութիւն Աստուածաշնչի Ք"- բոզի ոճով: Սկիզբն եւ վերջն Թերի: 7. Մ ws inny Sper Ի Ան յիշատակ ke անԹուական 8. Քարոզք:. Թերատ : ' 9. Շարակնոց. փոքբ » ընտիր . մադ աղալժ Սկիզբն «յլ Դդրով գրեալ. « Յիատակէ Շա- բակնոցս Լիմ Անապատին , ի դուռն |. qէ- Պրգայ զաւրավարին , յիշատակ Ամասիացի Dea որդի Ովա սին» Թվին Հայոց Ռ- Զ-2-Թ- fs ` Սաղմա. ին, Hy Բացատրութիւն աղաւ ժից be խնդ բոց եկեղեցւո եւ Վատարագի ի Ներսիսէ Լամբ - բոնագւոյ եւ` Դաանութիւն Հայաստան- այց եկեղեցւո Ներսիսի Շնռրձալւ ոյ: եւ` Մեկնութիւն ժամադ բքի՝ խոսրովու Անձե- Kgs: 12. ժամագիրք ատենի. ընտիր « Ub yh- շատակ եւ անթուական: 13. Խորձրդատետը « —-Դրետլ « յներուսա- — 454 — զեմ. ի. Յարութեան վերնատունն. Թվ. Ռ. 2. ի. 9. F վայելումն ։ Ամասիացի: ”« Սանակ Պարուն-Sէրին. Ճեուաժմը Թու մայ ճՐկ Էւ րիկ.» արեղոյի«« յիշեցէք Վարդ ° Նարբէկի.. Վ անանոյ . +. Lncofues— Bուն . oe «Շիրին ... Հերիքէ *. 3. Be 44. Աւետարան. — « Յիշատակ ի գիւզն Վերին Սդգիչ. է դուռն U.. Մարուֆին . .. յիշեցէք զմողովմ բարի կինն... կւ զայժ- մու վայն լողն « *¢ պառաջնորդն մեր 48էր Մարկոս վարդապետն եւ զարձի եպիսկոպոսն զՏէր Յովաննէքս..» 15. Գանձարան : ԱնթԹուական եւ անյիչա- ակ: 16. Ժամագիրք Ի փոքր ծոցի 47. Բիւզանդ ֆոստոս պատմագիր - փոpp Hbrend, մաքուր գրով: Թերի» 48. Գանձարան. խազերով. մեծադիր : Սե յիշատակ եւ անԹուական: 19. Գիրք սանմանաց. եւ՝ Բառարան . — Գրեալ «Թվ. Հայոց Ռ. Խ.Գ... ցի- yb p qուuncgիչ զՏէր Պետրոս վարդ ապետն . տբ ի վերջին դառն ժամանակիս իբր զեոր արուսեակ առաւաւտի երեւեալ վփայլմամբ Jազգիս Հայոց, որ զաւուր ասացեալ դասն աւրինակէ աք ամէն այակերտ խրեան, զի աւ րինակն մէկ էր, եւ աշակերտացն կարո ա— լու չէր ժամաներ. զոր մեք Չ. աշակերտք . եւ այլ աւելի, աւրինակէետք պսա ի վանքն Կկարկառո ի դառն ժամանակիս . որ մէկ ար yb 9. լորի խարաճ առնէին...» 20. Յայսմաւուրք «Որդ վերջն գրուած էր. «Յիշատակ ճակառակուլժեան վասն ' լուսոյն Զատկին , որ եղեւ իԹվ. Հայոց Թ. B he 2. Թ. «րբ ընդդիմացան Հայոց ազգիո աղ- Պրն Հոռոժմից եւ Վ Ր"ց, Դ փտացy bre Հասաւ շից: եւ փոխեցին Զատիկս իւրեանց կաջա Amp « եւ զսուրբ Պահքն Թիւբեցին TE bելով ի տանա Ողոգոմեան Ծաղկազարդին: Ոմանք ի Հայոց ասեն այս վղզացեալ Փլափիոս չԳատթիարքին Թէ զմեր եպիսկոպոսք «յլ մուծէք բենդ ձեզ որ իմանաժմթ. qi չմարտու- թիւն բանին մինչ զի Շ- ոսկի այլ խոստա ցան - եւ ng թողին չ իսկ նոքա պաստուապծ ա- յին ցանկն պատառեցին: ՐզՇ . ոսկին (Ռի, ա- բարին, հւ նոքա ոչ նաւանեցան: Դեո. աւբն. չբ հասեալ ի յետին, մոաւ երկրորդ Մար» կիանոսն եւ պիղծ ժողասմվն է սուրբ պարտէ- զին, տարաւ ընդ իւր չախմախ եւ բիպրիթ պանել wa ի ղուժին, մին պան be pum երկուս BE Լոյսն ելաւ danni ազգին : Bug եր & շմարխիտ բանք նոցին. այլ ի նոյն ժամուն ծենիչարիք եւ սյլաղզգիք »բիղուռն էին, պամ ն գլոյոն նոցա rcp անու անեցին.. 7 զնոսա հայնոյեցին be անարգեցին : be JԲ- ժա մերձնցաւ տանն սուրը Գասեքին, ի յերեկոյին. շաբաթին, եկաւ առ մեզ Նաշ իմինն , Ղատին է եազիչին , եւ շատ Եէնիչա- rke ի Lk նոցին » ամէնքս միանամուռ մը տաք առածի լուսաբուխ սուրբ գերեղմա- նին, աղաղակելով, աղաչելով, տարած մամբ ձեռին առածի Փրկչին, ի յերկու կան գալ (Թ փop) բոլոր սուրը գերեզմանին , անտես չ ի արար զտառապեալ ազգ Լուսաւորչին > լոյն Pru է կանթ եղին :չ ԶQայնեագ. Իմինն եւ նազիչին մեր եպիսկոպոսին ,. Թէ եկ եւ բեր վլոյոն յայտնին, որ ծաղեցաւ Հայոց ազդին. Քրիստոսի wpե ամը գնեալ ժողովին Ի ե. մեք տեսաք զմեր: մխիքժարելին. եւ միմ- եանց զսուրբ աւնտիսն մատուցանէին , ի մեջ պարտեզին: Նոյն ինքն Քրիստոս փրկչ եւ ա եւ fp անձառ լուսն արժան wn — »s ` —ի յիշատակարանի Նոյն Ցայամաւաւր. Քին -.. « Գրեցաւ դիրք» ձեռ ամը. . - bղիա- Ժի-.. աբեղայի, ի քագաքս Չեն '- յաստուած ասան գիւզն ի Հապսուման , ի գաc~ որն Ս: Սարգաի զասթավարին եւ րդա նորա Մարտիրոսին , եւ Ս. Նիկողայոսի Guy — րապետին. ի Թվ. Հայոց Ջ- Ձ- Թ. յամիրա- կութեան Շան Ալի բեկին» եւ ի կաթողիկո սուժեան Տէր Գրիգորի եզեւ umpտումն սուրբ գրոյս եւ աստուածային բութաստա- Նիս *%ee De —~—p կողի նպն Յայսմաւուրթքին գրես. «ես © էնքոչ ացի մե դապալրոտ bc անարժան Յովանէս էրէցս եկի ի Հապրման վասն Ս. Աստուածածնայ չարակնուն նամար, Սեւն-— rէկցիք նարսնառում՝ են էկած . գեղադիթն ամէն խաղալ են գնացած. Գ. աւր կեցայ, մէկ մի չէկաւ մաւտս, փետը. Ե. աւրն չա- բաթ: Սանակայ ձայբապետի տասնին. #. Ճն:Ծ.Ի: ոին». — «fe Pach. Sajng $2. Թ Bne— լիս ամսոյ Ը. գարձեալ վերստին նորոդե- ցաւ սուրբը Ցայսմաւուրթեն, որ ըստ աւուրց աւուրց ունի յինքեան բռվանգ ակ զապատ- մութիւն սրբոյ վկայից, որք մարմնով եզ արեամբ զինեցան րնդ գէմ dinlne : կազմեալ ձեռամբ Մինաս վարդապետի, արդեաժմբ եւ տրով բ Հապումանցի ֆասպարի ծերունւոյ Քրիստոնէի , յիշատակ խր, եւ... Դարձ- եալ յիշեցէք ի Քրիստոս զմ արկոս վարդա պետն իմ, որի Թվ: Ռ.2-.իԻ: Ը. նոկ. աի սոյն վախճանեցաւ... Ա JL եւ` Աստուած ո- ղորմի- ասացէք mop ին ստացողի սուրբը գբ- լոյս Խաւճայ Խալիֆային, որ ինալալ Ըեչից » — 457 — իւբոց ս«տացեալ զոուրը գիբջ"ո եւ եդեալ էր. յիշատակ ի գիւղն ձասպուման...» ես Աի. աւսցի Եղիազար». սուտ wնneւն արե ղայ եկի Հասոման վասն Ա. Աստուածածնայ պրտ». դոյն Ճամար - ե: աւր կեցա, երեսս. sp aw Jեցան, "մարդ hho fi dar nu « «Ռ:2. 0. E »e —~— ի կողն նոյն Ցսյամաւուրթի գրեալ wrk — վարժ գրչով» « Զաւրութիւն դրռյս յայտ առնէ բնթեր- ցասեր ձարց եւ եղբարցդ մերոց հասատա- դելոցդ. ի Բրիստոս, վասն |. Աստուածած նի վանիցս, որ Է նանդնպ գիւղաքաղաբին Շէնքչայ »Էկող եւ գ-նացաղ առաջնորդ աց br. աստուած արան վարդ ապետայ. Թէպէտ քա սերմանողքն Հոգեւոր նեջեցին, բսյց սեր- մանիքն առ մեզ են, եւ պարտիմք միտ չյի- շատակ նոցին անջնջելի պանել, զորս եւ իխնդբեմք ի Փրկչէն Վերմէ: Յիսուսէ Քրիստո- սէ, ընդ սրբոց Առաքելոցն դ ասեսցք ։ Ա Jէն « Արդ ի Թվ. ամի տեառն 1561. եւ ի Հա- Jy Քվին Ռ- Ժ.... Յայսմ դառն եւ գրժ- ուար ժամանակի , որ էր Թվական Ւ -Ժ.ին» նախ եւ յառաջ Պաւղոս վարդապետ այր Ln— գեչնորն , որ էր յերկրէն Հասառանայ, որ է նականդնն ԶՔերմուկայ, եւ մժ մ ասի Հասա ուանայ դալայ, ուր էր վանք երկրին մեր, ղոր քակեալ աւերէին ազգն քրդ աց: եւ սս լուսանոգի Պաւղոս վարդապեպն փախ ատեսյ դիմելով ի մատուոս այս, որ Է յանուն |). Աստուածածնի, զոր ի վաղուց ժամանակաց կառուցեալ էր նախնեաց սրբոց. եկեալ «ստ երջանիկ վարդապետն Պաւղոս ուխտ ել ա- nn կարգեալ եւ նաստատն ալ ի նոյն dr— մանակի » "fF TY եղեալ պարիսս bi չինու- Bիշն, բայց միայն խուց եւ տենտեստուն , սցնոլէս կառավարելով մինչ ի ԹՎ: Ռ-հ' — 458 — ԲՌ. ին». լինի զրա կենաց նորին: Եւ յնտ Նորին Jաջորդ է պաթոոն Մ արտիրոս վարդու~ պլետն Շէնքուշյցի, որ է այր փիլիոոփոյ ես Քաջ քարտուղար որոյ գոն ծրեալ մատանց Ֆորին Jոլով դլրեանք իսուբր վանքս եւ յե- կեղեցին որ ի Շենքուչ. որոյ յիշատակն աւրն հաւ եամր եղիցի... Եւ ի մոանելն Զ. Ա- Թուին լինի վախճան Մարտիրոս վարդ ասե- . աին , եւ նստի յաթոռն Յովանէս վարդ ասե տն Շէքէնքուշցի Ռ. 2. Ա- ամին. որ Էէ db nSrem~ unւն աշակերտ Մարտիրոս վարդապետին hb խաֆայ: ուսումնակից եղիագզար կաթողիկո աին Ս. Իջմիածնի որ եւ wallace one Spy Աստուծոյ. եւ Հնոնտուութեամբ սբբավաան կաթողիկոսին եւ յառաջնորդգ ուժեան Յովան- նէս վարդ ապե տին շ ինի. նորինորոյ պարիսպ | սրբոյ վանքիս, զոր Sէր Աստուած բնդ սբբ- բոց վարդապետացն դասեսցէ : «Թվ. Ռ-Ղ. Բ. ամին , եղեւ ՆՆջու մն Յովաննէս վարդ ատ պետին, be ache wn ճարսն իւր Hող- եալ յիշատակ մեզ զբարի վարս իւր յայսմ աշ խարձի :s be jh նորին ի Նոյն Թվին Ռ. Դ. Ի. ամին Jաջոpդ է պաթոռն նորին արա կերտ Մարկոս վարդապետ Հացզուտգի , որ ու Ֆի բազում ed ի սուրբ վանքս be p Շէնքու,» եւ Դանձտետը մի գրեալ din rely ի«բով։ Sp Աստուած իբ Sn ին [Puen n— բեսցէ. ամէն $ իԻ Թվ. Ռ-2.ի.Ր. եղեւ զրա կՆ .g Մարկոս վարդապետին. եւ ի սպն Թվին յա- Ջորդ եաց զԱ թոռն ձեռնասուն այակերտն իբ Մ նաս վարդ ապեան Յամթեյցի զոր ի muse. Hեան բերեալ եւ որդեգիր էր տուեալ a մեն Շէնքուշցի Խաչատուրի, որ եւ նա բստ ճամեստ բնուժեան իւրոյ սնուցեալ եւ վարժ- եալ առընթեր ուսուցչին իւր Մարկոս քաջ — 459 — եպիսկոպոսին , որ յետոյ ժձառանգեալ զա- vb նաւը wl , եւ յետոյ գնացեալ խի " ԻՋմիածինն. իի. ամ ծուխիրտակուետն ա այեալ. br yhnay wn. անգ եալ զախժոո TZ. կneaտանգինու be U. Bրուսադենմի պատրի- արքուժեան . ի յայնմ ժամանակի տարեալ ի Ս. Սաղիմ զեղբոաւրորդին իւր Յովանէ սն Շքնքուշցի) եւ տայ նմա գաւազան ծայրա դոյն վարդապետութեան , bc wnտwpt a խն ի-Ր ի վանքն Շն pչոc . Յովանէս վար դապեան եկեալ կառավարէ: զաթոոն yy ինքն վախճանի ի Ս. Երուսաղէմ. եւ Թաղի ի Ս. Փրկիչ, ի կարգս պատրիարքաց, որ ու- Նի: բազում ֆան եւ երախ խփ ի վերայ սուրը վանքիս. եւ յիշ ատակ՝ զգեստս եւ դրեանս եւ պղրնձեղէնո .» զոր Sէր Աստուած բեդ սրբ- բոց Առաքելոցն գասեսյէ , ամէն: Յովաննքս վարդապետն բ ունի Jhon տակ` Թագ հւ զգեստ եվիսկուվոսուժեան , զոր ինքն վայնլեալ Է եւ Թողեալ մեզ, եe բազում արդիւնս սուրբը վանքիս. եւ փայ- լեալ ուղ qավատռ ուխ եամբ եւ նանգ նալ ի Քրիստոս «"Ռ. 2. 2 Բ. ամին. զոր խնդ րե մբ JUuտnւծո ընդ. «սրբոց հայրապետացն դա աեացէ եւ խր ցիոն աերոքեւ րանն gb, ամէն: «be yur նորին Եղիազար վարդապետն Աւփսաւցի (Ա«եսորցի) (Թ. wd նստի եւ ng h— rէ կառավարել գաթ ոոն «Ռ.2.2:Ի. նստու- ցանեն Կի«րինցի Ստեփաննոս վարդապետն Վանից» , չինչ oգ nem արարեալ սուրբ վան- »e «եւ յետ Նորին .Ռ.2.9.9. ամին ՇէՆ- Քուշցի Նիկողայոս վարդապետն Բաղգադ- աւ ղլոնց տանէն՝ Jաջորդ է զա ուն Ս. Աստ- « a ne 3. om ET a ուածածնի մինչ ԺԸ. ամ. “յը tp buy կաց ; սնեսվ յանապատի, որ ունի յիշատակ ոօուpբ վանքիս մեծ աշտան առաջնորդ արանն եւ ՝ դուոռքն երկաթի, ոp վախճանի ՌՄ Ե. ամին, զոբ խնդրեմք ի Քրիստոսն ընդ սրբոց ճգնա որացն. դասեսցէ Be " « be hn ոի Նոյն Թվին նստի յաթ ոռն՝ ջաւշցի, որպէս pw փայլել վարուն, որ ուշ նի բազում երախտիթ սրբոյ տանս, ոբ երեր զաղբիւրն գէմ վանքին. եւ շինեաց ծրաղացն Քիրաճձով. եւ նորոգեաց յարեւելից կուսէ զպարիսպն վանքին հւ բազում տուգ անս տուեալ բունաւորաց, այգիս եւ արտորայս բազումս արար, չորպ ժամանակս յոյժ ա ռաւելեալ եղեն արդիւնք սուրբ վանքիս he վախճանն ալ ՌՄ. 1. է: ամին . be Vhտ~- րոս վարդ ապլետն գործակից նմին վախսչ անի ի նոյն ամին. որոց վասն՝ երեսանկեսլ աղա շեմ դրնթերցողսդ , միով Հոգոցիւ եւ Հայր- մերի մաղթել մեղաց թողութիւն համայն վարդապետացն , մանաւանդ Գասպար արբ եպիսկոսլոսին , որ է ոգեւոր ծնող մեր»: «be յետ նորին J «Քորդ է զՍ gant ՇէՆ- Քո 5 Յոշանենէս վարդապետն , զոր յետ աւուր առեալ իշխանացն Շէbpne uy եւ U- դի` առեալ տանին JԱԹոռն Rapձրանայ- եաց (Ս . ատու ածածնի վանք Արդեն) , bւ անդ. կալնու դաւազան ծայթապդ. ոյն վարդ ա- դապետական ի կարապետ վարդապետէն , ոբ կայ եւ վայելի յայժժմուս։ զոր տէր Ցիսուս մշակ առանց ամաւժո արասցէ, եւ յետ աստեացս ելանելոյ՝ իւր երկնից «տրքայու- թHեանն արժանագցու uyl » ամէն »e իսոյն Թվ: 2: Մ-Լ- ի. նորոգեաց բաշ — 461 — զում աւտայիւք զսուրը վանքն ուխտա որա©աց.է « Անպիտան եւ մեղսաներկ . ap pened Tole any ծառայ տեառն. րիւր քանքարաց պարտասաան Տէր Մովսէս գրեցի մատեանս վարդապետաց pf նին աւքինակաց տեսեալ ծրեցի ըստ կար- եացս: Ձեռքս տի եմ նող դառնայ: գիրս ձեգ յիշատակ մնայ Wied միով հայք մեշ Բի« յիշել» —Այլուր դրհալ @e.e Ցետնեալ stp F aվ-. ub uu Գրեցի , Թվ: ՌՄ. Լ-Թ. ամին » J" ռաֆնորդութեան Յովաննէս. վարդապետին բերաւ աղբիւրն ի մէջ վանքին եւ եղեւ չի- Lod. աւտային - եւ էառ Ջրաղացն յիշատակ աութբր վանքին. անջնջելի ժիշատակն աւրկ- Ֆու ժեամբ եղիցի: ԹՎ: Ռ-Մ- ե. ամին « ֆնացաբ ի Ս. իԻջմիածին ի նայրապետութեան տեառն Ղուկասու, որ յժ մխիթԹարեալ » պատուով ընկալեալ եւ աւրննեաց. եպիսկո սլոս ». ուղեւորեալ ի ճանապար տասն եւ Վէկ աւրն կասաթ. ի Շն pac, Jաքողուժեամը Աս- տուծոյ: ի սորա ժամանակին յժ պայծա- ո ացա սուրը վանքս շինութեամբ եւ զար- դի«ք սուրբ եկեղեցւոյ. եւ նառ վերոյգրեալ ֆազյցին երկրորդ. բաժինե որ եղեւ բովան դակ ընդ պաղչայիւն որ է նետ Ջաղցին , չորս Ճճարիւր ղՐշ- Jիշատակ Ս. Աստուածածնին : - ԵԹԷ ոբ ծախէ կամ խորէ , ընդ խաչանանսն եղիցի, բազում աշխատանաւք առաք ` զիրոյ Jyժ պիտանի է միւս Ջաղցին՝ վասն ֆրին. որ ե անկսողաց Jy տ Է: ի ԹՎ. Ռ-Մ։Խ. u։ ամին եղեւ վախճան Յովնաննէս վարդ. ա- պետին ,: Աեպ . Ր Ր ին եւ Թաղեցաւ ի ՇէՆ- Քու, ընդ ձովանեաւ |. կարապետ եկե- qեցւnj» ++. Ի սոյն Թվին ՌՄ. Խ. Ս. ին Jաջորդեց զտեղի նորա Տէր կարապետ ճրգկ նազգեաց վարդապետն չոր է սնեալ զասա- — 462 — սուրբ վանիցս. որ կայ ու վարէ զիչխոանուն Թիւնե» զոր». տէր մակ առանց ամաւԹոյ արասցե. ամէն» — «Թվին: Ռ:Մ.9-իԻ. ամին. ես տիրա ցու Մարտիրոսս կեցայ |. Աստուածածնի վանքս երկու տարի, Պաղտասար վարդ ապե տին փոքրասոր »«. wangbp Uunnwած ողոր- մի քն» ամէն»: "Թաղթջ Պօղոսի: Թուղթբ կաթո Hy ' +opde առաքելոց: ի յիշատակա- բանէն «.. « եղբայրս մեր Ներսէս: սարկա ` Լա «« . ստացաւ զսա զաւակ ի Սիոն... JF - շատակ իւր եւ ծնողացն ... wn f բարեխաւս լինել J“inep որոտրնյդ nun գալստեան Փբթկ- Fd sheigbe Սարդիս ապիկար գ4րիչե-»-» ի Թվին, 909" էո 22: Մ hn մկրտութեան եւ dեոնադ- րութեան. — «ի վայելումն Շբնքչոյ տեառն Յոiշ աննիսխի մեծ ի վարդ ապետին. dn udp Ս, «րարի, բանի «պասաւորի' ի Թվին Ռ. .? ..e *» Ւ 23. Տօնացոյց ~— +... d Յիշատակ fprenb Ս. Աստուածածնի վանից , յերկրին Շեքոչայ N գրեալ ձեռամբ Թոմասու սարկաւագի. ի Թվին Հայոց Ռ:2-Ժ՝ Դ. ամին « Աստուած ողորմի Տէր կարապետին.. | 24. Գիրք աանմննաց y Fa ներածութիւնք երի" 25. Հաւաթածոյթ Մեկեու թեանց ՑՅորայ . Սաղմոսի, Նարեկացւոյ, եւն Թերի է: 26. Շարական. փոքր» մաշել: — ի յի- շատակարանէն «+. «Աւարտեցի դառն եւ ի նեղ ժամանակիս, որ տիրես էք աշխարձխիս Հայոց՝ աղբն Թոխւրքման։ որ եւ զամենայն աշխարես իստւր, իսով, եւի դերի մշ շեաց. որ ոչ ուuտեp ունչ աք մխիթ արու — 463 — թիւն... Գրեցաւ դիրքս իդգաւառիս եդ» եաց. ի վանքս Ցծաւզացքթար » ընդ. ձովանեաւ. կենսաբեր «Ն չանխս. խ լաւ եւ յրնտիր աս- բինակէ Խւկնցի- եո ամբ Մատթէոս բանկա» | Նայի , միշատակ ինձ եւ ծնոդաց իմոց *. ի Թվին Հայոց Գ- 2-9...» Չփերֆին ըս տացող կարապետ , այրն Սեւիկ. մայրն Նի- կար եղբայրն Խբարրչ-«» յիչեցնք:-.». 27. Աւետարան « մայշեալ» — Գրեալ « ի Թվին Վեր Ջ2:Ժ.ՊԴ. ի Հայրապետութեան Sէր կարապետին bi ի Թադաւորուժեան «+. պարոն Չաքամ պակին։ Գրեցաւ Ս Ր) Աւետարանս ի մայրաքաղաքս Lm չկա» ւոր փՀոովմկայս, ի գիւղս խալիֆի յոր- Ջործեալ. ընդ ձով: Ս» ՊԳէորգեսյ եւմ- ` Թէոդորոասի զինաւորաց».. ձեռ ամը Ս նանիստ կրաւնաւորի 28. Աւնտարտն։ ընտիր: մագաղալխժ . Գրեալ իԿ.. Voy fue « ձեռամբ «Քրիստոստու- Բի ի Թվին Հայոց Ռ-Ղ«Ը- յիշեցնք զվո Ադիշեցի կարապետն y որ ի գաւյառչն. ԱՎ- By. փ Դեղծքն պզտի Ադիշ--- Մ. Միրի- Ջանն եւ զԱնլաժն... Jժիշատակ ի մեծ Ատիշ դեղջն pf դրունս |). Մաւրոֆին ID կարա պետին . ke U. Սարդ սի խորանացն .... | 29. Գրիգոր Տաթեւացի « Մեկնութիւն Gur— ւաքբական՝ Մ պատժ էոսի Աւետարանին : 30. Աւետարան. Ատենի: ԱնԹուական եւ: անյիչ ատակ $ | 31 - Աւետարան ” « Երջանիկ եւ երիցս երանեալ բաբունապե- տրն... Sէր Մ արտիրոռ Շբնքու շին տեսեալ ղիմաստայատ ke զղիւբադիւտ կարո տnն— մից աղդ. ակցուժեանգ պատմու թեանց. նին be Laps կտակարանաց Սստուածայունչ տառից « ետ դրել զսա ոսկենկար- գարդուք ի վայե- —- 464 — pre dll սրբասքբ անձին իր ի ներկայն in պագ այն Shore անուանն եւ սրբասքր շոգն խր եւ ծնողաց իւրոց ձոգեւռքր տեառն Պետրոսի կաթողիկոսն Սբայ, որ է գամնիրակ Սրապիոն կաթողիկոսին իֆջմիած- նի, աշակերտք Ղուկասու կեղեցւոյ: Արդ գրեցաւ եւ ծաղկեց. ռակենկար մատեանս Աստուածաշունչ Lwdwաn wen տոն մաթ իւ քս ‘ ի Ճայկագզնեան Թուականուժեանս |» 2. ամին ։ ՑՅիշչեսջիք զՄարտիրոս վարդապետն Շբրնքո- չեյի եւ զնորին աշակերտն զՈվաննէսն վարի. դասե ա ՇէՆքու,ցի , որ t րաբունի երանել- եացն Աստուածատրոյ , Խատատրոյ , կիրակո- «ի, Եղիազարու կաթողիկոսի , եւ Մարկոսի վարդապետաց առ. տէր գն ացելոց Ի նուսկ Ժետոչ զՄինաս վարդապետն Համթեցի- զնր- wy ի բե մբականագ ,- ր եմ աչակերա վե— րոյասացեալ Մ արկոսի րաբունապետի Շ էնքո- շեց, ոբ ի գնալն իմ յեւդոկիա անդ իպնե- ցաք աւազակաց, որք զամենայն ինչս եւ զգրեանս իմ կողոպտեցին , եւ միայն մնաց այս Guinn ww Աստուած այունչս , որ չորձեալ էր ինձ վարդապետն ի” Մ արկոս $ եւ ի ի ա ied դիրք" անձին իմու մ խորդ վարկանելով., շնոր նեցի ի դուռն Ս. Աստուածածնի վանացն , զոր առաջ եգ ետլն չբ յիշատակ Մ արտիքոս Աստուած արան վարդապետն :չ Որ եւ այսու փոքու բնծայիւքս դ տայց ի Քրիստոսէ ազա — Թիւքջ Հերովք Թ ողութիւն անկյոնելի սդա- լանաց պարտուց մեղանաց իմոց. արդ լալով աղաչե՝ բազմարիծս զ վայելող ք այա uan— փեստիս, զի յJաւգաելն Վերի կաժանէ ըստ- եանց սորին. խնդրել մեղաց png Hողու- Թիւն.. «. նաեւ ստացողի սորին Մարտիրոս վարդապետի Շրնքույցւ-«.»: « Գթեցաս յիշատակարանս ի Թվին Հայոց Ռ- 2. ԺԳ: BPeER — - —~ 465 — ամին , Jորու Եղիազար վարդապետն երու- uաղէ մի կաթողիկոս Գեռւնադրեցազ ի քաղա- ՔԸն Հալապ» ի խկաչատուր կաքողիկոսէն Սրբոյ» ի սուրը բառասունք եկեղեցին » a 33: Մայտոց» — « Գրեցաւ աստուածա» կոխ սուրը քաղաքս Երուսաղէմ. .p վանքս որ կոչի Ս- Փրկիչ: ի Թվին Հայոց Ջ-Ժ`Է: ի խնդրոյ ... Սոաքել: աբեղային , ձեռ ամի Աստուածատուր» «« աբեղայի Տրապիզոնցի » : 34. Ա«ետարան. —z» Qo Գրեցաւ eer Վ. Հայոց ՋՂ: յրնտիր աւրինակաց սրբոց ձարցն գրեալ, ի լուսազարդ եւ ի դեղեցկա- J5եղց Անապատխս Տէր Յուսկայորդ ւո ' ի դաւառլիս SՑարբերունեաց , որ ud կոչի Բերկրի, ընդ. ձով» սուրբ եկեղեցեացս , սուրբ մաւքա լուսոյ Sիբաժմաւըր Աստուածածնի կու սին. եւ Ս. կարապետին , եւ Ս. Յարութեան, ձեռամբ... մատնադեդեւ գրչի Եղիա սու- տանուն կրաւնաւորի, ի ինդրոյ-»» բարե բարո տանուտրրոչջն Խազջսյ Խալիֆին. rt շատակ բարի ep yb ծնողացն *..' (Աստ 32 անունեեր կր ուք միեւ նոյն գերդաստա- 14) ։ 35» Անանուն, մայուած, ձին ձեռագրի մբ Թղթոց էշերը դրուածներեն. «ես... Յիսուսի Քրիստոսի Sun այ sl ) ոբ Տիգրանակերտ կոչի, Դրոպածի Մ. Րունի- չած որդի". տխրացաւ Սարգխա-. նկի ի Աստուածածին վանքս Գրենք: ի Թվ ն Ռ։. Մ. Ժ . Ե. մայիսի ԻԴ. մտի Գաս- պար աստուածաբան վարդապետի Քով միա- բան, կացի Բ տարի, յետո դնացի տունո կեցի Բ. տարի չըթԹչուԹիւն էրի, յետ Բ. ամաց եկինք Se մյքիս չորս եղբայրիս նետ ուխտ , լուսա նոգդի Գասպար վարդապետ ինձի ու ախպարիս ատունց կարդ գրութեան 30 —~ 466 — Sapս աստիճան. նա տառուծով եղեւ քանա- նայ... Թվ: Ռ-Մ-Ծ- եկի կրկին եղէ միա բան կարապետ աստուած արան ' վարդ ապե տի Քով: Աստուած մակ առանց ամաւ ժու որաս- ցէ...» «ես տիրացու Գասպար urn uy Ս. Աստուածածնայ դուռն էնկսյ Թվ: Ռ- 2.5. ե. ամին. ։ Չեռոնադրուեցալյ արեզայ Հձե- ռամբ Նիկողոս վարդապետին. ԹdՎվ:Ռ-a2. Ջ. 9. ամին: Գաւազան րբնկալայ ձեոամբ Նի (ր «եի Թվական Ռ. Ճ. -«ե։ ամին: Թվ. Ռ a. 4 E ամին |)» Ն Չար գնացի : Թվ. «Մ.Ռ. ամին դուպան (444) cf եգի Fa Գասպար վար դապետս։ Թվ: Ռ.Մ Գ. վանքին բավկիր- բինայ Ջաղագքն շինեցի Դ աա ամին Ս. կա- րապսլետ գնացի ես Գասպար վարդ ապետս է ԹՎ. Ռ. Մ. Ե. "եղեւ զրա կենաց՝ Նիկողոս | վարդապետին hi թաղեցազ վանքն. եre ա~ ռաջնորդեաց իւր ձեռնասուն աակերտե, մարտի Ժ- Սնաոտակի կիրակին, Չեբուչցի Գ. ասպար վարդապետ » տեսանողք ասացէք Աստուած իւրեան կարողութիւն any , be դուք վարձս յԱստուծոյ առնու : Թվ. Ռ-« Մ. Թ. մարտ ամա Ժ.Դ. ԴՂազաքու շաբ- Թի երեքշաբթին խաչատուր վարդապետ առ Աստուած փոխեցաւ : ԹՎ. Ռ.Մ:ԺՊԳ. ես Գասպար վարդապետ գնացի Ս. Իջմիածին ձեռնադրեցայ եպիսկոպոս dhn udp Սիմէ ոնի սրբազան կաթողիկոսի: Թվ. ՌՄ. իչ աղ- բի«րն շինեցաւ դէմ Ս. Աստուածածնի dk- ուամբ Գասպար վարդապետի. խմեք զանոյշ ջրիկն , ասացէք Աստուած ողորմի. ամէն» է «ես Տեր Գրիգոր կաբբերգցի, ՊՂուլու գիւղէն , որդի Մ- Տաւնասպլետի եկի Չեքուշոյ վանքն կեցի Խ-աւր- Թվ- Ռ- Մ -1-Ա- սես» Գ. էկա. Հոկ. Ժ- Ր. էլայ գացի «ես Ոսկան... վարդ ասլետս եկի սուրբ ne fu նրաչալի առ. Մեծ. եւ առաքինի սրր- բազան ճայը մեր Գասպար: գերիմաստ եւ qa անաժիտ րաբունտպետն։ Տէր Աստուած զինքն նաստատ եւ անեղլի պանեսցէ խի dr Ր" սուրբ գ անիս» «Dp: — «Թվ. Ռ-Մ- Չէնքյոյ Ply յորեն Ժ. Ի - ղուրուշ ծախւաւ : ԹՎ-Ռ-Մ.Ա։ Jոeld « ամսոյ ՒԵ « վանքին արտն գարի ցա- Lae : Թվ: Ռ-Մ.-Ի- կրկին սով եղաւ ԱՎիթ ՝ Քիւբ Վի ցորեն Կ-ղշ։ լիտր մի չամիչ Ի ղրուշ։ ԶէնՆքուչի քիլոյ Վի ցորեն 1` դրոշ» Քի մի կորեկ ԻՒ ղրշ-' ` —1 «ԹՎ. Ռ« ի-ի ագեւոր աստղ մի ելս, չորձ ամիս արժ եղաւ. Բ. Թագաւոր Պար- ռից մեռաւ. մէկ Շան իսմայի, մէկ Շաճ: Թանմագ Դարձեալ վ. ՌԻ յամսեանն դեկտ. ի մշջ գիշերի ագեւոր աստղ մի այլ հլու, Թանմազ խանն իւր զոռւքաւք կորաճ «Հ Դարձեալ թվ: Ռ2ԺԴ-. յամսեանն յունվ. ի ագեւոր աստղ մի այլ չլաւ , Չէնքույչայ ՔԻ- լէ ցորեն Ժ-- ղրշ-. ծախաու.. նուկի մի չամիչ Ժ. ստակ » Թանմազ Գու ւի խանն էկա fար- ուտ, Հասան դալայ աւներեց գդերեց»»»»: - 36: Ա umn wd այունչ» որոյ կողն ԳՐՐ- ուած էր: «Թվ. Ռ-Մ- է- խխստ կարի սով եղաւ. App ony Քիլայ ցորեան ի. ի. ղրչ- ե- ղաւ. կորեկին չարեքն Ի. ղրշ: լիտր մի չա միչ Բ. ղոչ: լիր մի սոխ ի. փարսյ. լիտր շողգամ՝ ի. փարայ. յԱժիԹ. քաղաք չարեք մի յդորեն Ծ'. ղր: ամեն լան սոգա պէս. միսին նօխան Ր. փարայ pin մարդ ill; — ռաւ պյս սովոյս։ Թրմի Ռրնտուալ՝ Դ. ճբ- ռո րվ Ժախսre աւ երկանքն կու աղային նաց կրնէին Թէ Հայ HE Տաճիկ. յորժամ մայիս ամիսն մոաք՝ Զրենքուշոյ քիլայն ցորեն եղաւ - 7 — ad ` — 468 — ԼԲ. ղրչ Ջերմուկ կ. ղր: Դ. 2. մարդ Հայոց ազգէն մեռաւ անօթ ուն՝ Sb pուշոյ մէջ՝ տանճիկէն մատ Յaրժամ յունիս ամիսն dp — տաք՝ եղաւ. քիլոյ մի ցորնան կ. գրչ. լիտր մի չամիչ Ե: զրշ- ւար մի Հիրիկ իւղ, Զ. ղբշ: Ը. ամիս Զբնքու շy եկեղեցին ոչ կան- թեղ վառաւ , ոչ ժամկոչ էլա, իբրե dn վու նման կու ծփայր երկիրն վասն մեղաց մերոց Հ Յայսմ Թվին ներքին Ստիչոպյ եկեղե- ցին այլ այրեցաւ, որ մեկ ձատ քար կամ փայտ չF մնայ « Աստուած Վերջն բարին կա տարէ. ամէն»: — «ԹՎ. ՌՄ. Ի ։ աղրիւբն շինել տուի. Ջուրն բերի մէ բաղչային - Ռ: ղրշ- խարջե- ցի հազիւ կարացի բերել Գասպար վարդա- պետս Ի Sfp Աստուած ամենայն յիշատակն ընդունելի առնէ»: — «Թվ. Ռ.Մ-ի.իԻ. բազում չաքուր- կայ եւ կարկուտ էկաւ. կարի դժուար սով սաստիկ եղա $ վանքին ութն լիո չամիչ եկաւ, ուժն լԼիոբ գինու չիրայ»: 1 «ԹՎ. ՌՄ ԺԲ. ես Գասպար վար- դապետս արեւելից (կողմի) սլարիսպն աւար տեյցի, $Դ։ քքիսայ տուգանք տուի Մատան (փաշային) տէր Աստուած չէն պանէ ժոզո- wlio se De 37: կանոն գիրք հեզ Դատաստանազ իր Մխիթար Գոշի, որոյ յիշատակարանեն քաղ- եալ @ oo. ի խնդր Մ նաս վարդապետի ԱմԹեցւոյ աստուած արե լոյ անձին եւ JUaտ- ուած խրախուսել, որ ոչ երբեք այլ ինչ իրս է պարապեալ քան BE յԱստուած գաւ — բացեալ եւ նովաւ նանդիսացեալ միտ ի գե- բակատարն գլուխ ունելով զակն ոգ ւոյ ըստ իմասգտնոյն խրատու, լուսատու Gang ny եւ անսայժ աք պողոտայ ոտից պպատուիրանս տեառն ունել առինքն, եւ րստ ինքեան վարժեալ տւրինաւք, եւ կատարեալ տեսա- կան եւ արդգիւնական պ ելաայծ առ. եւ տին - գերափայլ վարդապետութեամբ, եւ առա- ելեալ ամենայն մաքրութեամբ, եւ դրասի- րութեամբ ճոխացեալ։ Եւ ընդ յոլովից գրոց ստացելոց՝ ստացաւ եւ զգիրս կանոնաց եւ Դատաստանաց՝ եդեալ ի միում տփի» ի վա- յելու մն անձին եւ յիշատակ ձոգւոյ P-PY be ձոգ եւոր ուսուցչին իրո Մարկոս վար- դապետի QL pac sgn վոխեգցելոյ տո. ՍԱստ- ուած. նաեւ ծնողաց իւրոց Մ Սռաքելին եւ Հո խփսիմէին ke ճանւոյ ի« ՐԿ Մ- Գանրիչին ’ եւ այլ ամենայն, արեան մերձաւորացն « Եղեւ սկիզբն գրչութեան տառիցս ի Zա— Jy թուականիս Ռ:a-Լ։ 9. ամին » ի ժա մանակիս կաթողիկոսութեան |). իջ միած- նայ երիցս երանեալ տեառն եղիազարու եր- ֆանկի, որ աստուածային ընտրուխժեամբըն արժանաւորեալ յառածնորդուժիւն նայա պետութեան Հայկազնեան ազգիս շնոpրձե- ` ցաւ գլուխ պատուական եկեղե ոյ Քրիս- տոսի արեամբ դնեալ բանաւոր նաւտիցն ձովիւ քած եւ բարիչ Որդ «իրելի սպասա ւոր եւ պայտաւնեայ ծառայեալ մինչ ցարդ ամս իր. գոլով եւ գործակալ ամենայնի է). իՋմիածնայ եւ |). Երուսաղէ մայ . be ամենայն իրագործութժեան ամենայն Հայոց՝ Մ նաս վարդապետ ստացող մատենիս: Շնորձի« տեառն սկսետլ եւ ոգորմութժեամը նորին յանդ եղեալ աւարտեցաւ դիրս կանոնաց |). Առաքելոցն եւ Հայրապետացն be վարդ ա- պետացն։ եւ Թագաւորաց բարեպայչտից kc աստուածասիրաց « ի թուարերութեանս Հա- Jy ն: ՌԵ: Ա: | 4137 « յունվար ամսոյ նգ ումն ի յաւանս Նոր թաղաք կոչեցեալ , — 410 — բնդ նովանեաւ Ս. Նշանի եկեղեցւոյս. նր- «աստ ոգի Միքայել: Բարղամ գրչի որդի» wn. naa mեառնս ff If նաս վարդապետի Pաջ դիաավետի ստացող ի գրոցս Եւ ոկիա- կերտի արձի եպիսկոպոսի a ժամանակս Pu- գաւռքրուժեան տաճկաց Սուլ դան Մանմէտի , որոյ զաւրքն ամենայն դնացեսլ էին ի պա- տերազմ յաշխարձն Լեձին . be աշխխարն — մենայն խարբալեալ եւ ի տատանման կայր»»» եշ հստուցին զեղրայը նորա ի տեղի նորա Թագաւոր տաճկաց , որոյ անունն էր Սուլ- Bան Սուլ յման ... ի Ln ll երի ամսին »: «Թվ: Ռ: Մ.Ի. ամին անջա: սով եղաւ, որ Զրնքչոյ բիլշյ ցորեն 1-Ի. ղբ եղապ, կորեկն ի-Դ- զրշ- ՍմԹ այ քիլայ ցորենն կ. Պոչ" վասն մեր մեղաց, լիտր մի չամիչ Է- ՂԻշ- լիտբ մի բոնտուպլ Ի: ղբշ: լիար Վի սոխ Է: փարայ» լիտր մի շիբիկ 2` Ղրշ` «Թվ. ՌՄ. ի. Ե: եկն աստու ած ասաստ բարկութիւն ի վերոյ «շխարձիս Միջագե- uy, զի Գն չեց նող մն հարաւային եւ երեր զամենայն հմննայն ( Pոgուն) որ Է դրմբբլն ’ են եկեր գմարախն, որ է չաքուրկան , որ ա— «զակլանեւտաց զամենայն արտորայս եւ զանդ տա» ` տանս եւ գայգիս Վեր» որ ամենեւին ոչ 4գբ- տանիր չամիչ կամ քաղցր վասն ձիւանդաց, եւ եղեւ սով սաստիկ. որ Qpb pac uy U,« Թբ- Վին ցորեն՝ եղեւ ոսկի մի, վասն ծովացեալ մեղաց մերոց . բարնրարն ԱԸստուած քաղց- բասյի եւ կրկին տացէ առատութիւն ամե~ նայն աչխարձի Pp: «... Թվ- ՌՄ :Խ-Ե- ամին եղեւ ման- տարաժամ Juժ, bre մեռան Հայոց ազգէն Ի. ձարխւր մարդ ընդ «յր եւ րեղ կին. վասն Վեղաց մերոյ եւ եղեւ յետ նորա սով սաս տիկ, մինչ Քիլ»յ Վի ցորեն ծախուել JԱՎիԹ — 411 — 3p դտնունլ «` $ ԹՎ. Ռ:Մ:Ծ-Բ. Jյ- «րմ միոգս եղեւ անդ արումն գերասայ- Sun. ախժոռոյն Ս. Իջմիածեի 9 Քանգի J վախճանի երանելի Դունկաս կախ ողիկոսին , ծին Պաւլսոյ ընտրեցին Դանինլ առնել կախ ո- դիկոս . hu միարանքն աժ ոոռյն աւ րձնեցին պ Դաւիթն կաթողիկոս նաւմանուցժեամը արե ւելեան. իշխանաց» be կեալ Դանիչլն bn ՀՔիլիսա , նա հւս աւծեցին կաթողիկոս , որ ե- ղեւ խոովութիւն մեծ, եւ Jոյն մ ժամանա կի եկն (ուսն, պատերազմ ի Պարսս ի վե- րայ բերդին երեւանայ «be bdo իՍ։ ԱԹոռն ամենայն զաւրաւքբ, եւ տարեալ ընդ. իւր զամենայն ինան» եւ այժմ անբնակ է, կաթողիկոսն եւս տարեալ բնդ խր, եւ միս»- բանքն գրուեալ։ սուդ մեծ եղեսպլ ազգիս Հայոց » Sfp Աստուած խաղաղութիւն շնոր նեսցէ . ամէն»: «ԹՎ-Ռ-Մ.Ծ: Ա. ամին, մեր եկեղեց արեւելեան որմն փլաւ, տաճարն մնաց ամ» բողջ: | «ի սոյն ամի վեզիրն, որ դնացեալ էր ՄԸ- արբ բազում զաւրաւք ի վերայ ֆրանսուղին բազմա պատերագմաւ , եւ կրկին ի նոցանէ Թ ափեալ էառ, եւ չունալ անցանէր Մելտի- Նէ » դնալ ի մեծն Գալ իս- իչ խանքն մեր եր - եալ Մալաթժիապյ վասն ֆարմանի ի սուրբ ե- կեղեցւպյ Ս. ձաղար եւ ն ձարիւր ղրշ» ժո- ղովեալ ի Չրնքու, մերազնէից , ոչ եղե 1 ա շինութեան, եւ է մինչ այսաւր նոյնպէս. ո է թին 4: Մ- ԾԴ: Տէր Աստուած մոշ րոգման. արժանի արասցէ ամէն: « Դարձ- եալ Ռ.Մ. Ծ. ի: ամին. Նոր կիւրակին, ի ժամ՝ սուրբ պատարագին , որ «Միայն սուր- բռն» երգեին դպիրբ, հԿղեւ անադին ձրն- — 472 — go fl, վասն ծոփացեալ մեղաց մերոց». գի սուրբ սեղանն կործանեցաւ., խորձուրդն nt — րունական ց ունեցաւ , վասն ան արժ անու Bեան Վերոյ եւ ծուլուժեան. որ անփոյթ արարաթ վասն նորոգ ման , եւ եղեւ վայ ի վայի վրայ մեզ: եւ ժամանեալ Կրկին ի վե- բայ Վեր բարկութիւն տեառն մինչ խ։ աւր, էանց: Սրբ Sng ny գալստեանն կիւրակէն. միջաւրեի, դուոն բացեսլ գաւթի սուրբ ե- կեղեցւոյն ՀՐ բռչայի կանայքն , fe առեալ սուրբ Ննչանքն եկեղեցւոյ բազմախուռն hin— uundp » Բ. ujoq չայն եւս. 2 մնացեալ մի dua — սրն, շու տափոյ փախստական, դնագեալ dp օրն Խարբերդ , կանքօյին« ի նոյն աւուր ո- րոնեալ ոչ գտեալ սուրբ նչ խարքն։ եւ եղեւ կոծ մեծ ի վերոյ մեր» եւի վերայ բոլոր աղ- դիս սուդ անմխիթար մինչ որ իմացեալ եզ ելեալ անձամբ գնացաք մինչ կանքոյն . fae բռնութեամբ իխան տեղւոյն այնորիկ ձա» նեալ ի նոցանէ եւ տուեալ մեզ» օրում Մ - ղրչ: տուաք, եւ առեալ զցանկալին մեր եւ բազմաց րաղձալին գղանձն աստուածային , պատուական մասունքն |). Նիկողայոսին bi սրբոյն Գէոքգայ, եշ այլքն անպակաս, եւ 9p երկնային խնդ ուժե ամը be բերեալ նանդուցաբ իԱ. եկեղեցին » յիշատակ աւ րն— նուժեամբ եղիցի, եզ պլակպանութիւն hr— ւատացելոց : Ս, յսունետեւ ad մանկունք սուրբը եկեղեցւոյ, մեծաւ զգուշուխժեատժմը պանել be արժանապէս պատունել ay. Նշանն՝ խնդրեմ ի ձէնջ, եւ խնդրել ի Քրիստոսը զքողու- իւն բազում Jանցանաց մերոց hւ այնոցիկ ոբ ընդ մեզ աշխատեցան մինչ ի Խարբերդ » տչ ր նատու ugk: զվարձս վաստակոցն : Նահս J"յ« լիցի նթԹերյցողացգ , զի յայսմ ամի երիս վորձութիւնս եկն իվերսյ, ազգիս — 473 — այոց» սկիղբն տարուոյս՝ Տեառներնդ առածի աւրն այս դիւղաքաղաքիս աւ տարավզգիք: ns: ետուն: VL acTh վառել մելե վե զերավփառու թիւնն յայտնի, վասն որոյ եղեւ Վեծ խու վութիւն» Bbc uyu ամենայն վասն մեղաց մերոց kc սուրբ եկեղեցւոյ իանդարման՝ եկն ի վերայ մեր *.. BP «Չնչին Sէր Մ ոչվսէս ա, խատողա» ? — Սոյն դրքէն rbd od է նան. ak- տեւեալ ի mm « Bun ա քարանու իւն Քաղաքական աւրի» նաղ րութեան Աստուածային bi մարդ կայ- մին»: « Տէրն եւ արարիչ Աստուտծ մեր ստեղծ զմարդն ի «լատի անիչխանուժեան. աւրէնս եդ UD վաւգնականեւթիւն , ըստ մարգարէ ին, եւ ըստ որում՝՝ զամենայն ինչ վասն նո-~ Ր» նաստատնեաց ° նմանապէս եւ աւ բինացն էած զնա ի գիտութիւն, որ ոմանց եղե ի փրկութիւն աստնջական։ եւ ապստամիիցն՝ տանջանաց պատճառ, որք ոչ աւրինացն զգու» շացան եղեալ ք wafuտամբք JՉՐգ «արու թե- Նէ , որոց վրեժխնդիր լինի Աստուած , որ կա նաւ բայցատրեաց խի դիտու թիւն նոցին պաւրէնս եւ զանիրտւութիւն , քանզի նորա` բանին զաւրութիւն նճաստատեալ hey uh. ման. եւ իւրաքանչիւրոցն չափն ըստ գործոց պարժանեաց, վասն զի երկինք եւ երկիր անց- ցեն , kb բանք` նորա ոչ անցանեն * pues որուն եւ Աւետարանն սուրբ երամայէ « Սոյնպէս սոյն աստուած ազա րուքժիւն Pu ` գաշորացս նաճեցաւ տալ եւ իմաստնացու- ` ցանել սու անդ ակ իւրոց աւրինաց զնծրաժմանս զայս անաւորս. եւ մեք նորին սիրոյն ձպա- տակ կամք ըստ գլխաորի առաքելոյն ՊԳետ- րոսի, ձովուել զնաւտս զոր նաւատաց մեզ: ե. 3 ի մէնջ իրաւունք դատաստանաց եւ ng — 474 — վոեժխնդրութիւնք չաբադործաց, այլ ի նթ- մանչ: ամենայն անիրաւուժիւնք լուծանիեն , եւ մեղ է «ւղ զել զիրաւունս նորա , եւ վրէժպ« be. nda պանանջնել յանննագանդ իցն » pun հրամանի (կարգի) սպասաւորութեան քան ap սուսերաւ՝ որ ընդ մէջ ածաք,. սպասա» «արեմք Աստուծո - եւ զդ ժուարին lau t— նիրաւութեան արձակեմ $ br զչարագործան դաստիարակեմք. եւ 414y° պանելով , ի վե- Ր“y Թ շնամեացն յաղթութեամը՝ wdlrh sly 204 — րող dեռն պսակէ aqմdեգ,. be զնանդգ նրձեալ. պսակն բագմազան եւ պայծառ պատրաստէ, բտ խոստման հրամանի իւրոյ: Արդ. խա- ղաղունքժնեամը եւ բարեպայտոումժ ե ամը եւ քա- դաքավարուքժ եամբ խոկալ մեզ արժան 4` զոր նայն է Աստուծոյ , bc պմիարանու- թեան վերարերէը զգիւտս, եւ արդ արու- Թի«ն՝ ամենայն տ խարնաւռր իրաց ունելով կառավար, յերկնային պատրաստեալ ա ժե- ւանայն մոյցութ ի հանգիստ: Որբ առաջա դն Թագաւորեցինն՝ բաղում դիրս. գտաք ղի աւրինագբութիւնս արարին , զորով մած- ւածեալ բանսն. ընդ աղատ խմանամք, կա բնաւ անդ իտանավմբ ’ մանսուանյդ. որք "«բ- տաքոյ այա աստուածապան Թագ աւորական Քաղաքիս արարին պսանմանադբութիւնս Ի կոչեցաք զՆիկեփորոս փառաւորեալ ատ- բիգն ’ bc Մ արինոն $ եւ զՄ արինոս run w— ւորեալ նիւպատուսքն .- br նրամասյեցաք զա» մենայն գրեանան ժողովել առ մեզ: եւ զվու- շու ժ եամբ, տեսանել եւ քննել, եւ ի նոլանէ: զուղղուժիւն պարզեան մեզ արտաքս Հանել գրով, որբ եւ զսակման նրամանի մեր երա- գապէս կատարեգին le բնդ աւրինակեցին զգա տաստանս եւ զիրաւունս ժազաւորաց , որով դատեն ղդքաղաքս: նւ այսպէս զորս ծարար \ — 473 — ւի էին գովացուցաք , եւ զնրբութիւնն լուսա «որեցաք, ձայելի աբարաք բարեպաչտից 14իրք «ւրինացս, ե տորբի նոցն ըեԹ երցու մն տագնապին՝ wun ելս տանեն: Աբդ ի. ար շութին գբնկղմեալոն՝ un. բինաւֆ վերականգ - ննցաք . be զմարդ կան չարչարանսն + pg Քեցեցաք: եւ որք ի ձեոն առնուն զոա՝ ղգուշասցին յաոաջ ածել & capac {bud զիբաւունս եւ զդատաստանս: Մի զաղքա- տրս արձտմարել , եւ մի զնեզաւրս անիրաւել, յուզել զեղանակ արդարութեան, եւ սքան- չելի առնել զնաւասարութիւն ի զգործս ha խանաց Վի ընդունել միակողմանի , այլ գեր» hac u դ ատախավզս ձաւասար կացուցանել: ba. այսպէս որոչնլ զնոսա Ի Ընդ որում՝ Bass sE-p՝ ուր գտանէք դգժերութիւն իրաւանց՝ մի անտես առնէք իբրե դկայառաւ,ք ապական» եալսն » որթ վասն չնորձակալութժեան տան Ի) շնորձս - “yy դ` շմարտուիւն եւ զարգ րու — Թիւն պատունցէք : Մ ի Թշնամուցժեամը ընդ - ՊէԷԺ՝ կալ դատեցելն , ե մի բոնտաւ թեամբ J"ղԹել, զի—- Զայս խոբձելով ուղիղ դատել ng զալ րէք— - բստ յայտնել սաղմոսերգ ուին Թէ « Nene hrf դարդ արուին խաւսէ-~ իջ եւ իրաւամբ դատէխք, որդիք մարդկան, ոչ եւս ի սրտի Հերում զանիրաւուժիւն խոր- նէիք ի be ng dեnp ձեր յաշխարձի զանաւրէ- նութիւն նիւթ էին »: Նմանապէս եւ Սաղոմոն horny առակէ եւ զնոգեւոքութիւն հրամայէ: ասելով «կչիոք մեծ եւ փոքր Վիղծ Է առա» ֆի Աստուծոյ»: Արդ իմանալ արժան է գի- բաւունս , եւ ձրամայել aq չմարտութիւն Շան դերձ յյանի վկտյուժեամը, րստ որում եւ սանկմանե ցաք 44 խոնականուքժ ե ամբ - ap զորս են յերկմոուքժեան դրունսն՝ կացուս- yէ ի հաստատութեան նաւասարուվժ եամբ ’ ~— 476 — ըստ որում ասէ զսոցանէ Յեսու Սիրաքո«ցյ- «Մի ի տեառնէ դատաւորությիւն խնդրէթ » եւ մի ի ժադաւորք ախոռ վսոաց պակա ջէքՔ մի լինիք գատառորք եշ. յառածաբանք անիրաւ ուժ նամը, զի ոչ խիք յոշիչշտակել կտրեք՝ BE ոչ իմաստուքժեան ղգույանայքթ եւ պարապլէ,ք » «ւղ իղ դատաստան. նայեցա— ՐՔ» bc անայ ասո պարժանաս peparpates fu — բոցն տուք»: ի սոյն ba Yuan ած Gul asepe եւ իմաստութիւն Սաղզոմոնի , որով եւ յայտ նեաց ղզկարծիս երկմտուժեանդ Ն a չշմարտու եամբ տավ զվճիո պոռնիկ կանանցն » դի ոչ ունեին վկայ իւրաքանչիւր բանիցն: փ կենդ անի մանուկն եւ ի մեռւեալն զբնութեան վկայութիւնն յուգեաց , եզ նովաւ եզիտ զան- ծան ժն be հաստատեաց » Քանվգի որ wd — տակարն էր վասն անուան մանկանն՝ առանց տաժանման րեկալաւ գնրաժմանոն, իսկ ոբ ry չմարիտ մայրն էր՝ ոչ տեղի ետ. նբամանին վասն տպաւորեալ սիրպն. որ p բնու թեան . Զայս իմացեսլ, եւ իսկոյն խոկումն եկեալ մերս բարեպայչտուլժիւն ձեռնարկեցաքբ դր- նել արդ արուժեան կ իոս, առի դատել աւ- ինա ք , pon առելոչ. տեառն մերոյ Յիսու սի Քրիստոսի Մ ի ընդ աչս գատիք, «յլ ուղիղ . դատաստան արարէք: Նաեւ «յամենայն ut— ered խորշել արժան է. զի դրեալ ~ « Վայ այնոցիկ չբ արգարացուցանեն պամ ob վասն կայառաց, հւ զճանապարեաս տնանկին խոտորեն. եւ զիրաւունս արդ ա- բն բառնան ինմանէ . նոզա արմատն իբ- րեւ զնող Է, եւ ծաղիկն իբրեւ զփոչի ելա- նիցէ » վասն զի thm ռչ կամեցան զաւրենսն տեաոն զի կաշառք կուրացուցին զաչս 2ա- մարձականայեացս : Արդ մի յայս աղար» տետալ շանս զբրաղիք պյլ փու Թագեալ բարձ- —4— բացեք յարդարութիւն. զի որ ի մարգա- էէն. ասացազ՝ wn մեզ յցի: ի բ"ց կացէք արծաթոյ արդարն: "զի ի գլատակելն Աստուծոյ, մի տրտունջ: լիցի, որպէս ռք» ռՐք զատուիրանացն Uunncւ Say Jանցաւորջ եղեն i. « Բարեխոն Ս ակիլ իոսի երամնյեցաթ Նp-. շանագ րել bc. բնդ աւրինակել յամենայն դա տաստանացն գլխոց, զի բարի վարձս բն- կալցի ի Քրիստոսէ Աստուծոյ մերմէ. որ է աւրձննկալ յաւիտեանս ամէն»: ` 38» Աստուածայունչ ընտիր , պատկերա» զարդ, ոսկեզօծ » — որոչ յիշատակարանչն օբինակեալ. «... Պատուական ծերունին Ցէր Մարտիրոս արք եպիսկոպոսն... եւ բա բի շառաւիզ յարմատոյ նորա ժրաջան մե- ղուն հւ քաջ փիլիսոփայն ՑSէր Յոձաննէս վարդապետն դանկացող եւ փափաքոզ եղեն աստուածային մեծ բուրաստանիս , եշ փար- թամ կտակիս , անճողոպրելի գանձիս , որ է Թագն պանծալի, եւ պարծանք վարդ ապե- տական խմբից , լուսատու ակն տիեզերաց, անմանական աղբիւրն ծառն կենաց տնկել ի մէջ եկեղեցւոյ, Ջուր անմանարար , բաժակ ուրախարար , որ զտգէտսն իմաստնացուցա- նէ, զխաւարեալսն լուսաւորէ, զնիւանդսն ճոգ ւով առողջացուցանէ: , զմեուեալսն ի մեղսե J"րույանէ , զնեղեալսն ապաքինէ. եւ զա- մենայն գաւս զնոգւոյ եւ զմարմեո փարա տէ, Ս. Աստուածայչունչ տառս. ստացան զսա յիլատակ բարի եւ անջրելի ի վոգելս ներկայումս սրբասէր անձանց իւրեանց եւ պլանապսան աստու ածախխսնամ դիւղաքաղաքիս Չե քուչա «. յանգեղեալ աւարտեցաւ Ս. Աստուածայունչս dbnնտուումժ եամբ զա- ռածնեալ».. Մինաս դրչի , որ ետու գրել զսա — 478 — աշակերտաց "be նոգեւոp որդւոց pny Bnd նաննիսի եւ Սոաքելի»»».. յիշատակ ung ւիցի ի«ութբ գիրք", եւ իւրեանց ծնողաց կազմեալ ծաղկեցաւ սա ոսկենկար յանգ - ուածով. առաջին խորանն նանդ երձ եցա - p(եսյy արարչագործ պատկեերաւք hk Ան տա րանի առաջին խորան եւ րնդդեմ խորանի չորեքկուսի աւետարանչացն պատկերք, fre Քրիստոսի խաչելու թիւնն. եւ այլ ցրուածա- դիկքն խա թփերով տոկերով եւ fonplnd ի bu Tne wun Մ նաս գրիչ» ծաղկեցի fre me— ւարտեցի. -« յաշխարհս Միխագետաց ի մոյ- բաքաղաքն Տիգրանակերտ ...f դուռն սuրր- բոյն կիրակոսի եւ մաւրն Յու ղիտայի չեւ սրր- բոյն Սարգսի պաւրավարին եւ np ny Lafea Մարտիրոսին. °. ի Հայոց Paw - fk. Հ b- ի Հայրապետութեան սրբոյ Իջմիածնայ Մել- Քիսեդեկ կաթողիկոսին. որ փախուցեալ Է յաշխարձն ne սաց» եւ աթոռն hs £ մնացեալ, յորում ժամանակի միան ամու բարձաւ Քանանայուքթեան (շնոր) P զի mg , ուրեք երեւի ճշմարտութիւն - այլ ագիտու- թիւն թագաւորէ « ..s be pf թ ագաւորու- թեան +. որ ասին տաճիկք .. . զաւրացան bl ունին ղմիջերկրեսյս ծովով: եւ ցամաքով, ո- Ր աթոռն է մեծին կոստանդ իանոսի չ Թ. Կ. b- թուականին ... db Սուլթան ԱՃԶ-~- մատն: եւ թագ աւորեաց եղբայր նոլ Uae I-_ Թան Մ ուստաֆայն ամիսս Pe be hn wy- նորիկ Թագաւորեցուցին զեղբաւզր որդի նորա զՍուլ Թան Սն մատի որդին զՍուլ ան UYuu- մանն տղայ ձասակաւ , բայց յաղժող եւ զաւ- (եղ Թաqrenp: Ye dինչ Bho bron wab dls ey էր յարեաւ գնաց ի վերայ Լենաց աշխար» շին Ռ ծ. Թուականին , եւ ազգն Նետողաց ընդ իւր շատ պատերազմեգան, եւ բաղում — 479 — հւ անթիւ գերի առեալ դարձա ի Bi իշ ի Կ: Պաւլիս- «.»9 39. Զաշու գիրք: — ««« Գրեալ Թվ. Ջ- Ժ. նե: ձեռամբ Ո. գրչաց Ցակոր քականայի եւ Qաւղոս սարկաւագի, ի Խարբերդ քաղա- Քի: 1 թHաղն Սինամուտ, ի կաթողիկոսու- Թեան տեառն Սարգսի hi յJեպիսկոպոսու- Hեան տեառն Յոգաննիսի -« եւ ի ամիրաայու« թեան Հասան խանի .f ինդ րո ' Տէր Յոճ « եպիսկոպոսին , Ընդ. հովանեաւ ս. Սարգսի ղաւ րավարին .. ի Jիշատկ իբ bc ծնողացն լիպարտին եւ Մ անանային ee 40 ° Մայր մայտոց *—_—}$—_§.. Գրեալ ի Baw ° Հայոց ջ . Ի Ր ի Քաղաքն վան. ընդ հովան- եա Ս ° Սան փանեոս նախավ կային be սրբոյն Ս անակայ նայրապետին չ ի ճայրապետութեան տեառն Գրիգորի , եւ մերոլ առաջնորդ ու- ՝ թեան սուրբը ուխտիս վարադգայ Տ. Յովսէփ եպիսկոպոսի եւ Զաքարիա վարդապետի t Ցանկացող».» տառ իս կրաւնաւ որն Մել քի- սեղ» "` գրիչ: »« կարապետ երեց». ի ստոյգ. եւ յրնաիր արինակէ զոր գրեալ էր մեծ վարդապետն Սարգիս , որոյ յիշատակն աepրհ- Line fd եամբ եղիցի »»«. 41. Մ այբ մաշտոց» — d Գրեալ յանառիկ դղեակն ի դուռն Բարձրանայեաց Ս. Աստ- ուածածնի , ի գաւառն Արղնոյ» ի P ագա» ւորուժեան տա կաց Ղատոււ արքային «br ի կաթողիկոսութեան Տ- Սարգսի, եւ Jhե- պիսկոպոսուժեան երկրի մերոյ Աբղնայ SEp Յոձաննիսի .+o Bas. 42. Մ եկնուժիւն Գործոց Առաքելոց. ի Մատժ էոս վարդ ապեւովլ. աշակերտէ Գրիգորի Sախժեւ այցւոյ։ - որոյ: յիշատակարանէն տւրի- նակեալ (ee «Աղաչեմ զնծանդ իպող մանկունսդ Հայաստանեայց , մի ծուլութժեամը ազգիս — 480 — յամառեալ ցնդ իցէ.ք ի պատրանս ծոված ու կենցաղոյս , ուրանալով զուխտն աստուածն - ր, նախ զմեզ նախատելով Թէ Սսեն եւ ng առնեն: նւ այս Ժիրի » 1p nչ bp գնա ցիք բոտ ասացելոցս չu JL գոնեա զարար»- եհալս ընթԹերցծիք, զի անա եւ այսոքիկ աչ- խատութիւնք մեր են պարդգեւեալ ի Հոգ - ւոյն: զի որպէս մեք աշխատեցաք եւ ա- ռաք եւ տուաք: ընթԹերցծիք հ լուիծիջ. զի ng յաւելի բեռինս կոչե 4dեղ, ա Jean dh միայն Ի Դարձեալ աւրինակ դնենք: թէ` Ա J” անուն րընթերյաշ, եւ. զայս ինչ արար» վասն որոյ bc դուք ոչ ընթեռնոք: $ Դիտա ցիր, բարեկամ մեր, գի ոչ ԹԷ ընթերցումն արար զայն. քաւ լիցի, այլ անուղղայ բար- Քոն. եւ յայտ է յոչ բնԹերցողացն՝ որք ոչ ընթ երցան bi արարին անու ղղ" վատ ա բութիւնս ։ Ս. JL be պատճառեն ոմանք զնեչտ կեանսն BE Այս ամենայն բնթերցումն վասն բնչից + եւ փառաց» եւ was առանց բն- Թերյցման գտանեմք գայն: իմա, ով եղբայր » գի փառք առ անց բն երգման՝ պատկեր wան— ցաւորիս Է- իսկ ընթերցմամբ փառքն՝ յայտ- նութիւն £ կենացն յաւիտենից, որոյ կա- Թիլ է նա ցուցեալ յԱստուծոչ ի նոգիս մեր .. առ ի զովացուցանել զպապսքումն սրտից մե բոց: «Աբդ գիտացեալ զայս ամենայն. միսյն կամաւորութեամը սիրեսցուք զսա. բնկսղ- ցուք զգանձս զայս յամանս խեցեղէնս Ր Քան զի յամենայն կողմանց յունայնուժենէ ա— ւուրբ մեր անցանեն , միայն մնացեալ այսո- Քիկ որ գրեալեն եւ գրին: Թէ եւ փառք մեր ոչ գտանի wun , սակայն un p Աunar— ny սոքա ք Jյ ոնի լինի yb lt պար- — 481 — տական են (բ փառաւորել զնա եւ գոձշությիւն տաղմերով անարժանութն wd , զի wu մեզ րստ չավփու մերում զխնդրուպածս սրտից մերոց, &ւ նասեալ այս երեւելի չնորնացս , Սոքթաւք նետեւեսցուք. ճաղորդել մեծի անձունական ծովուն ընդ ամենայն սիրողս անոՀան ի«- ՐԱ»: —« «ի սպառել ազգիս մերոյ Հայկազ եան. ~ ր վերջին դարուս սառուցնեալ ոգ- ւոց տարաժամ կորուսելոգ , մեծի եւ փոքու, խորասու զե ալ դասուն Քանանպայական , Տար» եալ 4g բանմպրկուծն։ յայսմ nu կանիս a. . p Թ ագաւորուխժեան ազ գին աե ... Դանինլական տնեպլեանն $ որ ուտէր եւ մանրէր. .. ag J"յտնի գոլով առաջնորդին եւ ննազանդ ին « որ եւ յխել ետ. զառածին չարին Թաժմուր կոչեցեալ կազն եւ ի նոյն վտանդի գոլով , յետ աշ մենայնի հարեալ զ վատն ի յարեան դայան եւ կալաւ զտեր նորա եւ սպան. ղջ ագաւորն Վրաց զկոստանդին , Էւ զրազումն գելփ վար- եալ: Յայսմ դառնուժեպան ժամանակիս bra bncwun be խեղ դաման ի մեղս Մ ատ էոս յետնեալս միմաստից , եւ տգքետս ի գիտնա կանաց » be (զուրկ) մնացեալ ք. ի հարստա գոյն նարանց հոգեկանաց եւ մարմնականագ , որ եւ Jy ամի եղեւ զրաւ կենաց մեծ. բաբունւոյն իմ Գրիգորի, աշակերտի մեծի " ճաւրն Յոնաննու Որոտնեցւոյ, որոյ սուգն պաչարեաց զիս ’ եւ ետ մոռանալ գառ ս րեայ կենցաղս. վասն որոյ տատանեալ կենաւք ձՀեռնարկէ ձաւաքել զբանս Ս. Հաւրն մերոյ Ոսկեբերանի $ եւ Եփրեմի be որ ինչ պար գեւեաց մեզ Հոգին Սուրբ, ի Խնդրո But— րազատ եւ սիրեցեալ եղբաւբ մերոյ Ցակոր վարդ. ապետի ` Jy սիրոյ գարկեալ յանձին 34 — 482 — առեալ մեր զ մեծ աշխատանս այս ,. որ ոչ էր իմ կարողութիւն, այլ ի չդ առն, եւ ի նասեալ ժամու անտրտունջ ... սկա ’ եւ չնորձաւ,ք Քրիստոսի ... կատարեցի he « Արդ+ աղաչեմ զնանդ իպողսդ սուրբ գան- ձիս՝ բնթեռնուլ զաւելորդն կշոնել be’ ոա կասութեան ներել, զի ոչ միայն գիւքն Ճn- գացաք սովաւ , սյլ եւ զնմանակից բանին որ ի ձոմանանուժենէն JL եւ «յլ 4Րոց առրն- Թեր միմեանց եդի առ ի դիւրագիւտ լինե- լյ «ղքատ մանկանց իմոց ի բե ժմբասացուծ- թեան եւ ի կարգ զրուցաց նճասարակաց բա- նին hc այս՝ դառն եւ տաժանելի կբիւք: Քանզի ոչ ունէի զարժանաւորուժիւն ձոդգ- ւռյն » որ դիւրաւ մոածէի , այլ ժտելով եւ չարչարանաւ ք տկար ու ւnյս ի լոյս էած: Աստ- ուած Հոգին + Yb երջանիկ ձաւրն մե ~— րդ Սարգիս վարդապետի յիշատակ ի ամա եղիցի» ղի nfատճ առ եղեւ երու մս դծադ- րութեան. Քանզի նա կանխսապ Luho mc m— հալ էր ա եւ մեբ նորին շաւղզացն ale գաաոնութիւն ժամանակիս ’™ աշ խատանք 2tՐ խորձրդոց շփոթել աղտեղացուցին զնոգ ի bւ զմարմին ի մ անաւանդգ ան 4ութ անննաղանդ. աշակերտք վիրաւորեցին ` զիս Ր եւ յաւէտ վիշտք՝ ի սուտ եղբարց. դառ . նացուցին ղիս» վասն որոյ եւ ns կարագի զբովանդակն մակագրել: «յլ սակաւս ի բաղ- dug դ4րեցի առ ի յիշատակ մանկանց դ եկե- ղեցւոյ: վասն որոյ գրեսծիք ղյիշատակու- թիւնս խմ իվեր) գրո որ գաղափարնք, ռի եւ դուք յիշեալ լինիջ ի ֆրիստոս-«- ն ռր Jաչաղեն եւ ձակառակին՝ առ յեն զնոյնն՝ գոր արարին» obs «aU JL rz սովորութիւն: է բնական մերոյ — 485 — Ազինս՝ աւտար ազդ աց իմաստից բանին զան կալ եւ որոնել Թէեւ կարի յետնոց 95 ti բարեալ, ke զնոյն ընթ եռնուլ , եւ զիւր | նաւը էեւ կարի մեծ իgt աչխատեպալ՝ ոչ Ըն- դունիլ։ վասն որոյ աղաչեւ, մի դան տու թիւնս գայս փի գործ ածել» ke կամակար amp: բնԹեռոնուլ» « B# —« Նորին Մ ատ(ժէոսի վարդապետի ներ բողեան ոգեալ ողբերգ աբար ի Թազումն եր- Ջանիկ ըաբունապետին Գրիգորի: բնդ նմին եւ. միշատակեալ զողբս լալեաց կոտորած ին" որ ի Վրաց տունն ի փոասյաակարան Քաղաքի - Քանզի պտտկեր աւուրցն ի մի. դիպեցաւ . մանա անդ ի երաշագեղ կարապետ եղբայրն իւր Dt — ՐԲնարան՝ « Ով տայի զման իմ փո-. խանակ մանու ey: be զգ երեղզման բf փո. խանակ գերեզմանի PY De ++ — oe. (« Սր եղեւ զրա Ludwn wean —. Bեան սորա ի ներքսագոյն անապատիս Sանձ-. un Jորում նսահաք "իկ ի տան « J"— Վի Պ «Ո. երրորդ թուականուժեան Հա-. BL RE Ի ոի զայչխատողս «.. զՄատժէ-. a վարդապետ » — ի կողն Ֆոյն մատենին դրուած « Ցանկ. վարդապետաց »s « Նալ եռամեծ եւ երջանիկ վարդապետն. որ մականուն կոչի. To, + Նորին այակերտ Վա-. նականն Ցօճշաննէս չ Ն: ա) « Վարդանն : Ն. au) « Ներսէս: Ն: աշ» նսայի որ ի Նիշ գա. . cunt: \Ն» ‘ Յովաննէս: Ն: աս. Գրիգոր Տաթեւացի Ի * mse Դանիել ճգնաւոր վար-. դապետն Ի rh - me Յովաննէս Համչէնցին 3. Ն: աշ» Գրիգոր Արձիչեցին՝ որ Զորթան. ասեն: Ն. աչ: Ներսէս մատաղն: 1» այ. նեաց Բաղիշեցին ։ Ն: աշ. La ԱՎեկե-—. ցին: Ն չն: աշ. Յովաննէս Բրգությ.նՆ * ws db 4. — 484 — րաբունապետն Ր հարսեղ Գաւառդցին որ էբ պայծաո ի մէջ վարդապետաց ներքին եւ արտաքին իմաստութեամբ : իսկ Ս պարխիա մեծ րաբունապլետն եղեւ AB abe սայ »# Դարձե ալ » «Յովնաննէս Ի Նորին ԲՐ» աշտկերաք wha w— նիք , մինն Չորխժ' ան՝ JU. բեւելեան վարդ ասպե- տրս,յ եւ միւսն Թորոս վարդ ալե յարեւ- մենա: Թորոսի այ» Դրիգոր Տարոնեցին: Ն: աչ. Ցոնծաննէս ՝Չէրայքն « Ն: mS « Ane - կասն ի Խորձենեադ դաւառքէ , եւ Գետրոս կառհառցին : 0+ 1ուhասու Սրասլիոն Nem— նայեցին , ռր եղեւ կաթողիկոս ՀՆ: ա. Բար- սեղ որ ի Սասնոյ ի գեղջէն Մարմասնդ ու ՝ be ou) « Yl ոսի կառկացուն ..° (երկու տող եղծեալ) , որ կաթողիկոս եղեւ ի Սի»՝ Հտյոց $ Մ արտիրոսն Չեքու շ9ի: եւ աշակերտ Մար- տիրոսին Յոնաննէս Չբեքուշցի , Արիստակէս հարբերդյի N Սիմէոն դիտողն : Սշակերտ Ցովանիսին Աստուած ատուր՝ bրուսաղն մայ առաջնորդ. եղեւ t Խաչատուր Ստիչեցի ° Կի- բակոս Գուլանրխդի: Եղիազար կալժողիկոս | Երուսաղէ մայ եւ Իջմիած նայ» Մարկոսն ... եւ [77 Մարկոսի Մինաս Համթեցի չ որ եղեւ առ աջնոլ: դ. Երուսաղն մի Ռի. Ի: Pap. - ընարուք եամբ ամենայն Հայոյ նաեւ տեառն եղիազարու կաթողիկոսին որ հայը ի Ս. Իջ- միած ինն : be: oe QQ Նքուշչցի Յովան- նեu«. ei — fee. ի սուրբ քաղաքն Ե- բուսաղէ մ. dapատ ի. Թ. Զտտկին ։ 45. Մեկնութիւն խորձրդոց պատարագի ի Ներօիսէ Լամբրոնացւոյ ” — « Շնորձիւ տեառն ամենակալի հւ նորին աւգնականու- HB եամբ աւարտեալ եռանկրա, մատեանս, որ էր շաղկապեալ երիցս երանեալ առն ս- տուծոյ Մ եծ ին Ներսիսի, ըստ բազմերանգ — 485 — դունոց ի մի ոստայնանկելով ձանճար , որ ար» ուեստակալ անու չանոտ ծաղկանդ ի ղե փնե- ցական կազմուժեամը՝ որ ըստ նոգ ւոյն Jn— կու թեամբ ի մանի զանազան որակութիւն՝ դաղափարելով , բատ յոգունց արվ իացելոցն դասակգուժ եանց, առի յեկեղեցւոյ յJարմա- | բումն յաղ ի խաղաղուլժ եան դլ խոյն՝ uur — շաճեալ յայսմանէ կատարելու թիւն : Վ Ս այսմ անմանական բմպելւ ke wն-' դին մարգարտի, եւ ամենագ ով wr բինակիս: ցանկացող եղէ ես եւ փավփագող պիտակ ա նուն Ս արտիրոս վարդապետ». եւ գնեցի Fo միշատակ անձին իմդյ, իթվ. Ռ-Կ-Ր.՝ ի իւղաբաղաքն Qh» *. Ս ղաչե` he u— Shp — րդ ես վերջինս եկեղեցա եւ տրու- պրս ի բեմբասագականաց Մինաս վարդապե տրս Տիգրանակերտցի ղգիրբ" իՍ- Իջմիա- ծին (գտի) վոր դողացեալ Էին ի վանացն Չեքու, 11 $f նախակրիժ եալ ալժոռ ոյն py «որ եւ դ աղափարեա էր զսա Մարտիրոս վար- դապեատն , որ է ուսուցիչն Յովանէս վար` դապետի, Չենքուչցւոյ» bc Յովանէսն՝ nւսnու~— ցիչ Եղիազարու կաթողիկոսի ` եւ Մարկոս: վարդապետի» եւ Մ արկոս : վարդապետն Nie — սուցիչ ինձ Մինաս վարդապետիս ԱՎԹեց- “nj: ե... ղի ծանը Bունցաս ինՀ հեռւանալն դրոցմ ի մեր վանուց Ս. Աստուածածնին որ ի Չեքույ եաու ի տեղի գրոցս մի ս սատ — ուական դէՐ ՐՔ կոչումն ընծայուժեան. եւ ղճառից դ իրՐբ՝ երկուսն ի մի ane, br առի ղայս խԽորձրդի մեկնիչս զոր մեկնետլ Է Ս. վարդապետն Ներսէս |ամբրոնացին. եւ ա- ոաքեցի ի վանքն Ս. Աստուածածնին որ pF Զբնքու 2` յիշատակ շոգ ւ դծողի գրոցս Stp Մարտիրոս վարդապետի չեւ Յովանէս վար- — 486 — դապետի, եւ Մարկոս վարդապետի , հախ նեաց իմոց եւ նոգ եւոր ծնողաց . Luke ինձ անարժանիս Մինաս վարդապետիս եւ մարմ նաւոր ծնողացս.... Որք գողանալով նան ցեն arbres ի Չնքչյ (վանից) bad եղի- ցին ՓԳ Ճ- ԺԲ. Հայրապետացն , եւ Բժ - Մ արգ արէիցն , եւ Բժ. Առաքելոց. եւ ԺՐ- աստուածաբան Վարդ ապետացն , be F սուրբ Երբոր ութենէն « եւ ի Քրիստոսի աւրձննեալ բերանոլն - նակ Jինէն. Մ ինապս վարդ աե - տէս եղիցին կապեալ նոգ ւով be մարմնով - աստ եւ ի նանդերձեալն ... ամէն: Գրեցաւ ի թվ. Հայոց Ռ-2- ի Զ- յոe- նիսի տասն , իմով ձեռամբ Մ ինաս վարդ ա- պետիս. ի դուռն Ս. ԻՋմիածՆի a կաթոզի- կոսուխիեան տեառն Նակապետի Ds ԿՈՆԴԱԿԻ ՄԸ ՕՐԻՆԱԿ Ի ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏ «ի Թվ. մեր: Ռ-. Մ. ե. Դ. ին. եւ նոյ ի: Դ։ ին « bu Աւրանցի Մ. Ապտալեան Յո— Շաննէս վարդապետս հրամանաւ մեծաո- Ր"y եւ դրով սոցին այլ եւ բարձու Bp nha — նաւ Մ ուրատ փաշային եւ իւր եղբօբ Rosi hens պէկ Հաճի Շեխի պեյին, եկի ին - Ատաքե- լ"ց վանս (Մ. 2y) սպասաւոր եւ առաջնորդ: «: bu տեսի quմե նայն շինուածսն փլեալ եւ J"- մենայն Ընչից Թափուր kbc պարտքն դիզ- եալ» շՐջեալ ի մE-ջ նաւատացելոց ba ժողով- bof զողորմութիւնս. N զգոմէյչս y զեզինս, qոչ— խարս եւ զարքառա բեդ գալ գարնա չյնոյն սկսեալ ի շինուածսն զերիս ամն նորող եցա,ք զամենայն . գլուծան ե զոչխարսն եւս րստ ա ւականին պատրաստեցաք «» ` ընդ իս գործէին վանցի նաչատուր վարդապետ Գօլոնցի Գրիգոր Վ. Արզնցի Յարութիւն վ - Մո- 4ուսցի Ղազար Վ. Դերգեվանցի Կիրակոս — 487 — վ. ծերունին. որթ եւ նին միարանք էին -». զկնի չինմանն՝ զնին պարտսս զայսոսիկ վր- ճարեգաք 600 ղրչ: Կէտիկ: Սլի աղային: 600 զօլախ այ Հաճի Հաշիմ էֆէնտուն: 840 ղՐշ- Հաճի սն աղային + 400 զօլաժ այ Միքայէլ աղային: Մեկ ձարխիը բշ: կնոի՝ ումեմն մեռելոյ a1 ձկի որոյ անունն Նանօչ ասի` 320 զօլաթաց՝ փաշայի մօր. մեծ ee նումին Ր այսոքիկ՝ պարտք էին Գեո կարով. ետու եւ աի զճեռւագիլրաս եւ պատառեցի of իHՎվ Ռ. Մ.Ծ. ին եւ դեկտ. Ժ. «ին: ԵԹԷ . այսունետեւ ռք HP ամասուկ շին կաս նոր Ի նանդէ , եւ պարտուց դաւի անէ , այն սուտ t, անրնդունել ի լիցի»: « Եւ վասն լեռնական Քրդերուն՝ որ ասեն թ է խաֆիրութիւն ունիմք, եւ ոմանք ԹԷ` պարտք ունիմք վանից վերայ» - նարցափորձ արարաք» - եւի վերջ դրեանյց գտաք ի տեղիս տեղիս դրեալ, այլ եւ գիր ին JԱստ- ուածատուր եպիսկոպոսէն գրեալ վասն խխա- ֆՖիրաց ի Ռ . Մ DD Ժ Թ ° ին սեպտ ° ԺԳ Ր ին եւ. երիցս մատնակարե ալ կեքով: Մէկ եզն Ը«ոմկանց տանն, վոր Սանակ եսլիսկոսոսն է կապել (սանմաներ) , որ զվանքն պանէին ի գողոց՝ յերբ գային ի զօղան։ Հինգ քիլայ կորե կ Սբասցի քրդերուն., նոյն Սաձակ ե- պիսկոպոս պարտք արեր եւ կապեր - JեՐբ պարտք վճարի, խաֆիրութԹիւն վերանայ» ՝ Խուչուրցի ՔՐԴեր՝ որք uy df "ui մէնը՝ բան կույեն . սն unin E+ միայն Ր չոլ բնգ ոյին կայ բան վանից վերայ * նորին նայր Ասլտուլլանն տունը է Բերդ ակցի Վարդան վարդապետին վաղդսուն ղՐշ' եւ առեր թ աadասուկ. Քանի որ: պարտքն վանից վրայ է. տարւոյն երեք ՔFiy եւ կէս կորեկ տան, եւ uy df ՐԲբլբն- դոն բաժանն իվերապյ հօրեղբարյ իւրոց» A et — 488 —_ որք են Անւօե, կալօն, Ռաղօն, ֆօստօն. եւ բնու եամը եւ ստուխժեամբ մուծեալ են զինքեանս ընդ. նոսա» ասեն Լ խաֆիր dp - unւan է: Ըորչշկօթանցի Խo-oյին՝ երեք շնիկ կորեկ տան, “IL այն յՍբասցւոց բաժնեն La գներ: Սասրեցի Հուսէնկան՝ տասն վօլաժայ £ ի Վարդան վարդ ապետէն նաստատնալ » չսազւ ած ատուր Վվոարգապետն Ժ. շնիկ կո- - եկ արեր է, այժ մ ցորեն տանք. ..? Բադ - ուր վարդապետ կասեր Է կ լիթ Pac— թուն մեկ շալվար, Բ- (Թօփ) Դաշտի կր- տալ: SՏափրնցի քրդեր պարտուց դաւի կ ա— նեն. w/a Lաստապտ լուեալ. եմք we Գասպար | doe ole Մո ածջնորդ. տեղւղյս՝ է Թվ: Ռ - « ին վճարեալ է J Ըռապալխժու բերդն՝ i Ի ն ղք ամասուկն պաներ, են, ասեր են թ L կորուսեալ Eb, blu yl նոցին տղայքն դաւի կանեն. unc mm է ի) Ի «Այսպէս [ուwp hl դբեցաք. ի հաստատ արանց, որ Ht սunվ Լինի նացի մլ Թան- կութիւն, խաֆիրներ ԵԹԷ դայցեն ի գօ- զան, շնիկ կորեկի տեղ մէկ մեկ դրշ» փարսվ առնեն Օսմանցու գրամ, որ է £ քառսուն վիա րայ եւ մեք այսպէս տուաք ի Fy mu — բիսն, եւ այս Ը ատտատ ££»: ՎՐԻՊԱԿ Երես 80 տող 9գ. / իլoկrud բառը՝ (իլե բնԱերցիր » Uev. Պ, Ծupste ՆՄԻՆ Ջեր կեանքն ըեղմնաւոՐ արդիւնաւոոուն եամբ ծան. կպգին վայելքն է եղած Հայ-Ազգին : Ջեբ ներճուն ճանճաբն եւ նեբկուռ գրիչն անգին վաստակն եղած են գրականութեան Հայ-Ազգին: ՀՁեr բան եւ խորճուդ՝ կրթութեան եւ լուսաւոբու-: թեան պայծառ. ջաճն եղած Է ոբդտց Հայ-Ազգին: Դուք կը վեբաբերիք ամբողջովին Զեr անձւնով. եւ ` Զեr աբեւով ողջպն Հայ-Ազգին » | `. Շեորճեցէք ինձ ուրեմն, եԹէ առանց Ջե ամու ` Թեան դիմելու, Ձեր պատուական անունը կը դնեմ գrքոլկիս ճակածն ի պսակ, եւ Ջեբ ԹուղԹն Թոբոս Ծպբօr պաբանոցին իբբեւ ոսկի մանեակ : | Դուք քաջալերեցիք զիս գraվ, եւ նպաստաւորեցիք , գոուածոյս ճբատաբակութեան՝ արծանով ։ Իմ շինական գբիչս անզօր է զքեզ դրուատել , իմ Թոrոս Ադրաբս Ջեզ պատիւ srr Ro Դուք գերազանց բաբծբ էք'։ © ", Ջեբ նշպնաւոբ անունն. պիճի լինի պատիւ իմ ան- նշան մատենկանս , Զեզմով ձօնուի խուն վաստակ : : —— —_ ՍԲՐՈՒԱՆՋՏԵԱՆՑ Դ 4. ԳօԼhն l ԳԱՐԵԳԻՆ Վ ԱՐԴԱԳԵՏ a 2886 furs 10 ' | Ws Ի ի